^^ ^3 οἷ Qu 3 "y & Q A UM j vo NS SM 4 : " ATE UP wv. μας ἀν γον, i Y ^'^ ^ € nmm » ANS AUN P. f. Sn EM

, 4e t ^ Se (e MM ML. M P 2 NA "n t MAN "Ww , « LORS T, PAEP dia b SS OI ARN SH BORRAR CIS Ken UR Vh 2 V NONAS T0

CAO UT 7 ESSI ε. ^ v : -τὰ - [4

| L4, i. 50 oo

Cbr (lassiral XBcpartment FROM the Library of the late FREDERIC DE FOREST ALLEN, Ph.D. First Professor of Classical Philology

1880-1897

Received, Dec. 30, 1897.

dpt : Ξὶ

Digitized by Google

mh 4 reel

HESIODI

THEOGONIA.

Google

HESIODI

THEOGONIA.

LIBRORUM MSS. ET VETERUM EDITIONUM

LECTIONIBUS COMMENTARIOQUE

INSTRUXIT

DAVID IACOBUS VAN LENNEP.

AMSTELODAMI, APUD IOANNEM MUELLER.

MDCCCXLIII.

£f 6.220

————— —— TYPIS C, A. SPIN.

Digitized by Google

PRAEFATIO.

Cum ab ineunte aetate mea. aliquot mensium quotannis in villa paterna rusticatio magno me vilae reique rusticae «more imbuissel , consequens fuit , ut, ex quo pariter literas amare, veleresque scriptores Graecos el. Latinos , praesertim poétas, in deliciis habere coepissem, lubentius semper me «d zllos applicarem , qui vel agriculturae praecepta. tra- derent, vel agricolarum pastorumve opera, studia, lusus, agrorumque οἱ sylvarum amoenilates, praecipuum operis argumentum haberent. Itaque, ut Virgilii Georgica, eius- dem et Theocriti Bucolica, ex Horatiants etiam multa sic mihi placebant , ut eorum lectionis nulla me satietas cape- ret, ita ἐπ Hesiodeis fuerunt Opera et Dies, quae primum et potissimum me allicerent , maximeque me legentem ob- lectarent. taque post delatum mihi Graecas Latinasque literas in. Illustri dmstelodamensi 4thenaeo tradendi mu- nus cum de auctore cogitarem , cuius editione procuranda bene de literis mererer, meque loco, quem obtinueram, haud plane. indignum ostenderem , fuere item maxime Opera et Dies, quae me impellerent ad. eligendum, quem ederém, Hesiodum. — Ceterum. accessit, guod. animadvertisse mihi

ΥΙ PRAEFATIO.

videbar, Hesiodeorum nondum satis ex omni parte proba- bilem editionem exstare, Doctorumque F'irorum adhibitam fis curam multa adhuc aliis praestanda reliquisse. Capto igilur novam eorum editionem comparandi consilio statim id egi, ut necessariis instruerer subsidiis, praesertim col- latione Codicum .MSS., satisque cito nactus sum minime contemnendum eius generis apparatum. — Veque tamen ita factum est, ut possem cito quoque editionem | absolvere. Namque primo, quo minus continenter operam in Hesiodo ponerem , variae deinceps obstiterunt causae, ut. fuere pie- latis officia mihi implenda ín absolvendis editionibus 4n- thologíae Graecae Boschiana, Terentiani Mauri Santenia- πα, faclaque inlerim a me semel iterumque Ovidianarum JHeroidum editio; sed inprimis , quod occupatissimum me haberet demandatum mili in dthenaeo munus, ubi per qua- draginta annos soli mihi sine collega iradendae fuere Graecae Latinaeque literae et antiquitates cum. historia tum populorum , tum artium ac doctrinarum; in quo nego- Hio sic versandum esse mihi statui, ul eius praecipuam semper curam haberem, reliquis omnibus postpositis, quippe qui mallem in schola ac domi studiosae iuventuti prodesse, quam edendis in publicum scriplis famae meae foras con- sulere. Deinde, cum iam, aliquid otii subinde nactus, ad Hesiodum redibam , quo magis in eo progrediebar, eo ma- gis larde cauleque mihi progrediendum esse intellexi : qua. de re iam pene persuasum mühi fuit, ex quo Huhnkenii Epistolam Criticam, Heynii Commentationem de Theogonia, eiusdem οὐ JF'olfii Commentarium in. eam legi. Nec fere »οξίφα prodiit alicuius viri docti, quod ad Hesiodum per-

PRAEFATIO. vit

tineret, scriplum, quin novum semper mihi scrupulum, quo tardarer , obücerel ; interdum etiam faceret , quo minus me lardiorem in vulganda editione fuisse poeniteret, qui iam ule possem eliam recentiorum Doctorum PF irorum in Hesio- dum curis, editione carminum eius a. Goeltlingio a. 1831, censuraque huius editionis anno seg. ab Hermanno facta , tum et egregio opere Muetzellii de emendatione Theogoniae Hesiodeae edito a. 1833. Cum vero tandem aliquando mihi pro provincia, quam in Jhenaeo sustinebam , alia in re publica, obvenisset , plus mihi otii relinquens, eo statim usus sum otio ad continentius operam Hesiodo navandam , fa- ctumque est labore quinquennüt , ut duntaxat in Theogoniam paraía iam haberem ea, quibus vulgatis possem haud omni- no male de dilecto mihi poéta Ascraeo meritus videri. IVam, tameisi per Opera et Dies mea ille primum in se studia converlerat , perque ea mihi sic eliam commendatus homo fuerat , ut in hoc eius carmine lubentissime versarer, tamen haud una fuit causa, quae me impelleret , prius illa ut di- gererem eL absolverem, quae super T'Àeogonia adnotaveram. (Scilicet pridem ea mihi. sedit opinio, cemposilam esse ab Hesiodo TAeogoniam ante Opera et Dies; deinde, cum proveclior mea aelas facerel , ut iam sperare vix possem, fore, ut satis mihi otii vilaeque superesset ad. absolven- dam omnium Hesiodi carminum editionem , edendi initium mihi faciendum visum est ab eo poélae carmine, quod no-

stra aelale Doctorum F'irorum curas maxime advertit, ut , cum essent tot ab his prolatae variae de T'heogonia sen- lentíae, mea quoque iam $n lucem emissa exslaret , quo

fortasse ante obilum possem , qualis ea harum rerum peri-

ΥΗΙ PRAEFATIO.

tis videretur, intelligere. Ea. sententia ferme Auc redit: rationes, quae Viros Doctos impulerint, ut Theogoniam, quae nunc exstat, variis locis vel interpolatam, vel conglu- tinatis variis eiusdem enunciati recensionibus deformatam, vel mancam et mutilam ad nos venisse statuerent, non tam certis argumentis niti, ut non possit contra cum ali- qua veritatis specie disputari.

Scilicet esse in eo carmine multa minus concinna et parum apte disposita multasque oliosas repetitiones, ita demum, me iudice, certum interpolationis indicium haberi potest, si cen- sendus est Hesiodus excultae iam ad aliquam perfectionem artis poéta. dtqui causa, cur talis ille censeatur, manifesto nulla apparet. Potius iusta suspicandi causa est, illo tempore, quo vixit Hesiodus, poétas fere magis ingenio, quam arte valuisse, artemque poéticam longe tum adhuc a perfectione abfuisse. JVeque me laudes movent , quas Hesiodo tum alii F'eterum tribuerunt , tum. disertus. Quintilianus Inst. Or. X. 1. 52. Namque illae laudes non ad artem pertinent , sed ad lenitatem verborum et compositionis, quam a dis- positione distinguit idem. Quintilianus V III. I1I. 59. Est autem artis, eiusque iam excullae, disponere , ut est item eius repetitiones effugere, quas rudioris adhuc et simpli- ciorís aevi poéíae passim admiltere non reformidant , ut docent etiam illorum exempla, qui apud recentiores Euro- pae populos ante renatas literas rhythmica carmina compo- suerunt. taque, cum crebra in Theogonia eiusdem enun— ciati repetitio praecipue in causa fuerit, cur de variis in eo carmine recensionibus iri Docti cogitarent , vereor, ut

alterum ex altero colligi necessario debuerit.

PRAEFATIO. IX

JVeque, quod. sunt versus in. Theogonia, quales vel iidem vel similes apud Homerum exstant, statim semper ut in- terpolationis indicium agnoscendum mihi videtur. Primo, quis defimiat, uter illos ab altero mutuatus sit, cum ipsis F'eleribus inceria habita et controversa fuerit utriusque aelas? Deinde licitum, puto, fuit utrique sic alterum ab altero mutuari, vel utrumque ab antiquioribus mutuari ver- sus, qui paullatim solemnes facti essent in re δογία quasi formulae.

Possit fortasse quibusdam $n locis recentioris operae ac proinde interpolationis certum satis indicium haberi (nec vero non habitum est) neglectum digamma , fateorque ultro, mihi quoque omnino rationem eius habendam videri in He- stodeis; neque tamen ei rei lantum (ribuo, ut propterea statim abiudicandos Hesiodo versus dicam , ubi neglectum appareat, cum possit , quo tempore et loco poeta ille vixit, minus iam constans fuisse observatio digammatis , ita ut liberum potis fuerit pro re nata vel usurpare digamma vel negligere. Qui sic statuebat, JF'akefieldius , in Epistola quadam, ad C. I. Foaium scripta, non omnino temere monuit, similiter Italos modo ovo, modo uovo usurpare, congruitque a me facta observatio similiter in. carmine aliquo Maerlantii, Belgae rhythmici poétae, qui saeculo A 117 exeunte floruit, idem vocabulum, ostream significans, scriptum exstare modo oester, modo hoester, modo woester.

JMancam ac mutilam ad nos pervenisse Theogoniam , sic demum admitterem , si citarentur a V'eleribus ex eo carmine locit, nunc ?n eo non exsiantes, vel adessent eorundem alia de ea. re lestémonia , quibus posset satis luto fides tribui : qualia

X PRAEFATIO.

mihi nondum se obtulerunt, Yam, quem locum ex Chrysippi quodam libro citat Galenus , neque Theogoniae , quam Gram- matici Jlexandrini agnoverunt , pars fuisse probatur , neque colorem habere mihi videtur Hesiodeum.

Ceterum. supra dicia non. sic accipi. velim, quasi negem, esse nonnunquam in delata ad nos Theogonia certa satis interpolationis vel alíus corruptelae indicia, aut repugnem, quo minus én aliis bene multis locis scrupuli adesse cen- seantur , ad quos offensus aliquis haud omnino temere in su- spicionem de interpolatione vel aliqua corruptela incidat : tantum hoc volo, temerarium esse, si quis, ultra suspicio- nem procedens, pro certo habeat, quod cerlum mon sit, neque ut certum demonstrari unquam possit. — Quam lubri- cum aulem sit omne super re (am antiqua et incería vudi- cium , etiam hinc liquet , quod, qui sunt maxime ad inter- polationes vel varias recensiones admittendas proni, inque hoc consentientes , celerum tamen magnopere inter se variant sententiis , saepe alio tuente, quod alius reiicit , recensionum eliam numerum et rationem aliter definiente alio. Itaque : ipse tandem eo devent, ut mallem in eorum iudicio acquiescere, qué Theogoniam, ut munc exstat, pro longe maiori certe parle ab Hesiodo profectam censuerunt: quam sententiam fere Peterum fuisse lot ab iis ex eo carmine cilati loci arguunt. JDiligens pridem fueram in cilationibus iis. ad suum quamque carminis locum adnotandés: cumque mon minus dihgens in ea re fuisset Muetzellius , eius vulgato libro constitit mihi, comparatione facta , non nisi perpau- cas vel me vel illum fugisse. | Consequens fuit , ut , collectis rationibus, quae mihi pro illa F'elerum sententia facere

PRAEFATIO. XI

viderentur, eas item ad suum quasque locum apponerem, additis etiam iis, quae mil dissentientium rationibus vide- rentur posse obici, sed ila , μέ fere non procederem ultra iud sic videri mihi, neque meas rationes proponerem ut cerías, sed ut aliquo modo probabiles. Sic paullatim ac serius mihi na(a est allera pars mei in Theogoniam Com- mentariüi, post elaboratam a. me multo iam prius ?llam, qua res ?n eo carmine proditas verbaque ac sententias illustrare studui: quam quidem partem aggredientem me statim ad- vertit celebratus Herodoti locus (IT. 53.) statuentis , Hesio- dum et Homerum esse τοὺς ποιήσαντας Θεογονίην “Ἕλλησι, καὶ τοῖσι θεοῖσι τὰς ἐπωνυμίας δόντας, καὶ τιμάς τε καὶ τέχνας διέλοντας καὶ ἐΐδεω αὐτῶν σημήναντας, in quo loco quod ab Herodoto coniunctim cum Hesiodo memorari Homerum videbam , continuo me impulit , ut. hos poétas inter se confe- rens , accurate nolarem prodita ab iis, ἔνθεν &yévero ἕκαστος τῶν θεῶν, ἐΐτε δὲ ἀεὶ ἦσαν πάντες, ὁκοῖοί τε τίνες τὰ ἐΐδεα. Zac collatione instituta cum viderem, illos in nonnullis con- sentire, in. aliés diversos abire, nec raro factam ab uno vel Dei vel alicuius mythicae personae aut Aistoriae mentio- nem apud alterum frustra quaeri, consequens fuit , ut crede- rem, ea, in quibus consentérent , fuisse lum pridem iam opi- nione Graecorum recepta, nondum vero ea, $n quibus dis- sentirent, ut potuerint de iis pro sua uterque opinzone suo- ve lubitu tradere. eque enim mihi deneganda wisa est utrique omnis inveniendi in hac re laus, ut verbum ποιή- σαντες apud. Herodotum 1, c. ita. accipiendum. sit, quasi voluerit zlle, Homerum et Hesiodum primos esse carmine complexos, quae iam pridem ante illos vulgo innotuerant.

XII PRAEFATIO.

4d Hesiodum quidem quod attinet, tametsi illum nen eo usque progressum pulo, ut Deum aliquem primus fingeret , lamen n memorandis Deorum nuplis, generationibus, co- gnaltionzbus , affinitatibus, itaque TAeogoniá proprie sic diclá , multa eum , quae illo tempore ἐτύμοισιν ὁμοῖα vide- rentur, invenisse primum ac finxisse, mihi persuasum habeo. Ceterum post absolutam illam, de qua dixi, Homeri atque Hesiodi comparationem, neque negligendae mihi visae sunt, quae celebriores exstarent aliorum poélarum super iisdem tliis rebus traditiones. Itaque illas etiam in Commentarium recepi. Simul quoque recipienda in eum censui, quae de memoratorum ab Hesiodo Deorum variis Graeciae locis noti- tia ac religione prodita apud antiquos scriptores exstant , quo scilicet manifestius pateret, non finxisse Deos Hesiodum, sed contra religiose cavisse, ne quem Deum , alicubi in Graecia cultum, silentio praetermitteret. Denique inquirendum quoque mihi post altos duxi n causas, quae in carmine Ilesiodeo de Cosmogonia ac T heogonia commemoratis mylhis, seu poéta illos antiquzoribus debuerit, seu primus illos prodiderit, occasionem el oríum dederint. — .dttamen illa. inquisitione neminem posse ullerius, quam ad probabilem aliquam quasi veritatis spe- ciem pervenire, facile statim intellexi, qualem si videar aliquatenus adsecutus meis de significatione mylhico sermonz personarumque mylhicarum nominibus iribuenda, coniecturis (namque hac de re scripta mihi in Commentario fere non nisi pro meris accipi coniecturis volo) satis superque habebo. Commentarius quo minus , quod prius constitueram , car- minis contexlui subderelur, fecit mator sensim facta eius

moles. Fuerat quidem commodius , si, quae ad poétam il-

PRAEFATIO. ΧΗΙ

lustrandum pertinebant , legentis eum statim item fuissent oculis subiecia: sed non patiebantur illa se. divelli ab lon- &iore saepe de controverso loco disputatione, quae requi- reretur ad meam locum explicandi rationem tuendam. Ta- les autem disputationes, ipsae quoque conlexiui carminis subiecíae, iia maiorem cuiusque paginae partem occupas- sent, nec fere ila nisi perpaucis carminis versibus ac saepius mon nisi uni in quaque pagina relictus esset locus, quod plane ?nelegans, neque ulla ratione legenti gratum fore putabam. | Sic igitur potius duxi, carminis contextui non- nisi varias Codicum MSS. Editionumque lectiones subizcere, addito subinde, quam brevissime res sineret , meo de sin- gulis iudicio. | Longiores criticas, quae vulgo dicuntur , super locis, de interpolatione vel aliunde suspectis , dispu- tationes omnes , ob causam supra mihi indicatam, reservan- das duxi Commentario. —

"dd contextum conslituendum multa, ut dixi, mihi. adfue- runt subsidia, de quibus iam accuratius dicendum, ac pri- mum quidem de Codicibus MSS.

Codicum igitur Florentinorum sex collationem , ad Edi- tionem D. Heinsii a. 1603 factam, Fro eruditissimo Francisco de Furia debui. Sunt hi, lileris a. me maius- culis designati,

Flor. 4. chartaceus in 8" Bibliothecae Laurentianae plu- tei X X IF. n. 31. comprehendens Opera et Dies, Theogo- niam et Scutum Herculis, scriptus saeculo XP I. Κ τὰ. Ban- dinius Bibl. Laurent. T. II. p. 95.

Flor. B. chariaceus £n 4t», plutei . X7 I. n. 32. praeter mulla alia comprehendens Opera et Dies, Theogoniam et

XIV PRAEFATIO.

Scutum Herculis; scriptus saeculo XIII, atque inter me- lores habendus. Pid. Bandin. ibid. p. 142.

Flor. C. cÁartaceus in 4^, plute X X. n. 31. continens Theogoniam et Sculum, scriplus saeculo XV. Fid. Bandin. ibid. p. 91.

Flor. D. quondam Abbatiae Florentinae, nunc Bibitothe- cae Laurentianae sub n. 2823, continens Theogoniam, Opera et. Dies, et Scutum , scriptus saeculo XIF.

Flor. E. chartaceus in 8" plutei . XY. n. 91. comprehen- dens inter alia TAeogoniam, sed quae mutila desinit in v. 705, scriptus saeculo X IF. Pid. Bandin. T. III. p. 429.

Flor. F. membranaceus in &'^ plutei X X X 1H. n. 91. con- tinens. Sculum Herculis et Theogoniae fragmentum, quod desinit in v. 511, scriptus saeculo X7.

Horum Florentinum C. Muetzellius de Em. Theog. p.157.

' eundem esse putat Mediceum , cutus, facta ad Edit. Iunti- nam a. 1540, collatio, e d' Orvillianis libris deprompta , exstat in Gaisfordi Poétis Graecis Minor. T. 1, p. 197 seqq.: sed repugnat magna. lectionum in Flor. C. et Medi- ceo dicto Codice diversitas. (Fid. e. g. notalas mihi Farr. Lectt. in vv. 55. 108. 150. 158. 273. 288. 336. 370. 384. 398. 405. 454.:482. 499. 593. 595. 601. 605. 669. 697. 703. 721—723. 748. 763. 764. 795. 827. 847. 981. 991.). Aliquanto magis hic Codex, neque tamen in omnibus, con- spirat cum memoralo mili Florentino D., multo autem mi- nus cum Florr. 4. B., recleque iam. Muetzellius eum a Florr. E. F., quippe mulilis, diversum esse censuit. — His dé causis seorsim semper a me molalae sunt Medicei dicti Codicis Parr. Lectiones.

PRAEFATIO. XV

JDebeo item F'iri humanissimi Francisci de Furia singu- lari in me benevolentiae, quod collationem accepi. Codicis HRegü Neapolitani, Opera et Dies, T'Àeogoniam et Scutum continentis, factam a F'iro docto Salvatore Cyrillo ed Grae- vianam Edit. a. 1667, cu? collationi doleo non additam fuisse descriptionem Codicis. Ceterum. illum. non. magni pretii esse comperi.

Vaticanae Zibliothecae Codicem n. 915., quo tempore de- latus Homa fuerat Parisios, ibi cum Loesneriana Ed. contulit mihi Fir eximius 1. F. Boissonadius, qui Codi- cem. esse nolawit bombycinum, folio parvo, scriptura non bo- na, saeculi fortasse Χ IF vel XF.

4b hoc diversus, Goettlingio collatus, Vaticanus n. 1409; cutus item in Parr. Lectt. rationem habui, sicut eliam habui collatorum ab eodem Codicum

Taurinensis B. 111. 16. saeculo Y I scripti et

Veneti Bibliothecae S. Marci Codd. Gr. n. 465. 4t», scri- p manu Demetrü Trieliné annis 1316—1320. ide Jac. JMorellum in Wolfii Anal. Litt. III. p. 263.

Qui de Goettlingianis P'aticano et. Taurinensi accurate disputavit, Muetzellius L. I1. c. 11. p. 239 segg. de F'eneto L. I. c. 1. p. 6 seqq., idem posteriore capite et loco plenio- rem nobis notitiam aperuit alterius. Codicis F'eneti, quem α Bibliotheca S. Ioannis et Paulli, ez qua in Marcianam delatus est, Paullinum appellavit. Ex hoc Paullino Co- dice notlatarum passim ab eodem lectionum item ratio a me habita est.

Parisini Codd., quorum ad me collatio pervenit, Ài suni :

Codex , miht 4., Paris. 2561, charíaceus, continens inter

XVI PRAEFATIO.

alia Scutum Herculis et Theogoniam , saeculo XP, ut vi- detur, exaratus. Conspirant eius lectiones fere cum .4l- dinis.

Codex, mihi DB., Paris. 2678, continens inter alia Theo- goniam οὐ Scutum Herculis cum Glossis interlinearibus et quibusdam Scholiis marginalibus, scriptus saeculo Χ I.

Codex, mihi C., Paris. 2708, saeculo X scriptus, con- tinens inter αἰία Theogoniam, cum Glossis passim enter li- meas, conieclisque ad marginem Scholis, quae ab ediütis diversa ; Scutum Herculis cum similibus Glossis et Scholiis eliam ineditis; Scholia in Theogoniam, quae ab Heinsio Fe- tera dicuntur ; Opera et Dies cum similibus Glossis et Scho- diis ineditis; Manuelis Moschopuli Scholia in Opera et Dies ; Joannis Diaconi Scholia in Theogoniam , Procli Dia- dochi Scholia in Opera et Dies. .Est hic Codex Goettlin- gio οἱ Mueizellio Parisinus 1., cuius lectiones £is innotue- rant ex collatione , quam Gaissfordo fecit doctus Fir Gre- gorius Georgiades Zalucus , natione Graecus, a. Gaisfordo edita in Poét. Graec. Minor. 7. 77. Append. ad Vol. 7. p. [X seq. Egit de hoc Cod. Muetzellius L. II. c. 2. p. 158 seq. c. 6. p. 213 segq.

Codex , mihi D., Paris. 2763, chartaceus , olim Colber- linus , saeculo XV exaratus, énler alia continens Opera et. Dies, quibus subiecta Scholia, quam in Editis breviora; Scutum Herculis et TÀeogoniam. | .Est hic Codex, Goettlin- gio οἱ Muelzellio dictus Paris. 2., ex quo cum Jluhnkenius exemplari JHeinsiano bonam variarum lectionum copiam apposuissel, eam Gaisfordus Lugduni Batavorum a se

transscriptam in publicum. emisit, Fide Edition. Gaisfor-

PRAEFATIO. XVII

diani Hesiodi Lips. T. 1. p. 170. et confer Mueizellium L. 17. c. 2. p. 159. c. 7. p. 219 segq.

Codex , mihi E., Paris. 2772 , bombycinus, olim Guarini F'eronensis, saeculo Y IF, ut videtur, scriptus, continens Opera et Dies cum Glossis passim inter lineas miniatís coniectisque ad marginem Manuelis .Moschopuli Scholiis ; Scutum | Herculis cum | Glossis énterlinearibus miniatis et Scholiis marginalibus , quae in multis ab editis discrepant, praefixo item argumento , ubi quaedam αὖ editis diversa ; : T'heogoniam cum Glossis interlinearibus et Scholiis brevio- ribus , ad calcem reiecta huius poématis explicatione alle- gorica sine auctoris nomine. :

Codex , mihi F., Paris. 2776, charlaceus, saeculo XI scriptus, continens Opera et Dies cum Glossis Aic illic in- lerlinearibus, coniectisque ad marginem | Scholiis partim minio, partim atramento scriptis , praefizoque argumento ; Scutum Herculis cum pauculis Scholiis , item praefixo ar- gumento; denique Theogoniam.

Codex, mihi G., Paris. 2333, membranaceus , elegantis- simis vineolis ornatus, olim Mediceus , inter alia. continens Hesiodi Opera et Dies, cum Glossis passim interlinearibus coniectisque ad marginem brevibus Scholiis, praemissis Procli argumento in Theogoniam et Poétae vita; Scutum Hercu- lis, praefixo argumento adiunctisque Glossis et Scholiis bre- vibus; Theogoniam cum Glossis et similibus Scholiis. |. Sub finem. saeculi XP exaratus videtur.

Codex, mihi IH. Paris. 2834, membranaceus, saeculo .X /^ scriptus, inter alia continens Opera οἱ Dies, Scutum et

Theogontam.

XVIII PRAEFATIO. -

Codex, mihi 7. Paris. 2877, chartaceus, Saeculo XV I exaratus, olim Boutellerianus , continens inter alia Theogo- niam cum Glossis interlinearibus et Scholiis quibusdam mar- ginalibus non. magni momenti; Sculum quoque Herculis. Conspirat in mullis cum Paris. A.

Horum Codicum collatio facta ad Loesnerianam Editionem, Parisini quidem E.a Boissonadio, ceterorum autem omnium a Georgiade.

4 dhibita quoque a me collatio Codicum in Mdnglia ser- valorum, tum eorum, quibus Jobinsonus usus est, Bodleiani e£ Regiae Societatis Zondinensis, (mihi Bodl. et Reg. Soc. vel RH. S.) tum, cutus per Gaisfordum prima ad nos notitia pervenit, Cantabrigiensis Collegii Emmanuelis (miAi Emm.), cuius lamen ab eo lectiones a versu demum 537 commemo- rantur. id. Muetzell. L. 11. c. 2. p. 159 c. 8. 9. 10.

JVeque α me neglecta, est. collatio Codicis, Rehdigerani dicti a quondam possessore eius Thoma feAdigero, quam debemus viro doctissimo G. Marckscheffelio, subiectam ab illo praefationi ad Hesiodi, Eumeli, Cinaethonis, Asii et Carminis Naupactii fragmenta, quorum ab eo curata. Editio prodit Lipsiae a. 1840. 8v». Seriptus ille Codex in Italiae Patavino, vel F'eneto tractu, Saeculo X" exeunte. Pid. d. praef. p. X7. seg.

Jn horum Codicum etiam minutis notandis. diligentior fi , cum mihi videretur inde quoque posse statui de illorum prelio ac. dignitate, deque librariorum vel fide ac peritia , vel negligentia aut stupore.

AE ditiones usurpavi veteres ac recentiores omnes , quarum

facta est a. .Muelzellio recensio in laudati operis Libro I.,

PRAEFATIO. XIX

praeter. Funtinam anni 1515 , quam. neque mihi videre con- ligit, unde acquiescere debui in citatis eius P'ariis Lectio- nibus in Loesneriana Éd., ubi depromplae exstant ex Ioh. Petr. Schmidii ad novam carminum Hesiodi editionem, quam is meditabatur , apparalu. Vid. Loesner. in Praef. Sed adfuit mihi, quam Muelzellius non vidit , Frobeniana. Sci- licet Joannes Frobenius, qui tam a. 1518, Hesiodi Opera et Dies cum Nic. Pallae translatione versibus heroicis edi- derat, idem Hesiodi Opera omnia edidit Basileae a. 1521, 8^», cuius cum exemplum haberem , eius quoque arias Le- ctiones mihi notandas duxi, unde constitit mihi , Frobenia- nam non nisi in paucis differre αὖ dldina , ut vix videatur F'robenius aliquem Codicem adhibuisse.

Ft autem F'arias Codicum et Editionum Lectiones , ita , quam polui , diligentissime etiam illas notavi, quas in ci- latis apud F'eleres Scriptores Theogoniae locis exstantes repperi.

His igilur Codicum alque Editionum subsidiis , nonnun- quam etiam, tamelsi rarius , certioribus mihi visis Docto- rum Firorum coniecturis ad constituendum contexium usus sum.

Zn illo non nisi paucos a me appositos uncinos apparere nemo mirabitur, qui supra a me scripla legerit. Veque sane videbam qui, post Gruppium praesertim , plus quam nongentos versus e Theogonia resecantem , constituendus iam essel. uncinis modus. Tum eo minus necessarios uncinos putavi, quod locorum, quos suspectos aliqua de causa F'iri Docti habuerant , satis plane esset a me faclum indicium in

Commentario.

XX PRAEFATIO.

Fix equidem sperare audeo, fore, ut quae in illo Com- mentario conira inveteratam iam magis magisque opinio- nem de factis in. Hesiodeo carmine vinterpolationibus , deque varüs eius recensionibus déisputavi, multos ab opinione tlla deducant, sed tamen fulurum spero, ut me dissentien- tem ab se F'iri Docti ferant, utque adeo quibusdam meum ἐμά vetera F'eterumque | auctoritatem | tuendi institutum aliquam habere videatur a. novitate gratiam, cum certe no- vum id videri debeat , pridem in alia omnia digressis eru- ditorum hominum plerisque.

Hac profligata mihi ἐπ Theogoniam opera, porro sine dilatione me conferam ad ea, quae parata habeo in reli- qua Hesiodi carmina et fragmenta, item iam accommodan- da editioni; mihique inprimis est in votis, ut possim dun- taxat Hesiodei/ Carminis de re rustica, quo mihi primum et maxime commendatus poéta fuit, editionem absolvere. Quod, vel alia deinceps, conantem sé mors occupaverit, spes mihi blanditur, fore, ut propterea non prorsus perituri sint labores mei , sed amica manus idem iis praestitura. sit. of- ficium, quod. ipse praestiti Boschianis ac. Santenianis. Scr. "Imnstelodami, ipsis K alendis Decembribus annt cxoroccexunt.

HZIOAOT OEOTLONIA.

Μουσάων Ἑλικωνιάδων ἀρχώμεθ᾽ ἀείδειν, a9" Ἑλικῶνος ἔχουσιν ὄρος μέγα τε ζάθεόν τε, καί TE περὶ κρήνην ἰοειδέω πόσσ᾽ ἁπαλοῖσιν ὀρχεύνται καὶ βωμὸν ἐρισθενέος Κρονίωνος"

9 καί τε λοεσσάμενωι τέρενω χρόα ἹΠερμησσοῖο

VARIAE ΓΕΟΤΙΟΝΕΒ,

vs. S. καί τ᾿ ἐπὶ xp. Par. C. et sic exemplaria Libanii Or. XIX. T. III. p.552 1seqq., sed deberi id librariis, non au- ttori, docent sequentia ibid. 14, 15. ἁπαλοῖσιε Flor. C.

vs. 4. δρχοῦνται Flor: 'F. et sic ha- bet Schol. Victor. ad Il. Z. apud Hey- nium T. VII. p. 804. Vulgatum tuentur Libanius loco prius citato et Lucianus de Saltatione c. 94 T. II. p. 82.

vs. 5. λοεσάμεναι Flor. E. Περ- μησσοῖο receptam post Stephanum le- ctionem agnoscunt Par. B. C. E. Neap. Περμησοῖο exhibet Flor. A. ut Trinc. at Παρνησοῖο Flor. B. Τερμησσοῖο Flor. C. D. Par. F. I. Taur. Yat. Goett- lingii, Stephani margo; Τερμησοῖο Flor. E. F. Vat. Par. A. D. G. H. Rehd. Ald. Tunt. 1. 9. Frob. Basil., ubi interpres etiam, ut Mombritius, Termessi. Docent Scholía Veneta Τερμησοῖο scriptum fuisse in Zenodoteis exemplis; Cratetis autem in Boeoticis testimonio constare, flu- vium ab Heliconis accolis vocari consue-

visse Πάρμησον. Recepit Goettlingius Τερμησσοῖο, quod hoc nomine fluvius memoratur apud Pausaniam IX. 29. Me vero, ut cum aliis II non 'T vocabuli initio scriberem, maxime movit cum ille Cratetis aetate Heliconis accolarum usus, tum auctoritas Nicandri Ther. 19. Stra- bonis IX. p. 407. 409, et in primis etiam Latinorum poétarum. Contulit iam Muet- zellius, cuius est copiosissima de hac re disputatio de Emend. Theogoniae p- 55, Virgilianum illud Ecl. VI. 64. Per- messi ad. flumina , ubi vid. Servius, ac Statianum Theb. VII. 285 tuque, o Per- messe, canoris et felix Hormie vadis, in quibus Statio obversatus videtur hic He- siodilocus. Vult Goettlingius Tepjsuo- σὸν dictum esse fluvium, quod esset He- liconis τέρμων. Sed potest similis ety- mologia a πέρω, πέρημι, unde πέρας, etiam formae ΠΠερμησσὸς affingi.. Se- cundum Schol. Ven. ad ἢ. 1. et Schol. margin. Par. G. Τερμησὸς Ὄρος, οὗ πο- ταμός. Fuit utique mons Boeotiae,

1

2 ΗΣΙΟΔΟΥ͂

ἢ Ἵππου κρήνης, ἤ Ὁλμειοῦ ζαθέοιο,

VARIAE LECTIONES.

Τευμησσὸς οἱ Τελμησσὸς dictus, de quo multis egit Valcken. ad Euripidis Phoen. 1107. Is quorundam pronun- cialione pro τελμησὸς etiam dictus fuisse Τερμησὸς potest, mec veri spe- cie carebit opinio, homines non Boeotos et procul a Boeotia degentes, quod mon- tis nomen erat, in fluvium transtulisse: sed ab accolis fluvii profecto non tam facile ἸΠερμησὸς in Τελμησὸς, vel contra pronunciatione mutari potuit, quam IIep- μησὸς in ΤΠαρμησός. TYtaque lectio Cod. Flor. B. h. l. et quorundam Nicandri Codd. l. c. Παρνησοῖο vel ἸΠαρνησσοῖσ corrupta ex Παρμησσοῖο videri potest: quam formam adeo Nicandro tribuit Syl- burg. ad Pausaniam l. c. quemadmodum etiam e vetustissimorum librorum fide Parmessiaci gurgitis fontes apud Marti- anum Capellam L. VII. p. 273. Grot. reponendum ait Muetzellius l. c. quam- vis h. l. Περμησσοῖο tuens. Fuit IIep- μησὸς haud dubie scriptura antiquior: sed pronunciatum Περμησσός fuisse La-

tinorum usus docet, ac videtur pridem.

etiam in his vocabulis postrema acutis ut Ἰαρτησσὸς, ᾿Αλικαρνασσὸς, Auxa- βησσὸς in scribendo duplici litera nota- tus fuisse sibilus. Cum autem antiquio- rem in Homero et Hesiodo scripturam ubique restituere nemo facile possit, non est eius, qui constare sibi velit, in uno id alterove loco facere.

vs. 6. αὶ Ἵππου κρήνης sic dis- junctim Flor. À. Taur. Ven. Par. C. D. F. G. H. I. Rehd. Ald. Frob. Iunt. 1. 9. Trinc. Steph. margo, favetque huic scripturae tum Callimachi illud H. in Lav. Pall. 71 Ἵππω ἐπὶ κράνᾳ ἙἙλικωνίδε, tum ipsa de fontis origine

historia, luculente ab Arato in primis prodita v. 215 seqq. ubi bis, v. 216 et 220, item disiunctim scriptum ex- stat. X ὋὉλμειοῦ scribere malui cum Par. B. Ald. Frob. quam cum ceteris SS. et Edd. ᾿Ολμειοῦ, tum, quod E- pici post 31 producendum libentius ad- spiratum ponunt, tum ob Statii locum supra citatum, in quo nolui equidem Hormie, quod habet etiam Lactantius, cum 'Hemsterhusio mutare in Holmie, cum ὋὉρμειὸς verius esse nomen po- tuerit magno impetu (ὁρμῇ) ruentis flu- vii, quod solemni illa literarum p et A permutatione factum sit λμειὸς, vel promiscue iam olim dictus esse fluvius ὋὉρμειὸς vel Ὁλμειὰς de monte ruens et volutus. E locis Veterum, qui prae- ter Statium huius fluvii mentionem fe- cerunt, vix est, ut solvatur de spiritu in nomine quaestio. Namque apud Stra- bonem IX. p. 409 et 412 (Ed. Almel. p. 624 A. p. 651 D.) Chrestomath. Strabon. p. 1265. Lucianum adv. ind. ο. ὅ ibique Schol. Nonnum VII. 236, iam omnes a Muetzellio p. 45 docte hanc quaestionem tractante citatos, vel va- riant libri, vel incertum videri potest, qua auctoritate librarii hunc vel illum spiritum praetulerint. Nonnus quidem ipse pene recentior est, quam ut hac in re auctoritatem habeat. Valet idem in Arcadio p. 44 ib. et Hesy- Chio, apud quem adeo scriptum legitur ὋὉλμειὸς contra Arcadii praeceptum postremum cui iubentis, ^ Recentior etiam Auctor Libelli περὶ πνευμάτων post Ammonium Valckenarii p. 232 le- nem usurpandam in h. v. praecipiens. Neque multum movere nos debet, quod

OEOTONIA. 3

ἀκροτάτῳ Ἑλικῶνι χοροὺς ἐνεποιήσαντο «καλοὺς, ἱμερόεντας᾽ ἔπεῤῥώσαντο δὲ ποσσίν᾽ ἔνθεν ἀπορνύμεναι, κεκαλυμμέναι ἠέρι πολλῇ 10 ἐννύχιαι στεῖχον περικαλλέα ὄσσαν ἱεῖσαι 9 ὑμνεῦσαι Δία τ᾽ αἰγίοχον xal πότνιαν “Ἥρην ᾿Αργείην, χρυσέοισι πεδίλοις ἐμβεβαυῖαν, κούρην τ᾽ αἰγιόχοιο Διὸς γλαυκῶπιν ᾿Αθήνην» Φοῖβόν τ᾽ ᾿Απόλλωνα καὶ "Αρτεμιν ἰοχέαιραν; 15 ἠδὲ Ἰποσειδάωνα γαιήοχον, ἐννοσίγαιον,

VARIAE LECTIONES.

apud Schol. Ven. et Schol. Par. F. ad h. l. dicitur ᾿Ολμειὸς ποταμὸς ἔν 'E- Am: τῆς Βοιωτίας ἀπὸ ᾿Ολμείου Xi- σύφου παιδός, cum ille Sisyphi filius Ὄλμος dictus in Schol. Ven. ad Il. B. 511. et Codd. PausaniaellI. 4, in eiusdem Codd. IX. 24. 54. 36 modo Ὅλμος, modo "AAjzog vel "AAjzoc dicatur, unde “Ἄλμωνες vél" Λλμωνες populus. Conf. Schol. Paris, ad Apollon. Rh. III 1094 à€ puto equidem cum Muellero in Or: chomeno, p. 434 in nota, ipsum fluvii nomen induxisse nonnullos, ut Sisyphi flium huc traherent et accolam Heli- Conis fingerent, aliis rectius ej sedem tribuentibus ad orientem lacus Copai- dis: vid. Pausanias IX. 94.

V. Ἴ. ἀκροτάτῳ ἐν "EA Flor. F. Par. H. 'Exixótvsj Par. H. Iunt. 4, ἐν- ἑποιήσαντο Flor. À. ἀνεποιήσαντο Vat. Fuise iv? πσιήσαντο statuit Heynius Comm. ad. Il. 0.610.

vs. 8. ἡμερόεντας Vat. ut Trinc. ex iota- tiumo. ἐπερώσαντο. Par. F. ἐπεράσαντο Par, A,

γ8, 9. ép: πολλῷ Flor. D. C. E. Neap. Par. C. F. (qui tamen in mar- fine πολλῇ) Gresh. Bodl. Vat. Goettl.

Rehd. Ald. Iunt. 1. 9. Frob. Basil. Steph. margo, Robinson: male, cum sit ἀὴρ. quando caliginem notat, feminini generis. Conf. infra v. 697.

vs. 10. στοῖχον περί καλέα Frob. ]εῖ- i Par. A. D. F. G. H. ν. 11. αἰγίοχόν τε καί. Par. H. Frob. Ἥρην Par. G.

vs. 15. Offenderunt VV. DD. ad IIo- σειδάωνα γαιήσχον ob primam in γαι- *axov correptam , quae apud Homerum Tl. T. 54, 0d. T. 55, I. 528 producta ob- Servatur, ut est longa semper prior in γαῖα. ltaque γεήοχον rescripsit Her- mannus in Praef. ad Hymn. Hom. p. xiv. seq. adstipulante Boeckhio EA crit. ad Pindar. p. 994. Ποσειδάω γαιήοχον Goettlingius, invitis omnibus libris et Etymol. M. p. 727. 37. TIo- σειδάονα habent Ald. Frob. Bas. E- quidem, si quis a vulgari consuetudine (conf. a Muetzellio p. 227 citatus Eu- stath. ad Od. p. 1592. 95) et tantum non omnium Codicum lectione disce- dendum hic putat, ei recipiendam cen- seo coniecturam Hermanni, plane fir- matam a Flor. B. et cuius haud dubie non misi corruptela est, quod e Bod- leiano Cod. Robinsonus enotavit, γενό-

1*

Pd

4 HEZIOAOT

καὶ Θέμιν αἰδοίην, ἑλικοβλέφαρόν τ᾽ ᾿ΑφΦροδίτην; Ἥβην τε χρυσοστέφανον, καλήν τε Διώνην,

Ἠῶ τ᾽, Ἤέλιόν τε μέγαν, λαμπράν τε Σελήνην Λητώ τ᾽, ᾿Ιάπετόν τε, Ἰδὲ Κρόνον ἀγκυλομήτην,

)

20 Γαΐαν τ᾽, Qxeavós τε μέγαν, καὶ Νύκτα μέλαιναν» ἄλλων T! ἀθανάτων ἱερὸν γένος αἷὲν ξόντων" αἵ νύ ποῦ Ἡσίοδον καλὴν ἐδίδαξαν ἀοιδήν, ἄρνας ποιμᾳίνονθ' Ἑλικῶνος ὕπο ζαθέοιο. Τόνδε δέ με πρώτιστα θεαὶ πρὸς μῦθον ἔειπον

VARIAE LECTIONES.

xo». Sed mihi quidem non recedendum duxi a vulgata, cum ex hoc ipso, quod γαΐα in γῇ contractum et inde orta sint γεημόρος, γεηπόνος et similia, colligi mibi posse videatur, diphthongi αἱ ἴῃ γαῖα et derivatis hanc fuisse na- turam, ut facile se pronunciando cor- ripi pateretur, multorumque usu γαιή- oxoc in γεήοχος abiret. Ac potuit, quo tempore primum scripta haec fue- runt, diphthongus liic in scriptura ser- vari, quamvis non amplius longae vim syllabae in pronunciatione retineret, ut retinuit in Homeri locis citatis. Certe ex Homeri usu non continuo reformanda est in Hesiodeis lectio. vv. 18, 19, inverso ordine, ut a Wolfio exhibiti sunt, leguntur in Flor. A. D. E. F. Taur. Ven. Vat. Goettl. Par. C. D. E. F. G. H. I. Rehd. Yunt, 1. 2. Trinc. Col- ligit hinc Hermannus in cens. Goett- lingianae, versum 18. serius additum fuisse , cui sedem ipse iustam fuisse cen- set post v. 30. Sed, ut recte animad- vertit Muetzell. p. 69, series ab univer- sorum Deorum memoria concinnius post lapetum et Saturnum ad omnium rerum primordia ducitur. Abest v. 18. a Flor.

C. Par. I. in eo versu Ἠώ τ᾽ Ald. Tunt. 1. 9. Frob. Bas. primus Trinc. recte Ἢ τ΄. Vid. Schol. Ven. ad 1]. B. 962, Y. 440. Pro λαμπράν τε Goettl. scripsit λαμπρήν τε cum Hermanno, sed hic in Goettl. cens. priore illa opinione " sua reiecta tam hic, quam infra v. 511. (312) servandum λαμπράν statuit , quod tum Codd. (mei quidem omnes) utro- que loco exhibent, tum citantes v. 511. ($72) firmant Schol. ad Eurip. Phoen. 175, ad Apoll. Rh. IV. 54 et sic est λαμπρά τε Σελήνη in Hom. Epigr. 3.

vs. 19. Abest a Par. M. Λητώ T£ Ἰάπετόν τε ἠδὲ Κρ. legitur apud Ari- stidem T. II. p. 569. Ed. Iebb. Est ἠδὲ Kp. ctiam in Flor. D. Ἰάπετόν τ᾽ ἠδὲ Kp. corrigebat Heyn. in Ep. ad Wolf. Placuit idem Bentleio. Mihi post com- ma minus habere videtur offensionis hiatus.

vs. 90. Γαῖαν δὲ, x. Vat. Par. E.

.vs. 94, "Tóvrs δὲ Flor. F. Par. A. B. Ald. Bas. sed interpres hoc autem. πρῶτα Par. D. 6. ἔειπον praeferendum duxi cum Heynio in Ep. ad Wolf. et secuto hunc Dindorfio, exhibentibus illud Flor. C. D. E. F. Neap. Par. C. G. H. I. Iunt. 1. 2.

OEOTLTONIA. ὃ

20 Μοῦσαι ᾽Ολυμπιάᾶδες, κοῦραι Διὸς αἰγιόχοιο" Ποιμένες ἄγραυλοι, κάκ᾽ ἐλέγχεα, γαστέρες οἷον,

ἴδμεν ψεύδεα πολλὰ λέγειν ἐτύμοισιν ὁμοῖα, ἴδμεν δ᾽, εὖτ᾽ ἐθέλωμεν, ἀληθέα μυθήσασθαι. "Oc ἔφασαν κοῦραι μεγάλου Διὸς ἀρτιέπειαι"

80 καί μοι σκῆπτρον ἔδον, δάφνης ἐριθηλέος ὄζον, δρέψασθαι θηητόν, ἐνέπνευσαν δέ μοι αὐδὴν θεΐαν, ἵνα κλείοιμι τά τ᾽ ἐσσόμενα; πρό τ᾽ ξόντα'

VARIAE LECTIONES.

forroy Frob. ceteri ἔεισαν. Goettlingio tuendum hoc in Hesiodo visum , ut rarius. vs. 90. γαστέρες οἷον Rehd. Par. B. Frob. Bas. et ibi ventres. veluti in- lerpres: at Mombritius duntaxat ventres. vs. 271. ἴσμεν Athenagoras Leg. $24 extr. Ed. Marani. Abest versus a Par. B. vs. 28, εὖτ᾽ ἂν ἐθέλωμεν Flor. C. E. Taur. Par. I. Trinc. αὖτ᾽ ἂν ἐθέλ. Bodl. R. 5. εὖτ᾽ ἐθέλ. Ald. Frob. εὖτε θέλωμεν hehd. μυθήσασθαι exhibent SS. mei, edi- lique omnes. Fuittamen, teste Scholiasta, olim in quibusdam libris γηρύσασθαι, convenitque Paullinus Cod. Morellii iu Wolfii Analectis II. p. 267 et est glossa haec τοῦ μυθήσασθαι inPar. C. Vulgato praestabilius id visum Graevio in Lóctio- nibus Hesiodeis, conferenti "Epy. 351 seqq. et esse Epicis frequentatum γηρύε- σθαι docetMuetzell.p.364. citans H. Hom. in Merc. 495 seq. Apollon. Rh. II. 884 seq. Oraculum apud Porphyr. de Vita Plo- tini p. 45. D. Hesychium v. γηρύεσθαι et ὕπα γηρύοντες, tameisi parem esse putat vulgatae conditionem. Nobis ipsa simplicitate sua magis arridet vulgata, quam et Homericus usus passim firmat. Vid. Il. Z. 382. Od. Ξ, 125. P. 15. Z, 541. vs, 29. Pro κοῦραι Flor. C. Rehd.

κεῖναι, Flor. F. Par. H. Μοῦσαι, sed in Florentini margine alia manu "p: κοῦραι. μεγάλαι Διός Flor. A. Ven. Διὺς μεγάλου Flor. D. E. Paull. Par. C.

vs. 30. ἔδων Bodl. Ald. Frob. Bas. ἕλον Flor. E. Taur. Par. I.

vs. 51, δρεψάσαι Par. C. δρεψάμε- ναὶ Par. B. Tzetzes p. 2. Ed. Heins. Virumque tanquam vulgatae medicina Wolfio in mentem venit. Attamen illud maluit in contextum recipere, quem latebat antea iam sic correctum vo- luisse Iortinum in Biblioth. Britann. T. VII. p. 9. Recepit idem Dind. Nobis sana visa est Codicum tantum non omnium lectio δρέψασθαι, firmata etiam ab Aristide T. II. p. 570. Conf. infra Commentarius. θειητὸν Flor. F. Neap. Par.A. H.Bodl. Ald.Bas.Frob.Iunt. 1. 9. ϑνητὸν Flor. D. Par. F. Interpres in Basil. reddens decerpendum mortali in suo exemplo videtur habuisse θνητῷ.

vs. 32 Θεῖαν ἵνα κλείοιμε lectionom ceteris praeferendam duximus. $vz xAeí- οιμι τά τ᾿ ἐσσόμενα πρό T ἕοντα, ul Hesiodea citat Aristides l. c. Apud Lu-* cianum, in Disp. cum Hesiodo pr. 'al- loquentem poétam, est ὅπως xAsíorg. Ex- stat item χλείοιμε in Codd. Flor. E. F. Neap, Par. A. B. H. I. (etiam in.C.

6 ᾿ ΗΣΙΟΔΟΥ͂

xaá με κέλονθ᾽ ὑμνεῖν μακάρων γένος αἷὲν ἐόντων, σφᾶς δ᾽ αὐτὰς πρῶτον τε καὶ ὕστερον αἷὲν ἀείδειν" 35 ἄλλα τίη μοι ταῦτα περὶ δρῦν ἢ περὶ πέτρην; Τύνη, Μουσάων ἀρχώμεθα, ταὶ Ait πατρὶ ὑμνεῦσαι τέρπουσι μέγαν νόον ἐντὸς ᾽Ολύμπου; εἰρεῦσαι τά τ᾽ ἐόντα, τά τ᾿ ἐσσόμενα, πρό τ' ξόντα; φωνῇ ὁμηρεῦσαι τῶν δ᾽ ἀκάματος ῥέει αὐδὴ

VARIAE LECTIONES4

ex corr.) Bodl, Vat. Goettl. et sic Ald. Frob. Bas. Iunt. 4. 2. xa £o Par. F. ἵνα, quod apud Aristidem legitur, Codd. fere omnes exhibent, ut Ald. Frób. Bas, lunt. 4. 2. Steph. margo. Quod autem post Trincavellum plerasque Edd. occupavit, probatum item Guyeto, ὥστε κλύοιμι legitur in Ven. Flor. A. Par. C. ὄφρα κλύοιμι in Flor. B. Correxit ὡς κλείοιμι Stephanus, adoptarunt hoc deinceps Robins. Wolf. Gaisf, Boisson, Dind. Goettl, Quod in omnibus Edd. est θείην, exstat item in Florentinis meis omnibus, Vat. Par, A. D. E. G. H. I. sed est θεῖαν in Parisinis reliquis, Neap. Bodl. R. S. et hoc postulat sequens ναι cumque ἐθεῖαν dixerit Hesiodus "Epy. 2294, potest etiam ἢ, 1. dixisse θεῖαν. Apud Aristidem et Lucianum M. cc. eius, nmi fallor, explicatio est θεσπεσίην : nam paullo fervidius Muet- zell. p. 378 ita reperisse eos in 'suo Hesiodi exemplo statuit, itaque veram esse lectionem; ἐνέπνευσαν δέ μοι αὖ- δὴν Θεσπεσιὴν κλείειν Üum τ᾿ ἐσσόμενα “πρό τ᾿ ἐόντα. — Speciosum quidem est argumentum ex Aristidis xz? θεσπεσιὴν παλὶν αὖ προσέθηκε ductum, sed ipse Aristides ut Hesiodea citat ?wz xAsí- oiu, ante quae δεσπεσιὴν stare non

potuit, habentque optativum et τά 7' ἐσ- σόμενα, ut Aristides, nec non Lucia- nus, sic omnes Hesiodi Codd. quorum ne unus quidem θεσπεσιὴν exhibet. τά τ᾽ ἐσόμενα Flor. C. τὰ πρδτ᾽ ἐόντα Par. B. πρῶτ᾽ ἐόντα Par. G. πρῶτα ἐόντα Rehd.

vs. 55. καὶ μ᾽ ἐκέλονδ᾽ Flor. A. B. Par. C. καί μ᾽ ἔκέλον θ᾽ Trinc. καί μὲ κέλον θ᾽ Frob. Bas. καί μ᾽Ἔθελον δ᾽ Bodl. ἀϊόντων Flor. D.

vs. 54. abest τέ a Flor. C. F. Par. F. ὕστατον, quod ab Wolfio commen- datum in contextum recepit Dindorfius, Codicum unus exhibet Flor. B. sed cor- rectum manu antiqua ex ὕστερον. Her- mannus in cens. Goettl. Dindorfii factum probans, in rebus constante usu firma- tis nihil esse debere momenti ait in Codicibus praesertim Hesiodi. . Mihi contra non recedendum videtur a le- ctione, quam a vulgari consuetudine diversam tot numero Codices tuentur. ὕστατον quidem librariorum, opinor, nemo facile in ὕστερον mutasset. αἰὲν abest a Taur.

vs. 56. τήνη vitium est Frobenianae.

vs. 3T. ὑμνευεῦσαι Frob. μέγα νόον Flor. C. ai!» ᾿Ολύμπου Trinc. incer- tum, an ex Codice.

vs. 38. εἰρεῦσαι cx εἰροῦσαι Par. 1.

OEOLTONIA. 7

40 ἐκ στομάτων ἡδεῖα γελᾷ δέ τε δώματα πατρὸς Ζηνὸς ἐριγδούποιο θεᾶν ὀπὶ λειριοέσσῃ σκιδνωμένη" ἠχεῖ δὲ κάρη νιφόεντος Ὀλύμπου, δώματα τ᾽ ἀθανάτων. αἱ δ᾽ ἄμβροτον ὄσσαν ἱεῖσαι θεῶν γένος αἰδοίων πρῶτον κλείουσιν ἀοιδῇ.

49 ἐξ ἀρχῆς coUe Γαῖα καὶ Οὐρανὸς εὐρὺς ἔτικτεν. οἵ τ᾽ ἐκ τῶν ἐγένοντο θεοὶ, δωτῆρες ἐάων" δεύτερον αὖτε Ζήνω, θεῶν πατέρ᾽ ἠδὲ καὶ ἀνδρῶν, ἀρχόμεναί θ᾿ ὑμνεῦσι θεαὶ, λήγουσαί τ᾽ ἀοιδῆς»

VARIAE LECTIONES,

vs. 41. ἐριγδούπου Flor B. θεᾶν for- mam Boeoticam cum Schol. Cantabr. plerique exhibent Codd. θεῶν Flor. A. C. Vat. Goettl. Ven. Paull. Trinc. θεὰν meus Vat.

vs. 49. κιδναμένη Flor. B. Par. B. F. νιφόεντα Bodl. .

vs. 45. δώματα τ᾽ ἀθανάτων. . Sic Flor. A. Ven. Par. B. C. et ita cor- rexerat Wintertonus, quem secuti sunt Gaisf. Dind. Goettl. probante correcti- onem illam etiam Hermanno in Ep. ad Ilgen. p. xiv. δώματ᾽ ἀθανάτων Flor. D. F. Paull. Rehd. Ald. Tunt. 1. 9. Frob. Bas. Trinc. δώματα ἀθανάτων ceteri SS. et Edd. Correctionem sibi non probari indicans Muetzell. p. 20, cur probari nequeat, longa ait expli- catione indigere. Num offendit eum, quod sic diversa memorantur κάρη νιῷ. Ὄλ. et δώματα ἀθανάτων!" Sed simi- le est Il. E. 398 πρὸς δῶμα Διὸς καὶ μακρὸν "Ολυμπον. ἱεῖσαι. Par. D. D. F. 6.

vs. 44. θεῶν γένος αἰδοίων cum Tunt. 1. 9. Goettl. praeferendum. duximus secundum Par. D. F. vulgato αἰδοῖον.

vs. 45. cum Wolfio secundum Scholia

distinctionem, quae vulgo in Edd. obtinet, post ἀρχῆς sustuli. Γαῖα T£ καὶ Οὐρ. Flor. F. Vot. Par. E. H. Iunt. 1. 2. ἔτικτον (interpretis in Das. genuerunt) quod post Wintertonum Edi- tores recipiendum duxerunt, unus habet Par. E. ἔτικτε Flor. A. B. F. Par. D. F. G. I. reliqui ἔτικτεν, flrmantque hoc Schol. Vict. et L. ad Il. A. 604 p. 45 Ed. Bekker., ubi citantur bos- teriora huius versus cum initio se- quentis.

vs. 46. δοτῆρες Par. C. E. Rehd. Ald. Frob. Bas. lunt. 1. 9. é£Zav Par. F.

vs. 41. πατέρα ἠδὲ Par. A. Ald.

vs. 48. ἀρχόμεναί θ᾽ ὑμνεῦσι θεαὶ λήγουσαί τ᾽ ἀοιδῆς. Pro lectione hac faciunt tum Scholia, tum Codd. fere Ommes. Versus est spondiacus, ὠοιδῆς in disyllabum contracto, quod quin fieri potuerit, dubitare nos mon sinit recentior huius vocabuli forma δῇ, ἧς, quae iam exstat Hom. H. in Cer. 497 in Ap. 20. taque recte hac ratione vulgatum tuiti sunt Heins. Krebs. Wolf. Boisson. ad ἢ. 1, Arnald. Obss. Crit. p. 50. Ruhnken, ad H. Hom. in Bacch. 5.

HEZIOAOYT

ὅσσον φέρτωτός ἐστι θεῶν, κράτεί τε μέγιστος"

αὖτις δ᾽ ἀνθρώπων τε γένος κρατερῶν τε γιγάντων

ὑμνεῦσαι τέρπουσι Διὸς νόον ἐντὸς Ὀλύμπου Μοῦσαι ᾿Ολυμπιάδες, κοῦραι Διὸς αἰγιόχοιο. τὰς ἐν Πιερίῃ Κρονίδῃ τέκε πατρὶ μιγεῖσα Μνημοσύνη, γουνοῖσιν ᾿Ἐλευθήρος μεδέουσα,

.95

λησμοσύνην τε κακῶν ἄμπαυμά TE μερμηράων.

ἐννέα γάρ οἱ γύκτας ἐμίσγετο μητίετα Ζεὼς

VARIAE LECTIONES.

Wolfius etiam in Anal. p. 418. λήγουσί τ᾿ ἀοιδῆς Neap. Flor. F. (sed in mar- gine yp. λήγουσαι!) Ald. (sed ἀοιδοῖς) Iunt. 4. 2. Frob. Bas. Stephani mar- go. Citat etiam sic Turneb. Adv. VI. 1T. sed ait in nota Stephanus esse ἀνακόλουθον hoc ἀρχόμεναι ὑμνεῦσι καὶ λήγουσιν ἀοιδῆς, nisi subaudiamus par- ticipium hoc modo: dpx. Dv. καὶ λή- γουσιν ἀοιδῆς ὑμνεῦσαι. Αἱ esse uni- ce verum λήγουσι subaudito hoc par- ticipio putat Hermann. in Cens. Goettl. et iam antea idem placuerat Ernes- tio ad Callim. T. I. p. 260, proba- tumque sibi sic Gaisfordius λήγσυσε in contextum recepit. Guyetus item, sed de coniectura, praeferens λήγσυδι, intellectum volebat dicentes , quam sit praestantissimus. Mihi vix ferenda hu- iusmodi ellipsis videtur. Lennep. ad Coluth. p. 2 vulgatam haud minus sensu, quod miror, quam metro laborare ar- bitratus, hinc tentavit λήγουσί τ᾿ ἀοιδῇ, ut intelligatur Ζηνὸς, parum item, me iudice, probabiliter. Dindorf. coniecit ἀρχόμεναί θ᾿ ὑμνεῦσιν, ἰδὲ λήγουσαι ἀ- οἰδῆς probabili sensu, sed invitis Codd. lecte iam Wolf. contulit Theognidca pr. *Q ἄνα, Λητοῦς vie, Διὸς τέκος, oU- ποτε σεῖο Λήσομαι ἀρχόμενος, οὔδ᾽

ἀναπαυόμενος etipsius Hesiodi fr. apud Eustath. p. 1165 ἀρχόμενοι δὲ Λίνον καὶ λήγοντες καλέουσι.

vs. 49. ὅσον Flor. E. τόσσον Flor. B. D. Neap. Par: A. B. Bodl. Ald. φέρτε- ρος Flor. F. (sed in marg. Φέρτατος) Vat. Par. E. H. lunt. 1. 9. κάρτεϊ Flor. C. Vat. Par. E. xápr& Par. D. Rehd.

vs. 50. αὖτις ut epicam et antiquio- rem formam (Vid. Συναγ. Ae£. χρησ. in Bekkeri Anecd. p. 463. 8.) praeferen- dum duxi cum Dind. et Goettl. oblatum 3 Vat. Par. D. C. E. Ceteri, ut vulgo,

αὖϑις. Variatur sic etiam in Homeri Codd. δ᾽ omittunt Flor. D. Frob. utmox τε Flor. E.

vs. 91. ὑμνοῦσαι Bodl. ut supra v. 48 ὑμνοῦσι.

vs. 59. ᾿Ολυμπιάδαι Flor. E.

vs. 55. τέκε πρὶν μιγεῖσα Flor. D.

vs. 55. in Flor. C. supra λησμοσύνην cadem manu v. 8. Μνημοσύνην scri- ptum. λησμοσύνη Med. Par. B. Ald. Con- sentit Schol. Cant. p. 219. Scilicet fuisse aliqui videntur, qui poétae suas tribuen- tes argutias ludere eum voluisse credi- derunt in Μνημοσύνη λησμοσύνη.

vs. ὅθ, μίσγετο Flor. B. Bodl. μῃ- τίετα Dind.

OEOLTONIA. 9

νόσφιν ἀπ᾽ ἀθανάτων ἱερὸν λέχος εἰςανωβαίνων" ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ ἐνιαυτὸς ἔην, περὶ δ᾽ ἔτραπον ὧραι μηνῶν φθινόντων, περὶ δ᾽ ἤματα πόλλ᾽ ἐτελέσθη, 60 5 δ᾽ ἔτεκ᾽ ἐννέα κοῦρως ὁμόφρονας, ἧσιν ἀοιδὴ μέμβλεται, ἐν στήθεσσιν ἀκηδέα θυμὸν ξχούσαις; τυτθὸν ἀπ’ ἀκροτάτης κορυφῆς νιφόεντος ᾽Ολύμπου, ἔνθα σφι λιπαροί τε χοροὶ καὶ δώματω καλά, πὰρ δ᾽ αὐτῇς Χάριτές τε καὶ Ἵμερος olx! ἔχουσιν

65

ἐν θαλίῃς" ἐρατὴν δὲ διὰ στόμα ὄσσαν ἱεῖσαι

μέλπονται πάντων τε νόμους καὶ ἤθεα κεδνὰ ἀθανάτων κλείουσαι, ἐπήρατον ὄσσαν ἱεῖσαι"

di τότ᾽ ἴσαν πρὸς "Ολυμπὸον ἀγαλλόμεναι ὀπὶ καλῇ; ἀμβροσίῃ μολπῇ" περὶ δ᾽ ἴαχε γαῖα μέλαινα

VARIAE LECTIONES.

vs. 1. ἀπαϑανάτων Rehd. εἰς dva- βαίνων Trinc.

vs. 58. δή ῥ᾽ ἔην Ἐνιαυτὸς Vat. Par. E. H. Iunt. 1. 2. Frob. ἔτραπεν Flor. B. ἔτρεπον Ven. pa; Par. C.

vs. 59. ἐτελέσθην Flor. C. Par. A. D. F. G. Rehd. Ald. Bas.

vs. 60. 5j δ᾽ ἔτεκ. Par. C. Érexe Iunt. 1. 2. Frob. κοῦρας primus recte Gaisf. Antiquiores Edd. et SS. omnes κούρας.

vs. 61. μέλλεται ἐν Flor. F. Neap. Par. A. H. Ald. Bas. Frob. Iunt. 1. 2. μέλλετ᾽ ἐν Par. B. μέλβεται ἐν Par. F. μεμήλετ᾽ ἐν Par. C. Trinc. μεμήλεται ἐν Paull.

vs. 62. τυτϑὸν ἐπ᾽ Par. 1. Schol. Bas. p. 219. sed ibid. seq. pag. Tvr0ov ἀπ᾽.

vs. 63. recipiendum ἔνϑα edi λιπα- poí τε duximus e Par. B. Bodl. proba- tum etiam Muetzellio p. 227. Pronuncia- batur σφιλλιπαροί, quod recentiores cum lateret, hi de metro solliciti σφιν scripserunt,

vs. 65. ἐν θαλίαις Flor. B. Wolfius distinctione post ἔχουσιν posita post a- Aígc sustulit. διὰ στόματ᾽ ὕσσαν Taur. quem secutus est Goettl. Sed nihi] est, cur vel numerus singularis, vel hiatus offensionem hic faciat. Confer citatum ἃ Muetzellio p. 242. Apollon. Rh. III. 410. 496. Je/za; Par. D. F. G. H. I. Rehd.

vs. 66. cum seq. abest a Flor. C. D. Paull. Vat. Goettl. Par. C. νομοὺς Ven. Trinc. ἤθεα καλά Vat. sed supra scriptum κεὸνά.

vs. 61. κλείουσαι e Flor. E. Taur. Par. D. G. ut epico sermoni convenien- tius cum Hermanno in Cens. Goettl. recipiendum duxi pro κλείσυσιν, ut ha- bent cum plerisque SS. omnes Edd. κλαίουσαι Mehd. ἐεΐσαι etiam hic Par. F. G. H.

vs. 68. ὀπῇ vitiose Tunt. 1. 2.

vs. 69. ἀμβροσίᾳ Flor. D. περὶ δ᾽ οἴαχε Trinc. περὶ δι᾿ Éxs lunt. 1. πε- ριδίαχε lunt. 9. Guyeto scribendum vi-

10

HEZIOAOYT

70 ὑμνεύσαις" ἐρατὸς δὲ ποδῶν ὕπο δοῦπος ὀρώρει γισσομένων πατέρ᾽ εἰς ὅν' ὁ δ᾽ οὐρανῷ ἐμβασιλεύει, αὐτὸς ἔχων βροντὴν ἠδ᾽ αἰθαλόεντα κεραυνὸν , κάρτεϊ νικήσας πατέρα Κρόνον" εὖ δὲ ἕκαστα ἀθανάτοις διέταξεν ὁμῶς καὶ ἐπέφραδε τιμάς"

)»

75 Ταῦ

ἄρα Μοῦσαι ἄειδον ᾿Ολύμπια δώματ᾽ ἔχουσαι»

ἐννέα θυγατέρες μεγάλου Διὸς ἐκγεγαυΐαι;

Κλειώ τ᾽, Εὐτέρπη τε, Θάλειά τε, Μελπομένη τε» Τερψιχόρη T, 'Eparó τε, Πολύμνιά τ᾽. Οὐρανίη TE, Καλλιόπη θ᾽ ἡ δὲ προφερεστάτη ἐστὶν ἁπασέων"

VARIAE LECTIONES.

debatur περὶ δὲ σφέας ἴαχε γαῖα μέ- Aaa. Sed sic versus fit iusto longior. Fortasse deletum voluit μέλαινα. At vero iniecto σφέας nihil indigemus, misi versum ita reformatum malis ob digamma. Sed sep? δ᾽ Fíaxe (dwiache) equidem ferendum puto.

vs. "10. ὑποδοῦπος Flor. C. E. Par. I. ὑπὸ 9. Rehd.

v$. 14. νισομένων Flor. A. C. Ven. νυσσομένων Trinc. νεισσομένων, quod primus Stephanus invexit, adoptarunt Heins. Graev. etiam Gaisf. et Dind., in nullo Codice inveni, nec facile proba- bitur conferentibus, quos citat Muet- zell. p. 73. Etym. M. p. 606. 15. seq. Gud. p. 410. 1. 8. νισσομενὥν malebat Wolfius. εἰς ἑὸν Par. D. G. Rehd. σὐρανὸν Taur. Par. E. H. Iunt. 4. ἐμβασιλεῦεν Neap. Par. A.

vs. "12. αὐτὸν ἔχων Par. C. Habuit fortasse alius Cod. ὁ δ᾽ οὐρανὸν ἐμβ. Αὐτὸν, ἔχων βρ.

vs. "i3. κράτεϊ Flor. D. E.

vs. "I3 seq. εὖ δὲ ἕκαστα ᾿Αϑανάτοις διέταξεν ὁμῶς agnoscit et firmat Theo- philus ad Autolycum II. 5. Variant

autem in illis Codd. ἕκαστον Flor. E. sed supra scriptum eadem manu ἕκαστα. Idem cum Bodl. et Par. I. ἀθανάτων. Iu Par. H. ut in Iunt. 4. 2. est ἀθα- νάτους. Guyetus seribi volebat ἀθανά-- τοῖς διέταξε νόμοις legibus immortali- bus, quod vereor, ut sit epicum et Hesi- odeum. Equidem pene in id inclino, ut profectum a poéta putem εὖ δὲ ἕκαστα ᾿Αϑανάτοις διέταξε νόμους xai ἐπέφραδε τιμάς 0b versum supra 66 et"Epy. 914. constructione simili Homericae Il. A. 11. Od. T. 592 seq.

vs. "I4. καὶ πέφραδε Theophilus l. c. quem Muetzellius p. 583 legitimos et genuinos servasse numeros statuit, cum altera forma ἔπέφραδε commodam in tertio pede sedem habens (ut infra 162. Od. T. 250. Apollon. Rh. IV. 1459) vix ferenda sit in quarto. Sed Codd. omnes hlc ἐπέφραδε tuentur. Vnus Dodl. levi mutatione ἐπέφρασδε.

vs. "7. Post Εὐτέρπη deest τὲ in Flor. D. qui versui 77 subiectos ha- bet v. 66 seq.

vs. 78. Οὐρανία τε Par. A. Ald. Bas.

vs. 79 ἡ σφέων 7p. Diodor. Sic IV.

OEOTONIA.

11

80 ἡ γὰρ καὶ βασιλεῦσιν ἅμ᾽ αἰδοίοισιν r3. Ὅντινα τιμήσουσι Διὸς κοῦραι μεγάλοιο, γεινόμενόν τ᾽ ἐσίδωσι διοτρεφέων βασιλήων. τῷ μὲν ἐπὶ γλώσσῃ γλυκερὴν χείουσιν ἐέρσην;

VARIAE LECTIONES.

7. 3 καὶ mp. Io. Diacon. p. 552, 19. ἥδε Par. A. C. ut Bas. Ceteri ἥ δὲ, ut vulgo Edd. Quod apud Stobaeum Serm. XLVI. p. 526 legitur Καλλιόπη τ᾽ εἴδη, recentiori correctione τ᾽ εἴδει, probabi- liter Muetzellius p. 384 corruptelam esse censet vulgatae. Commendatum ab Hermanno in praef. ad Hymn. p. xv 5j τε in contextum recepit Dindorf, qui iamen postea praeferendum ἥ δὴ cen- suit. ἁπασῶν Flor. C. D. Par. B. ὥπα- σάων Par. A. C. F. Ald. Frob. Bas. Trinc. ἁπασώων lunt. 9.

vs. 80. 5 γὰρ καὶ, ut habent Dio Chrysost. Or. II. de Regno T. I. p. 80. et Themistius Or. IX p. 122. D. quod- que firmare videtur Aristides T. 1I. p. 98, exhibent etiam Codd. tantum non omnes et Edd. usque ad Lectium, qui primus 5 μὲν γὰρ edidit, ut legitur apud Sto- baeum 1. c. Placuit hoc inde Graevio et paucis quibusdam aliis." Apud Plu- tarchum T. II. p. 746 D. p. 801 E. ante βασιλεῦσιν est δὴ, priore loco extra versum, posteriore ut pars versus 0- ditum. αὐδοίμσιν Flor. D. Trinc.

vs. 81. Pro τιμήσουσι, quod habet cum Dione, Aristide, Stobaeo ll. oc. Themistius Or. XXXI extr. apud eun- dem Or. IX 1. c. τιμήσωσι legitur, pa- riterque hoc exstat in Par. B. Flor. F. (ex correctione) et Dionis MSS. Mo- reli, potestque accommodatum id vi- deri ad sequens ἐσιδῶσι; itaque rece- pit post Dindorfium Goettlingius, neque

improbavit hoc Hermannus. Mihi reli- nenda visa altera plurimorum Codicum lectio , cum habeat magis definitam man- suri quoque in posterum his regibus ho- noris promissionem.

vs. 82. γιγνόμενον Aristides, sed ibi Coisl. γινόμενον, ut habent Themistius, Stobaeus, Flor. A. Frob. Iunt. 1. 2. Ceteri SS. et Édd. γεινόμενον. — Conf. Heyn. ad Il. T 128. τ᾽ ἐπίδωσε Flor. E. Paull. Par. C. τε ἴδωσι Stobaeus.

vs. 83. ToU μὲν Themistius. γλώσ- σης Par. D. γλώσσην Aristidis Coll. no- va et Bar. "1. χεύουσιν Flor. B. ut Α- ristides et Themistius, sed Aristidis Cod. Coisl. et Coll. nova χείσυσιν, quae forma est antiquior. χύσυσιν Par. F., sed cum εἴ superscripto ; προχέουσιν Sto- baeus; ἀοιδὴν Aristides, Stobaeus, Flor. A. D. F. Ven. Par. A. B. E. H. Bodl. margo, Ald. et antiquiores Edd. om- nes. At ἐέρσην Themistius, Flor. B. C. E. Neáp. Taur. Vat. Goettl. et meus, Bodl. Rehd. Par. D. F. G. I. et sic Scho- liastes legerat. Hoc a Graevio proba- tum primus in contextum recepit Cle- ricus, quem secuti sunt recentiores. Attamen Wolfius disputatis ἃ Graevio quid regibus cum cantilena obiici posse Achillis. censuit exemplum. Sed recte animadvertit Muetzellius p. 286 proxi- mos versus nullam cantationum ἢ. 1. cogitationem admittere. Quod autem ipse ἀσιδὴν interpretatur Orationem nu- merosam atque temperatam vellem eius

12

HEZIOAOT

τοῦ δ᾽ ἔπε᾽ ἐκ στόματος ῥεῖ jeu οἱ δέ νυ λαοὶ 85 πάντες ἐς αὐτὸν ὁρῶσι διακρίνοντα θέμιστας

ἰθείησι δίκῃσιν" ὁ δ᾽ ἀσφαλέως ἀγορεύων

αἶψά τε καὶ μέγα νεῖκος ἐπισταμένως κατέπαυσε.

τοὔνεκα γὰρ βασιλῆες ἔχέῴρονες, οὕνεκω λωοῖς

βλαπτομένοις ἀγορῇφι μετάτροπα ἔργα τελεῦσι 90 ῥηϊδίως, μαλακοῖσι παραιφάμενοι ἐπέεσσιν"

ἐρχόμενον δ᾽ ἀνὰ ἄστυ θεὸν ὡς ἱλάσκονται

VARIAE LECTIONES.

hac signiflcatione vocabuli exempla ex epicis protulisset; quodque ἐέρσην ele- gantiam esse putat serioris aetatis, te- mere ab illa in Hesiodum invectae , po- test contra aliquis censere, 2:23» glos- sam esse invectam ab eo, qui poétae mentem haud satis perspectam haberet. Me quidem iudice et convenientius di- citur χείουσιν ἔέρσην, quam χείουσιν ἀοιδὴν, quacunque significatione hoc vocabulum accipias et optime iungun- tur τῷ μὲν ἐπὶ γλωσσῇ γλυκερὴν χεί- ουσιν ἔέρσην (dulcem rorem s. roscida mella affundunt linguae) et τοῦ δ᾽ ἕπε᾽ ix στόματος ῥεῖ μείλιχα.

vs. 84 ἔπη ἐκ στ. Stobaeus. In ple- risque Aristidis libris Éze' excidit; iu uno est τοῦ δ᾽ ἄρα ἔκστ. of δέ τε λαοὶ Aristides οἱ Themistius.

vs. 85. sig αὐτὸν Flor. D. Vat.

vs. 86. ἠδείῃσι Aristidis Cod. Dar. 7 et Coll. nova; τηθείῃσε Taur. margo. δίκῃσι Steph. ὁ δ᾽ ἀτρεκέως Aristides, quem hinc colligas de memoria citasse; nam vulgatam cum Stobaeo omnes ha- bent Codd.

vs. 81. κατέπαυσεν Flor. A. Vat. κατάπαυσε Trinc. - vs. 88. τοὔνεκεν ἄρ᾽ Aristides T. II. p. 99. Οὔνεκα γὰρ Ald. οὕνεκεν ἄλλοις

Stobaeus XLVI. p. 326. sed οὕνεκα λαοῖς LXXIV. p. 468. λαοῖσι Par. À. Al. Bas. Trinc.

vs. 89. ἀγορῆς Par. C. τελεῦσιν Flor. À. τελοῦσι Aristides.

vs. 90. παραφάμενο, Aristidis Coll. nova, Bar. 7. Ald. Frob. Bas. lunt. 1. 9 Trinc. παρεφάμενοι Bodl. ἐπέεσσι Flor. B. D. !

vs. 91. θεὸν θ᾽ ὥς Flor. A. Ven. ut Trinc. Ceterum Codd. mei omnes ver- sum, ut edidimus, exhibent. Vnus Par. F. in margine additum habet γρ. ἀγῶνος. Voluit ἀγῶνα, quemadmodum Scholia habere librarius viderat. 1m Basil. quoque reddidit interpres ince- dentem vero per coetum populi, citatque Coelius Rhodiginus Lectt. Antiq. XVIII.5. ut Hesiodi ἐρχόμενον δ᾽ ἀν᾽ ἀγῶνα. Hanc, quam Scholiastes ut meliorem lectionem affert, agnoscit quoque et quodammode firmat Schol. Mosquensis ad Il. OQ. i. p. 627. Ed. Bekk. παρὰ δὲ Βοιωτοῖς ἀγὼν $5 ἀγορὰ καὶ τὸν ἀγορανόμον ἀγω- νάρχον καλοῦσιν" ὅθεν καὶ ἀγωνίους θεοὺς Αἴσχυλος τοὺς ἀγοραίους καὶ Ἡσίοδος" ἜἘρχόμενος (sic) 9 ἀν᾽ ἀγῶνα. Leguntur eadem ferme, sed sine Hesiodi mentione, apud Schol. Ven. ad illum loeum (Villois. p. 515 a) et Eustath. p. 1555. 57. seqq.

OEOTONIA.

13

αἰδοῖ eM yf, μετὰ δὲ πρέπει ἀγρομένοισιν" * oi& τε Μουσάων ἱερὴ δόσις ἀνθρώποισιν"

ἐκ γὰρ Μουσάων καὶ

᾿Απόλλωγος ἑκάτοιο

VARIAE LECTIONES,

Praeferendum hinc ἀν᾽ ἀγῶνα duxit Graevius ad h. 1. et Sc. 512. Mihi quidem, ut Muetzellio p. 539. 58 seq. illud certum esse videtur Zv' ἀγῶνα do- ctae antiquitatis memoria a multis et probatis auctoribus fuisse in Carmine sive lectum, sive repositum, quod etiam bene conveniat sequentibus: μετὰ δὲ πρέπει ἀγρομένοισι. Sed cum ἀνὰ ἄστυ non minus bonum sit et auctoritate Homerici exempli cum supra allati , tum Od. H. 69 seq. confirmetur, hoc, quod tanto consensu Codd. offerunt et in suo exemplo Scholiastes iam invenerat, equidem haud temere dese- rendum duxi.

vs. 99. πρέποι Flor. D. Rehd. &ypo- μένοισι Flor. C.

vs. 95 et 94. inverso ordine exhi- bet Flor. D.

vs. 93. οἷά τε vel ola τε vel of τὲ omnes fere Codd. o/x τέ etiam Ald. Frob. Bas. lunt. 1. 2. Omissum τὰ in Flor. B. ofz vo: Flor. À. οἷα To; Ven. quod vitium hinc Trincavellianam et , alias bene multas Edd. occupavit. Si- mul duntaxat metri causa recipienda fuerat eiusdem Florentini Cod. lectio. Movaéav, ut factum video a Boissona- dio, tametsi vereor, ut ox posto- riore longa sit Hesiodi. Conf. Sc. 1. Toí4 Μουσάων, quae Guyeti correctio est , in contextum recepta a Wintertono, Gaisf. Dind. probata etiam Lennepio ad Coluth. p. 54. Wolfio ad h. 1. et Muet- zellio p. 84. nullius, quod sciam, au- ctoritate Codicis firmatur. Attamen red-

ditum iam a Bas. interprete Tale Mu- sarum ingens munus hominibus, quem secuti hinc alii. Sed, vel si ille sic ex Cod. reddiderit, unius huius Codicis auctoritas non satis ponderis habet con- tra tantum aliorum consensum, ut pro ola τε substituamus τοίη, ac pulo οἷα Tt locum suum hic tueri posse. Conf. infra Comment.

vs. 94 abest a Paull. In Par. C. versum àd marginem scripsit idem li- brarius, qui Scholia. ἐκ γάρ o; Mov- σάων Schol. A. D. ad Yl. A. 176. Ed. Bekk. Schol. minora ad eund. locum Ed. Ald. p. 17. B. Schol. Pindari ad Pyth. IV. 155. Nem. III. 1. Schol. Can- tabr. et Ven. ad Theog. 50. Flor. B. C. D. Ven. Taur. Par. D. F. Bodl. Rehd. Junt. 1. 2. quod ferri possit recepto Μουσέων, ut fecit Boissonadius: sed, ex- cepto, quod in Cod. Gott. Scholiorum ad Pindari Pyth. 1. c. item Μουσέων exstat, constans in Codd. et apud au- ctores citatos lectio est Μουσάων. Cum Themistio ll. cc. Eustathius p. 76. ἐκ μὲν Μουσάων: cui tamen variationi non nimium tribuendum puto: at Themistii utroque loco lectionem καὶ ᾿Απόλλωνος ἑκάτοιο in contextum reoipere non du- bitavi , cum vulgata καὶ ἑκηβόλου ATÓA- A«vog in digamma peccet, altera au- tem etiam apud Homerum clausula in- veniatur Il. H. 835. T. 985. H. in Ap. 1. et aliis locis. Quod in Schol. Ven. et Par. ad Th. 350. legitur καὶ ᾿Ἑλικωνίου. A7. scribentis error censen- dus est.

14

HEZIOAOT

95 ἄνδρες ἀοιδοὶ ἔασιν ἐπὶ χθόνα καὶ κιθαρισταί"

ix δὲ Διὸς βασιλήες" ὁ δ᾽ ὄλβιος, ὅντινα Μοῦσαι

QuAdyrar γλυκερή οἱ ἀπὸ στόματος ῥέει ado εἶ γάρ τις καὶ πένθος ἔχων νεοκηδέϊ θυμῷ ἄξζηται κραδίην ἀκαχήμενος, αὐτὰρ ἀοιδὸς

100

Μουσάων θεράπων κλεῖα προτέρων ἀνθρώπων

ὑμνήσῃ, μάκαράς τε θεοὺς, οἱ Ολυμπον ἔχουσιν»

, τ᾽

αἶψ᾽ ὅγε δυσφρονέων ἐπιλήθεται, οὐδέ τι κηδέων μέμνηται" ταχέως δὲ πωρέτρωαπε δῶρα θεάων.

VARIAE LECTIONES.

vs. 95. ἕασσιν Flor. F. Ald. Frob. Iunt. 1. 2, Trinc. Habet etiam Par. €. supra ἔασιν scriptum e. Scholia Veneta vocabulum omittunt'i77 χϑονὶ, proba- tum Guyeto ad h. 1. et Hermanno praef. ad Hymn. p. xix., cum sit item in Hom. H. in Musas, exhibent Scbol. ad Pindari Pyth. 1. c. Schol. Ven. ad h. 1. et Cod. Par. C. Vulgatam tuitus est Schaefer. ad Longum p. 427. confirmantque eam similia Th. 487. 530. Ἔργ. 505. Negle- xit haec vocabula in citatione Themis- tius, pariterque Eustath. 1. c. Apud Cornutum c. 32, sic exstat versus ἄνδρες ἀοιδοὶ ἕασιν ἐπιχθόνιοι βασιλῆες. Scili- cet Cornutus, ita versum citans, memoria magis tenebat ea, quae versum antece- dunt, quam, quod proxime sequitur, ἐκ δὲ Διὸς βασιλῆες. Cornutum expressit Eudocia p. 9.

vs. 96, ἐκ Διὸς omisso δὲ Flor. D.

vs, 97. φιλῶνται, quod cum Dind. recepimus , probatum 1, H. Vossio et Hermanno ad Hom. Π. in Cer. 117 exhibent Flor, A. C. D. E. (etiam B, sed ex correctione manu antiqua ex Q:AsUy- ταῦ Ven. Paull. Taur. Vat. meus et Goettl. Par. D. E. H. Rehd. Ceteri, ut

vulgo Edd. φιλεῦνται, pro quo iam Mitscherlich. ad H. in Cer. l. c. scri- bendum censuerat φίλονται, quod pri- ma in φιλέω, opa; fere brevis, in φίλομαι autem longa sit. Accedit, quod φιλεῦνται passivam, ut formam, ita si- gnificationem habet, cum Φίλεσδαι àcti- va significatione comprobet Homericum ἐφίλατο Il. E. 61. Stobaei Codd. pari ut híc, discordia alii Φελῶνται, alii φιλεῦντα:. Sed H. in Musas 3 Codd. omnes QíAwvTa:.

vs. 98. veoxidées Par. A. veouydéi Rehd.

vs. 99. ἄξζυται Rehd. ἀκεχήμενος Par. H. Iunt.4. 2. ἅταρ Flor. C. Par. D. Rehd.

vs. 101. ὑμνήσει Flor. À. E. F. Ven. Taur. Por. E. H. I.

vs. 102. αἶψα δ᾽ ὅγε δυσφρονέων Flor. D. αἶψα τε δυσφορέων Par. D. αἶψα τε δυσφρονάων Vat. quasi esset a δυσ- Qpová, de quo cogitasse etiam Virum Doctum video in notis penes me MSS. δυσφροσυνέων Flor. B. E. Par. C., quod ortum esse e glossa potest. Idem Flor. E. ἐπιλήθεται, quasi ἐπὶ suspectum habens. οὔκετι κηδέων Par. B. F.

vs, 105. ταχέως ykp παρέτρεπεατ. B.

OEOLlONIA.

15

Χαίρετε τέκνα Διὸς» δότε δ᾽ ἱμερόεσσαν ἀοιδήν" 105 κλείετε δ᾽ ἀθανάτων ἱερὸν γένος αἷὲν ξόντων, οἱ Τῆς ἐξεγένοντο καὶ Οὐρανοῦ ἀστερόεντος, Νυκτός τε ὀνοφερῆς» oUc θ᾽ ἁλμυρὸς ἔτρεφε Πόντος. Εἴπατε δ᾽ ὡς τὰ πρῶτα θεοὶ καὶ γαῖα γένοντο, καὶ ποταμοὶ καὶ πόντος ἀπείριτος didi θύων.

110

ἄστρα τε λωμπετόωντα καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθεν,

οἵ T' ἐκ τῶν ἐγένοντο θεοὶ, δωτῆρες ξάων ,

ὥς τ᾽ ἄφενος δάσσαντο καὶ ὡς τιμὰς diéAovro,

ἠδὲ καὶ ὡς τὰ πρῶτα πολύπτυχον ἔσχον "Ολυμπον.

Ταῦτά μοι ἔσπετε Μοῦσαι ᾽᾿Ολύμπια δῶματ᾽ ἔχουσαι 115 ἐξ ἀρχῆς. καὶ ἐϊπαθ᾽ ὅ, τ ρῶτον γένετ’ αὐτῶν.

VARIAE ΤΕΟΤΙΟΝΕΒ.

vs. 106. οἱ Γῆς τ᾿ ἐξεγένοντο Flor. B.

vs. 107. Νυκτός τε ὃνοφερῆς ma- luimus cum Gaisf, Dind. Goettl. obla- tum a Thoophilo ad Autol. II. 6. p. 85. Flor. A. C. Vat. meo οἱ Goettl. Taur. Par. A. B. C. D. F. Bodl. Ald. Bas. Trinc. Steph. νυκτός τε καὶ ὃν. Iunt. 1. νυκτὸς δὴ ὃν. Par. I. Νυκτὸς καὶ ὃν, Flor. B. E. Opor. Heins. Graev. ceterique ante Gaisf. οὃς δ᾽ ἅλμυρος Par. H. lunt. 1. 2. Frob. oUg ἅλμυρος Theophilus Flor. E. Par. B. I. Bodl. ἔτρεπε lunt. 1. 2.

vs. 108. εἴπετε Med. in meorum Florentinorum nullo repperi. δ᾽ ὥς Par. H. Frob. γένοιτο Par. A.

vs. 109. ciduac: Flor, D. οἴδματα Par. H. οἵδμα τε πόντου Origenes in Philos. c. 26 p. 114.

vs. 110. ἄστρα τε λεπτήεντα sive Aerrósvra Origenes 1l. c. vide Supple- mentum Ed. Wolfanae p. 48. ᾿

v8. 111. omissus est ab Origene, vel potius librariorum socordia praetermissus

incitatione,cum ad narrationem absolven- dam omnino requiratur, δοτῆρες Par. C. E. Vat. Rehd. Iunt. 1. 2. ἑάων Par. I.

vs. 119. ὥστ᾽ ἄφενος Par. À. C. Vat. Ald. ὡς στέφανον Qácavro Origenes 1. c. Nam Aásavro ibi merus est I. Gro- novii error, teste Salvinio Supplem. l. c. In ὡς στέφανον latet fortasse ὥς T ἄφενον, ut habet Flor. D. Idem et B. δάσαντο, ut Origenes. Mox xai ὥς Par. A. C. E. Ald.

vs. 113. etiam ὥς Vat. Ald,

vs. 118. xai ἔπειτα ὅτι περ πρῶτον γένετ᾽ αὐτῶν Origenesl.c. quibus Muet- zel. p. 392. eum dissolvisse poétae orationem statuit, cum lac. Gronovius in iis veram ac veterem ]ectionem cen- suisset καὶ ἔπειθ᾽ ὅτι πρῶτον γένετ᾽ αὐτῶν, qua recepta evitaretur ineptissima et inutilis abundantia vs. 108 eae, vs. 114 ἔσπετε, vs. 115 εἴπαθ᾽. Sed ἔπειτα multo magis híc ineptum est. Fíxo)' ὅδ, τι Par. A. I. Ald. Das. yével" Vat.

6 ᾿ ΗΣΙΟΔΟΥ͂

καί μὲ κέλονθ᾽ ὑμνεῖν μακάρων γένος αἷὲν ἐόντων, σφᾶς δ᾽ αὐτὰς πρῶτον τε καὶ ὕστερον αἷὲν ἀείδειν' 35 ἄλλα τίη μοι ταῦτα περὶ δρῦν ἢ περὶ πέτρην; τύνη, Μουσάων ἀρχώμεθα, ταὶ Ai πατρὶ ὑμνεῦσαι τέρπουσι μέγαν νόον ἐντὸς ᾿ΤΟλύμπου, εἰρεῦσαι τἄ τ᾽ ἐόντα, τά T ἐσσόμενα. πρό τ᾽ ξόντα 9 Φωνῇ ὁμηρεῦσαι" τῶν δ᾽ ἀκάματος ῥέει αὐδὴ

VARIAE LECTIONES,

ex corr.) Bodl. Vat. Goettl. et sic Ald. Frob. Bas. Iunt. 4. 2, xA oiu Par. F. ἵνα, quod apud Aristidem legitur, Codd. fere omnes exhibent, ut Ald. Frób. Bas. lunt. 1. 2. Steph. margo. Quod autem post Trincavellum plerasque Edd. occupavit, probatum item Guyeto, ὥστε xAÓoqui legitur in Ven. Flor. A. Par. C. ὄφρα κλύοιμε in Flor. B. Correxit ὡς κλείσιμε Stephanus, adoptárunt hoc deinceps Robins. Wolf. Gaisf. Boisson, Dind. Goettl, Quod in ommibus Edd. est θείην, exstat item in Florentinis meis omnibus, Vat. Par. A. D. E. G. H. I. sed est θεΐαν in Parisinis reliquis, Neap. Bodl. R. S. et hoc postulat sequens να. cumque ἰδέαν dixerit Hesiodus "Epy. 924, potest etiam h. l. dixisse Ósiay. Apud Aristidem et Lucianum M. cc. eius, πὶ fallor, explicatio est θεσπεσίην : nam. paullo fervidius Muet- zell p. 378 ita reperisse eos in suo Hesiodi exemplo statuit, itaque veram esse lectionem; ἐνέπνευσαν δέ poi αὖ- δὴν Θεσπεσιὴν κλείειν ἕμα «-᾿ ἐσσόμενα “πρό τ ἐόντα. ϑρεοίοβαπι quidem est argumentum ex Aristidis καὶ θεσπεσιὴν παλὶν αὖ προσέθηκε ductum, sed ipse Aristides ut Hesiodea citat vm xAsí- oiu, ante quae δεσπεσιὴν stare non

potuit, liabentque optativum et τά τ᾽ ἐσ-- σόμενα, ut Aristides, nec non Lucia- nus, sic. omnes Hesiodi Codd. quorum ne unus quidem θεσπεσιὴν exhibet. τά τ᾽ ἐσόμενα Flor. C. τὰ πρότ᾽ ἐόντα Par. B. πρῶτ᾽ ἐόντα Par. G. πρῶτα ἐόντα Rehd.

vs. ὅ5. καὶ μ᾽ ἐκέλονθ᾽ Flor. A. B. Par. C. καί μ᾽ ἔκέλον δ᾽ 'Trinc. καί με κέλον δ᾽ Frob. Bas. καί μΈἘθελον θ᾽ Bodl. ἀϊόντων Flor. D.

vs. S4. abest τέ a Flor. C. F. Par. F. ὕστατον, quod ab Wolfio commen- datum in contextum recepit Dindorfius , Codicum unus exhibet Flor. D. sed cor- rectum manu antiqua ex ὕστερον. Her- mannus in cens. Goettl. Dindorfli factum probans, in rebus constante usu firma- tis nihil esse debere momenti ait in Codicibus praesertim Hesiodi. . Mihi contra non recedendum videtur a le- ctione, quam ἃ vulgari consuetudine diversam tot numero Codices tuentur. ὕστατον quidem librariorum, opinor, nemo facile in ὕστερον mutasset. ay abest a Taur.

vs. $6. τήνη vitium est Frobenianae.

vs. ST. ὑμνευεῦσαι Frob. μέγα vóov Flor. C. aii» ᾽Ολύμπου rine. incer- tum, an ex Codice.

vs. 38. εἰρεῦσαι ex εἰροῦσαι Par. 1.

OEOQ

Χαίρετε Téxya, Διὸς, δότε δ᾽

105 κλείετε y» ἀθανάτων

ΓΟΝΙΑ. 15

ἱμερόεσσαν ἀοιδήν" ἱερὸν γένος αἷὲν ἐόντων,

οὶ Γῆς ἐξεγένοντο καὶ Οὐρανοῦ ἀστερόεντος,

Νυκτός τε δνοφερῇς, Εἴπατε δ᾽ ὡς τὰ πρ

οὕς θ᾽ ἁλμυρὸς ἔτρεφε Πόντος. ὥτα θεοὶ xa) γαῖα γένοντο,

χαὶ ποταμοὶ καὶ πόντος ἀπείριτος δἴδματι θύων, 110 ἄστρα τε λωμπετόωντα καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθεν,

οἵ“ τ᾽ ἐκ τῶν ἐγένοντο

ὥς τ᾽ ἄφενος δάσσαν

X95 καὶ ὡς τὰ πρῶτα

Ταῦτά μοι ἔσπετε M

115 ἐξ ἀρχῆς, καὶ ἐϊπαθ᾽

δνοφερῆς ma- Goettl. obla- tol. II. 6, p. A. C. Vat, meo et Goettl. 4. B. C. D. F, Bodl. Ald, eph. νυκτός τε x2; ὃν. Iunt. 1. νυκτὸς δὴ ὃν. Par, ὃν, Flor. B. E. Opor. Ceterique ante Gaisf. Par. H. Iunt, 4, Theophilus Flor, E. Par Érpezs lunt, 4. 9,

VS. 108. εἴπετε Med Florentinorum nullo repperi, θ᾽ ὥς par. H. Frob. γένοιτο Par, A,

V8. 109. cac, Flor, D, οἴδματα Par. H.. oua χε πόντου Origenes in ^05. C. 26 p, 174,

110. Zero TE λεπτήεντα sivo Origenes 1. c, vide Supple-

- B. I. Bodl.

* in meorum

θεοὶ, δωτῆρες iy, TO καὶ ὡς τιμὰς διέλοντο, πολύπτυχον ἔσχον Ολυμπεν.

οὔσαι ᾿Ολύμπια δώματ᾽ ἔχουσαι

ὅ, τρῶτον γένετ’ αὐτῶν.

in citatione, ουτη δὰ narrationem absolven. dam omnino requiratur, δοτῆρες Par, (c. E. Vat. Rehd. Iunt. 4. 9, £z, Par. I.

V8. 112. ὥστ᾽ ἄφενος Dar. A. C. Yat. Al. ὡς στέφανον δάσαντο Origenes 1. €. Nam λάσαντο ibi merus est I. Gro- DOvii error, teste Salvinio Supplem.

- €. In ὡς στέφανον latet fortasse dig

τ᾿ ἄφενον, ut habet Flor. D. Idem et B. δάσαντα, ut Origenes. Mox καὶ ὥς Par. A. C. E. Ald,

V5. 115. etiam ὥς Vat. Ald,

Vs. 115. καὶ ἔπειτα ὅτι περ πρῶτον γένετ᾽ αὐτῶν Origenes1.c. quibus Muei. Zell. p. 399, eum dissolvisse poétae orationem statuit, cum Iac. Gronovius in iis veram ac veterem Jeetionem ce. suisset καὶ rod! ὅτε πρῶτον γένετ᾽

; recepta evitaretur ineptissiia

pabundantia vs, 108 εἴχατε, Y 115 εἴπ θ᾽ su magis hfc ineptum est, Fr A. Ir. Ald. Bas

16

HEZIOAOYT

᾿ Ἤτοι μὲν πρώτιστα Χάος γένετ᾽, αὐτὰρ ἔπειτα Ta? εὐρύστερνος. πάντων ἕδος ἀσφαλὲς αἰεὶ ἀθανάτων, οἱ ἔχουσι κάρη νιφόεντος ᾿Ολύμπου, Ἰάρταρά τ᾽ ἠερόεντα μυχῷ χθονὸς εὐρυοδείης ,

120

ἠδ᾽ Ἔρος, ὃς κάλλιστος ἐν ἀθάνατοισι θεοῖσι»

VARIAE LECTIONES.

vs. 116. Πάντων μὲν πρώτιστα scri- psit Aristoteles Metaph. I. 4. Physic. Auscult. 1V. 1. quem locum transscripsit Tustinus Martyr. Aristot. Dogm. Avers. p. 151. Omnium, quod sciam, JHesiodi Codicum lectionem 7c: confirmant ver- sum citantes Cornutus c. 17. Plutarch. Conv. Quaest. V, 5. p. 678. F. A e, an Ign. p. 955 E. Sext. Empir. P. H. III. 16. S. 1241. 125. adv. Phys. I. 6. 7. II. 11 et 18; Achilles Tat. Isag. ad Arat. C. 3. Origenes Philos. c. 26. p. 111. Clemens Romanus Hom.IV.5. Theophilus ad Autol. IT. 5. p. 90. Stobaeus Edd. Phys. I. 10. Proclus et Philo apud Lo- beck. Aglaoph. p. 410 seq. Simplicius ad Aristot. de Coelo I. 364. B. Cod. Taur. apud Peyron. Empedoclis et Parmenidis fr.p.16.Videtur mihi quidem cum P.Petito Misc. Obs. c. 18. Aristoteles πάντων Scripsisse non, quod sic in suo Hesiodi exemplo invenisset, sed ut rebus ante- cedentibus, quae ab omni parte decla- rant poétae iudicium , brevitatis causa praetermissis, leni mutatione omnem eius sententiam illustraret. In Schol. ad Il. E, 246. πάντων πρῶτον non nisi explicatio est τοῦ σρώτιστα. Eodem modo locutus Aristoteles de Xenophane c. 1. Conf. Muetzell. p. 3596. ἔτσι μὲν γὰρ πρῶτα Sext. Emp. P. H. 1. c. Sed, ut alii, ro; μὲν πρώτιστα adv. Physic. l. c. Pro yéver' in Bodl. est yíveT' .

vs. 117. Γαῖα δ᾽ ep. Bodl. ἔδος Par. B. G. H. I. Rehd.

vs. 118. ἀθανάτων o: Cornutus l. c.

vs. 119. Τάρταρα τ᾽ εὐρυόδοντα vitio- se in citatione loci scriptum est apud Cornutum p. 1715. Sed est ἠερόεντα ibid. seq. pag. Apud Stobaeum l. c. (p. 20 Ed. Heeren) item vitiose nonnulli ex- hibuerunt ἠρέοντα. Apud Origenem au- tem l. c. ἠνεμόεντα varia videri lectio potest. Sed omnes Hesiodi Codd. ἢ. 1. constanter ἠερόεντα habent , firmantque lectionem hanc Th. 682. 721. 756. 807. et cum Cornuto ac Theophilo Plutarch. de Primo Frigido p. 984 F. Adde etiam citatos a Muetzellio p. 400. Schol. Ven. ad Il, A. 312. Eustath. p. 108. 95. Etym. M. p. 520. 51. Choeroboscus in Etym. Gud. p. 314. 15. μυχῶν Flor. A. Bodl. Trinc. Voluerunt, puto, μυχὸν, ut legisse videtur Cornutus p. 174. scri- bens τὰ ἠερόεντα Τάρταρα, ἃ δὴ μυχὸν γῆς ὠνόμασεν Ó προειρημένος ποιητής. Eandem ex optimis Stobaei Codd. le- €tionem produxit Heeren. l. c.

vs. 120. Aristoteles Metaph. et de Xenophane ll. cc. sic citat: ἠδ᾽ "Ἔρος, ὃς πάντεσσ; μεταπρέπει ἀδανάτσισιν, quod Muetzellius p. 402. non dubitat, quin pro verae discrepantiae exemplo baben- dum sit. Mihi videtur Aristoteles de memoria citasse, dicti sensum magis, quam verba recordatus. Sext. Empi- ricus quidem, in ceteris Aristotelem

,

GEOTONIA.

17

λυσιμελὴς. πάντων τε θεῶν πάντων τ᾽ ἀνθρώπων δάμναται ἔν στήθεσσι νόον καὶ ἐπίφρονα βουλήν. Ἐκ Χάεος δ᾽ Ἔρεβός τε μέλαινά τε Νὺξ ἐγένοντο" Νυκτὸς δ᾽ αὖτ᾽ Αἰθήρ τε καὶ Ἡμέρη ἐξεγένοντο, 125 o); τέκε κυσαμένη, ᾿Ἐρέβει φιλότητι μιγεῖσα.

VARIAE LECTIONES.

exprimens. c. versum posuit, ut eum ex- hibent tum Codd. quod sciam, omnes, tum etiam Cornutus, Origenes, Theophilus, Stobaeus. "Epozce vulgari usu Par.1.Rehd.

vs. 122. δάμνα τε Vat. Codices au- tem Origenis Mediceum et Taurinensem δαμνᾷ vs exhibere auctor est Salvinius Supplement. ad Wolf. p. 48. Puto equi- dem δάμνα rs Vaticani ortum esse ex pronunciatione τοῦ ra; in 9&uyzra:,quae librarium dictata excipientem in errorem induxerit: quod cum item passus esset operam Origeni dans librarius, postea factum esse, ut solertior alius scriptu- ram manifesto vitiosam correxerit δαμ- νῷ Ts, laborante tamen sic versu, cui medela porro facienda erat scribendo δαμνᾷ T! ἐν στήθεσσι, ut scribendum statuit Hermannus in Cens. Goettl. ci- lans Od. A. 221. atque idem praece- dente versu πάντων τε Ü. v. τ᾽ àvbp. € λυσεμελὴς nectens , ut sane tum ne- ctenda sunt. An sic voluerit Bas. inter- pres, dubitari potest. Certe δάμναται legit, non δαμνᾷ τ᾽, reddens domat, non domatque. Varia autem est in antiquis Edd. interpunctio. Ald. et Trinc. post ϑεοῖσε vs. 1290. maiorem distinctionem habent, versu 121. comma post Avc/jze- Aàc, non post ἀνθρώπων ; Basil. autem comma post θεοῖσι, ut item in vs. 121 post θεῶν et ἀνθρώπων. ΑὉ luntinis et Frob. omnis Ser sid abest. Com- moda quidem secundum Ald. constructio

est versuum 121 et seq. Sed incom- mode sic, servato δάμναται, tollitur nexus cum superioribus. Vulgo autem recepta interpunctio commodum satis omnium nexum exhibet, modo T£ post prius πάντων non de more ad sequens τε referas, sed pro καὶ accipias, quod tamen durius fieri non temere dictum est ab Hermanno. Sed huius rursum rationi vereor ne hoc obstet, quod sine exemplo sic vocabulo λυσιμελὴς tribui- tur vis substantivi, cum sit nomen mere adiectivum , tum in versibus Sapphás et Archilochi apud Hephaest. p. 42. 90. Gaisf., tum Th. 911. Od. T. 57. Ψ. 545. Eurip. Suppl. 46. Itaque tuentibusHesi- odi Codd. tantum non omnibus cum imi- tato locum hunc Archilocho δάμναται, in vulgata quoque interpunctione loci . acquiescendum mihi duxi. στήθεσι Flor. D. Pro ἐπίφρονα Cornutus l. c. ἐχέφρονα.΄ Alterum epicum est et Hesiodeum.

vs. 195. Χάους Flor. C. Par. D. Rehd, ἐγένετο Par. 1. ἐξεγένοντο Ald. Frob. Bas. . Trinc.

vs. 194. abest a Flor. D. δ᾽ αὖ αἰθὴρ Flor. C. Rehd. 7 αὖτ' Aló3p Par. C. ἡμέραι legitur apud Ammonium v. ἡμέρα vitio non ipsius , sed librariorum ; ἡμέρα apud Etym. M. p. 429, 25 seq. et Schol. Vratisl. ad Pindar. Ol. Hi. 58.

vs. 195. κισσαμένη Flor. A. B. Ald. κεκισσαμένη 'Trinc. κυσσάμενος Flor. D. κυσαμένη cum altero e superaddito Par.

2

18

HEIOAOY

- - ^ 3 ΄ * € - Γαῖα δέ ro! πρῶτον μὲν ἐγείνωτο ἶσον ἑαυτῇ

Οὐρανὸν ἀστερόενθ᾽., ἵνα μιν περὶ πάντα καλύπτῃ,

VARIAE LECTIONES,

C. Ceteri SS. et plerique Edd. κυσσαμένη. Scribendum κυσαμένη recte praecepit Heyn. ad Il. Z. 26, quod κύω praegnans sum, unde ἐγκύμων, productum v habuit. Recepere igitur iam Dind. et Goettl. In vs. 126. Codicum nulla variatio est, nisi quod Flor. À. vitiose ἤσσον. Rehd. ἴσον. Sed Γαῖα μέν To: πρῶτον Orio Etym. p. 118. 530. Γαῖα δέ vo: πρώτιστον Schol. ad Pind. Nem. VI. 4. Γαῖα πρῶτα μὲν ἐγείνατο Origenes l. c. Ιαῖα δέ To: πρῶτον γείνατο Scholia ad Arat. vs. 22. p. 910. deinde ἶσον αὐτῇ Orio, ἶσον ἑαυτοῦ Schol. ad Aratum l. c. Adfert tamen ἑαυτῇ scrupulum : quippe apud Hesiodum non nisi unum hoc ex- emplum exstat compositae pronominis reciproci formae; apud Homerum au- tem nusquam ἑαυτῇ vcl ἑαυτῷ reperias; et, quod apud eum ἑαυτὴν Il. E. 162. P. 551. probavit Zenodotus, id divisim scribendum Aristarchus aliique Veteres Grammatici censuerant. Vid. Apollon. Dyscol. de Pron. p.102. f. de Synt. 11.18. p. 140 seq. Schol. ad Il. ll. cc. et 4. 271. Eustath. p. 105, 22 ; p. 1209. 8. atque

esse illud Homericae utique in prono-

minibus rationi convenientius, nemo, opinor, qui subtilem super his Apollonii disputationem legerit, inficias ibit. An autem Grammatici, quae Homerico ser- moni scriptae erant consuetudinis leges, earumdem ad normam Hesiodea exeze- rint, nobis non tam exploratum videtur, ac visum est Muetzellio p. 406. Certum est in Hesiodeis multa observari potuis- se ab Homericis diversa, nec potuisse aut certe debuisse Hesiodea semper ad Homericam normam exigi, quamobrem

neque statim admittendum est, quod e Grammaticorum de Homericis iudicio collegit Muetzellius , ἴσον ἑαυτῇ aut ferri h. l. non potuisse ab Aristarcho, Se- leuco, Aristonico, si acceperant tradi- tum, aut eo tempore nondum compa- ruisse in libris. Quid Aristarchus aliique memorati a Muetzellio Grammatici ἢ. 1. existimaverint, prorsus ignoramus et parum firmum est omne inde petitum argumentum. Didymus quidem, cuius sententia in Scholiis ad h. l. exstat, utique ἴσον ἑαυτῇ legit, videturque mihi tum Cratetis disputatio in iisdem Scholiis, tum Zenonis Stoici' de ἢ. |: sententia apud Diog. Laért. VIII. 48. satis osten- dere, lectum etiam ab iis h. 1. prono- men fuisse, quod ἶσον referendum ad Terram argueret, quo referri non tam planum aut perspicuum est, si cum Muetzellio fuisse in libris statuas ἴσον ἁπάντη, vel cum Hermanno in Cens. Goettl., item ad £zuz$ offenso, -άντοτε ἴσον. Nam potest sic ἶσος Οὐρανὸς alia ratione, magis ad ipsum pertinente, ac- cipi, ut dicuntur νῆες ἐΐσαι et ἀσπὶς πάντοσ᾽ ἔΐση. Tum pronomen quoque legit certe iam Cornutus, cuius vide ex- plicationem p. 115. Attamen etiam mihi suspectum est ἑαυτῇ, cum, ut dixi, unum hoc eius formae apud Hesiodum et ex illa aetate exemplum exstet. Tta- que fere est, ut a poéta profectum putem αὐτῇ Εἴσον vel αὐτῇ ἐΐσον, quod a poste- rioribus ad morem sui temporis immu- tatum fuerit.

vs. 191. δύναμιν περὶ πάντα xaAÓ- πτεῖν Origenes. ὕπτῃ recepimus ex Orione et Schol. Pind. 1. c. Cyrillo adv.

OEOLTONIA.

19

ὄφρ᾽ ἐΐη μωκάρεσσι θεοῖς ἕδος ἀσφαλὲς αἰεί" γείνατο δ᾽ οὔρεα μακρὰ, θεῶν χαρίεντας. ἐναύλους

130 Νυμφέων, ai ναίουσιν ἀν᾽ οὔρεα βησσήεντα᾽

*

ἠδὲ xal ἀτρύγετον Πέλωγος τέκεν οἴδματι ÜUov, Πόντον, ἄτερ φιλότητος ἐφιμέρου" αὐτὰρ ἔπειτα. Οὐρανῷ εὐνηθεῖσα. τέκ᾽ ᾿Ωκεωνὸν βαθυδίνην.

Κοῖόν τε, Κρεῖόν θ᾽. Ὕπερίονά τ᾽, Ἰωπετόν τε.

VARIAE LECTIONES.

lulian. II. p. 55. Theophili Cod. Bodl. Hesiodeorum Flor. A C. Ven. Vat. Par. C. D. G. pro καλύπτοι, quod ab aliis Codd. oblatumEditiones vulgo occupavit. Familiaris est Hesiodo post ἵνα subiun- ctivus. Vid. infra v..461. 2. 899. 5. Sc. 107. 'Epy 461. 539. 6920.

vs. 199. οὔρατα Par. H. Pro θεῶν Xp. Origenes 1. c. ὅσα xxp. Sed cum Theophilo 1. c. θεῶν Codd. Hesiodi omues. Hermannus in Cens, Goettl. se- quente Νυμφέων, Ósv scriptum fuisse coniicit. Exemplum equidem huius for- mae vereor ut apud epicos exstet : ne- que tamen dixerim Hermanno sine causa suspectum fuisse hoc loco θεῶν, cum de feminis epicorum sit θεάων.

vs. 130. Νυμφάων Flor. F. Vat. Par. À. B. E. F. H. Ald. Iunt. 1. 2. Bas. Frob. Νυμφαίων Origenes. ἀντ᾽ οὔρεα Neap. Par. A. AM. μησσήεντα Par. B.

vs. 151. ἠδὲ καὶ, quod habent Ald. Tunt. 4. 9. Bas. Frob. Trinc. restitu- endum duximus. Stephanus H δὲ, in- certum quo spiritu. Prima Heinsiana mi- nor ἡ δὲ καὶ, quod temere postea re- ceptum ab alis. Namque, ut recte animadvertit Muetzellius p. 80 seq. ἧ- δὲ καὶ cum singulari vi dictum est, quemadmodum vs. 119, 115, 619 et aptius sic iunguntur haec cum supe-

rioribus, cum híc quoque sermo sit de prole, quam Terra ex se citra nu- ptias genuit. Consentit Hermannus in Cens. Goettl. Codicum certe Rehd. ἠδὲ. De celeris affirmare id non ausim , cum in mihi facta collatione ad vulgatum in Edd. $ δὲ nihil variationis enotatum videam. τέκεν abest a Par. L. τέκεν ἐν οἴδμ. Vat. οἴδμασι Ylor. B. ϑύον Rehd.

vs. 132. pro ἐφιμέρου Par. D. G. Rehd. ἡμέρου, Vat. ἐφηνέρου. Apud Cor- nutum p. 176 et in Gronoviano Origenis exemplo scriptum est ἐφημέρον. Scili- cet, cum dictata haec a librariis ex- ciperentur, confundi saepe vocales s et 1 debueru

vs. mW ἘΝ δ᾽ εὖν, Flor. E. τέκεν "2x. Flor. C. Par. D. Rehd.

vs. 134. Kpeióv θ᾽ omnes Codd. tu- entur, excepto, quod Par. B. Κρεῖόν τ᾽. Editionum autem solae luntinae Κρεῖ- ὅν τ΄. In exemplo Mombritii nimis ad- mota nomini copula fecit, ut bonus vir redderet Creontem. Firmant vulgatam Plutarchus de Plac. Philos. I. 6. p. 880. Origenes 1. c. Cyrillus adv. Iulian. II. p. 535. C.Tum etiam aVeterum plerisque, Titanem hunc memorantibus, nomen Kpe;- ec, vel Κρῖος scribitur, paucis Aristar- chum secutis, qui, teste Etym. M. p.

9*

20

HEZIOAOY

135 Θεῖάν τε. Ῥείαν τε, Θέμιν T£, Μνημοσύνην TE,

Φοίβην τε χρυσοστέφανον, Τηθύν τ᾽ ἐρατεινήν.

τοὺς δὲ μέθ᾽ ὁπλότατος γένετο Κρόνος ἀγκυλομήτης»

VARIAE LECTIONES.

346, 41 κριὸς, etiam cum Titan si- gnificaretur, scriptum voluit. Vide co- piosius de his disputantem Muetzellium p. 189 seqq.

vs. 135. abest a Flor. D. Θιὰν Rehd. Ceterum Θεῖάν τε Ῥεῖάν τε cum Origene et Cyrillo omnes Codd. Hesiodi, neque ali- ter Edd. omnes usque ad Goettl. qui pri- mus Θεΐην edidit, in hoc Dindorfio ob- secutus. Id temere factum equidem ar- bitror cum Muetzellio p. 140. Gea, Dea, per excellentiam sic dicta, numen fuit antiquioris Graeciae, cuius apud poste- ros obsoleto cultu minus inde frequens etiam memoria fuit. Itaque nomen e- tiam rarius usurpatum eo sincerius pri- scam formam retinuit, non, ut alia, constante et conimuni Graecorum cultu per varias tractum Graeciae dialectos, proque diversis iis diversum factum est: quam ob rem etiam in referente ferme Hesiodea versu, quod sub Orphei no- mine citat Proclus apud eck. in A- glaoph. p. 505, scriptum mus Geíav τε, subiecto '"Psóy τέ, in quibus au- etor priore nomine formam secutus vi- deri potest, quam apud Hesiodum in- venerat, aliis raro Deam illam memo- rantibus, posteriore autem sequi maluisse vulgarem seriorum poétarum consuetu- dinem. Apud Homerum Il. Ξ 205. Ῥείας feriptum voluere Aristarchus et Aristo- phanes, teste Schol. Ven. A. ad illum vers., secundum quos Ρεῖάν τε h. |. contra Dindorfium tuitus est Goettlingius, scri- bens recentiorum epicoruumr esse Ῥείην. Attamen "Pe/yy invenias 1. in Cer. 442,

Ῥείη H. in Ap. 95, ad quae provocans Herm. in Cens. Goettl. etiam hic cum Dindorf. Ῥείην, itemque Θείην scribi jussit; versu autem Th. 453 lectioni Ῥεῖα δ' ὑποδμηθεῖσα praeferendam sta- tuit alteram 'Pe/4 δ᾽ αὖ ὁμηθεῖσα. Certum est vers. 461 Ῥέην, vers. 634 Ῥεΐην omnium esse Codd. lectionem, quamvis ibi Ῥέαν, "Pez pariter ferri possint. At v. 625 Flor. D. Ῥεῖς. Equidem in re dubia non temere discedendum cen- seo ab auctoritate Codicum , neque se- quendum in his constantiam, quam fortasse ne poétae quidem ipsi suut secuti. Quod enim Muetzellius in ac- curatissima ceteroquin super his dis- putatione p. 140 seqq. statuit formas Ῥέα ct Ῥεία censendas esse Homeri pro- prias fuisse, contra "Péy et Ῥείη vindican- das esse Hesiodo ac poétis serioribus, illud vereor ut tam certum sit, ac Viro Doctis- simo videtur. Nam quidni tum Homero, tum Hesiodo licuerit, ut in diversis voci- bus, ita subinde etiam in iisdem diversas sequi Dialectos? ἱῬεῖάν τε Trinc. Goettl. Ceteri omnes rectius Ῥείαν τε.

vs. 136. Φοίβον τε Flor. E. Twv £p. Flor. D. Par. C.

vs. 137. τοὺς δὲ μετ᾽ ἀκρότατος Origenes. Vulgatam firmat Cornutus p. 118, apud quem, quod in Ed. Galei legitur ὡπλότατος, corrigendum est ex ipsius explicatione et lodoci Velarei exemplari p. 159. ὁπλότητος vitium est luntinae 1, quod inde adoptavit etiam Frob. ἀγκυλομήτις Flor. E. Par. 1. ἀγκυλομήτἧς Rehd,

OGEOTONIA.

21

δεινότατος παίδων" θαλερὸν δ' ἤχθηρε τοκῆα.

γείνωτο δ᾽ αὖ Κύκλωπας ὑπέρβιον ἦτορ ἔχοντας, 140 Βρόντην τε, Στερόπην τε, καὶ ᾿Αργήν ὀβριμόθυμον,

δὲ Ζηνὶ βροντήν τ᾽ ἔδοσαν, τεῦξάν τε κεραυνόν.

οἱ δ᾽ ἤτοι τὰ μὲν ἄλλα θεοῖς ἐνωλίγκιοι ἦσαν,

VARIAE LECTIONES.

vs. 159. γείνατο αὖ Rehd. ὑπέρβιον ὕβριν Flor. C. Par. D. vs. 140. Bpóvru» τ᾽ ᾿Αστερόπην τε Flor. A. E. Ven. Taur. Par. B. I. Bodl. ' Trinc. cui formae praesidium esse vi- deatur in Schol. ad Eurip. Alcest. pr. ubi de Pherecydis auctoritate traditur: κτείνει (Απόλλων) τοῦ Βρόντεω, xai ᾿"Αστεροπέω xai "Αργεω παῖδας. Sed ibi Codd. Florentini duo Στεροπέω, fir- mantque h. l. vulgatam Nonnus ad Greg. Naz. fab. 73. Eudocia p. 265. Eustath. p. 1622, 50. nititurque Cyclopis nomen Στερόπης consensu tum Apol- lodori I.p. 1 et Hygini praef. p. 3. Staver. tum poétarum Graecorum pariter ac Latinorum. Vid. Spanhem. ad Callim. H. in Del. 68. Muetzell. p. 224 seq. "Apzrv Med. Vulgatam "Apysv omnes mei Codd. tuentur, agnoscitque ἢ. 1. formam eam etiam Eustath. p. 906, 44. p. 1528, 356. monens de discrimine ac- centus in nomine proprio "Apysc et ad- lectivo ὠργής. Vide illum etiam p. 1629, 50. Itaque "Apyoc, quod apud eum ex- stat p. 157, 4. errorem esse oscitantis puto librarii, quamvis hoc Cyclopis no- men habeant etiam Athenagoras c. xv. 8. Schol. ad Aeschyli Prom. 351. Schol. ad Euripid. Alc. 5. Hic certe locus ei formae non est, firmantque alteram Callim. H. in Dian. 68. Philostephanus apud Steph. Byzant. v. ᾿Ατρήνη, Nonnus Dionys. XIV. 60. Pherecydes, Eudocia,

Nonnus ad Greg. ll. cc. ὀμβριμοθύμον Med. Flor. A. B. C. E. F. Vat. Par. B. E. F. H. I. Bodl. Iunt. 1. 2. Frob. quos secutus est Goettlingius, probante Her- manno, ita tamen, ut reiecta Goett- lingii etymologia haud sane probanda, τὸ ()pi vocis radicem esse, μὲ autem inter o intensivum et β euphoniae causa inditum putet. Nobis Muetzellius p. 69. optime ex Sexto Empir. adv. Gramm; €. IX. p. 253 et Etym. M. 613. 23. demonstrasse videtur ὄβριμος veram et antiquam esse formam, itaque p in- ditum recentioribus deberi. Conf. idem Muetzell. p. 150 seq.

vs. 141. Codd. in principio versus non variant, nisi quod ἔδωκαν Flor. E. Par. B. F. I. At Scholiasta Paris. ad Apollon. Rh. I. 730. citat o? βρόντην T£ Ζηνὶ δόσαν, cui similem editi in Braubachiano exemplo varietatem affert Muetzell. p. 410. 0? βροντὴν Ζηνὶ ἔδοσαν. Yulgatam autem tuetur editus in exem- plis Stephani, Hoeltzlini, Brunckii, firmatque eam imitatio poétae Orphici apud Lobeck. Aglaoph. p. 504. o? Ζηνὶ βροντήν τε πόρον τεῦξάν τε κεραυνόν. Mihi Ζηνὶ non incommode versus prin- cipio positum videtur. Conf. tamen Muet- zell. d. 1. τεύξαν τε Par. A. Ald. τεύ- ξαντι Flor. C. κεραυνοὺς Par. D.

vs. 1492. οἱ δ᾽ ἤτοι, quod plane ex- hibent Flor. C. Vat. Par. D. , cum Goett- lingio secundum egregiam Hermanni dis-

22

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

μοῦνος δ᾽ ὀφθαλμὸς μέσσῳ ἐνέκειτο μετώπῳ" Κύκλωπες δ᾽ ὄνομ᾽ ἦσαν ἐπώνυμον, οὕνεκ᾽ ἄρα σφέων

145 κυκλοτερὴς ὀφθαλμὸς ἕεις ἐνέκειτο μετώπῳ.

ἰσχύς τ' ἠδὲ βίη καὶ μηχαναὶ ἦσαν ἐπ᾽ ἔργοις.

VARIAE LECTIONES.

putationem ad H. in Ven. 226. recipien- dum duxi pro vulgato οἱ δή τοι. De versu, quem pro hoc eubstitutum voluit Crates, vid. infra Commentar.

ve. 143. Qui apud Herodianum περὶ μον. λεξ, p. 18, 29 citatur versus ὀφθαλ- μὸς δὲ ἕεις ἐν μέσῳ ἕκειτο μετώπῳ, mihi, ut Goettlingio, videtur ab Hero- diano citatus memoriter, confusis vv. 143. 145. non, ut Diudorfio placuit , habendus pro genuina versus 143 scri- ptura, si modo pro μέσῳ scribatur μέσσῳ, ut fecit, versu incontextum recepto, Bois- sonadius, vel, ut ipse vulgatae lectioni convenientius proponit, μέσσῳ ἐνέκειτο μετώπῳ. Verum μοῦνος δ᾽ ὀῷθ. omnes Hesiodi Codd. quodque hic post δὲ ingratissimum hiatum facit, ἕεις, in v. 145. commodiore loco positum ag- noscunt Veterum bene multi. Conf. Muetzell. p. 411. μέσῳ Flor. C. E. F. Par. C. Rehd. Iunt. 4. 2. Frob. Trinc. ἐνέκειτο cum Goettl. pro vulgato ἐπέκειτο scribendum hic quoque duxi- mus, oblatum a Ven. Med. Flor. A. B. C. D. F. Vat. meo et Goettl. Taur. Par. D. G. H. Iunt. 4. 2. αἰέκειτο vitiose Trinc.

vs. 144. δ᾽ οὔνομ᾽ ἔσαν ἔπ. Par. C. Trinc. Melius ordine inverso Etym. M. p. 544. 7. Κύκλωπες δ᾽ ἔσαν οὔνομ᾽ ἔπ. pro quibus vitiose Schol. ad Od. I. 106. p. 545 Bekk. δ᾽ ὕσαν οὔνεμ᾽ ἐπ. In Flor. B. legitur δ᾽ οὔνομ᾽ ἧσαν. Ceteri omnes δ᾽ ὄνομ᾽ ἦσαν cxhibent et sic Etym. Gud. p. 525. 43. et Havniensis

liber apud Blockium ann. ad Etym. M. p. 977. ἐπώνυμον Hesiodi Codd., quod sciam, omnes: at ἐπώνυμοι, de quo Guyetus cogitavit, plane exhibet Etym. M. 1. c. Vulgatum autem δ᾽ ὕνομ᾽ ἦσαν ἐπώνυμον recte iam Wolfius animad- vertit confirmari locis Homeri Od. H. 54. T. 409. Quamvis enim ibi paulo diversa sit structura, certe tamen inde stabilitur ὄνομ᾽ ἐπώνυμον, nec dubitan- dum, quin bona locutio sit ἦσαν δὲ (κατ΄) ὄνομ᾽ ἐπώνυμον Κύκλωπες, erant cognomine Cyclopes , ut Volteium nomine Menam dixit Horatius. OUvex' ἄρ᾽ αὐτοῖς Etym. M. et Gud. ll. cc.

vs. 145. κυκλοτερεῖς Vat. eic, quod maior pars Codicum h. 1. exhibet, firmant Apollon. de Adv. p. 557. 26. Bekk. Herodianus 1. c. Schol. ad Callim. H. in D. 55. Eustath. p. 1053. 15; 1592.56. Grammaticus Paris. Bastii ad Gregor. p. 675 et Bachmanni in Anecdot. II. p. 364. 31. ἔεις Par. I. εἷς Schol. ad Od. 1. e. ἔξ (sic) Par. F. ἔην Par. A. Vey Neap. Ald. fwc Trinc. Steph. οἷς Flor. D. ἕσις Frob. ἑοῖς ἐνέκειτο μετώ- ποις Natalis Comes Myth. IX. 8, ἑῷ ἐνέκειτο μετώπῳ Robortell. Annot. Vir- gil. p. 1448. Grut. Formam ἕεις post Hesiodum usurpavit poéta incertus Anth. Pal. ccoxu1. p. 404. Simile est ἕης Il. II. 908. ubi vid. Eustath. et Heyn. Alia exempla πλεονάζοντος ToU ε habet Apol- lonius 1, c.

vs, 146. τ΄ ἰδὲ Vat. cx iotacismo. ἧσαν

OEOTONIA.

23

ἄλλοι δ᾽ αὖ Γαίης τε καὶ Οὐρανοῦ ἐξεγένοντο τρεῖς παῖδες μεγάλοι καὶ ὄβριμοι, οὐκ ὀνομαστοὶ, Κοττός τε, Βριάρεώς τε, Γύγης θ᾽, ὑπερήφανα τέκνα.

150

τῶν ἑκατὸν μὲν χεῖρες ἀπ᾿ ὥμων ἀΐσσοντο

ἄπλωστοι" κεφαλαὶ δὲ ἑκάστῳ πεντήκοντα

VARIAE LECTIONES.

ἐπ᾿ ἔργοις peccat in digamma. | Fuitne ἣν ἐπὶ Fépyoi , ut est v. 3521. 825. 3» pro ἧσαν

vs. 147. Γαίης καὶ Op. Flor. A. Οὐρ. ἀστερόεντος Vat. Goettl. Flor. C., sed hic in margine ἐξεγένοντο.

vs. 148. μεγάλοι xai ὄβριμοι Codd. quod sciam, omnes. Attamen Hesiodeum esse cum Hermanno puto μεγάλοι T£ xai ὄβριμοι. Ὄὄμβριμοι Flor. A. B. D. E. F. Vat. Par. B. E. F. G. I. Bodl. Iunt. 1. 2. Frob. et sic cum Hermanno Goettlingius. Vide supra ad vs. 140. ἠδ᾽ ante ὀνομαστοὶ antiqua manu correctum ex οὐκ ὀνομαστοὶ in Flor. B. habetque id etiam Par.'B. Versum hunc et sequentem inverso ordine exhibent Par. D. Rehd.

vs. 149. abest a Par. G. Korróg dici- tur Κοτὸς apud Greg. Naz. Or. Ill. 3. p. 103. quem sequitur Elias Cretensis p. 382. D. Fortasse alteram formam poéticam habuerunt. Certum quidem est Korüg ira et Κοττὸς Centimani nomen cognata esse origine vocabula. Codd. autem Hesiodi omnes Κοττὸς, ut item omnes Βριάρεώς τε nulla hic variatione. Sed T'ósyc, ut Iunt. 4. 2. Codd. exhi- bent Taur. Med. Flor. B. Par. H. tra- ditque Muretus V. L. VI. 15. se quae- dam optimae notae exemplaria, in quibus sic scriptum esset, vidisse. Va- riant Codd. etiam apud Apollod. I. init. p. 5. nec minus in Latinorum poéta- rum libris, ubi nomen huius Centimani

exstat. Vid. Heins. ad Ovid. Am.11. 1.12. Bentl. ad Horat. IH. XVII. 14. Γύης, quod post Lambinum et Schottum prae- stabilius hic visum est Hermanno in Ep. ad Creuzer. p. 85 et Buttmanno in Lexic. JI. p. 271. in contextum recepit Goett- lingius; sed alteram formam praeclare tuitus est Muetzell. p. 207. citatis He- siodi Schol. ad h. v. et 617, 659. Io. Diaeono in Álleg. Athenagora apud Lo- beck. Aglaoph. p. 504. Hygino praef. p. S. Palaephato c. 20. Schol. Flor. et Paris. ad Apoll. Rh. I. 1165. Schol. Platon. p. 552. Bekk. Gregorio Naz. et Elia Cret. ll. cc. Eudocia p. 29. 144. Etym. M. p. 168. Suida v. τριτοπάτορες, Schol. ad Nicandri Ther. 633. Schol. ad Aesch. Prom. l|. c. Quod VV. DD. e nomine Lydiae regis et memorati apud Virgilium Aen. IX. 762. Gygis priore syllaba producta argumentum petunt, quo minus híc stare possit Γύγης, id nihili est, cum diserte Choeroboscus in Bekkeri Anecd. p. 1359 ex Herodiano (vid. Priscianus L. VI. c. 11. p. 257. scr.) Γύγης, Γύγου xai Γύγητος" ἐπὶ δὲ τοῦ γίγαντος" ὅτε δὲ ἐπὶ τοῦ βασί- λεως τῆς Λυδίας λέγεται, σπονδειακόν ἔστι καὶ ἰσοσυλλάβως κλίνεται. Itaque Gigantis nomen non est spondiacum, sed priorem correptam babet.

vs. 150. ἐπ᾿ ὥμων Med.Par.H. lunt. 1. ἀΐσσαντο Flor. F. Par. H. lunt. 1.

vg. 451. ἄπλατοι Flor. ἃ. Ven, Par.

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

ἐξ ὥμων ἐπέφυκον ἐπὶ στιβαροῖσι μέλεσσιν'

VARIAE LECTIONES.

D. G. Trinc. Stephani margo, quod se- cuti Gaisf. Dind. Boisson. ἄπλαυστοι Taur. ἄπλαστοε cum Schol. ceteri omnes. In nullo est ἄπλητοι, quam for- mam híc et in aliis Hesiodi locis unice veram statuit Herm. in Cens. Goettl.

At vero forma illa, quam in multis.

poétae locis tuiti sunt librarii, cum hic a nullo retenta sit, videtur neque ad- fuisse hic antiquitus, unde nec temere nunc recipienda in contextum est. "Epy. v. 148 similiter Codd. multi mei et Lanziaui ἄπλαστοι, plures ἄπλατοι, nul- lus ἄπλητοι. ltaque optio datur inter ἄπλαστοι οἱ ἄπλατοι, quorum hoc e- quidem admittendum non censeo. Cum enim haud dispari vocis ἃ πελάω re- petendae significatione forma Ionica ἄ- πλητος saepius apud Hesiodum recurrat, videtur , ubi quibusdam in locis in forma variatur, id potius seriorum negligen- tiae, quam Hesiodi tribuendum esse inconstantiae. Quin Attici constanter ἄπλατος dixerint, dubitandum non est, declarante id manifestius loco Sophoclis in Trach v. 1093, ubi leo Nemeaeus dicitur ἄπλατον θρέμμα καπροσήγορον. Sed in Epicis, antiquioribus quidem , forma lonica ἄπλητος item est, ut con- stanter retenta fuisse videatur. Restat ἄπλαστοι, quod ἢ. 1. maior pars Co- dicum exhibet. Interpretatum illud Scholiastam ἀπροσπέλαστοι secuti sunt Mombritius, Dasil, Pasor. Heinsius, alii, reddentes inaccessae. Graevio placuit magnae, ut in Soph. Aiace v. 936 aic" ἄπλαστος (al. ἄπλατος) in Schol. maior. expositum est μεγάλη. Schmidius pri- mus reddidit informes voce a πλάσσω repetita. Vide Indic. Pasoris. Recentio-

rum similiter vocem acceperunt primum I. H. Voss. vertens ungeschlacht, postea Goettling. qui informes, denique Muetzell. p. 54. qui prae magnitudine deformes reddidit, hic quidem igitur partim etiam Graevianam rationem secutus. Verum euim vero, tametsi πλάσσω ct πλαστὴ fingendi notione apud Hesiodum inve- niantur, mihi tamen haud videtur He- siodeum esse ἄπλαστοι significatione ea, quam ei supra memorati VV. DD. tri- buerunt. Pariter ab his dissentiens Her- mannus in Cens. Goetll. a πλάσσω du- ctum ἄπλαστοι nihil significare posse statuit nisi nicht erdichtet. Equidemillud, ab ea ductum origine, in epico nihil notare posse arbitror nisi non manu fictae. Sed neque causam video, cur a πλάσσω vox repetatur, posthabita Scholiastae, secutorumque eum antiquiorum inter- pretum ratione. Nam quidni sit ἄπλα- στος contractum ex dTéAucToc? Non utar Hesychiano πλαστὰ, προσπελαστὰ, cum pro eo Photii Lexicon habeat zAz- τὰ, προσπελαστὰ Ct sic in ipso Hesychio restituendum esse suadeat vocabulorum ordo, neque provocabo ad Sophocleum in Aiace l. c. aie" ἄπλαστος et Scholia ad eum minora ac Demetrii "riclinii ἀπέλαστος exponentia , cum sit ibi quo- que alia lectio ἄπλατος, sed confirmabo syncopen simili apud Aesch. Prom. 122. Χάλυβες, oUc φυλάξασθαΐ σε χρή" "Ανήμεροι γὰρ, οὐδὲ πρόσπλαστοι ξένοις, ubi lectio πρόσπλαστοι a Scholiasta item exponitur προσπέλαστοι, nec, quod sciam, a quoquam ,sollicitata esL, et videtur utique eo, quo Scholiasta voluit, accipi sensu debere, cum paulo ante v. 718. de alio item inhospitali populo di-

OEOTLONIA.

25

ἰσχὺς δ᾽ ἄπλητος, κρατερὴ, μεγάλῳ ἐπὶ ἐΐδει. ὅσσοι γὰρ Γαίης τε καὶ Οὐρανοῦ ἐξεγένοντο,

155

δεινότωτοι παίδων, σφετέρῳ δ᾽ ἤχθοντο τοκῆϊ

ἐξ ἀρχῆς" καὶ τῶν μὲν, ὅπως τις πρῶτα γένοιτο, πάντας ἀποχρύπτασχε, καὶ ἐς φάος οὐκ ἀνίεσκε, Γαίης ἐν κευθμῶνι, κακῷ δ᾽ ἐπετέρπετο ἔργῳ Οὐρανός. ἡ δ᾽ ἐντὸς στεναχίζετο Γαῖα πελώρη,

VARIAE LECTIONES.

ctum a poéta sit οἷς μὴ πελάζειν, Tum vero apud Homerum 1]. M. 285. προσ- aAátov, Od. A. 582. προσέπλαζε dicta pro προσπέλαζον, προσεπέλαζε, non te- mere, ut videtur, censuerunt Grammatici . Yid Apollon. Lex. in σλάζεται.

vs. 152. ἐπιστιβαροῖσι μέλεσσι Rehd.

vs. 153. Ἰσχὺς τ᾽ àmA. Med. Flor. A. B. C. F. Vat. Par. D. E. H. Frob. ἰσχ. &mA. Flor. D. Par. C. Trinc. 4zA«- τὸς maior pars Codicum; sed ἄπλαστος Flor. D. Par. C. ἄπλητος, quod in Cod. regio Par. ab se inventum ait Ruhnk. ad H. in Cer. 85 in meorum nullo repperi. Sed sunt satis clara eius lectionis indicia in aliis Codd. Nam Bodl. ἄπλητοι, Flor. E. Par.l. ἄπλετος, Par. F. ἄπλξτος (sic). ἄπλητος autem clare exhibent Tunt. 1. et 2, ad quam cum nulla enotata sit Medicei Cod. apud Gaisfordium varietas, videri potest etiam hic Codex eam offerre lectionem. Certe mihi quoque constantiae causa scribendum hio ἄπλετος visum est cum Wolfio et Muetzellio p. 57. ut h. 1. ἰσχὺς ἄπλητος dicatur, quo sensu Sc. 930. Γοργόνες ἄπλητοι. Forma altera in maiori Codicum parte non dubito quin profecta sit a seriorum usu, quemadmo- dum etiam in Herodotum multae formae invectae sunt non [lonicae.

vs. 184. ὅσσοι δὲ Par, Ε, Muctzellius

p. 95. legendum proponit τόσσοι: sed Codd. neque id, neque aliud quid in h. versu et seq. offerunt, quo facilior et plauior constructio fiat loci, de quo vid. infra. Commentarius. :

vs. 161. πάντως, Sic eadem manu Flor. C. ἀπεκρύπτασκε Par.C.; &àmoxpó- πτεσκε Flor.C. Ceteri omnes vulgatam ag- noscunt. Simplex κρύπτασκε exstat apud Homerum Il. Θ. 272. Zví4exe SS. tantum non omnes et binc Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Trinc. Steph. Commel. Heins. Wintert. Robins. sed iam Pasor reponendum vidit ἀνίεσκε, recepitque hoc Graevius et sic, corrigentem Wolfium secuti, reposuerunt Gaisf. Boisson. Dind. Goettl. ἀνίεσκεν ha- bet Flor. A. Simile est μεϑίεσκεν apud Apollou. Rhod. III. 274. Mira quadam ratione Goettlingius, quamvis recepta altera lectione, Zví4vxs ad Hesiodi posse referri censuit Dorismos. Certum est, ut huius laudari τίθεσκε, non τίθησκε in fragm. apud Etym. M. p. 21. 26.

vs. 158. ἐπετέρπετο, quod dedimus, exhibent Med. Vat. Par. E. Iunt. 1. 2. ἐτέρπετο Par. C. ἐπέρτετος ἔργων cor- rupte Etym. Gud. p. 511. 40.

vs. 159. ἡδ' ἐντὸς Par. C. Ald. ἠδ' ἐντὸς Frob. στεναχίζετο, ut scripsimus, habent Med. Flor. C. D. Par. ἃ. H. Rehd. Tunt. 1.2. Ceteri omnes στονα χίζετο. AMterum

26

HEZIOAOTY

160 crewojévy δολίην δὲ κακὴν ἐἑπεφράσσατο τέχνην. αἶψα δὲ, ποιήσασα γένος πολιοῦ ἀδάμαντος, τεῦξε μέγα δρέπανον, καὶ ἐπέφραδε παισὶ φίλοισιν. εἶπε δὲ Üapróvovra, φίλον τετιημένῃ ἧτορ᾽ Παῖδες ἐμοὶ καὶ πατρὸς ἀτασβάλου, αἰ κ᾿ ἐθέλητε 105 πείθεσθαι, πατρός κε κακὴν τισαίμεθα λώβην ὑμετέρου" πρότερος γὰρ ἀεικέα μήσατο ἔργα.

VARIAE LECTIONES.

praeferendum duximus, quod infra v.858. στενάχιζε omnes scripti habent et v.843. ἐπεστενάχιζε maior pars Codicum. Cete- rum proba censenda est utraque forma. Namque, ut recte docuit Buttmann. Lexil. T. I. p. 215. a στοναχὴ ductum esse στοναχέζω, sic non minus vere Muetzell. p. 66. a στενάχω, στεναχὴ prodire posse censuit στεναχίζω.

vs. 160. στεινομένη omnes Codd., nullus, quod Seleuco placuit, &xvupévy. δολίην τε Par. B. Scribendum Goettlin- gius suggerit δολίην τε κακήν τ᾽ ἔ. T. ἐπεφράσατο. Flor. A. D. Vat. Par. C. Trinc. ἀπεφράσατο Bodl. ἐφράσσατο scribendum ait Goettlingius, quod He- siodus non admisit Atticas correptiones, qua de re nos videre iubet Hermannum in Orphicis p. 756. Sed Hermannus, postquam docuerat correptiones huius- modi, quoties vitari possent, ab anti- quis magna cura declinatas fuisse, ta- men ipse fatetur, in horum carminibus pauca quaedam earum exempla inve- niri, de quibus dubium sit, ipsorumne negligentiae, an Criticorum malae sedu- litati debeantur, atque, Hesiodus, inquit, in Theogonia v . 160. secundam in ἔπεφρά- ecaro et v. 652 primam in "Odgvoc corri- puit. Itaque Hermannus ibi non, ut in aliis Hesiodi locis, quos deinde citat, correcti-

onem tentat. Puto equidem veram esse Hermanni doctrinam super illa veterum poétarum cura; sed tamen hos ei non tam religiose addictos fuisse, ut eam nun- quam neglexerint; certe nobis, ubi negle- cta appareat, non continuo recurrendum esse ad correctionem. Hic quidem in ἐπεφράσσατο minime otiosa est prae- positio.

vs. 161. ποιήσασθαι Par. G. Rehd. ἐποίησατο Taur. ^

vs. 162. μὲν (pro xai) ἐπέφρ. Trinc. ἐπέφραζε Flor. D. φίλοισι Vat.

vs. 1635. θαρσύνασα Vat. θρασύνουσα Trinc.

vs. 164. πατέρος Par. Α. αἴκε θέλη- τε Flor. A. Rehd. Frob.

vs. 165. πείθεσθε Flor. E. Bodl. R. S. πατρός κε κακὴν τισαίμεθα A., quam lectionem ἃ Goettlingio, Hermanno, Muetzellio commendatam recepimus , Par. B. exhibet ; πατρὸς etiam Par. D. Ald. Dind. Ceteri Scripti et Editi πατέρος: sed v. μὲν κακὴν Flor. D. v. δὲ κακὴν Med. Iunt. 1. 2. πατέρος κακὴν Taur. Reliqui omnes v. ye καχὴν. Αἱ vero χε &yntaxis et sententia postulant. Facile autem a librariis sibi dictata scribentibus Ύ et x confundi potuerunt, cuius rci exemplum exstat etiam infra v. 170.

vs. 166. γὰρ abest ab Tunt. 1.

OEOTLTlONIA.

27

“Ὥς φάτο: τοὺς δ' ἄρα πάντας ἕλεν δέος, οὐδέτις αὐτῶν

φθέγξατο" θαρσήσας δὲ μέγας Κρόνος ἀγκυλομήτης ἂψ αὖτις μύθοισι προσηύδα μητέρα xedvir

170

Μῆτερ, ἐγώ κεν τοῦτό γ᾽ ὑποσχόμενος τελέσαιμι

ἔργον, ἐπεὶ πατρός γε δυσωνύμου οὐκ ἀλεγίζω ἡμετέρου" πρότερος γὰρ ἀεικέα μήσατο ἔργα.

"Qc ᾧάτο' γήθησεν δὲ μέγα φρεσὶ Γαῖα πελώρη" εἶσε δέ μιν κρύψασα λόχῳ, ἐνέθηκε δὲ weil

175

ἅρπην καρχαρόδοντα. δόλον δ᾽ ὑπεθήκατο πάντα.

ἦλθε δὲ Nónr! ἐπάγων μέγας Οὐρανὸς, ἀμφὶ δὲ Γαίΐῃ ἱμείρων φιλότητος Emir yero, καί j^ ἐτανύσθη πάντῃ" ὁ δ᾽ ἐκ λοχεοῖο πάϊς ὠρέξατο χειρὶ

VARIAE LECTIONES.

vs. 167. τοὺς δ᾽ ἀνὰ πάντας Flor. C. Par. D. G. ἕλε δέος Flor. C. D. E. Vat. Par. E. H. Rehd. Iunt.1.92. αὐτῷ Flor. E.sed in margine est αὐτῶν ab alia manu.

vs. 168. θαρσήνας Par. D. Rehd., μέγα Vat.

vs. 169. αἷψ à. Flor. A. E. Bodl. Rehd. ὧψ δ᾽ αὖτις Flor. B. αὖϑις Flor. D.

vs. 110. ἐγώ γεν Vat. Post τοῦτο übest γ᾽ a Par. D. G. I. Rehd.

vs. 171. πατέρος Ven. Flor. A. B. D. G, F. Vat. Par. D. E. Steph. πατέρος 7t lunt. 1.2. abest yys a Taur. ZAoyíto Par. H. Tunt. 1. 2.

vs. 415. γήθησε δὲ Flor. A. E. F. Rehd. Ald. Iunt. 1. 2. Frob. Bas. Trinc. γήθησεν δὲ θεὰ μέγα T. m. Par. B. In Flor. D. post ὡς φάτο est, ut in v. 167.

vs. 174. in Flor. D. est, ut in v. 168. χνύψασα vitiose Par. A. χερσὶν Flor. A. b.

vs. 175. ἄρπην Par. A. D. ὦ. AM, δόλον δ' ὑπεθ. Flor. A.

vs. 118. ἐκ λεχέοιο Vat. meus, quam item antiquam fuisse lectionem arguunt Schol. ad h. 1. ἐκ λοχέοιο Vat. Goettl. Ven. (?) ἐκ λοχίοιο Par. E. H. Iunt. 1. 9. ix λέχεος Par. B. ix λόχοιο Flor. D. E. et in margine C. Taur. Vat. Goettl. in margine, Par. C. D. F. G. I. Bodl. R. S. Rehd. pro quo ἔκ τε λόχοιο le- gendum suspicabatur Heynius. Sed for- mam λοχεοῖο, quam cum Scholiis ad h.1. exhibent Flor. A. B. C. F. Neap. Par. À. et post Aldum ferme Edd. satis confir- mant citati a Muetzellio p. 204. Me- thodius Grammaticus Byzantinusin Etym. M. p. 59. 45. alius Grammaticus ibid. p. 742. 51. quique analogiam illustrant Orio p. 148. 15. seq. Etym. Gud. p. 520. 566. Etym. M. p. 150. 49. seq. 509. 47. 656. 27. Schol. A. ad H.*F. 160. Eustath. p. 1682. 36. 1295. 41. seq. πάϊς r ὠρέξατο Flor. A. ὀρέξατο Flor. D. item Par. E. sed in margine ἐδέξατο, quod Medicei quoque margini adscriptum cst et receptum in unt. 1. 2.

͵

HEZIOAOY

σκαιῇ. δεξιτερῇ 0 πελώριον ἔλλαβεν ἅρπην

180

μακρὴν, καρχαρόδοντα. Φίλου δ᾽ ἀπὸ μήδεα πατρὸς

ἐσσυμένως ἤμησε. πάλιν δ᾽ ἔῤῥιψε φέρεσθαι ἐξοπίσω" τὰ μὲν οὔτι ἐτώσια ἔκφυγε χειρός" ὅσσαι γὰρ ῥαθάμιγγες ἀπέσσυθεν αἱματόεσσαι, πάσας δέξατο Γαῖαχ᾽ περιπλομένων δ᾽ ἐνιαυτῶν ,

185

γείνατ᾽ ᾿Ἐριννῦς τε κρατερὰς, μεγάλους τε Γίγαντας,

τεύχεσι λαμπομένους , δολίχ, ἔγχεα χερσὶν ἔχοντας.

Νύμφας θ᾽, ἃς Μελίας καλέουσ᾽ ἐπ᾽ ἀπείρονα γαῖαν. "n , € ^ ^ , ͵ ᾽ν

μήδεα δ᾽, ὡς τὸ πρῶτον ἀποτμήξας ἀδάμαντι

κάββαλ᾽ ἀπ’ ἡπείροιο πολυκλύστῳ ἐνὶ πόντῳ,

VARIAE LECTIONES.

vs. 179. πελώρην Flor. C. ἔλαβεν Flor. F. Vat. Par. C. D. E. G. Ald. Βα5. ἔλαβε Flor. C: D. ἄρπην Par.D.G.

vs. 180. μακρὸν Flor. B.

vs. 181. ἔρεψε Flor. A. C. D.

vs. 184. πάσας δείξατο Etym. Gud. p. 206. πάσας ἐδέξατο unus Bodl. ex quo πᾶσας ἐδ. recepit Goettlingius. περιπλομένων δ᾽ ἐνὶ αὐτῶν Flor. A. περιπλομένων ἐνιαυτῶν Flor. D. E.

περιπαρμένων δ᾽ ἐνιαυτῶν Par. F. πε-

ριπλομένῳ δ᾽ ἐνιαντῷ Etym. Gud. l.c. Mombritium in suo exemplo item sin- gulari numero περιπλομένου δ᾽ ἐνιαυτοῦ invenisse, qui verterit Ainc longus sibi vertitur annus, censere Muetzellius p. 251 videtur. In meis omnibus numerus est pluralis, quem recte tuitus est ipse Muetzellius p. 106 collato etiam Hege- sini versu apud Pausan. IX. 29. 4. nec mirationem facere is numerus debet, cum saepissime fiat, ut quo anno con- ceptus est infans, eo non in lucem edatur, sed sequente demum.

vs. 185. γείνατο δ' "Ep. Flor. D. E. γείνετ᾽ "Ep. Etym. Gud. l. c. 'Εριννῦς,

ut dedimus, plerique SS. et Edd. 'Εῤῥινῦς Flor. D. E. 'Epyüc Par. E. H. lunt. 1. 9. Goetil. 'Epgróg Par. B. F. ᾿Εριννὺς Etym. Gud. 1. c.

vs, 186. abest a Bodl.

vs. 187. Νύμφας δ᾽ Kc Vat.

vs. 188. μήδεα δ᾽ ὡς. sic Flor. B. C. Med. Vat. Par. A. D. E. G. H. Bodl. Tunt. 1. 2. Frob. Goettl. ut opposita sibi sint. ῥαθάμιγγες versu 183 et μύ- δέεα hoc versu. μήδεα δ᾽ ὡς ceteri Scripti et cum Aldo plerique Edd. ἀδάμαντον Par. A. Ald. Iunt. 1. 2. Trinc. cete- raeque fere antiquiores Editiones; totum sic exbibentes locum: Μήδεα θ᾽ ὡς (vel 9' ὡς) τὸ πρῶτον ἀποτμήξας ἀδάμαντον Κάββαλ᾽ ἐπ᾽ (vcl ἀπ᾽) "Herefgoio 7. &. πόντῳ, “Ὡς Qéper' ἀμ πέλαγος, in qui- bus vitiosa haud minus constructio est, quam forma ἀδάμαντον.

vs. 189. κάμβαλε Flor. F. Vat. Par. E. ἐπ᾽ $7., quod vitium inde ab Aldo plurimas Edd. insedit, unus meorum Codicum habet Flor. E.; ceteri omnes ἀπ᾽ Wm., ut iam Tunt. 1. 2. ἀπὸ Flor. D. ἀπ᾽ etiam Scholiastes in suo legerat

OEOTLTONIA.

29

190 ὡς Qéper! ἀμ πέλωγος πουλὺν χρόνον" ἀμφὶ δὲ λευκὸς ἀφρὸς ἀπ’ ἀθανάτου χροὸς ὥρνυτο" τῷ δ᾽ ἐνὶ κούρη ἐθρέφθη. πρῶτον δὲ Κυθήροισι ξαθέοισιν ἔπλητ᾽" ἔνθεν ἔπειτα περίῤῥυτον ἵκετο Κύπρον. ἐκ δ᾽ ἔβη αἰδοίη καλὴ θεός" ἀμφὶ δέ ποίη

195 ποσσὶν ὕπο. ῥαᾳδινοῖσιν ἀέξετο" τὴν δ᾽ ᾿Αφροδίτην [ἀφρογένειάν τε θεὰν, καὶ ἐυστέφανον Κυθέρειαν] κικλήσκουσι θεοί τε καὶ ἀνέρες, οὕνεκ᾽ ἐν ἀφρῷ θρέφθη, ἀτὰρ Κυθέρειαν, ὅτι προσέκυρσε Κυθήροις.

VARIAE LECTIONES.

exemplo. ἠπείρου Flor. D. E. Par. C. F. Trinc. "Ἤπειρος Hesiodo est terra con- tinens opposita insulis et mari. "Vide infra v. 589. 964. "Epy. 622. Epirum, vel mare Epiroticum significari perpe- ram primus Basil. interpres eredidit, quem secutis hinc tum aliis, tum Grae- vio, recte oblocutus est iam Clericus, ut nuper I. H. Vossio, Sched. Crit. T. HI. p. 566, ἐπ᾿ 'Hrreígoio circa Epirum reddenti , Muetzellius p. 419.

vs. 190. πολὺν C. D. E. F. Par. A. C. F. Rehd.

vs. 191. χροὸς dàpp τῷ Flor. B.

vs. 199. ζαθέσισι Flor. C. Rehd.

vs. 195. ἔπλητ᾽, ut Guyetus legendum vidit, exhibent Flor. B. C. D. E. Par. C. D. F. G. Rehd. et sic edidit iam Trinc. ÉzAsr' est in Par. D. in ceteris ἔσλετο, ut habent Ald. et praeter Trinc. omnes Edd. usque ad Wolfium.

vs. 195. ὑπαὶ $a3. Flor. A. Med. Bodl. Iunt. 1. 2. Frob. quod miror placuisse Heynio. Certum est deberi id librariis perperam de metro sollicitis.

vs. 196. ἀφρογένειάν τε θεὰν Flor. B. C. D. E. F. Neap. Vat. Par. B. C. D. F. G. I. Rehd. etsic Edd. ante Robinsonum omnes: nam perleve est

illud in Ald. discrimen ἀφρογενείην τε θεὰν, quae lectio est etiam Parisini A. ἀφρογενείαν δεὸν (sic) Ven. ἀφρογένειαν θεὰν Flor. A. ut Etym. M. p. 119. 4. ἀφρογένειά τε 0. Par. H. quod favere videatur correctioni Reizii, Werferi in Act. Monac. ll. p. 152. et Thierschii Gr. Gr. $ 181. 1.'a Goettlingio rece- ptae 'Adpoyéveá τε 0., minus utique recedenti a vulgatis, quam a Guyeto pro- posita, ab Robinsono recepta ἀφρογενῇ τε Ó, Sed praecedentibus syllabis duabus brevibus ingratam esse duarum brevium vocalium synizesin haud temere dicit Hermannus in Goettl. Cens. Ceterum magis etiam ingrata, de qua L. Bar- laeus cogitavit, synizesis iu. ἀφρογέ- νειῶᾶν, Κυπρογένειαν. Tum pro altera nominum forma facit auctoritas Clemen- tis Alex. Cohort. ad Gentes p. 15. apud quem ex hoc, ut videtur, loco Venus ἀφρογενής τε καὶ Κυπρογενὴς memora- tur. Vt ut est, mihi, cum Wolfio, Gaisfordio, aliis spurium versum habenti, potius relinquendus ille visus est, ut plerique eum Codd. exhibent.

vs. 198. αὐτὰρ Flor. E. F. Neap, Par. H. et sic Ald. Bas. Frob. Κυϑέ- prix Ald. Κυθήρας Etym. Gud. p. 551,

30

HXIOAOYT

[Κυπρογένειαν δ᾽, ὅτι γέντο πολυκλύστῳ ἐνὶ Κύπρῳ, 200 ἠδὲ Φιλομμηδέα, ὅτι μηδέων ἐξεφαάνθη.} τῇ δ᾽ Ἔρος ὡμάρτησε, καὶ Ἵμερος ἕσπετο καλὸς γεινομένῃ τὰ πρῶτα, θεῶν τ᾽ ἐς φῦλον ἰούσῃ. ταύτην δ᾽ ἐξ ἀρχῆς τιμὴν ἔχει, ἠδὲ λέλογχε μοῖραν ἔν ἀνθρώποισι καὶ ἀθανάτοισι θεοῖσι. 205 παρθενίους τ’ ὀάρους, μειδήμωατά τ᾽, ἐξαπάτας τε, VARIAE LECTIONES.

vs. 199. Κυπρογένειαν δ' ὅτι Flor. B. F. Vat. Par. A. F. ut fere omnes ante Robins, Edd. Κυπρογένειαν ὅτι Par. B. ut Frob. Κυπρογενείην τε ὅττι Par. C. Κυπρογένεια δ' ὅτι Med. Flor. E. Taur. Vat. Goettl. Schellersh. Par. E. H. I. Κυπρογένεια θ᾽ ὅττι Flor. D. Ku- προγένει ὅτι Ven. Flor. A. Κυπρογένεα θ' ὅτι Par. G.. Κυπριγένεα δ' ὅτι Rehd. ut duntaxat non invitis Codd. recipi possit Reizii, Werfeti, Thierschii, Goett- lingii correctio Κυπρογένεα δ' ὅτι, cui tamen post Robinsonum Hermannus ob causam supra memoratam praeferendum censuit Κυππρογενῆ δ᾽ ὅτι. Equidem spurium haud dubie versum cum Gaisf. Boisson. Dind. ita relinquere malui, ut antiquiores eum Edd. exhibent. Conf. de versu hoc et seq. Commentar. ὅτι γένετο Flor. F. Par. B. H. ὅτι γένοιτο Par. A. ut Ald. Frob. Trinc. Steph.,in qua postrema Ed. pro ὅτι est ὅττι, ut in Flor. D. διὸ γεννᾶται Schol. ad Tl. E. 492. Etym. M. p. 541. 20. Etym. Gud.p. 555.10.quibus verbis subiecta fuisse videntur in quibus- dam exemplis Κύπρῳ £v? καλῇ, quae pro πολυκλ. ἐνὶ Κύπρῳ exstant in Par. B. quamquam apud citatos grammaticos non variatur, nisi quod περικλύστῳ pro 70AV- κλύστῳ habent. £v? πόντῳ pro ἐνὶ Κύπρῳ Flor. E. Par. A. F. Bodl. Ald. Frob. At Basil. iam Κύπρῳ cum interprete.

vs. 900. abest a Par. F. Vulgatam inde ab Aldo lectionem ἠδὲ Φιλομμηδέα ὅτι, quam retinendam etiam Her- mannus censuit, exhibent Flor. B. Neap. Par. A. F. Sed (4 non geminato, ἠδὲ Φιλομηδέα ὅτι Flor. C. D. E. F. Vat. Par. D. E. G. H. I. Rehd. ἠδὲ Φιλομη- δείαν ὅτε Par. C. ἠδὲ Φιλομηδὴς Par. B.; καὶ Φιλομηδείχ ὅτι Bodl. ; καὶ Φι- λομηδέα δ' αὖ ὅτι Flor. À. Ven. quod probat Goettlingius. Sed apud Home- rum, ubi saepius hoc epitheton Vene- ris recurrit, semper habet secundam syllabam productam, variantibus tamen ibi quoque Codicibus, cum alii simplice I4, aliigeminato habeant vocabulum. Satis autem constat, antiquos nonnisi pronunci- ando geminasse.Conf. Heyn. ad Il. T.494.

vs. 201. Ἔρως Par. C. ὁμάρτησε Par. G. H. καλὴ Flor. D. Fortasse voluit librarius, vel quisquis auctor huius lectionis fuit, καλῇ.

vs. 209. γειναμένη Flor. C. Par B. D. G. Bodl. γινομένη Flor. E. Ald. Iunt. 1. 9. Frob. Trinc. γινομένῳ Bas.

vs. 903. ταύτην ἐξαρχῆς Flor. D. τιμὴν ἔσχεν Bodl. λέλογχεν Flor. B.

vs. 204. ἀνθρώποις Flor. F. Vat. Par. E. ϑεοῖσιν Flor. A. B.

ve. 205. μελεδήματα Flor. C. Par. D. G. Rehd. Vulgatam firmat Cornutus c. 94. p. 198.

OEOTONIA.

31

τέρψιν τε γλυκερὴν» Φιλότητά T6, μειλιχίην τε. Τοὺς δὲ πατὴρ Τιτῆνας ἐπίκλησιν καλέεσκες

παῖδας νεικείων μέγας Οὐρανὸς. οὺς τέκεν αὐτός"

φάσκε δὲ, τιταίνοντας ἀτασθαλίῃ μέγα ῥέξαι

210

ἔργον" τοῖο δ᾽ ἔπειτα τίσιν μετόπισθεν ἔσεσθαι.

Νὺξ δ᾽ ἔτεκε στυγερόν τε Mópov, καὶ Κῆρα μέλαιναν, καὶ Θάνατον, τέκε δ᾽ Ὕπνον, ἔτικτε δὲ φῦλον ᾿Ονείρων" οὔτινι κοιμηθεῖσα θεὰ τέκε NOE ἐρεβεννή. δεύτερον αὖ Μῶμον, καὶ ᾿Οἰζὺν ἀλγινόεσσαν,

215

Ἑσπερίδας 0, αἷς μῆλα πέρην κλυτοῦ ᾿Ωκεανοῖο

χρύσεα καλὰ μέλουσι Φέροντά τε δένδρεα καρπόν" καὶ Μοίρας καὶ Κῆρας γείνατο νηλεοποίνους 9 Κλωθώ τε, Λάχεσίν τε καὶ "Ατροπον. aire βροτοῖσι

VARIAE LECTIONES.

vs. 206. φιλώτητα Par. H.

vs. 901. τοὺς δὲ πατὴρ ἐπίκλησιν καλέεσκε TirijvacFlor. F. Τιτᾶνας Flor, D. καλέεσκεν vulg? Edd. cum Codici- bus plerisque. καλέεσκε, ut habent Iunt. 1. 2. recipiendum duximus e Flor. B. D. E. Vat. Par. C.

vs. 208. νεικέων Vat.

vs. 209. ἐἴφασκε Rehd.

vs. 910. τοῖς δ' ἔπεντα τίσι Flor. D. δ' Worevra Par. C. Post v. 910 in Vat. legitur hic: ἐκ παιδός vp ἑοῦ: ὡς γὰρ πεπρώμενον ἐστί.

vs. 211. τὰ abest a Par. B. I. μό- vov pro Μόρον Flor. D.

vs. 919. ἔτικτε δὲ abest a Vat. Par. E.et H. φίλον cum v supra scripto. Vat.

vs. 9153. οὔτι xor. Flor. D. E. Par. l. iris κοιμ. Flor. F. Neap. Par. A. H. Trinc. ᾧ Tí; Ald. ἐρεβαινὴ Flor. F. Par. H. Μῶμον in Cod. Schellershem. apud Creuzerum in Ep. ad Hermann. p. 170. correctum in Μῶλον, ut legit

et explicare studuit Io. Diaconus. ᾿Οὐξὴν Flor. F. ἀλγεινόεσσαν Vat. Par. E. H. I.

vs. 915. κλειτοῦ "2x. Rehd.

vs. 916. μέλλουσι Rehd. μελέοντι Vat. καρπῶν Par. H. Iunt. 1. 9.

vs. 911. Κήρας Par. H. νηλεοποίνας Flor. E. Taur. Par. D. G. I. Bodl. Rehd. lunt. 1. 92. in Flor. C. supra ἂς scriptum ove et in margine γρ. κλε- πόνους, ut est apud Io. Diaconum. Vulgatum firmat Stobaeus Ed. Phys. I. IV. 58. p. 124. et I. VI. 5. p. 168. nisi quod corrupte Cant. priore loco ἠλεοποίνους habet. Quod νηλιτόποινον 'Epy»yüv dixit Orpheus Argon. 1562. bene esse νηλιτοποίνους ab Hesiodo scri- ptum suspicabatur Ruhnkenius, cui ad- stipulatus est Heynius ἴῃ» Ep. ad Wol- fium. Sed levis, vel potius nulla est haec probum vocabulum et poétae con- silio accommodatum corrigendi causa.

vs. 218. Κλωθὼ xa? Λάχεσιν Par. B. βροτοῖσιν Flor. A. F. Iunt. 1, 9.

32

HXZIOAOT

γεινομένοισι διδοῦσιν ἔχειν ἀγαθόν τε κακόν τε, 220 αἵτ᾽ ἀνδρῶν τε θεῶν τε παραιβασίας ἐφέπουσιν, οὐδέ ποτε λήγουσι θεαὶ δεινοῖο χόλοιο, πρίν γ᾽ ἀπὸ τῷ δώωσι κακὴν ὄπιν ὅστις ἁμάρτῃ. τίκτε δὲ καὶ Νέμεσιν, πήμα θνητοῖσι βροτοῖσι, Νὺξ ὀλοή" μετὰ τὴν δ᾽ ᾿Απάτην τέκε καὶ Φιλότητα, 225 Τῇράς τ᾽ οὐλόμενον, καὶ Ἔριν τέκε καρτερόβυμον. Αὐτὰρ Ἔρις στυγερὴ τέκε μὲν Πόνον ἀλγινόεντα; Λήθην τε, Λιμόν τε, καὶ "Αλγεα δακρυόεντά, Ὑσμίνας τε, Φόνους τε, Μάχας τ᾽, ᾿Ανδροκτασίας τε,

VARIAE LECTIONES.

vs. 919. πεινομένοισι Par. A. Ald.

vs. 390. ar' ἀνδρῶν παραιβασίας τε θεῶν ἐφέπουσαι Par. B. θεῶν τε abest a Vat. qui οἱ παραβασίας. ἐφέπουσιν, Οὐδέ ποτε λήγουσι, ut sermoni epico convenientius cum Hermanno in Cen- sura Goettlingianae recipere non dubi- tavimus. ἐφέπουσιν exhibet Flor. B. ἀ- φέπουσαι R. S. reliqui omnes, ut vulgo Edd. ἐφέπουσαι. vs. 991. οὐδέ ποτε etiam Frob. Ceteri Edd. ut Scripti οὐδέ- ποτε λήγουσι, sed cum supra scripto eadem manu ez; Flor. B. δειλοῖο Flor. E. λόχοιο Taur. ut habuit etiam in suo exemplo Mombritius, reddens : nec locus insidiis, quas hae posuere, quiescit.

vs. 222, γ᾽ omisit Stobaeus. τῷ Flor. E. Par. I.

vs. 295. Pro Νέμεσιν Io. Diaconus le- gisse videtur Μέμψιν, quod vulgatae prae- latum ab Heynio Comment. Goetting. T. Il. p. 141. in nota, recte Wolfius inter- pretationi deberi censuit, qua Nemesin explicarunt Grammatici, Hesychiusv. Né- μεσις, Etym. M, p. 600, 29. Eustath. ad ll. p. 917. alii. βροτοῖσιν Flor. A.

vs. 995. τὲ pro τέκε Par. C. xpa-

τερόθυμον Flor. D. E. Par. C. xzprt- ρόμυθον Par. H.

vs. 996. ἀλγεινόεντα Vat.

vs. 9297. Pro Λήθην Ruhnkenius hic reponcbat Λτην e v. 950, in cuius locum rursus reducebat 'Avzérw», ab ipso expulsam e v. 224. Heynius pro Λήθην malebat Λοιμὸν, qui alibi quoque cum Λεμὸν coniungeretur. Equidem cum Wolfio lubens in vulgata acquiesco, quam et Scripti omnes et Scholia agno- scunt. Pro Λιμόν τε est Λσιμόν τε in Med. et Par. H. ut in Frob. Henisch. Commel. De frequente in his vocabu- lis errore monens Muetzellius p. 188. ipse in neutram partem certi quidquam hic affirmari posse statuit; ceterum vix dubitare sese, quin utrumque iam olim in hoc carmine fuerit lectum. Mihi Λιμὸς convenientius poétae consilio dici proles Eridis videtur, quam Λοιμός. Conf. "Epy. 28 seqq. 230. Tum Λιμὸν tuentur hic Jonge maior pars Codicum et Scholia. T£ iuter Λήθην et ΔΛιμὸν omissum in Rehd.

vs. 998. Reg. Soc. Codex sic exhi- bet: Ὑσμίνας τε, Μάχας τε, Φόνους, ᾿Ανδροχκτασίας τε. Ὕσμείνας Frob. τέ

OEOTONIA.

33

« Neíxed τε, Vevudéue τε Λόγους, ᾿Αμφιλογίας τε, 230 Δυσνομίην, "Ατήν T6, συνήβεας ἀλλήλῃσιν, Ὅρκον θ᾽, ὃς δὴ πλεῖστον ἐπιχβθονίους ἀνθρώπους πημαίνει, ὅτε κέν τις ἑκὼν ἐπίορκον ὀμόσσῃ. Νηρέα δ᾽ ἁψευδέωα καὶ ἀληθέα γείνωτο Πόντος, πρεσβύτατον παίδων" αὐτὰρ καλέουσι γέροντα , 235 οὕνεκα νημερτής τε καὶ ἤπιος, οὐδὲ θεμιστέων λήθεται, ἀλλὰ δίκαια καὶ ἤπια δήνεω οἴδεν" αὖτις δ᾽ αὖ Θαύμαντα μέγαν, καὶ ἀγήνορα Φόρκυν, Γαΐῃ μισγόμενος , καὶ Κητὼ καλλιπάρῃον,

VARIAE LECTIONES.

ante Φόνους omittunt Par. D. G. Rehd. Φόνους τε abest a Par. I. Pro Φόνους Flor. B. D. Par. C. Trinc. Stephani margo Φόβους, quod praeferendum L. Barlaeus censuit. Μάχας, ᾿Ανδροκτασίας τε Flor. A. Par. A. B. €. D. Bodl. Ald. Robins. Μάχας 9' ᾿Ανδροκτ. Par. H. Μάχας τε ᾿Ανδροκτ. Par. I.

vs. 299, ψεύδεάζ τε Λόγους ᾿Αμφιλ. Flor. D. Vat. Par. B. C. Reg. Soc. Trinc. ψεύδεά τε Λόγους τ᾽ ᾿Αμφιλ. Bodl. ψεύδειά τε A. ᾿Αμφιλ. Par. E. Varie- tatem lectionis haud temere Muetzellius p. 436. putat hinc: ortam, quod non- mulli de auctoritate adiectivi ψευδὴς dubitarent, cum Ψεύδεσσι apud Home- rum Il. A. 255 tam possit esse a ψεῦδος, quam a Ψευδής. Conf. Heyn. ad illum locum et Bast. ad Greg. Cor. p. 335. Mihi convenit cum Muetzellio, Aóyouc híc sine adiectivo stare non posse : ita- que ψευδέας retinendum esse, qua ra- tione facere videatur hic locus pro Ari- starchi de usu adiectivi ψευδὴς sententia.

vs. 250. Δυσνομέην τ᾽ Ατην τε Flor. B. Aptissime coniungi Δυσνσμίην " Aw T£ contra Ruhnkenii sententiam, ' ATÁT4v

hic ponendum opinati,bene docet Muetzel- lius, collatis loco Solonis apud Demosthe- nem περὶ mapa. p. 422. fin. et Demo- sthene adv. Aristog. I. p. 779. 95. "Ά τὴν γε Flor. E. συνήθη Flor. D. ἀλλήλῃσιν ra- tioni Grammaticae conveniens recepimus eFlor.D.C.E.Vat.Par.E.Bodl.R.S. Editio- num sic una Basiliensis habetacnovissime Goettl. Ceteri libri SS. et Edd. ἀλλήλοισιν. vs. 932. ὅτε μέν Tic Flor. E. ὅτι κέν τις Frob. £ziüpxoyPar.F .àóe s Flor.C.Rehd. vs. 255. Νηρέα δ᾽ &. Sic Flor. A. B. Vat. Par. D. E. G. H.Trinc. Goettl. Reliqui SS.et Edd. Νηρέα τ᾽ ἀψ. γίνατο Flor. A. vs. 934. ZrXpFlor. C, Par. D. G, Trinc. vs. 955. Olvexa Par. G. Ald. νημερτής ἔστι καὶ Flor. D. E. Par. C. F. ἥπιος Rehd. ϑεμιστῶν Flor. B. Par. B. θεμι- στάων Flor. C. Par. D. G. Rehd. óeg:- στίων Par. E. θδεμιστείων Par. E. vs. 956. ἥπια Par. B. ἃ. I. Rehd. vs. 951. αὖθις δ᾽ αὖ Rehd. Φόρκιν Par.

A. Nullus Φόρκον, quamvis passim alibi

forma haec nominis occurrat, uude dopxa- δες. Conf. Heyn. ad Apollod. I. it. 6 et VW. iw. 5. Muetzell. p. 228.

vs. 958. Γχίης μισγόμενος Pav. A.

3

HZIOAOT

Εὐρυβίην τ᾿ ἀδάμαντος ἐνὶ φρεσὶ θυμὸν ἔχουσαν.

240

Νηρῆος δ᾽ ἐγένοντο μεγήριτα τέκνα θεάων

πόντῳ ἐν ἀτρυγέτῳ, καὶ Δωρίδος ἠὐκόμοιο, κούρης Ὠκεανοῖο, τελήεντος ποταμοῖο" Πρωτώ τ᾽, Εὐκράντη τε, Σαώ T', ᾿Αμφιτρίτη TE,

VARIAE LECTIONES.

B. Ald. σμιγόμενος Flor. D. E. Par. l. καλλιπάρειον Bodl.

vs. 939. 'Epiffuy Flor. C. ἀδάμαντα ivl Flor. E. R. S. ἐν φρεσὶ Flor. C.

vs. 940. ἐγίνοντο Flor. C. μεγήρατα Flor. E. Par. F. R. S. μεγήριτα ceteri Codd. ut Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Steph. Commel. Heins. Graev. neque aliud sibi vult in Flor. D. μεγήτρια, iu Ed. Trinc. μεγήρητα. Tum etiam Schol. Vict. ad H. X. 349. ad Home- ricum εἰκσσινήριτα conferens, ex ἢ. l. eitat μεγήριτα τεκνὰ θεάων, explicans θεοῖς ἐρίζοντα; Apud Etym. M. p. 291.46, ubi item agitur de voc. εἰκοσινήριτα, cor- rupte exstat μεγαέρει τὰ τέκνα θεῶν θεοῖς ipítovrz. ldem autem p. 5714. 52. ad v. μεγήρατα diserte ut Hesiodi citat μεγήρατα τέκνα Üsáuv , explicans με- γάλως ἔραστα. Addit tamen ἢ μέγα ἐρί- ζοντα περὶ κάλλους, quae non dubio adalteram lectionem pertinent. Similiter variatur in Scholiis ad. ἢ. 1. unde liquet utramque Jlectionem antiquam fuisse. μεγήρατα Rob. Krebs,et hoc post Ruhn- ken. Ep. Cr. I. p. 96 seq. praeferendum duxcre Wolf. Gaisf. Boisson. Dind. Goettl . Recte autem alterum tuitus est Muetzell. p. 110seq. exponens, quae multorum in se excitant studia,accommodate adNereidum munera et naturam. Recte idem monet in hunc sensum quosdam τίμια explicasse. Conf. Hesych.v. μεγήρητα(ρτο μεγήριτα, ut Trinc.) Schol. ad h.!. Mihi standum

visum est a maiori parte Codicum, praeser- tim, quod magis reconditae notionis μεγή- pira non tam facile in locum venire potuit τοῦ μεγήρατα, quam hoc contra in illius.

vs. 941. ἀτρυέτῳ Rehd.

vs. 949. xoópse Flor. D. τελείεντος Flor. D. C. Rehd.

vs. 945. Πρωτώ τ᾽ omnes Codd. ne- que aliter Scholiastes legerat. Sed apud Io. Diaconum est Πρωθὼ, quod ἀπὸ τοῦ “προώθειν ducendum explicat. —Protho etiam Hyginus in Praef. Nam Munc- keri ibi correctio est Proto. Reponen- dum Graevius hic censuit ex Apollod. I. iu. 7. desumtum Kpavró , quia Πρωτὼ recurrit infra v. 248. Wolfio vel hic vel ibi substituendum visum est ITAwTé. Equidem Nereidis, cui primus hic in recensu locus datus est, nomen IIpwTé non temere sollicitandum arbitror. Eb- κράτη Scripti et Edd. plerique, φτὸ- que tuenda bac lectione faciunt ctiam vitiose scripta in Flor. D. εὐκράτησε, in Par. H. Εὐκράτην τε. Agnoscitur ctiam Εὐκράτη ἃ Schol. ad h. 1. iungunturque Εὐκράτη et IIperà apud Apollod. 1. c. Sed Εὐκράντη τε exhibent Ven. Flor. A. C. Trinc.Steph. margo, receptumque hoc a Gaisf. Boisson. Dind. Goettl. Movisse , ut Goettlingium, ita alios videtur haud conveniens inter omnes lonicas formas Ebxpár ab εὖ et κεράω, pro qua libenter Goettlingius, ut ait, Εὐκρήτη scripsisset. Movit utique id me, ut item Εὐκράντη mal-

OEOTONIA.

Εὐδώρη τε, Θέτις τε;

90

Γαλήνη τε. Γλαύκη τε,

245 Κυμοθόη, Σπειώ τε, Θοή θ᾽, ᾿Αλίη τ᾽ ἐρόεσσα,

VARIAE LECTIONES,

lem,quae lectio quin ipsa quoque antiqua fuerit, non dubito, cum, ut ad Eóxpáz4 spectat explicatio Scholiastae διὰ τὸ εὖ- κράτους διδόναι: τοὺς ἀέρας, ita ad Εὖ- κράντη, ἀπὸ τοῦ εὐκραίνω pertineat al- tera ἢ διὰ τὸ εὐκαθόρτωτον.

vs. 244. Εὐδώρη, Θέτις, Γαλήνη Par. I. Θέμις τε Flor. D. Tz/yoín s Ven. Flor. A., iudice Goettlingio non male, si demas τε. Conf. Callim, Ep. V. 6. Γαλίνη Frob.

vs. 245. Kujsofés Par. C. Melior haud dubie forma est vulgata. Conf. Muet- zell p. 418. Σπείω τε δοή, Θαλίῃ 7 ip. Florentini omnes, Neap. Par C. H. Ald. Iunt. 1. 2. Frob. Trinc. Comm. Sed Σπείω vs, θοὴ (sic) Θαλήη τ᾽ ip. Steph. Σπείω τε, O03, G«AÍ4 τ᾽ &p. ceteri Parisini, Σπείρω τε O03 GxA4 τ᾽ ip. Rehd. Spio, Thoe, Thaliaque Bas. inter- pres et in Scholiis explicatur 805 ut Ne- reidis nomen, unde primus Graevius ita in contextum reposuit. Sed, cum Valcken. ad Ammon. p. 160. scribendum incul- casset Σπείω τε, Θοή θ᾽, "AAMM τ᾽ Bp. ob similem Homeri versum Il. Σ. 40, Σπείω τε, Θοή θ' ᾿Αλίη τε βοῶπις, huic paren- dum duxit Gaisf., ut item post Dindorf. et Goettl. Θαλίῳ ut in SS. omnibus ex- stat, ita explicatur in Scholiis. Itaque sic lectum fuit iam antiquitus, agnoggi- turque GaA/4 Νηρήϊς ab Apione Gloss. Homer. fragm. p. 607. 9. et Proclo ad Hesiodi "Epy. v. 115. Neque tamen in- de sequitur, antiquissimam hanc lectio- nem fuisse; imo est, ut invecta demum illa ab Aristarcho videatur. Scilicet con- stat ex Schol. Ven. A. ad Il. Z. 59. eum in hoc Homeri versu pro T'Azux τε Θά- Asia τε lectum voluisse Γλαυκή τε "AAeia

T£, quod nulla alia de causa voluisse censendus est, quam quod ei in v. seq. reponendum visum erat Σπειώ τε θοὴ, GOaxAÍ4 τε βοῶπις. Causam autem huius mutationis ei fuisse probabiliter hanc dicas, quod similiter lectum vellet in Hesiodo Σπείω τε 005, Θαλίη τ᾽ Ep. ut quinquagenarius ad amussim esset Ne- reidum numerus. Scilicet , ut ne essent una et quinquaginta , alii Κυματολήγην e Nereidibus eliminandam censuerant, verba v. 253. σὺν Κυματολήγῃ explican- tes σὺν κυμάτων λήξει, τούτεστι κατα- παύσει, quorum sententiae Aristarchus se opposuit, ὄνομα (nomen proprium) esse dicens, teste Scholiasta ad ill. vers. cuius mentem male cepit Valckenarius. Alterius autem consulentis numero quin- quagenario rationis, ut ex eo Θσὴ de- meretur, Aristarchus auctor extitisso iure videri potest; quam.rationem postea multis placuisse docent tot Codd. in qui- bus est do. Neque tamen omnibus se probare potuit Aristarchi sententia. Nam O03 0' 'AAÍ4 T£ nomen suum apud Hom. l. c. tuitae sunt, ut item v. 59. Θάλεια, quae Talia est Virgilio Aen. V. 826. O63 etiam nostrorum Codd. haud pauci. Recensentur inter Nereides apud Hygi- num Spio, Thoé, apud Apollod. 1. c. 'A- AÍ4. Mihi, quod ineptum epitheton est 603 post satis manifestae significationis no- men Σπειὼ, quodque extra mutationem vel unius literulae refingi 605 € xA/4 τε in Oo δ᾽ "AA, Ts potest, versus Hesio- di similis exhibendus visus est Homerici. Sed sic vel erunt una et quinquaginta, vel erit alibi demenda una. Illam unam Boissonadius post admissam Thoón, ut

3

HEZIOAOYT

Πασιθέη τ᾽, Ἐρατώ τε καὶ EUveíx4 ῥοδόπηχυς, xa Μελίτη χαρίεσσα καὶ Εὐλιμένη καὶ ᾿Αγαυὴν

Δωτώ τε, Πρωτώ. τε;

ἐρουσά τες Δυναμένη τέ»

Νησαίη τε καὶ ᾿Ακταίη καὶ Πρωτομέδεια,

250 Δωρὴς καὶ ἸΠανόπη καὶ εὐειδὴς Γαλάτεια,

VARIAE LECTIONES.

demeret, Κυματολήγην non unam esse censuit Nereidum, sed Deam quandam maritimam , cuius munus fuerit fluctus sedandi. Sed vix credas in hoc carmine potuisse commemorari Deam, nec dici unde esset. Aliis Νημερτής v. 262. non nomen visum est, sed epitheton TIpovóuc v. 261. cui sententiae item iure multa obiicias. Muetzellio derfienda TIpoTà videtur e v. 248, Conf. infra notata ad illos versus. Equidem potius dicam, ubi Veteribus quinquaginta , centum, mille memorentur, non nimis hos premendos esse numeros. Argonau- tae quidem cum quinquaginta vulgo fe- rantur, apud Apollon. Rhod. I. quatuor et quinquaginta recensentur et est alius apud alios numerus, Conf. Heyn. ad Apollod. I. ix. 16. ac similiter in quin- quaginta filiarum Thestii recensu apud Apollod. I. vi. 8. numerus non est ad amussim, ut neque cum dicimus mille naves 1isse ad Troiam, utaitVarrode ἢ, R.TI.41,

v. 246 seq. edidimus, quo ordiue sunt in Ven. Taur. Flor. A. F. Par. B. C. D. E. F. G. H. I. Bodl. R. S. Rehd. Tunt. 1. 2. Frob. Inverso ordine, quo legisse eos Io. Diaconus videtur, exhibent Flor. B. C. D. E. Par. A. Ald. Trinc. et omnes hinc Edd. vs. 946. Πασιϑόη Taur. 'Evsíx4 Flor. E. Εὐνεικὴ Ald. Eivíx4, quod est apud Apollod. I. n. 6. praestabilius hinc vi- sum Graevio, Toupio Áppend. Annot. in Theocr. p. 55. Valckenario ad Theocr.

XX. 1. ac nuperrime Hermanno in Cens. Goettl. Sed pro vulgata facit Codd. omni- , um auctoritas et 8st Εὐνείκη ῥοδόπηχυς Ὄνομα“ Νηρήϊδος apud Etym. M. p. 953. 51. quem vide etiam p. 276. 12. nec non Pseudo-Herodianum Epimerism. p. 291. 1. Ab honesta navigantium conten- lione et aemulatione sie dictam Nereida . recte iam L. Barlaeus censuit. Conf. omnino Muetzell. p. 91 seq.

vs. 941. Εὐμελίνη Flor. E. ᾿Αγαβή Vat.

vs. 948. Πρωτὼ hic post Bened. Aegium apud Thom. Galeum ad Apollod. p. 6. 48 et Lilium Gyraldum H, D. p. 174. E. multis mutandum visum est inIIAvTó. Recipere Boisson.maluit Grae- vianum Kpzvrá. Possit etiam corrigendum videri ITgofos τε. Sed, cum versus ab amni parte conveniat Homerico Il. Σ. 45. non sine aliqua veri specie suspicatus est Muetzell. p. 455. importuna versus illius recordatione vitiatum esse lesiodeum, qui primitus nomen IIgeToÜUc non ha- bélrit, sed aliquod Δωτοῦς epitheton ex. c. Auri) θ᾽ ἱμερόεσσα, qua ratione item tollatur una molesta illa Nereis. Inre incerta malui versum relinquere, ut omnes illum Codd. exhibent.

vs. 949, τὲ abest a Flor. A. B. D, E. Par. C. E. I. Bodl. ἢ. S. Nweaís T ^Axr. Vat. Pro "Axrzí4 temere Dind. "Ακραΐη. Post Axvaíu abest xz? in Par. H.

vs. 950. Πανόπη καὶ εὐειδὴς Γαλ.

OEOTLlONIA.

37

Ἱπποβόη τ᾽ ἐρόεσσα καὶ ἱἹππονόη ῥοδόπηχυς. Κυμοδόκη θ᾽. ἣ κύματ᾽ ἐν ἠεροειδέϊ πόντῳ,

bob H 2.4 ^ Li , πνοιώς τε ζαθέων ἀνέμων σὺν Κυματολήγῃ ἐεῖα πρηὔνει καὶ ξυσφύρῳ ᾿Αμφιτρίτη"

255

Κυμώ T, Hióv4 τε, εὐστέφωνός θ᾽ “Αλιμήδη μι 3 ^ ,

Γλωαυκονόμη τε Φιλομμειδὴς καὶ ἸΠοντοπόρειω, Λειωγόρη τε καὶ Εὐωγόρη καὶ Λαομέδειω. ΠΠουλυνόμη τε καὶ Αὐτονόη καὶ Λυσιάνασσα, Εὐάρνη τε, φυήν τ᾽ ἐρατὴ καὶ εἶδος ἄμωμος, 200 καὶ Ψαμάθη, χαρίεσσα δέμας, δίη τε Μενίππη;

VARIAE LECTIONES,

omnes Codd. Non de nihilo tamen Her- mann. in Orph. p. 728. antiquitus fuisse censuit IIzvóz&ix καὶ εὐειδὴς Y «A. ut est apud Virgil. Aen. V. 2940. Panopea virgo. Non solet Hesiodus καὶ seq. vocali pro- ducere.

vs. 955. σὺν Κυματολόγῃ Vat. σὺν xópaT ὀλίγῃ Par. I. σὺν κύματ᾽ ὀλίγῳ Par. B. De Κυματολήγῃ conf. supra dd. ad v. 945.

vs. 954. Pez τε Flor. E. Taur. πραὔνει Taur. Ven. Flor. A. D. D. E. Par. B. C. Bodl. Trinc. πρηὔνη Flor. F. σύν τε £02. Ven. Flor. ἃ. Trinc.

vs. 955. "Hóv4 τε Flor. E. Par. I. "Hióyy τε καὶ £e. Par. D. τ᾽ &jzréQa- νός θ᾽ Rehd. εὔφανός 0 'AA. Par. A. Ald. Αλμήδη Vat. Εἰλιμήδη Bodl.

vs. 956. φιλομειδής τ᾽ αὖ καὶ IIovr. Flor. A. Trinc. φιλομειδής τ᾽ etiam Flor. E, F. Par. A. C. D. E. F. G. H. I, Rehd. Ald. Iunt. 1.2. Frob. Φιλομηδής T Flor. D. Vat. Par. B. Sed est in hoc vocabulo syllaba ante μειδὴς apud optimum quem- que Veterum producta. Conf..Ruhnk. Ep. Crit. I. p. A7. Muetzell. p. 270.

ve. 251. τε abest ἃ Par. I. Eveyógy

Flor. E. Pro Λασμέδεια Scholiasta in suo exemplo habuit 'AAAcjzé3e;z, quippe qui exponat: ἡ ἀλλοτρίων ἐν τῷ πλῷ μνή- μη πραγμάτων. Scilicet orla varietas ex transpositis literis. Sic supra v. 247. ex Εὐλιμένῃ factum vidimus Εὐμελένη.

vs. 258. abest a Vat. legitur in Par. E. sed a manu recentiore additus. IIcAv- vóu Flor. E. F. Rehd. Αὐτονόη scd cum supra scripto 4 Par. D. Αὐτονόμη Ald. Eas.; Interpres etiam Autonome. Vulga- tam firmant Apollod. I. i. 7. Eustath. ad Od. p. 1155. 35seq. p.1566.56. p.1640. 17. et convenientius hoc Nereidi nomen, quam alterum. Conf. Muetzell. p. 265. Pro Λυσιάνασσα llermann. Ep. ad Creuz, p. 90. scribendum coniecit Λυσιάνειρα. Goettlingio propius ad fidem esse videtur Ὑσιάνασσα, quam coniecturam in Goett- lingianae Censura ingeniosam vocat Her- mannus: attamen ipse iam nil mutandum statuit, Sane vulgatam et omnes Codd. agnoscunt et firmat Apollod. l. c.

vs, 959. Post Εὐάρνη abest τὲ a Par.

HF. Qu4 τ᾽ ἐρατὴ Flor. C. Par. F. Rehd.:

φυὴν ἐρατὴ Dodl. vs, 300, Ψαμάτη Trinc. Vitiose sic

38

HEZIOAOT

: Νησώ τ᾽, Εὐπόμπη τε, Θεμιστώ τε. Ylpoyón τε, Νημερτής θ᾽, ἣ πατρὸς ἔχει νόον ἀθανάτοιο. αὗται μὲν Νηρῆος ἀμύμονος ἐξεγένοντο κοῦραι πεντήκοντα, ἀμύμονα ἔργ᾽ εἰϑδυῖαι.

..J66

Θαύμας δ᾽ ᾿Ωκεανοῖο βαθυῤῥείτωο θύγατρα

ἡγάγετ᾽ Ἠλέκτρην᾽ ἡ δ᾽ ὠκεῖαν τέκεν Ἶριν » ἠυκόμους θ᾽ “Αρπυιᾶς. ᾿Αελλώ τ᾽, ᾿Ωκυπέτην T£,

oo

e p

ἀνέμων πνοιῇσι καὶ οἰωνοῖς ἅμ᾽ ἕπονται

VARIAE LECTIONES.

scriptum nomen Nereidis etiam apud Lactant. ad Statium p. 260. Ed. Cruc. δέμας abest a Vat. δέμας ἥτε Μενίππη Flor. C. Par. D. 6. δέμας $ τε Μενίππη Rehd. MeA/z7 Par. B. In Par. F. est Μενίππη et in marg. 'yp Μελανίππη.

vs. 261. NysoLilius Gyraldus. p. 174. E. Θεμισώ τε Par. À. Ald.

vs. 962. Pro Νημερτὴς Heynio ad Il. Σ. 46. probabilius videbatur Nwzep- τίς. Mira vulgatae forma visa etiam Goett- lingio. Sed Homero ibi dicta etiam altera Nereis ᾿Αψευδής. Est Nimertis apud Hy- ginum, sed ex iotacismo. Fuere, teste Schol. ad. v. 255. qui post Νημερτὴς superfluum θ᾽ existimarent et esse νη- μερτὴς epitheton IIgovóuc. Id enim Scho- liasten voluisse manifestum est ex seq. προνοουμένη, quamvis apud eum nunc bis positum exstet Πατρονόη, qui vel librarii vel typothetae error fraudi fuit Valckenario ad Ammon. p. 167, ita ut superiore versu Θεμιστὼ Πατρονόη T& unice veram lectionem esse statueret. In Veterum illorum sententiam conces- sit Goettling. ut sic eiectà Nemerte nu- merus Nereidum sit quinquagenarius. Sed est Νημερτὴς Nereidis nomen etiam npud Homerum l. c. ut item Deae nomen ^pud Empedoclem v. 27. viderique po-

test id latere in Νεομηρὶς apud Apollod. in Nereidum recensu.

vs. 265. arc; Rehd.

vs. 964. πεντήκοντ᾽ ἀμύμον᾽ ἔργ᾽ si- δυΐαι Vat. ἀμύμον ἔργ᾽ εἰδ. etiam Par. B. Fuit, ni fallor, a poéta datum ἔργα Εἰδυῖαι.

vs. 965. Θαῦμας Rehd. βαϑυῤῥύταο Flor. A. Par. H. βαϑυῤῥόταο Iunt. 1. 2. θόγατραν Flor. C. Rehd. Par. G. item D. non ϑυγάτρων, ut ex eo notavit Ruhn- kenius.

vs. 966 ἠγάγετ᾽ Ἠλέκτρην Dunt. 4.2. Frob. ἠδ᾽ lx. Rehd. Ald. “δ᾽ ὠκ. Iunt.1.2.

vs. 9601. ἠυκόμους 3^ "Apr. Flor. D. E. Par. A. Ald. "Aprwac, ut exhibent Par. D. G.Bas. scripsimuscum Gaisfordio, Dindorf. Boisson. Goettl. *Apzv/zc Flor. D. E. Par. A. D. F. Ald. Frob. Iunt. 4. 9. Trinc. 'Apmwize ceteri SS. et Edd. ᾿Ωκυπόδην, tanquam editum ab Hesiodo nomen Harpyiae citat Apollod. I. 1x. 21. Sed assentior Heynio verba illa censenti ab aliena manu esse. Certe apud Apollod. I. n. 6. ubi plane secundum IHesiodum Thaumantis nuptias et progeniem memo- rat, nomen est ᾿Ωχυπέτη.

vs. 268. πνοῇσι Par. C. H. Tunt. 1. 2. oluvoiciy ἔμ᾽ ἔσπονται Par.. B. ὥμ᾽ €- σποντὰας etiam Par. H. lunt. 1. 2.

OEOPONIA. 30

, 7 ^ . Z Ν » wee πτερύγεσσι μεταχρόνιωι "yap. ἰαλλον.

VARIAE LECTIONES.

! vs. 969. ὠκυέσι vr. Flor. C. H. lunt. 1. 9. éxsí4o: Par. G. δικείῃσι Rehd, ὀκείῳς Ald. Bas. μετα χρόνιαι cum Scho- lis h. 1. Codd. agnoscunt omnes , sicut lectum vocabulum in aliorum quoque poétarum carminibus fuisse constat, unde glossae Grammaticorum, Apollonii et Suidae in v., Hesychii in v. μετάρσιος, Etymol. M. 581. 40. μεταχρόνιος ex- plicantium μετέωρος, μετάρσιος, εἰς ὕψος φερόμενος, κοῦφος, quae explicatio uti- que convenit omnibus in locis, ubi vo- cabulum etiam nunc exstat. Quod autem apud Apollon. Rhodiurfi plurimis in locis variant Codd. alii μετα χρόνιος, alii με- ταχϑθόνιος exhibentes, quodque sic va- riatum iam antiquitus fuisse docent Scho- lia ad II. 589. III. 1150., hinc iam H. Steph. in Lex. T. IV. p. 645 A., μετα- χρόνιος haud intelligere se fassus, alte- ram formam praeferendam duxit ; Ruhn- kenius in Ep. Crit. II. p. 207. item ad μεταχρόνιος offendit, quamvis facile lar- giens doctiores etiam Graecos depravatam vulgi consuetudinem secutos illud pro με- τα χθόνιος scripsisse ; Brunckius in Apol- lonio Rhodio omnibus in locis, ubi μετα- χρόνιος legebatur, sed variantibus scri- ptis, constantiae, ut ait, causa μεταχθό- vio substituit; Heynius in Ep. ad Wol- fium , qui in Editione sua μεταχρόνιος, quamvis ipse vix sanum verbum haberet, tamen haud sollicitandum duxerat, μὲ- ταχϑόνιος dubitationem vix admittere scripsit: in quibus equidem summorum virorum iudicii partim solertiam partim modestiam desidero. Primum enim, cum sit μετα χθόνιος facile intellectu verbum, minus verosimile videtur, in eum locum iam antiquitus immigrasse μετα χρόνιος,

adeo quidem, ut do-tiores etiain Graeci in hoc depravatam vulgi consuetudinem sequerentur. Imo contra statuenduni vi- detur, quod iam Apollonii Scholiastae οὐ librarii verbi μεταχρόνιος rationem τοῖ- nus perspectam haberent, eos pro ila scriptura maluisse intellectu faciliore:: alteram. Deinde apud Apollonium qvi- dem omnibus in locis, ubi varie scri- ptum verbum exstat, pariter utrique scripturae convenit memorata supra ex- plicatio Grammaticorum. Attamen,quam- vis recte dicatur ibi IV. 1585 et 1568. navis per continentem ferri μετα 0oví4 super terram sublimis , non item II. 587. de illa navi in mari medio recte dicitur ὑψοῦ δὲ μεταχθονίη πεφόρητο. Itaque erat, ut non omnibus in locis apud Apol- lonium constanter ea scriptura servare- tur. In versibus etiam incerti poétae apud Suidam 1l. c. Τίς γὰρ ἐμοὶ σέο μι- σϑὸς ἐπάξιος, Wv σε διδάξω ὝΨοῦ ὑπὲρ πόντοιο μετα χρονίην ποτέεσθαι; vix est, ut μετα χϑονίην conveniret. Denique ver- bi χρόνος, sive xpóvoc (nam sic antiqui- tus fuit ante x; receptum) non est nobis hodie satis expedita notio. Quod ait Scho- liasta ad h. l. χρόνον etiam pro Coelo veteres dixisse, in eo nugari illum Ruhn- ken. et Wolf. pronunciarunt : neque ma- gis ego, quam quondam H., Stephanus, tale quid ab uno isto Scholiasta mihi per- suaderi paliar. Sed tamen fieri potuit, ut χρόνος seu xpóvog aliquid sublime, μετέωρον, ut est astrorum in Coelo cur- sus, significaret. Conf. Philemon Osanni 294. p. 206. Ita I. H. Vossio in Ep. Myth. XXXI. χρόνος accipitur per signa coelestia definitum tempus et μετα χρόνιαι h. J. reddi posse videtur zu den Hünmels-

40 270

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

Φόρκυϊ δ᾽ αὖ Κητὼ l'paíag τέκε καλλιπαρήους;

ἐκ γενετῆς πολιὰς, τὰς δὴ Γραίας καλέουσιν ἀθάνατοί τε θεοὶ, χωμωὶ ἐρχόμενοί τ᾽ ἄνθρωποι; Πεφρηδώ τ’ εὔπεπλον. ᾿Ενυώ τε κροκοπεπλον"

VARIAE LECTIONES.

zeichen erhàht ; cui viro χρόνος post Etym. M. in v. repetitur a χρῷ. — Malim equi- dem. conferre cum κραΐίνω consummo , hinc perficio, item cum κράνος et aliis à radice xp ortis: in quibus omnibus inest sublimitatis vel in altum elevationis no- tio. Est Goettlingio, ut μετανέμεος celer instar venti, ita μετα χρόνιος celer instar temporis. Sed ea explicatio, quamvis facere ad ἢ. 1. possit, certe ad plerosque Apollonii locos non facit, in quibus sub- limitatis notio requiritur. In summa fa- tendum potius, veram nos rationem verbi pera x póvizi h. 1. non perspectam habere, quam scripturam hanc non sanam pro- nunciare atque inde pro ea era xóviai invitis Codicibus recipere.

vs. 970. Φόρκυν, Flor. B. Par. C. F. éópxv Bodl. quam formam dativi agnoscit Lascaris in versu infra 3533. Pro Γραΐας τέκε Goettülingius. po6tam scripsisse opinatur παῖδας τέκε, quam coniecturam ingeniosam vocat Herman- nus in Goettl. cens. videturque ea pla- cuisse etiam Muetzellio p. 151. Codd. nihil variant , videturque mihi sequens in v. 911. δὴ indicare iam ἢ. 1. po- situm a poéta Tpzízg fuisse. καλλι- παρήας Flor. E. Taur. Par. I. Reg. Soc. καλλιπαρίους Par. A. ceteri omnes xzA- λιπαρήους, neque aliter Draco Strato- nicenus p. 34. 99. xzAvrÁpyoc lectio fuit Seleuci, potior visa Scholiastae ad h. |. quod etiam supra v. 238. sic di- eta Ceto. Habent eam Ed. Farreana et margo Stephani; amplexus est Grae-

parte serpens.

vius et hinc ferme seriores, eamque sine haesitatione recipiendam scripsit Heyn. in Ep. ad Wolf. quod aspectu foedas Graeas arguat Apollod. M. iw. 2. Sci- licet ille post Acschylum in Prometh. v. 819 seqq. (802 seqq.. Ed. Schutz.) refert Graeas fuisse μονόδοντας, unum- que tribus communem oculum; sed primo non constat, Hesiodum illas sibi tales informasse: "deinde potuere quam- vis tales tamen pulcris informari genis, ut Echidna (infra v. 298.) quamvis pro Pro tuenda autem Co- dicum lectione eximie facit, quod, ut collatis versibus 217. 515. 551. 318. 907. bene docuit Muetzellius p. 446., coustans poétae consuetudo fuit eo versus loco filiae vel filiarum epitheton ponere, non matris.

vs. 9714. γενεῆς Rehd.

vs. 9712. abest r£ a Flor. B.Vat. Par. E. H. χαμαί τ᾽ ipy. Par. À. I. Ald. χαμαὶ ἔρχ. ἄνϑρ. Flor. E. Clerici con- iecturam ἑρπόμενοι bene repulit Robins. laudans Homerum Y. E. 441. seqq. Conf. citati a Boissonadio Theophyl. Bulg. Ep. ΤΊ. Schol. Greg. Naz, p. 15.

vs. 915. Τεφρηδώ Taur. quod pla- cuit Goettlingio ; Πεμφρηδώ Vat. Goettl. Rehd. et secundum Ruhnken. Par. D. non secundum mihi factam collationem Ππενφρηδὼ Flor. C., Μεμφήδην corru-, pte apud Zenobium 1. 41. JPamphede item. corrupte apud lHiyginum; Πε- φριδὼ Flor. D. Par. C. Schol. Ven. et Io. Diaconus ad ἢν !. sicut Eudo-

OEOTONIA.

41

Γοργούς θ᾽, αἱ ναίουσι πέρην κλυτοῦ ᾿Ωκεανοῖο, 75 (ἐσχατιῇ πρὸς νυκτὸς, ἵν᾿ Ἑσπερίδες λιγύφωνοι.) Σθεινώ τ᾽, Εὐρυάλη τε, Μέδουσά τε λυγρὰ παθοῦσα.

ἡ μὲν ἔην θνητή, αἱ δ᾽ ἀθάνατοι καὶ ἀγήρῳ; αἱ δύο" τῇ δὲ μιῇ παρελέξατο Κυανοχιαίτης;

7 - ἐν μαλακῷ λειμῶνι καὶ ἄνθεσιν εἰωρινοῖσι.

280 ? c

τῆς

ὅτε δὴ Περσεὺς κεφαλὴν ἀπεδειροτόμησεν;

ἔκθορε Χρυσάωρ τε μέγας καὶ Πήγασος ἵππος.

VARIAE LECTIONES.

xia p. 105. et 988. Schol. Paris. ad Apollon. Rhod. IV. 515. Schol. ad Aeschyl. Prometh. 793. Ed. Schutz. Codd. Tzetzae ad Lycophr. v. 855, quam veriorem formam statuit Heyn. in not. crit. ad Apollod. p. 157., ut sic di* cta Graea fuerit ἀπὸ τοῦ φρίσσειν. Scilicet ille Graeas totas aspectu ter- ribiles sibi informavit, non tam ex He- siodo , quam e recentioribus. Refe- runt Scholia et Io. Diaconus ad hor- rorem , quem mare incutit navigantibus, Barlaeus ad ipsius maris horrorem Qpíxz. Plerique autem Codd. Πεφρηδὼ et sic Heraclitus de incredibil. C. 17. cui nominis formae favere videtur prior Scholiorum pars ex utroque libro pro- lata, ubi quod recte animadvertit Muet- zell. p. 447. σωθῆναι ad Πεφρηδὼ pertinet, quemadmodum ναυαγῆσαι ad Ἐνυώ. τ᾽ ἐύπεπλον Stephanus invitis Codd., neque recte. Ἐννυώ τε Flor. D. Par. C. H. Iunt. 4. 2. Idem vitium haesit etiam leraclito et Zenobio ll. cc. Apud Schol. Apollonii Rh. 1. c. corrupte est Ἐντώ, xpoxózsAov Rehd.

vs. 914. Γοργοὺς δ᾽ αἱ Flor. D. E.

vs. 9'15. πρὸ νυκτὸς Vat. Ἕσπερία- δὲς Par. HM. lunt. 4. 2.

vs. 910. Ξθεννώ τ΄ Flor, D, C. D. E. F.

Paull. Vat. Par. A, B. C. E. Dodl. Rehd. Ald. Das. Iunt. 1. 9. Frob. et sic est apud Herodian. περὶ μον. As£. p. 15. init.

vs. 911. αἵ δ᾽ Rehd. ἀγήρως Flor. A. B. E. F. Neap. Vat. Par. B. E. F. H. I. Bodl. Ald; Das. Iunt. 1. 2. Frob. Trinc. Pasor. ἀγήρῳ reponendum vidit, ut est in Flor. C. Par. A. C. D. G. εὐγήρῳ Flor. D.

vs. 918. Κυανοχαίτη Flor. E.

vs. 919. εἰαρινοῖσιν Flor. A. C. Rehd. Post hunc versum in Neap. Par. A. E. C. Bodl. Das. legitur versus 288, qui suo loco in his abest.

vs. 980. τῆς δ᾽ ὅτι δὴ Flor. C. κεφαλὴν

Steph. Comm. Primus

'Περσεὺς quidam Scholiorum Pindari ad

Ol. XIII. 89. Codices. ἀπεδηροτόμησεν Flor. F. Par. E. H. Frob. Iunt. 1. 2. vs. 981. E Parisino B. recepimus ἔκθορε coniecturam Guyeti, quam pro- bavit Hermann. in Orph. p. 419. in contextum recepere etiam Gaisf, et Dind. ἐξέθορε caeteri SS. et Edd. nec non Schol. Pindari l. c. verboque hoc usus est in re narranda Apollod. M. ιν. ex- tr. Id ut serves, erit cum Wolfio Χρυ- σάωρ contrahendum in disyllabum, quod vocabulum tanien vereor, ut hanc synize- sin patatiur. Χρυσάσρ Taur. Ven, Paull. Vat, Par. C. 6. Bodl. Ald, Bas. Trine.

42

TQ μὲν ἐπώνυμον ἦν,

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

eoo Y

ὅτ᾽ ἄρ᾽ ᾽Ωκεανοῦ περὶ πηγὰς

γένθ᾽" ὁ δ᾽ ἄορ χρύσειον ἔχεν μετὰ χερσὶ φίλῃσι. χὼ μὲν ἀποπτάμενος, προλιπὼν χθόνα μητέρα μήλων 280 ἵκετ᾽ ἐς ἀθανάτους" Ζηνὸς δ᾽ ἐν δώμασι ναίει, βροντήν τε στεροπήν τε φέρων Aii μητιόεντι. Χρυσάωρ δ᾽ ἔτεκε τρικέφαλλον Γηρυονῆα,

VARIAE LECTIONES.,

vs. 982. ὅτ᾽ ἄν Par. A. B. Ald. Bas. Iunt. 1. 9, Frob. παρὰ, πηγ. Ven. Flor. A.B.C.D.EVat.Par. I. Trinc. παρὰ πηγὴν Par. G. Rehd. πηγὴν etiam Flor. C. Par. D.

vs. 983. γένθ᾽, ut legendum cen- suit Guyetus, et iam Trinc. scripserat, quem recentiorum Robinsonus et deinde Goettlingius secuti sunt, exhibent Flor. A. Par. A. C. D. F. G. H. I. Satis Sic firmata lectio nobis quoque reci- pienda visa est. De γέντο pro γένετο supra dictum ad v. 199. Minus con- sueta haec forma librariorum etiam h. l|. variationibus ortum dedisse videtur. *yfveb' habent Med. Flor. C. D. E. F. Vat. Par. E. Iunt. 1. 2. γίνεθ᾽ est in Par. B. γείναθ᾽ in Flor. B. Bodl. yeí- v£', ut post Aldum habent, paucis exceptis, Edd., in nullo, quod sciam, Codice exstat, neque stare id alia ra- tione potest, quam si op in unam syl- labam cogatur, quod fieri posse recte negat Muetzell. p. 67. ἔχων χρύσεον Par. D. ἔχων etiam Flor. D. C. E. F. Par. C. E. G. H. I. Iunt. 1. 2. Trinc. μετὰ φρεσί Flor. E. Sic et Par. E. sed margo χερσὶ φίλῃσιν. Flor A. Iunt. 4. 2.

vs. 984. χ᾽ ὁ μὲν Vat.

vs. 986. βροτήν vs Par. C.

vs. 287. τρικέφαλον Typ. Ald. Das. lunt. 1. 2. Frob. τρικάρηνον primus Trinc. edidit, hinc Stephanus, ac ceteri deinceps ommes. Scriptum sic exstat in

Flor. A. tum in Flor. F. ubi scriptum τρικέφαλον, margo habet additum ab alia manu τρικάρηνον. In ceteris Florentinis est τρικέφαλον, item in Parisinis omnibus, Med. Vat. Neap. Bodl. R. 5. Rehd. neque aliter, qui versum citant, Schol. ad Ari- stoph. Eq. v. 414. Suidas in v. κυνοκέφα- Aoc, Lascaris Gramm. L. III, B. HII. f. v. Ed. Ald. Similiter infra v. 319. zevrwxov- τακέφαλον Codd. tantum non omnes. Tum ex Hesiodo populi nomen Μακροκέφαλοι citatur a Strabone I. p. 75. B. Harpocrat. et Stephano Byz. in v. τρισσοκέφαλος Ἰδεῖν ὕλοον τέρας etiam Codd. Orphei Ar- gon. 974. (919.) ubi VV. DD. correxe- runt τρισσοκάρηνος. Sed κάρηνον et hinc composita nimis nota fuere librariis, quam ut causa excogitari possit, cur pro iis omnes τρικέφαλον, πεντηκοντακέφαλος et similia scriberent. Potuit autem de me- tro sollicitudo facere, ut quemadmodum recentiore aetate VV. DD., sic veteris aevi librariorum unus etalter pro cp:- κέφαλος scribendum censerent Tpixápy- vog, et sic porro. Prorsus autem adsen- timur Muetzellio, docte hac de re dis- putanti p. 449 seq. illam de metro solli- citudinem nobis demere debere Home- ri et aliorum Κεφαλλὴν, Κεφαλλῆνες, (Vid. Il. B. 651. Od. 0. 576. Sophocles apud Eustath. p. 1596, 9,) cum eius populi nomen ἃ κέφαλος κεφαλὴ re- petendum esse consentiant Strabo X.

OEOLTONIA.

43

μιχθεὶς Καλλιρόῃ κούρη κλυτοῦ "Qxeavoio. τὸν μὲν ἄρ᾽ ἐξενάριξε βίη Ἡρακληείη»

290 βουσὶ πάρ’ εἰλιπόδεσσι. περιῤῥότῳ εἶν Ἐρυθείῃ, ἤματι τῷ, ὅτε περ βοῦς ἤλασεν εὐρυμετώπους Τίρυνθ᾽ εἰς ἱερὴν, διαβὰς πόρον ᾿Ωκεανοῖο, "Ὄρθον τε κτείνας, καὶ βουκόλον ἙΕὐρυτίωνω,

VARIAE LECTIONES.

p. 699. B. Epaphroditus apud Etym. M. p. 507. 26. Schol. A. ad Il. B. 631. Eustath. l. c. et p. 1890. 5. Steph. Byz. v. κράνιοι. Denique rem conficit, citatus item a Muetzellio, ver- sus Aristophanis l. c. σῶς οὖν Κυνὸς βορὰν σιτούμενος μάχει σὺ κυνοκεφά- Ae, ubi dubium non est, quin, metro sic exigente, χυνοκεφάλλῳ pronunciarint. Ergo neque nos dubitavimus et hic et infra v. 5319. Codicum tantum non o- mnium scripturam sequi, nisi quod e recentiorum consuetudine, A etiam scri- bendo geminantium, τρικέφαλλον et mev- τηκοντακέφαλλον scripsimus.

vs. 288. abest a Med. Flor. A.D. F. Par. E. F. H. Bas. lunt. 1, 9. Frob. 1n aliis tum SS. tum Edd. praepostere post v. 919 exstat. Sed eum h.1. exhibent Flor. B. C, E. Vat Par. D. G. I. Rehd. R. S. κλειτῇ Flor. E. abest xA. ἃ Vat.

vs. 989. ἄρ᾽ abest a Par. C. D. 6: hehd. ἐξενάριξε Trinc. "HpaxAsí4 Par. H. et hoc velle videtur lectio in Par. A. Ald. Ἡρακκείη.

vs. 290. βουσὶν ἐπ᾽ sjA. Med. Flor. F. Vat. Par. E. H. Iunt. 1. 2. ut apud Hom. Il. Z. 424. εἱλιπόδεσσι Par. B. D. Rehd. εἰλοπόδεσσι Med. lunt. 1.2. de qua forma vide Muetzell. p. 903. πολυῤῥύτῳ Flor. D. πολυῤῥείτῳ Par. A. εἶν Ἔρυθ. abest a Vat. ἐν "Epuf. Flor. E. F. Par. C. Iunt. 1. 92,

vs. 991. περὶ βοῦς Vat. et sic erat in Par. E. sed corrector « in περὶ de- levit.

vs. 993 seq. absunt a Vat. In Par. E. primum aberant, sed post additi sunt. vs. 293. "Ὄρθον, quod dedimus, habent Flor. A. B. C. D. F. Neap. Ven. Vat. Goettl. R. S. Par. B. C. D. F. G. Ald. et hinc Edd. deinceps usque ad Robinsonum , qui "Opópov recepit e Bodl. ut iam olim correctum voluerat Guyetus. Alterius formae corruptela est "Opówv in Taur. Flor. E. Par. I. Geryonis cani nomen "Op6ov tribuunt etiam Schol. ad Pindari Isthm. I. 15. ubi versus cita- tur, Schol. A. ad Il. X. 29. Eustath. p. 1352. 11. 1967. 98. Schol. Pla- ton. p. 427. Bekk, Eudocia p. 159. 914 seq. 256. 3716. Ceterum "Opdpgov non solus habet Bodl. sed sic scriptum etiam in Vat. meo, Rehd. (sed erasa litera g) Par. E. item À., qui tamen v. 309. "Opfov. Hoc agnoscunt Schol. et Allggor. ad ἢ. 1. alterum Schol. et Alleg. ad v. 327. Variat item in forma nominis Codicum scriptura in Apollod. II. v. 10. Schol. Plat. 1. c. Schol. ad Apollon. Rh. IV. 1599. Tzetz. Chiliad. II. 36. 333. Apud Palaephat. c. 40. p. 50. Ed. Gal. p. 75. Fisch. pro vulgato ex corruptela "f2poc, me- Jiores Codd. cum Schol. B. ad Il. e. 508. "Opfoc. Restitutum hfe etiam a

d ΜῈΝ

HEZIOAOYT

σταθμῷ ἐν ἠερόεντι, πέρην κλυτοῦ. ᾿Ωχκεωνοῖο.

295

Ἡ δ᾽ ἔτεκ᾽ ἄλλο πέλωρον, ἀμήχανον, οὐδὲν ἐοικὸς

θνητοῖς ἀνθρώποις. οὐδ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσι.

σπῆϊ ἐνὶ γλαφυρῷ , θείην κρωτερόφρον᾽ "Exudvav , ἥμισυ μὲν νύμφην ἑλικώπιδα. καλλιπάργον. ἥμισυ δ᾽ αὖτε πέλωρον ὄφιν, δεινόν τε μέγων τε;

900

ποικίλον, ὠμηστὴν, ζαθέης ὑπὸ κεύθεσι γαίης"

ἔνθα δέ οἱ σπέος ἐστὶ κάτω κοίλῃ ὑπὸ πέτρῃ»

τηλοῦ ἀπ᾽ ἀβανάτων τε θεῶν, θνητῶν τ᾽ ἀνθρώπων"

ἔνθ᾽ ἄρα οἱ δάσσαντο θεοὶ κλυτὰ δώματω ναίειν.

ἡ δ᾽ ἔρυτ᾽ εἰν ᾿Αρίμοισιν ὑπὸ χθόνα λυγρὴ ᾿Εχιόνα, 900 ἀθάνατος νύμφη καὶ ἀγήραος ἤματα πάντα.

VARIAE LECTIONES.

Goettlingio "Opfov , Hermannus in Goett- lingianae Censura vix posse haberi veram formam ait, quod nimium simile sit adiectivo. Paullo levior mihi illa ratio videtur. ἰδὲ pro xa? Rehd.

vs. 994. fepósvr: Flor. F. περὶ κλυ- τοῦ Par. D. ἃ. περικλυτοῦ hehd.

vs, 995. δ᾽ ἔτεκ᾽ Par. C. ἡ δὲ τέκεν Par. A. ἡ 9' ἔτεκεν Ald. ἢ δ᾽ ἔτεκεν "TTrinc. ἀμήχανος Trinc. οὐδὲ ἐοικὸς Par. C. quae possit vera lectio haberi ob digamma.

vs. 996. θεοῖσιν Flor. A.

vs. 297. eii rectius visum H. Ste- phano Indice in Thesaur. P. II, p. 53. sed vulgatum firmant loci Homeri Il. Z. 409. 0.85. ἐν γλαῷ. Flor. D. Par. B. C. καρτερόφρον᾽ "Ex. Vlor. D. Par. F. Frob.

vs. 298. ἑλλικόπιδα Par. 1. πιδα lunt. 4. 2. Frob.

vs. 999. ἥμισυ μὲν νύμφην πέλωρον ὄφιν ὃ. τ. p. T. Flor. D.

vs. 300. ὠηστὴν Par. D. ὠμιστὴν

ἑλικό- "

Trinc. ζαϑέσις Flor. A. Par. D. Bodl. κευθμῶσι Par. F. κεύθμοσιε Bodl. quo- rum prius metri ratio h. l., alterum ser- monis usus reprobat. Fuit enim κευϑμὼν, &voc, non κεύθμονος. Conf. Od. Καὶ. 285. N. 5671.

vs. 301—505. in Taur. et hehd. hoc ordine leguntur 505—505. 501, 502. VV. DD. aliter alii transponen- dos censuerunt. Conf. infra Commen- tarius.

vs. 301. ἔνθα of Vat. Guyetus corri- gendum ἔνθα δή of censebat. Sed ferri hoc nequit, cum o digamma habuerit. κάτω abest a Par. D. κοίλην ὑπὸ πέτρην Par. D. F. 2

vs. 303. ἐν δ᾽ ἄρα Par. B. Bodl. 9ácavro Flor. B. D. Neap. Par. A. Bodl. Ald. Trinc. δάσαντα Par. F.

vs. 304. ᾿Αρέμοισιν Par. D. λυγρὰ "Ex. Flor. E. λυγρὰν "Ex. Vlor. b. Par. B. λυγρῇ "Ex. Par. F.

vs, 3505. ἀγήνορος Par. I. Reg. Soc. Habuit hec etiam Flor. E. sed ibi corre-

OEOTONIA.

46

Τῇ δὲ Τυφάονά φασι μιγήμεναι ἐν Φιλότητι, δεινόν θ᾽ ὑβριστήν τ᾽ ἄνεμον ἑλικώπιδι κούρῃ"

ἡ δ᾽ ὑποκυσαμένη τέκετο κρατερόφρονα τέκνα.

" , T "Opfiov μὲν πρῶτον κύνα γείνατο Vyupuoviji

310. δεύτερον αὖτις ἔτικτεν ἀμήχανον, οὔτι Quei,

Κέρβερον ὠμηστὴν, ᾿Αἴδεω xóvz χωλκεόφωνον,

πεντηκοντακέφαλλον, ἀναιδέω τε κράτερόν τε"

τὸ τρίτον Ὑδρήν αὖτις ἐγείνατο, λύγρ᾽ εἰδυΐαν,

VARIAE LECTIONES,

ctum γήραος, ut habent ceteri omnes scripti, pariterque editi, inde ab Aldo ad Schrevel. editionis ἀγήρατος in alios deinceps migravit , correctum demum a Wolfio.

vs. 506. τῇδε Flor. E. Par. C. Tu ova Ald. Trinc. Steph. Commel. Tv$áez Ed. Farreana, incertum an ex Codice. Mei quidem omnes Tv$ ova. ἐνὶ QiAoT. Rehd.

vs. 507. δεινὸν ὑβριστὴν Par. C. δεινὸν δ᾽ ὑβριστὴν Par. 1. Post ὑβριστὴν abest τ a Florentinis omnibus. Par. D.G. H. I. Rehd. Ald.Iunt. 1. 2. Frob. Trinc. Steph. Comm. ἄνομον, αἱ Edd. illae, habent Flor. A. B. C. D. F. Med. Neap. Vat. Par. C. D. E. 6. H. Bodl. R. S. Rehd. ἄνξμον (sic) Par. I. Docent Scholia iam antiqui- tus alios ἄνεμον, alios ἄνομον scripsisse. 'Tueri studuit ἄνομον Muetzellius p. 256 seq. Sed videtur κούρῃ oppositum sibi postulare ἄνεμον, est que ἄνομος voca- bulum magis Atticorum et Oratorum, quam Hesiodi. Tum ut ἄνεμον, oblatum ἃ Flor. E. Par. A. B. F. receptum ab Heinsio et ceteris hunc secutis Editori- bhs,retineamus, faciunt infra deTyphaone memorata v. 8350 seqq. et inprimis. v. 869, ubi pater ille ventorum dicitur. θ᾽ ἑλικ. Flor. €. E. Par. B. C. D. G. Bodl. R. S. ἑλικώπιδαᾳ κούρην Par. D,

cuius vitium

ἑλικόπιδι x. Frob. Tunt, 1. 2. £A. νύμφῃ Bodl. item Flor. C, sed in huius margine est γρ. κούρῃ.

vs. 508. ὑϊοκυσαμένη quamvis invitis Codd. scribendum duxi cum Dindorfio et Goettl. ob v longum in κύω fecundo.Vid. Hermann. Opusc. I. 3355. ὑποκισσαμένη Flor. A, B. F.Frob. Ceteri SS.et Edd. ózo- κυσσαμένη. καρτερόφρονα Par. D. Rehd.

vs. 509. "Oppov Flor. C. D. Par. B. I. Τηρυονῆα Flor. C. sed eadem manu supra a scriptum «.

vs. 510. φατεινὸν Flor. A. Par. B. φαεινὸν Bodl.

vs. 511. ἀΐδεο Par. H.

vs. 312. πεντηκοντακέφαλ(λ)ον rece- pimus e Flor. B. D. E. Neap. Vat. Par. A. D. D. E. F. G. H.I. Bodl. R. S. Rehd., habentque sic ctiam Ald. Iunt. 1. 2, Frob. πεντηκοντοκέφαλον Flor. C. F. Par. C. Rehd. πεντηκοντακάρηνον Flor. A. Trinc. et hinc ceterae Edd. Dictum ab Hesiodo πεντηκοντακάρηνον Cerberum ait Schol. Soph. ad Trachin. v. 1092, Itaque hoc pro altero maluere quidam iam antiquitus, ἀνεδέα Flor. A. ἀναδέα Par. I. abest prius 7e a Par. H. I. κάρτε- pov Rehd.

vs. 513. potest antiquitus fuisse AG pa Ειδυῖαν.

46

HEIOAOT

Λερναίην, ἣν θρέψε θεὰ λευκώλενος “Ἥρη; 3185 ἄπλητον κοτέουσα βίῃ Ἡρακληείη. , καὶ τὴν μὲν Διὸς υἱὸς ἐνήρωτο νηλέϊ χαλκῷ ᾿Αμφιτρυωνιάδης σὺν ἀρηϊφίλω ᾿Ἰολάῳ Ἡρακλέης, βουλῇσιν ᾿Αβθηναίης ἀγελείης. ἡ δὲ Χίμαιραν ἔτικτε, πνέουσαν ἀμαιμάκετον πῦρ,

920

δεινήν τε, μεγάλην τε, ποδώκεά τε, κρατερήν τε.

τῆς δ' ἦν τρεῖς κεφαλαί" μία μὲν χαροποῖο λέοντος, ἡ δὲ χιμαίρης, ἡ δ᾽ ὄφιος κρατεροῖο δράκοντος. [πρόσθε λέων, ὄπιθεν δὲ δράκων, μέσση δὲ χίμαιρα, δεινὸν ἀποπγείουσα πυρὸς μένος αἰθομένοιο.

925

τὴν μὲν Πήγασος εἷλε, καὶ ἐσθλὸς Βελλεροφόντης.

ἡ δ᾽ ἄρα Φῖκ᾽ ὀλοὴν τέκε, Καὸμείοισιν ὄλεθρον, Ὄρθῳ ὑποδμηθεῖσα, Νεμειαῖον τε λέοντα,

VARIAE LECTIONES,

v8. 314. θρέψαι Par. A.

vs. 315. ἄπλητον omnes SS. et Edd. neque iusta apparet illud in ὥπληστον mu- tandi causa. Conf. supra dicta ad v. 151.

vs. 316. ἐνήλατο Flor. D.

vs. 511. ᾿Αμφιτρυωνίδης Flor. C. Par. G. Rehd. ᾿Αμφιτριωνιάδης Flor. D. Vat. ᾿Αμφιτριονιάδης Trinc.

vs. 318. Ἡρακλείης Par. I. ἀλεγείης Par. B.

vs. 319. ἀμαιμάχετον Par. A. Ald. Trinc.

vs. 590. ποδώκεάν τε Flor. C. E. Par. G. Rehd.

vs. 591. τῆς δ᾽ αὖ τρεῖς κεφ. Flor. D. Bodl. quod quodammodo placuit Hey- nio Comment. Goetting. T. II. p. 144.

vs. 322. xipaxípxc Flor. B.

vs. 395. ὅπιθε δράκων Flor. B. ὄπισθε δράκων Med. Flor. D. Vat, Par. C. D. E. G. H. Bodl. Tunt. 1. 9. ὄπισθε δὲ 3p.

Flor. E. F. Rehd. μέση Flor. C. F. Vat. Par. E. De hoc et seq. v. conf. infra Commentarius.

vs. 324. abest a Flor. B. Par. C. ἀἁποπνέουσα Par. G. ἀπὸ πνέουσα Rehd.

v8.: 395. ἀελλεροφόντης Flor. F.

vs. 326 Σφιγγ᾽ àA. Flor. D. C. E. item F. (sed in margine alia manu "yp. $ix ) Neap. Vat. Par. A. B. D. E. F. G. H. I. Bodl. R. S. Ald. et praeter Trinc. omnes Edd. ante Graevianam. Φίγγ᾽ àA. Par. C. Rehd. ἡ δ᾽ ἄρ᾽ ἀφίκοντο τέκεν x. ὃλ. Flor. D. dx' ὀλόην, quod primus post Triuc. Graevius restituit, Flor. A. et Scholia agnoscunt. Cognata sunt. zv/ya, φίγγω, σφίγγω. ἡ Φίγγω antiquiores formae sunt Φίγξ (vid. Plato in Cratylo p. 414. H. Steph.) et Boeotica $i£, 7xoc, unde Φέκιον monti Boeotiae nomen. Sc.v.53. Conf. Muetzell. p. 345. . vs. 591. "Ὄρθῳ Florentini omnes Vat.

OEOTONIA.

47

τόν ῥ' Ἥρη θρέψασα. Διὸς κυδρὴ παράκοιτις. γουνοῖσιν κατένασσε Νεμείης, πήμ᾽ ἀνθρώποις. 330 ἔνθ’ ἄρ᾽ ὅγ᾽ οἰκείων ἐλεφαίρετο φῦλ᾽ ἀνθρώπων, κοιρωνέων Τρητοῖο, Νεμείης,, ἠδ᾽ ᾿Απέσαντος" ἀλλά ἑ ἴς ἐδάμασσε βίης Ἡρακληείης. Κητὼ δ᾽ ὁπλότατον, Φόρκυι φιλότητι μιγεῖσα, γείνωτο δεινὸν ὄφιν. ὃς ἐρεμνῆς κεύθεσι γαίης 335 πείρασιν ἐν μεγάλοις παγχρύσεω μήλα φυλάσσει. τοῦτο μὲν EX Κητοῦς καὶ Φόρκυνος γένος ἐστί.

VARIAE LECTIONES,

Neap. Par. C. D. E. F. H. I. Ald. et reliquae Edd. usque ad Robinson. Conf. supra dd. ad v. 309. Νεμεαῖόν τε Par. D. G. Rehd.

vs. 528. τὸν δ᾽ Ἥρη Flor. A. Par. C. Trinc. τὸν Ἥρη Par. G. et nescio an sic profectum ab Hesiodo. κυδρὴ malui ab longe pluribus oblatum Codicibus. Legitur Διὸς κυδρὴ παράκοιτις, ut hic et "Epy. v. 255, ita quoque Il. Σ. 184. ubi nulla ab Heynio Codicum variatio notata est. Hic κυδνὴ est in Flor. C. F. Neap. Par. H. I. Bodl. habentque sic etiam Al- dina et reliquae Edd. ante Graevium, a quo primum κυδρὴ positum , haud per- peram quidem, attamen haud satis iu- stam ob causam, quod χυδνὴ vocem nihili haberet. Vide in hoc redarguentes eum Ruhnken. Ep. Crit. I. p. 87. Buttmann. Lexil. T. I. p. 206.

vs. 529. γουνοῖσι Flor. D. E. F. Vat. Par. B. C. E. Rehd. Iunt. 4. 2. Frob. Νεμείοις Rehd.

vs. 330. ἐλεφαίρατο, ut Etym. M. p. 529. Rehd. 91. ἐλεφύρετο Flor. E. ἐλεφέρετο Tunt. 4. 9. Frob.

vs. 551. Tpwroio Νεμείης Edd. ante Robinsonum , a Basil. aliisque interpre-

tibus redditum cavernosae Nemeae. Tpy- τοῖο nomen proprium primus restituit Robinsonus; sed sic reponendum iam alii viderant. Conf. Boissonadius p. 167. τριτοῖο Flor. D. E. ἀπέσαντο Par. D, ᾿Απέσσαντος Rehd. Iunt. 1. 9.

vs. 332. é abest a Frob. ἐδάμασε Rehd.

vs. $33. citat LascarisGramm. L. III. B. VIII. f. v. ut flecti probet non modo 6 Φόρκυς, ToU Φόρκυος, τῷ Φόρκυϊ, sed etiam τοῦ Φόρκυ, τῷ Φόρκυ, agnoscitque htc Φόρκυ etiam Flor. B. vitiose Φόρκυνε Par. F. Ald. Iunt. 1. 2. Frob. item Bas. ubi tamen interpres Phorco. Cokeri au- tem Scripti et Edd. Φόρκυϊ, pro quo pri- mus Wolfius recte reposuit &ópxvi. Prin- cipio versus ὀπλοτάτωγαι. Mire Guyetus ὁπλότατον nomen habuit proprium.

vs. 334. ἐρεμνοῖς Par. C. κεύθει Flor. C. κεύθμασι Par. B. κευθϑμῶσι Par. F.

vs. 336. KwToUc τε καὶ Med. Flor. A. F. Vat. Par. E. Iunt. 1. 2. Frob. K«ToUc. κἀκ Par. D. G. Rehd. Κητοῦς καὶ ix Par. B. F. Bodl. Φόρκυος Ven. Med. Par. H. Bodl. Trinc. Steph. ex quibus variationibus colligas fuisse in quibusdam exemplis versum sic conce-

48

HEZIOAOT

Τηθὺς δ᾽ ᾿Ωκεωνῷ Ποταμοὺς τέκε δινήεντας,

Νεῖλόν τ᾽, ᾿Αλφειόν τε καὶ Hpidayov. βαθυδίνην,

Στρυμόνα, Μαίανδρόν τε καὶ Ἴστρον καλλιρέεθρον,

340

QZcíy τε, Ῥήσον τ᾽, ᾿Αχελώϊον τ᾿ üpyupodivu,

Νέσσον τε, Ῥοδίον θ᾽, ᾿Αλιάκμονά θ᾽, Ἑπτάπορόν τε, Τρήνικόν τε καὶ Αἴσηπον, θεῖόν τε Σιμοῦντα, - Πηνειόν τε καὶ “Ἕρμον, ἐὐῤῥείτην τε Káixov,

VARIAE LECTIONES.

ptum: τοῦτο μὲν ἐκ Κητοῦς τε καὶ ἐκ Φόρκυνος γένος ἐστί. Venit hoc in men- tem. etiam. Muetzellio, p. 465., sed cui totus versus pravis deberi videtur Grammaticorum studiis.

abest, ut item sequens versus Par. H.

vs. 539. a Flor. F.

vs. 540. Ῥῇσόν τε καὶ "Ax. Flor. C. Par. D. ὦ. ᾿Αχελώϊον dpy. Scripti ple- rique et ab Aldo inde Edd. omnes, exceptis Gaisf. et Dind. in quibus est 'AxeAdov τ᾽ ἄργ. ut scribendum cen- suerant Guyetus et Dawes. Misc. Crit. p. 170. item Wintertoni Editiones, quae ᾿Αχελώϊον τ᾿ &py. exhibent, prorsus ut habent meliores Codd. Ven. et Flor. A. Scilicet omissum τ΄ a grammaticis vel librariis de metro sollicitis, quos latuit 'AxsAiov potuisse pronunciando qua- tuor syllabis efferri, pariter ut "Epy. 518. πατρώϊον, sequente Foixov, tribus syllabis. Apud Homerum quoque ll. 4. 194. invenias τῷ οὐδὲ κρείων ᾽Α χελώϊος Εἰσοφαρίζει. Similiter apud Hesiodum in Eoeis est Μινυήίου sequente καὶ qua- drisyllabum. Talia autem veteres pro- nunciando sic, ni fallor, contrahebant, ut tamen post « vcl sonus ToU ; audi- retur : at ᾿Αχέλῳον vel Μινυῴον scribere antiquorum nemini, puto, in mentem venisset, Conf. Muetzell. p. 96 seq.

vs. 341. Níecov τε Flor. C. Par. D. 6. Rehd. ἹῬόδιόν δ᾽ omnes Codd. et Schol. quamvis secundum Grammaticos scri- bendum προπαροξυτόνως fuisset ἹῬοδίον. Vid. Schol. V. ad Il. M. 22. Apion et Herodian. apud Eustath. p. 890. init. Philoponus apud eundem p. 906. 56. Arcadius p. 39. 48 seq. Parendum his duxi cumGoettlingio. Conf. Heyn. ad Hom. l. c. Ῥόδιόν τε Διάκμονα Flor. B. Par. B.

vs. 549. Αἴσιπον Par. F. In θεῖόν τε Σιμοῦντα Codd. nihil variant et sic plane citat Schol. Ven. ad Il. M. 22. tem Σεμοῦντια forma contracta, qualem antiquiores scribendo admisisse vix cen- seas. Hoc motus Franckius ad H. Hom. in Apoll. Del. 56. legendum coniecit θεῖον Σιμόεντα: benc, iudice Goettlingio. Praeferam equidem , quod Hermannus in Censura Goettlingianae proposuit, Σεμό-- syrá τε θεῖον. Sed hoc antiquitus sie scriptum mutandi causa librariis nullà esse potuit. Potius dicas scriptum ab his Σιμοῦντα, censentibus E«zóevrz metro salvo stare non posse. At vero sic scri- ptum antiquiores ita, ni fallor, pro- nuneiarunt, ac si essent tres syllabae: quarum tamen media an plane ut ov pro- nunciata fuerit, incertum est. Σιμοῦντα nihilominus relinquendum duxi.

vs, 545. καὶ ἕμον Par. W. sUppurav

Est au-

OEOTONIA.

49

Σαγγάριόν τε μέγαν, Λάδωνά τε, Ylapüéyié τε, 345 Εὔηνόν τε καὶ "Αλδησκον, θεῖόν τε Σκάμανδρον. Τίκτε δὲ θυγατέρων ἱερὸν γένος, αἱ κατὰ γαῖαν

ἄνδρας κουρίζουσι σὺν

᾿Απόλλων, ἄναχτι»

καὶ ποταμοῖς" ταύτην δὲ Διὸς πάρα μοίραν ἔχουσι"

Πειθώ τ᾽, ᾿Αδμήτη τε, Ἰάνθη τ΄, Ἤλέκτρη τε, 350 Δωρίς τε, Πρυμνώ τε καὶ Οὐρανίη θεοειδὴς»

Ἱππώ τες Κλυμένη τε, Ῥόδειά τε, Καλλιρόη τε,

VARIAE LECTIONES.

Flor. B. Par. B. εὔρείην Flor. E. Par. I. &üpsírwv Par. A. Frob. Bas. eüpsírwy Flor. " F. Rehd. Ald. Iunt. 1. 2. K&üxov Flor. B. Par. B.

ys. 544. Παρθέλλιόν τε Flor. C.

vs. 345. "Αλδησκοὸν recepimus ex Ven. Flor. A. C. Par. C. D. H. Rehd. "Αλδισκον Trinc. Ceteri SS. et Edd. " Ap!ucxov, ut habet etiam Venetum Scho- liorum exemplar. Sed Cantabrigiense exhibet ᾿Αρδεῖσκος. Ab iotacismo profe- ctum est, ut Trincav. "AAd:cxov, ita Bod- leiani Codicis "ApJiexov. Similes varie- tates e Dionysii Periegetae Codicibus et interpretibus notavit Bernhardy ad eius poétae v. 314. p. 597. Attamen mihi quidem dubium non est, quin vera ibi lectio sit ᾿Αλδήσκοιο, favente etiam, si quid video, varietate ibi quorundam Co- dicum et paraphrasis ᾿Αλδίσκοιο. Tum apud Suidam quoque Αλδησκος oppidi nomen, idemque fluminis agnoscitur. Guyetus ab ἄρδῳ repetiit ἀρδάω, ἀρδήσω, ἀρδήσκω, " Ap9uoxoc. Sed potest similiter altera forma ab ἄλδω repeti. Tum in- certum est, sitne nomen Graecum, an barbarum. Κάμανδρον Ven. quae vide- tur utique antiquior forma fuisse.

n

vs. 541. χουρίζουσι σὺν ᾿Απόλλωνι

ἄνακτι, quam lectionem observatio di- gammi commendat, exhibent Flor. B. C. D. Neap. Vat. Par. A. C. D. E. G. H. I. Bodl. Ald. Das, Frob. Iunt. 1. 2. recepere etiam Gaisf. Boisson. Dind. Goettl. κουρίζουσι καὶ σὺν ' Amr. ἄν. Par-' B. κουρίζουσιν ᾿Απόλλωνι ξὺν KvaxriVen. Flor. A. E. F. Par. F. R. S. Trinc. et hinc Edd. ante Gaisf.

vs. 548. Διὸς παρὰ Par. B. G. H. I. Rehd. περὶ Διὸς Flor. F. ἔχουσιν Flor. A. C. F. Vat. Par. E. Iunt. 1. 2.

vs. 549. ᾿Ατμήτη Par. C. ᾿Αδμήτη T''I. Flor. B. Ἰάντη Par. B. Est fanthe puellae nomen etiam apud Ovid. Met. IX. 714.

vs. 350. Οὐρανίς Rehd.

vs. 351. Κταμένη τε Flor. B. KAu- μένη, Ῥοδία τε Flor. E. Ῥοδία τε etiam Flor. C. E. F. Neap. Par. A. D. E. H. I. Bodl. R. S. Rehd. Ald. et Edd. fere o- mnes ante Gaisf. Ῥόδιά τε Par. Ο. Ῥόδειά τε, quod ex H. in Cer. v. 419. resti- tuendum vidit Ruhnk. ad eum locum, plane exhibent Flor. A. B. D. Vat. Par. B. C. F. et sic legerant Pylades Brix- janus Geneal. L. III. p. 469, et Gy- raldus H. D. p. 115. A. Καλλιῤῥόη τε Rehd. Bas.

4

HEZIOAOT

Ζευξώ τε, Κλυτίη τε, "Iduiá τε, Vlacibón ve, Πληξαύρη τε, Γαλαξαύρη τ᾽, ἐρατή τε Διώνη. Μηλόβοσίς τε, Od, τε καὶ εὐειδὴς ἸΠολυδώρη. 355 Κερκηΐς τε, φυὴν ἐρατὴ. IlAovrÓ τε βοῶπις. Περσηΐς τ΄, Ἰάνειρά τ', ᾿Αχάστη τε. Ξάνβη τες Ilerpaín τ᾽ ἐρόεσσα, Μενεσθώ τ᾽, Ἑὐρώπη τε, Μῆτίς τ᾽, Εὐρυνόμη τε, Τελεσθώ τε κροκόπεπλος, Χρυσηΐς 7', ᾿Ασίη τε καὶ ἱμερόεσσα. Καλυψὼ,

VARIAE LECTIONES.

v*. 552, KAvrí4 τε, Εἰδυΐα τε Flor. A. Bodl. quae lectiones natae ex igno- ratione. digammi. — Conf. infra v. 960. Muetzell. p. 229. 'I3u/z, Πεισιθόη τὰ Par. G. Rehd. πεισιθόη τε etiam Flor. F. Vat. Par. €. D. E. H. Ex Scholiis ad h. l. liquet varias lectiones fuisse Πασιθέη, Tlacióóq et Πεισιθόη, quae scripturae commodam singulae explica- tionem babent. Vid. Muetzell. p. 217. 468.

vs. 355. IIAufaígu Vat. Γαλαυξαύρη Flor. D. TzAa£zíp4 Vat. Γαλαξάρῃ Par. B. Ταλαζόρη Flor. F. Par. E. Γαλαξόρη θ᾽ Par. H. Guyetus tentabat Μαλαξαύρη, praeter necessitatem. Cognata χαλάω et γαλάω, γαλάζω, γάλαξις. τε ante ἐρατὴ Flor. C. D. E. et sic, inde ἃ Com- melino, Edd. pleraeque ante Robinso- num, qui ex Ald. aliisque. antiquioribus T' ἐρατὴ vestituit. Διώνη a Vat. abest. Διόνη Par. E.

v8. 354. θοή τε Par. A. F. H. Ald. Iunt. 1. 9, Frob. εὐηδὴς Flor. A.

vs. 555. Kepxig Vat. Kepxóg Par. H. Κερκηὺς lunt. 4. 9. Frob. ἐρατὴν Par. À. Ald. Bas. Πλουτή τε Flor. F. Par. H.

vs. $56. Περσηΐς τ᾽ ἐρόεσσα, 'Ax.

R. S. Ἰηάνειρᾷ τε Par. I. ξανθή τε

*Par. H.

vs. 357i. IIerpés Flor. D. Ilerpaísc Trinc. ἐρώεσσα Rehd. Μενεθώ Flor. A. Μενεστώ Ven. et hinc Goettling. contra quem docta est Muetzellii p. 149. de nomi- nibusfemininis in éexeuntibus disputatio.

vs. 358. Μῆτις, Εὐρον. Flor. E. Par. I. Εὐρυνόη Vat. Τελεθώ Flor. E. τελετώ Flor. D. Par. Í. τελεστώ Ven. Taur. Med. Vat. Par. E. H. Bodl. Rehd. in margine, lunt. 1. 92. Frob. Recepit hoc Goettlingius: at tuitus vulgatam est Muetzellius 1. c. cui ductum nomen a τελεσθῆναι videtur. κροκόπωλος Flor. D.

vs. 389. Χρυσηὶς, quod Nymphae no- men habet Hom. H. in Cer. 421. etiam Hesiodo restituendum duxi cum Her- manno, Gaisf. Dind. Goettl. praesertim proxime accedente ad hanc lectionem aliquot Codicum scriptura. Namque est Χρυσηΐς δ᾽ (sic) in. Par. H. Κρυσηΐς τ᾽ in Ven. Flor. ἃ. F. Pap. E, ut in Tunt. 1. 2. Frob. agnoscuntque id Scholia ad h.l. Kgucí4c τ᾽ in Flor. E. Taur. Par. I. Κρυσίη τ in Flor. C. D. Favent etiam, quae, ducta item, ut videtur, e Codicibus,

. nomina exstant apud Pyladem Brixia-

num L. III. p. 469. Chreseis, apud

OEOTLONIA.

91

960 Εὐδώρη τε, Τύχη τε καὶ ᾿Αμφιρὼ, ᾿Ωκυρόη τε, καὶ Στὺξ, ἣ δή σῴεων προφερεστάτη ἐστὶν ἁπασέων. αὗται δ᾽ ᾿Ωχεανοῦ καὶ Τηθύος ἐξεγένοντο πρεσβύταται κοῦραι" πολλωΐ γε μέν εἶσι καὶ ἄλλαι. τρὶς γὰρ χίλιαΐ εἶσι τανύσφυροι ᾿Ωκεανῖναι,

365

aj pa πολυσπερέες γαῖαν καὶ βένθεα λίμνης

πάντῃ ὁμῶς ἐφέπουσι, θεάων ἀγλαὰ τέκνα. τόσσοι δ᾽ αὖθ᾽ ἕτεροι ποταμοὶ καναχηδὰ ῥέοντες,

υἱέες ᾽Ωκεανοῦ, τοὺς γείνατο πότνια Τηθύς" τῶν ὄνομ᾽ ἀργαλέον πάντων βροτὸν ἄνδρα ἐνίσπειν.

VARIAE ΓΕΟΤΙΟΝΕΒ.

Lilium Gyraldum Dial.Deor. hist. p. 175. B. Chrysio. Quod Heynio placuit, Κρῃ- σηΐς τε est in Flor. B. Par. B. Bodl. Mombritius etiam Creseis. Kpyzewic τε Vat. Criseisque Basil. interpres; Κρισίης Trinc. Boissonadius post Naeckium in Choerilo p. 125. praeferendum ac reci- piendum duxit Κρισσηΐς v. Aldina le- ctio KpicÁ4 τ᾽, ab Edd. usque ad Gaisford. retenta , in Codd. exhibetur Neap. Par. A.C. F. G. Reg. Soc. Est Κρησίη τ᾽ in Vat. Goettl. Rehd. Par. D. item in glossa Par. G, ubi explicatur ó xópoc.

vs. 360. ᾿Αμφήῤῥω Par. B. ᾿Αμφυρὼ Iunt. 1. 2. Frob. Legendum Guyetus coniiciebat 'AjzQupo', ᾿Ωκυρόη τὲ praeter necessitatem. Minus etiam probabiliter Goettlingius, in ' Ajzjipà) propter corre- ptam scilicet mediam haerens, vitiosae Iuntinarum lectioni tantum tribuit, ut le- gendum opinaretur ' AuQvpà, Κρυερή τε vel tale aliquid, merito ob id reprehen- sus ab Hermanno.

vs. 561. ἡ δὲ σφέων. Por. 1. ἡ δὴ σφέων Rehd. ὡπασάων Vat. ἁπασῶν Par. B.

vs. 363. γέμεν Frob.

ws. 364. τρεῖς γὰρ Flor. D. Par. C. τρισχίλιαι γὰρ ἔασι Flor. B. τρις χίλιαι γάρ εἶσι Par. G, τρισχίλια o1 (sic) Par. D. τριςχίλιαι εἰσὶ Rehd. τανύσφυραι Flor. B. τανυέσφεροι Par. E. ᾿Ωκεανῖναι scripsimus cum Par. G. H. I. Iunt. 1. 2. Dind. Goettl. ' Ὠκεανίδες habent Flor. B. Par. B. ut Scholia ad Pindari Ol. V. 1. Ceteri SS., ut fere Edd. ᾿ὥκεῶνίναι.

vs. 366. ἐφέπουσαι Flor. C.

vs. $67. τόσσον δ᾽ Flor. D. καναχη- δὸν Par. D. G. Rehd.

vs. 368. υἷες Par. I. ' QxezvoroPar. D.

vs. 369. βροτῶν Tunt.1. 2. ἄνδρα &vi- σπεῖν scripsimus cum Par. G. I. Taur. Rehd. probatum etiam Muetzellio p. 51. provulgato ἐνίσπειν. Offensus hiatuFranc- kius. ad Callim. p. 104. tentavit ἄνδρα y ἐνίσπειν invitis Codicibus et praeter necessitatem. Habet ἄνδρα &vízzeiv Med. ἄνδρ᾽ Év' ἐνισπεῖν Ven. pro quo vitiose Trinc. ἄνδρ᾽ ἕν ἐνισπεῖν. Manasse Veneti lectionem e coniectura recente indocti hominis, qui poétarum Veterum sermo- nem non nosset , facile assentimur Muet- zelio 1. 6. Ex illa autem lectione for- matum et receptum a Goettlingio ἀνδρ᾽

4*

52

HEXIOAOT

370 οἱ δὲ ἕκαστα ἴσασιν, οἱ ἄν περιναιετάωσι. Θεία δ᾽ 'HéAióv τε μέγαν, λωμπράν τε Σελήνην, Ἠῶ 0,5 πάντεσσιν ἐπιχθονίοισι φαείνει. ἀθανάτοις τε θεοῖσι, τοὶ Οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι, γείναθ᾽, ὑποδμηθεῖσ᾽ Ὕπερίονος ἐν φιλότητι.

VARIAE LECTIONES.

ἐνενι πεῖν probaturum opinamur nemi- nem, cum hoc sit conviciis incessere.

vs. 510. ἕκαστα ἴσασιν scribendum duximus cum Eustathio ad Dionysium Perieg. v. 644. Habuit enim ἴσασιν di- gamma, ex cuius ignoratione natum est librariorum ἔχαστοι, ut habent Codd. Hesiodi omnes et hinc Edd. οἱ δ' ἕλα- eo: Par. H. ἴσασιν cum Eustathio Flor. A. C. D. E. F. Vat. Par. C. E. H. Trinc. lunt. 1. 2. Steph. recentiorum etiam Wolf. Gaisf. Boisson. Dind. ἤσασ᾽ Flor. B. Par. B. Ceteri SS. et Edd. ἴσασι. οἱ ἂρ περιν. Flor. E. Taur. οἷς ἂν vrepiv. Flor. B. o/c ἂν vrepiv. Par B. ὅσοι περιν. Ven. Med. Vat. Par. E. H. Iunt. 1. 2. Frob. Steph. margo. ὅσοι πὲρ vaieT. Flor. A. F. quorum ille νατετάωσιν, hic ναιετάουσιν. οἵ ἂν Rehd. Ceteri SS. οὗ ἂν ut Ald. et hinc ferme Edd. usque ad Goettlingium, qui ὅσοι maluit. περινάιε- τάωσιν Rehd.

vs. 371. Θείαν vitiose Schol. Eurip. ad Phoen. v. 179. p. 650. Valck. et Scholiorum Hesiodi Cod. Cantabr. in Ed. Basil. p. 251. Θείη et λαμπρὴν scripsit Goettlingius. — Os/4 recipiendum visum ctiam Heynio ad Pind. Isthm. V. 1. Sed refragantur tum omnes Hesiodi Codd. tum citantes versum Ámmonius v. ἡμέρα, Scholia Vet. ad Pind. Ol. VII. 72. ad Isthm. 1. c. Schol. ad Apollon. Rh. IV. 54. Eustath. p. 1527. 57. Longum x finale in huiusmodi nominibus propriis

antiquioribus mirationem facere non de- bet. Vide, quem docte, de hac re dis- putans Muetzellius p. 140 seqq. citat, Grammaticum Veterem apud Schaeferum ad Greg. Cor. p. 694. Est λαμπρῆς in Solonis Elegis apud Plutarchum in Vita Solonis c. 3. inter omnes Tonicae dialecti formas. Similiter Μαΐρα et Μαῖραν apud Hom. 1]. E. 48. Od. A. 326.

vs. 312. 'Há δ᾽ ut Ald. et cett. etiam Trincavellus ἢ. 1. qui supra v. 18. rectius Ἠῶ dederat. In Collatione mea Floren- tinorum ad Editionem facta D. Heinsii, 1603. ubi 'H&', haud magis quam in illa Parisinorum, facta ad Loesnerianam, ubi secundum Robinsoni correctionem est 'Há θ᾽, aliquid enotatum inveni varie- latis, quam tamen adesse verisimile est. "Há θ' est in Rehd. Conf. supra dd. ad v. 18, ἐπιχϑονίῃσι Flor. C.

vs. 3'I3. ἂν ἀθανάτοις τε θεοῖς Vat. ἀθανάτοις θεοῖς Par. A. θεοῖσι τοὶ, ut scribendum Wolfius putabat, e Flor. B. recepi. Ceteri omnes θεοῖς, τοὶ. ἔχουσιν Flor. A. Rehd.

vs. 514. ὑπευνηθεῖσ᾽ Aldina primum et binc praeter luntinas Edd. ceterae usque ad Robinsonum , qui ὑποδμηϑεῖσ᾽ ex suis Codd. restituit, Sic etiam cum Pindari Schol. ad Ol. 1. c. omnes mci Codd. nisi quod $7o3pwÜsecx Flor. E. F. Par B. Rehd. ut babent etiam Iunt, 1. 9.

OEOLONIA.

375

53

Κρείῳ δ' Εὐρυβίη τέκεν ἐν φιλότητι μιγεῖσα

᾿Αστραῖόν τε μέγαν, Πάλλαντά τε, δῖα θεάων,

Πέρσην θ᾽, ὃς καὶ πᾶσι μετέπρεπεν ἰδμοσύνῃσιν. ᾿Αστραίῳ δ᾽ ᾿Ηὼς ἀνέμους τέκε καρτεροβύμους,

ἀργέστην Ζέφυρον, Βορέην τ᾽ αἰψηροκέλευθον,

VARIAE LECTIONES.

vs. 315. Cum sit Titanis nomen Κρεῖος, de quo dictum supra ad v. 134., Εὐρυβίη autem nomen Deae, Ponto Terraque ge- nitae (supra v. 259) dubium quidem non est, quin vera híc lectio sit, a Comme- lino iam in Annotatione commendata , ἃ nobis post Gaisford. Boissonad. Dind. recepta, faventibus Schol. ad h. l. ct Apollod. 1.9. Κρείω δ᾽ Εὐρυβίῃ: Codicum tamen nullus, quod sciam, sic plane ex- hibet. Nam Κρείω Flor. C. D. Par. C. D. Bodl. Κρειὼ Par. D. F., Κρίω Flor. A. B. E. F. Par. H. I., Κρίῳ, ut Goettl. Pari- sini ceteri, Vat. R. S. τ᾽ Εὐρυβίη Flor. F. Eópufí4 Flor. À. D. C. D. Par. B. D. H. Εὐρίη Flor. E. Par. I. Editionum Ald. ct Trinc.Kp/o δ᾽ Εὐρυβίη; Frob.Iunt. 1.2. Kpín 7' Εὐρυβέη. In Bas. primum apparet Κρίω δ᾽ Ἑυρυβίῃ redditumque Crio Eury- biae peperit. Secundum eandem lectio- nem Mombritius: Haud secus Eurubiae pe- perit tria pignora Crio, Servatum vitium in Commeliniana et Heinsiana: Pasor e- tiam in Ind. Kpíe feminae nomen. Fuerat tamen iam a Stephano editum Κρίῳ δ᾽ Εὐρυβίη, quod deinde receptum a Schre- velio, Graevio, Krebsio, Robins. Wolfio. Schmidius et Wintertonus miro errore Κοίῳ δ᾽ ἙΕυρυβίη. τέκεν ἐν QiA. quod dedi cumGoettl. obtulerunt Flor, À. B. C. Med. Ven. Vat. Par. B. D. E. G. I. I. Rehd. Junt. 1. 2. Frob. Trinc. Steph. margo τέκεν QuA. Flor. F. τέκ' sv QA. Bodl. ceteri SS., ut ferme Edd. τίκτεν QA.

vs. 316. μέλαν pro μέγαν per erro- rem Gaisf. et Dind.

vs. 511, Πέρσην ὃς Par. D. Rehd. ὃς πάσαισι Paull. Flor. A. Trinc. Steph. margo. ὃς πάσῃσι Flor. B. (sed. πάσῃσι ex correctione et καὶ erasum est) Par. B. ὅς γε πάσῃσι Dodl. Videntur ad καὶ oflendisse, quod tamen post relativum frequens, Confer citatos a Muetzellio p. 92. versus infra 457 seq. 909 seq. Placuit ὃς πάσῃσι tamen etiam Goett- lingio, verito scilicet, ut possit Ze; de duobus accipi. Sed neque sic accipi hic necesse est. ἰδμοσύνῃσι Flor. C. Vat.

vs. 518. ᾿Αστραίη Flor. D. xpa- τεροθύμους Flor. E. καρτερόθυμος Par. C. Sed in margine γρ. καρτεροθύ- μους.

vs. 519. ᾿Αργέστην, Ζέφυρον Vat. Par. C. E. θοῦ]. Ald. Bas. Frob. Trinc. Steph. quos secutus Goettlingius , ut di- versos Argestenet Zephyrum etiam Mom- britius habuerat. Nobis potior habita auctoritas Acusilai apud Schol. ad h. 1. ἀργέστην Zephyri epitheton censentis , ut est haud dubie infra v. 870. Confer docte de ventorum apud Epicos numero disputantem Muetzellium p. 470 seqq. Βορέαν Par. D. G. Iunt. 1. 2. Βορέην ve αἶψ. Par. H. Βορέην «i. Par. C. Ba- ρέην λαιψηροκέλευθδον Par. A. 11. Ald. Bas. Frob. Βορέην τε Aanbwpox. Med. Iunt. 1. 2. Steph. margo. Βορέην τ᾽ ἔψηρο, κέλευθον Trinc.

n

54

HEZIOAOT

380 καὶ Νότον, ἐν φιλότητι θεὰ θεῷ εὐνηθεῖσα. τοὺς δὲ μετ’ ἀστέρα τίκτεν Ἑωσφόρον "Hpryéveun, "AcTpa τε λαμπετόωντα, τά τ᾽ Οὐρανὸς ἐστεφάνωται. Στὺξ δ᾽ ἔτεκ᾽ ᾽Ωκεανοῦ θυγάτηρ; Πάλλαντι μιγεῖσα» Ζῆλον καὶ Νίκην καλλίσφυρον ἐν μεγάροισι"

385

καὶ Κρώτος ἠδὲ Βίην, ἀριδείκετα γείνατο τέκνω,

τῶν οὐκ ἔστ᾽ ἀπάνευθε Διὸς δόμος, οὐδέ τις ἕδρην οὐδ᾽ ὁδὸς, ὅππῃ μὴ κείνοις θεὸς ἡγεμονεύῃ, ἀλλ᾽ αἰεὶ πὰρ Ζηνὶ βωαρυκτύπῳ ἑδριόωνται. ὡς γὰρ ἐβούλευσε Στὺξ ἄφθιτος ᾿Ωκεανίνη

VARIAE LECTIONES.

vs. 580. θεὰ θεῷ oblatum a Med. Flor. ἃ. C. D. E. F. Ven. Taur. Vat. Par. C. E. F. Rehd. Iunt. 1. 2. Trinc. praeferendum duxi cum Goettlingio vul- gatae lectioni θεῷ θεὰ, tum quod, ut bene vidit Muetzellius p. 68. mirificos versui numeros addit concinna sonorum varietas, tum quod similis prorsus est collocatio verborum infra v. 405. Conf. et 634. Scut. v. 6.

vs. 381. ᾿Αστραίω τέχ' Ἑωςφόρος Flor. B. Ἑωσφόρος etiam Par. B. Bodl.

vs. 582. abest a Par. F. οὐρανὸν Par. H. ἐστεφάνωσεν. Flor. A.

vs. 585. δ' ἔτεκεν παῖς ᾿Ωκεανοῦ Πάλλαντι Flor. B. δ᾽ ἔτεκεν παῖς 'fixe- ανοῦ θυγάτηρ Ἰπαλλ. Par B. δ᾽ ἔτεκεν etiam Flor. D. Par. €. Rehd, Iunt. 1. 9. δὲ τέκεν Vat. Par. E.

vs. 384. Neíxw Flor. B. Vat. Par. B. C. E. Bodl.ut Iunt.1. 2. Frob. Ceterirecte Nx, ut iam Ald. et Bas. quamlectionem docte adstruit Muetzell. p. 196 seqq. ma- xime citatis Bacchylide Anth. Pal.VI. 515. Y. Apollod. 1. 2. ubi Νέκη, et Latinis, Hygino p. 10. Servio ad Aen. VI. 131., Lactantio Placido ad Statii Achill. HII. 85.

ubi Victoria Pallantis et Stygis fllia memo- ratur. Verum et tota fabulae ratio Νίκης mentionem bic requirit. καλλύσφυρον Frob. πολύσφυρον Med. Par. D. Iunt.1.2. μεγάροισιν Flor. A. C.

vs. 3585. Bí4 Vat. Rehd.

vs. 586 et seq. in Par. B. inverso ordine leguntur. τῶν δ᾽ oix ἔστ᾽ ἀπ. Flor. B. ἀπάνευθεν lunt. 1. 9. δρόμος Par. H. Iunt. 1. 9. ἔδρη Par. G.

vs. 587. οὐδ᾽ ὁδιὸς ὅππη δι᾽ ἐκείνων θεὸς ἡγεμονεύει Vat. apud Goettl. et in margine γρ. μετ᾽ ἐκείνους" ὅπη meus Vat. ὅποι Par. H. Iunt 1. 9. κεῖνος θεὸς Flor. A. D. ἡγεμονεύῃ recepimus e Flor. D. Coniunctivum bic requiri recte docuit Hermaunus in Cens. Goettl. Wolfio post Guyetum placuerat ἡγεμονεύοι. Sed op- tativo locus hic non est, ut neque in- dicativo, quamquam Codd. tantum non omnes ἡγεμονεύει exhibent.

vs. 588. παρὰ Ζηνὶ Rehd. παρ᾿ ZwiSS. et Edd. plerique; πὰρ Zw? rectius Vat. Par. G. Trinc. et recentius Gaisf. Boisson. Dind. Goettl. ἑδρέωνται Par. B. Bodl.

vs. 389. 'Qxrav4 Par. C. ᾿Ωκεανέ- γῃ Ald. 'Ὥκεανινν. (sic) Trinc.

OEOTLONIA.

98

390 ἤματι TQ, ὅτε πάντας ᾿Ολύμπιος ἀστεροπητὴς ἀθανάτους ἐκάλεσσε θεοὺς ἐς μακρὸν "Ολυμπον. εἶπε δ᾽. ὃς ἂν μετὰ elo θεῶν Τιτῆσι μάχοιτο, μή τιν᾽ ἀποῤῥαίσειν γεράων, τιμὴν δὲ ἕκαστον ἑξέμεν, ἣν τὸ πάρος "ys, μετ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσι"

395

τὸν δ᾽ ἔφαθ᾽, ὅςτις ἄτιμος ὑπὸ Κρόνου ἠδ᾽ ἀγέραστος,

τιμῆς καὶ γεράων ἐπιβησέμεν, ἧ θέμις ἐστίν. ἦλθε δ᾽ ἄρα πρώτη Στὺξ ἄφθιτος Οὐλυμπόνδε σὺν σφοῖσιν παίδεσσι, φίλου διὰ μήδεα πατρός. τὴν δὲ Ζεὺς τίμησε, περισσὰ δὲ δῶρα ἔδωκεν. 400 αὐτὴν μὲν γὰρ ἔθηκε θεῶν μέγαν ἔμμεναι ὅρκον; VARIAE LECTIONES.

vs. 391. ἐκάλεσε Flor. A. D. Vat. Par. C. E. Rehd. Trinc. ἐκάλεσσεν Frob. ἐς μακάρων "Ὄλυμπον Flor. A. Trinc.

vs. 392. ἂν abest ab Oporini Ed. sày Trinc. T/r£c. Ald. Trinc.

vs. 395. &zopaíctivFlor.E.Vat.Par.A. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Trinc. Steph. ἀπορήσειν Oporinus, Basileensem secutus interpretem, qui reddiderat non cariturus sit muneribus , Pro illoGuyetus metri causa scripsitZzropfsesm.AWintertonoreceptum in Ed, ἀπορήσειν correctum est in annota- tione. δὲ ἕκαστον abest a Ραγ.Β.ὃ᾽ ἕκαστον Flor. B. Par. C. θ᾽ ἕκαστον Par. G. Rehd.

vs. 594. Hermannus apud Franck. ad Hom. H. in Merc. 478 et in Cens. Goettl. scriptum a Poéta fuisse putat ἣν vel ὡς τὸ πάρος περ ἐν à. θεοῖσι; at fatetur tamen posse ferri vulgatam. Codd. non variant, nisi quod γε abest a Flor. C. Par. D. G. Rehd. θεοῖσιν Flor. A.

vs. 398. ἔφατ᾽ Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Steph. ἄτιμον Flor. D. ἄτικτος Flor. E. &yépzroc Par. H.

vs. 291. ἄφθιτον Flor. À. Ven. Bodl. Trinc. Οὐλυμπόν δὲ Par. 1].

vs. 398. σφοῖσιν, ut legendum iam Guyetus viderat, exhibent Flor. B. (cor- rectum ex σφῇσιν) Flor. F.Par.E. σφῇσιν Flor. A. Ven. e$fc; Bodl. quod in simili Cod. legerat Moschopulus περὶ σχεὴ. p. 14. 17. R. Steph. p. 16. Ed. Vindob. σφίσιν Flor. C. σφίσι, ut apud Hesychium T. II. p. 1595, Flor. D. Par. C. Vat. Rehd. Ald. ceteraeque antiquiores Edd. Heins. etiam et Graev. Ceteri Scripti mei et Editionum Schmid. Krebs. Robins. σφοῖσι, quod ferendum existimavit Wol- fius intendente posteriorem syllabam cae- sura. Recepit hinc etiam Boissonadius: at σφοῖσιν cum Wintertono Gaisfordius, Dind. Goettl. σπαΐδεσσιν Flor, C. E.

vs. 599. JBabesta Vat. δῶρα δέδωκεν Codd. Florentini omnes, Med, Neap. Ven. Taur. Par. B. C. D. F. I. Rehd. δέδωκε Vat. Par. G. ut mirum sit Edd. omnes in ἔδωκε consensisse. Ceterum dubium non est deberi alterum librariis, perperam do metro sollicitis. Epicorum est ἔδωκε, non

δέδωκε.

ve. 400, μὲν abest a Par. B. ἔδηκεν Rehd.

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

παῖδας δ' ἤματα πάντα ἑοὺς μεταναιέτας εἶναι.

ὼς δ᾽ αὕτως πάντεσσι διωμπερὲς. ὥσπερ ὑπέστη.

ἐξετέλεσσ᾽. αὐτὸς δὲ μέγω κρατεῖ, ἠδὲ ἀνάσσει. Φοίβη δ᾽ αὖ Κοίου πολυήρατον ἦλθεν ἐς εὐνήν"

405

κυσαμένη δ᾽ ἤπειτα θεὰ θεοῦ ἐν φιλότητι,

Λητὼ κυανόπεπλον ἐγείνωτο, μείλιχον αἰεὶ

ἥπιον ἀνθρώποισι καὶ ἀθανάτοισι θεοῖσι,

μείλιχον ἐξ ἀρχῆς» ἀγανώτατον ἐντὸς ᾿Ολύμπου.

γείνατο δ᾽ ᾿Αστερίην εὐώνυμον , ἥν ποτε Πέρσης 410 ἡγάγετ᾽ ἐς μέγα δῶμα φίλην κεκλήσθωι ἄκοιτιν.

ἡ δ' ὑποκυσσαμένη Ἑκάτην τέκε, τὴν περὶ πάντων

VARIAE LECTIONES.

vs. 401. ἑοῦ μετὰ ναΐεταὶ Par. C. (sed in margine yp. ἑοὺς μεταναιέτας) ἑοῦ μεταναιέτας Flor. A. B. D. E. Taur. Vat. Par. B. I. Bodl. Trinc. ἐοῦ μ. Par. F. ἑοῦς Par. E. sed c posterius fuit addi- tum, Ceteri SS. et Edd. ἑοὺς, quod ser- vandum duxi, ut simplicius, tametsi ne- gandum non est formam pronominis per- sonalis ἑοῦ notam antiquis fuisse. Conf. Apollon. Rh. IV. 805. Apollon. Dysc. de Pronom. p. 98. C. de Synt. IT. 17. p. 150. Schol. A. ad Il. B. 259. T. 384.

vs. 409. ὧδ᾽ αὕτως Par. C. G. H. I. dc δ' αὔτ. Cler. et Rob. αὕτως Rehd. διάμερες Tunt. 9.

vs. 405. ἐξετέλεσε Flor. A. ἐξετέ- Ascty Par. E. ἐξετέλεσσεν Vat. xpá- T& Par. Β. ἠδ' ἀνάσσει Flor. F. Vat. Par. E. Ald. Bas. lunt. 1. 2. Frob. Trinc.

vs. 404. Κοῖον Par. H. εἰς εὐνήν Vat. Rehd.

vs. 405. κυσαμένη recepimus e Flor. - €. Conf. supra dd. ad v. 308 κισσαμένη Flor. À. B. F. Ceteri SS., ut Edd. usque

ad Dind. et Goettl. κυσσαμένη. δ᾽ ηέπει- τα (sic) Med. quod veri vestigia habere censet Muetzellius p. 209. Num ut sit δ᾽ ἡ ἔπειτα ? DBoissonadius crasin fecit δύπειτα. Certum est Weira aetatis epi- caenonesse. Sedvideinfra dd. ad v. 569. eX θεῷ Flor. C. Vat. Par. D. H. Rehd. θεὰ θεὸν Flor. F. θεὰ θεῶν Par. E. H. Bodl. θεοῦ θεὰ Flor. D. θεῶν ϑεὰ Par. B.

vs. 406. γείνατο Flor. A.

vs. 407. in Codice Etym. Magni Pari- sino 9650, quem commemorat Bekkerus Annot. ad Etym. M.p. 949. med. citatur, ut in SS. et Edd. Sed Havniensis Etymol. M. Codex 1971. pro ἀνθρώποισε habet ἀνθρώποις. Vid. Blockius Ann. ad Etym. M. p. 949. ἥπιον Par. C. G. I. Rehd. θεοῖσιν Flor. A. C. Rehd.

vs. 409. ἀστεραίην Vat.

vs. 410. Wyzy' ἐς Flor. Ἐ. ἠγάγετ᾽ sic Par. F. ἠγάγεθ' ὡς Bodl. μέγα abest a Par. D. H. Rehd.

vs. 411. ἠδ᾽ Par. C. ὑποκυσσαμένη constantiae causa etiam bfc scripsimus cum Dind. et Goettlingio. ὑποκισσαμένη

ΘΕΟΓΟΝΙΑ.

.87

Ζεὺς Κρονίδης τίμησε, πόρεν ὃὲ οἱ ἀγλαὰ δῶρα, μοῖραν ἔχειν γαίης τε καὶ ἀτρυγέτοιο θαλάσσης. ἡ δὲ καὶ ἀστερόεντος ὑπ’ οὐρανοῦ ἔμμορε τιμῆς;

415

ἀθανάτοις τε θεοῖσι τετιμένη ἐστὶ μάλιστα.

b - e ^ 5 ^ ?, Á καὶ γὰρ νῦν ὅτε πού τις ἐπιχθονίων ἀνθρώπων ἔρδων ἱερὰ καλὰ κατὰ νόμον ἱλάσκηται;,

κικλήσκει Ἑκάτην". πολλή τέ οἱ ἕσπετο τιμὴ ῥεῖα μάλ᾽, ᾧ πρόφρων γε θεὰ ὑποδέξεται εὐχὰς;

420

καί τέ οἱ ὄλβον ὀπάζει, ἐπεὶ δύναμίς γε πάρεστιν.

ὅσσοι "ykp Γαίης τε χαὶ Οὐρανοῦ ἐξεγένοντο, καὶ τιμὴν ἔλαχον, τούτων ἔχει αἶσαν ἁπάντων. οὐδέ τί μιν Κρονίδης ἐβιήσατο, οὐδέ T' ἀπηύρα,

VARIAE LECTIONES.

Flor. A. B. Ceteri omnes SS. et Edd. ὑποκυσαμένη.

vs. 412. πόρε δὲ Flor. E.

vs. 413. Pro ἔχειν est ἔχει apud Schol. ad Eurip. Hippol. vs. 146. 228. ubi versus citatur.

vs. 414. ἠδὲ Par. I. ἀπ᾽ Οὐρανοῦ Florentini omnes Vat. Par. C. D. E. F. G. HW. cui praepositioni tamen locus hic esse vix potest. Edd. omnes cum ceteris meis Scriptis ὑπ᾽ οὐρανοῦ. In nullo est ἐπ᾿ Οὐρανοῦ, ut legendum coniecit Goettlin- gius. τε θεσῖς Flor. A. B. F.Vat. Par. E. δὲ θεοῖσι Flor. C. Par. G. τετιημένη Flor. A. C. Ven. Par. B. G. τε τιημένη Trinc. τετιμημένη Flor. D. E. F. Med. Par. H. I.

vs. 416. ὁτέ που vi; Rehd. ὅτε ποῦ Tig Par. H.

vs. 4171. ἔρδων pro vulgato ἕρδων recte Par. G. Dind. Goettl. ῥέζων Flor. A.Ven. Neap. Trinc. Steph. margo. ἔρδειν est Hesiodeum. Conf. Muettzcll. p. 64.

vs. 118. ἔσπεται Flor. C. E. Par. B. C. D. G. I. Rehd. ἕπεται Med. Par. H.

vs. 419. ob πρόφρων Flor. E. Taur. Par. C. I. πρόφρων (sic eadem manu) Flor. C. ys abest a Par. 1. ὑπεδέξατο Flor. A. C. F. ὑποδέξατο Par. H. ὕπο- δέξεται ex ὑποδέχεται Flor. B.

vs. 490. καὶ o Par. A. Ald. cete- raeque Edd. ante Robinson. Cuius lecti- onem καί τὲ of agnoscunt SS, tantum non

' omnes. ὀπάζει, quod recte Heynius resti-

tutum voluit, habent Florentini omnes, Vat. Par, C. E., Schmidii Editio; ὅὁπάζει Par. F. ceteri ὀπάζοι, ut Aldus omnesque hinc Edd. ante Wolf. σάρεστι Rehd.

vs. 421. ὅσοι Flor. E. ἐξ Οὐρανοῦ Par. D.

vs. 422. ἔχει, ut ceteri, Par..C. sed manus posterior addidit y, ut sit ἔχειν et legitur glossa interlinearis ὥστε.

vs. 495. οὐδέ τε μήν xp. Rehd. o022 τιμήν xp. Par. Ὁ. ἐβιάσατο Flor. A. E. Taur. Par. C. ἀπηύδα Par. F.

58

ὅσσ᾽

425 ἀλλ᾽

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

ἔλαχεν Τιτῆσι μετὰ προτέροισι θεοῖσιν, ἔχει, ὡς τὸ πρῶτον ἀπ’ ἀρχῆς ἔπλετο δασμός.

οὐδ᾽, ὅτι μουνογενὴς , ἧσσον θεὰ ἔμμορε τιμῆς» καὶ γέρας ἐν γαίῃ τε καὶ οὐρανῷ, ἠδὲ θαλάσσῃ".

3,

ἀλλ᾽ ἔτι καὶ πολὺ μᾶλλον, ἐπεὶ Ζεὺς τίεται αὐτήν" T7 " 342 Z 30 3 Κ ᾧ δ᾽ ἐθέλει μεγάλως παραγίνεται, ἠδ᾽ ὀνίνησιν.

480

ἔν τ᾽ ἀγορῇ λαοῖσι μεταπρέπει. ὅν κ᾽ ἐθέλῃσιν.

ἡ δ᾽, ὁπότ᾽ ἐς πόλεμον φΦθισήνορα θωρήσσωνται ἀνέρες, ἔνθα θεὰ παραγίνεται, οἷς x^ ἐθέλῃσι, γίκην προφρονέως ὑπάσαι καὶ κῦδος ὀρέξαι"

ἔν τε δίκῃ βασιλεῦσι παρ᾽ αἰδοίοισι καθίζει.

435

ἐσθλὴ δ᾽ αὖθ᾽, ὁπότ᾽ ἄνδρες ἀγῶνι ἀεθλεύωσιν"

ἔνθα θεὰ καὶ τοῖς παραγίνεται. ἠδ᾽ ὀνίνησι.

VARIAE LECTIONES.

vs. 494. ὅσσ᾽ ἔλαχε τιμῆσι μετά πρώτοισι θεοίσι Par. F. ἔλαχε Flor. C. D. E. Rehd.

vs. 425. ἔχειν ὡς τὸ πρὶν ἀπ᾿ Flor. C., Rehd. ἔχειν etiam Par. Ὁ. ὡς τὸ πρὶν etiamPar.G. ἐξ ἀρχῆς ΕἸον. Ὁ. E. Neap. Par. C. 1. Fuisse videtur duplex lectio, vulgata et altera haec : ἀλλ᾽ ἔχει ὡς τὸ πρὶν ἐξ ἀρχῆς ÉmA. ὃ. Ἐπλατο Flor. À. δεσμὸς Flor, C.

vs. 497. γέρας "ymí4 τε Vat.. De hoc versu vid. infra Commentarius.

và. 429. ὡς δ᾽ ἐθ Par. B. ἐθέλῃ Flor. F.Par.H. παραγίγνεται Flor. B. Par. B. Dind. Goettl.

vs. 430. ἐνδ᾽ ἀγορῇ Par. A. Ald. Bas, (interpres etiam ibi) Iunt. 1. 2. Frob. Steph. μετατρέπει Flor. E.Vat. dx' &- θέλ. Flor.D. ὧν x' £0éA.Commel. ἐθέλῃσι Flor. D. E. F.

vs. 431 οἱ seq. absunt a Flor. D. Ii- dem in Par. E. primum omissi, deinde ad marginem adscripti sunt. Errorem peperit

similis desinentia versuum 430 et 432. In v. 431. ἣν δέ ποτ᾽ ἐς et θωρήσσοιντο Rehd. θωρήσσωνται cum Goettlingio recepimus e Ven. Ceteri θωρήσσονται.

vs. 432. abest θεὰ a Vat. παραγέγνε- ται Par. B. Goettl. παραγέγνεϑ᾽ Par. D. Rehd. οἷς τ᾽ ἐθέλῃσι Flor. D. ἐθέλῃσιν Flor. A. B. C. Iunt. 1. 2. . v8. 433. ὀπάσαι Por. F.

vs. 434. ἐν δὲ δίκῃ Flor. D. Par. C. αἰδοίμσι Flor. D. Trinc. καθέζει Flor. C.

vs. 438. ἐσθλοὶ δ' αὖθ' ὁπότ᾽ ἄνδρες R. S. pro ceterorum omnium ἐσθλὴ, mu- tatione arguta quidem, nec tamen pro- banda. Confer infra v. 459. 444. δ᾽ αὖ ὁπότ. Flor. B. C. D. Vat. Par. B. D. G. Rehd. évZyáv,Rehd. ἀεθλεύωσι Flor. C. ἀϑθλεύωσιν Flor. D. Rehd. et Par. C. (sed manus posterior superposuit s) ἀε- θλεύουσιν Flor. E. Par. 1. ἀεθλεύουσι Par. B. ἀεθλεύσιν Vat.

vs. 436. xai τοῖσι Flor. B. C. D. Par. A. B. F. I. Rehd. Ald. Bas. Iunt. 1. 2.

OEOTONIA.

59

γικήσας δὲ βίῃ καὶ κάρτεϊ. καλὸν ἄεθλον

eia φέρει

αἴρων T&' τοκεῦσι δὲ κῦδος ὀπάζει. χαῖρ

ἐσθλὴ δ' ἱππήεσσι παρεστάμεν, οἷς κ᾿ ἐθέλῃσι,

καὶ τοῖς, οἱ γλαυκὴν δυσπέμφελον ἐργάζονται,

εὔχονται δ᾽ Ἑ κάτῃ καὶ ἐρικτύπῳ ᾿Ἐννοσιγαίῳ" ῥηϊδίως δ᾽ ἄγρην κυδρὴ θεὸς ὥπασε πολλήν"

ῥεῖα δ᾽ ἀφείλετο φαινομένην, ἐθέλουσά γε θυμῷ, ἐσθλὴ δ᾽ ἐν σταθμοῖσι σὺν Ἑρμῇ ληίδ᾽ ἀέξειν,

445

βουκολίως τ᾽, ἀγέλας τε, καὶ αἰπόλιω πλατέ᾽ αἰγῶν,

ποίμνας τ᾽ εἰροπόκων δίων, θυμῷ γ᾽ ἐθέλουσα,

VARIAE LECTIONES.

Frob. Trinc. emendavit primus Steph. παραγίγνεται Flor. B.Goettl. óvívgouv Flor. B. C. F. Vat. Rehd.

vs. 437. τε βίῃ Flor. D. Par. C.

vs. 438. χαίρων Ts* TOxsUc: δὲ, ut est in contextu apud Stephanum , recepimus e Ven. (Conf. Muetzell. p. 269.) χαίρων T€ etiam SS. et Edd. plerique, χαίροντε Par. F. xaípovraiPar. A. τοκεῦσι δὲ cum Schol. Ven. ad h. 1. agnoscunt Flor. B. D. F. Neap. Par. D. C. F. Bodl. τοκεῦσί τε habent Flor. A. C. E. Vat. Par. A. E. G. H. Rehd. Ald. Bas. Frob. Iunt. 1. ο- misit 7e lunt. 2. τοκεῦσιν, item omisso T£ ante κῦδος, Trinc. et hinc praeter Steph. (qui tamen ipse in marg.'yp χαίρων rs To- κεῦσιν) ceteri deinceps, quamvis metrica adesset difficultas, commonstrata primum a Gernhardto Lection. Apollon. p. 155.

vs. 439. ἱἑπήεσσι Rehd. παριστάμεν Bodl. ἐθέλῃσιν Flor. A. B. Ο. ἐθελήσῃ Flor. F. κε θέλῃσι Rehd.

vs. 440. xai τοῖς ἢ Flor. D. γλακὴν Flor.C. γλαυκὴ Flor. D, ἐργάζωνται Flor. B.

vs. 444. ἐριτύπῳ Par. II.

vs. 4492. À' abest a Rehd. κυδρὴ, ut dedimus, exhibent Flor. A. B. C. D. E. Vat. Ven. Par. C. E. Rehd. Reliqui SS. ut vulgo Edd. κυδνὴ. Couf. supra dd. ad v. 398. Ῥγὸ πολλὴν legendum κρυπτὴν haud sane feliciter coniecit Wakefield. Silv. Crit. III. p. 189.

vs. 443. ἀφείλατο Flor. D. ἀφείλετο ἄγραν φαινομένης Par. B. ἀφ. ἄγραν φαινομένην Par. D. Scilicet ἄγραν ibi as- sumtum e glossa. φαινομένης etiam Vat. Goettlingii. ἐθέλουσά τε Flor. D.

vs. 444. est ἀΐξειν operarum vitium in Graeviana.

vs. 445. βωκολίας T' ἄγ. Par.A. βου- κολίας ἀγέλας τε Par. B. ac Basileensis interpres reddidit armentaque boum gre- gesque latos caprarum, utsit βουκολίας adiectivum ; similiter Heinsius: sed iam Schmidius armentaque gregesque et cu- stodias latas caprarum cum distinctione, quam minus recte Heinsio tribuit Muet- zell. p. 81. βουκολίας τ᾿, ἀγέλας τε.

vs. 446. εἰροπόκων δίων, ut dedimus cum Wolfio, Boisson. Dind. Goettl. , ut- que ediderat iam Schmidius, non, ut vult

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

Σ " " ἐξ ὀλίγων βριάει, κἀκ πολλῶν μείονα θῆκεν.

7 - οὕτω τοι, καὶ μουνογενὴς ἐκ μητρὸς ἐοῦσα,

πᾶσι μετ᾽ ἀθανάτοισι τετίμηται γεράεσσι.

450 βῆκε δέ μιν Κρονίδης κουροτρόφον, ci μέτ᾽ ἐκείνην ὀφθαλμοῖσι ἴδοντο φάος πολυδερκέος ᾿Ηοῦς. οὕτως ἐξ ἀρχῆς κουροτρόφος" αἱ δέ τε τιμαί. Ῥείη δ᾽ αὖ δμηθεῖσα Κρόνῳ τέκε φαίδιμα τέκνα,

VARIAE LECTIONES.

Muetzell. p. 92. Basileensis, exhibentFlo- rentini omnes, Vat. Par.B. E.Bodl. Ceteri SS. mei, ut Ald. ceteraeque ferme Edd. ante Wolfium, recentiorum etiam Gaisf. εἰροπόκων γ᾽ δίων, perperam isto γ᾽ ex sequentibus recepto. θυμῷ γ᾽ ἐθέλουσα, quam veram scripturam. merito censuit Muetzellius p. 200, receperuntque Dind. et Goettl. recipiendam nos quoque duxi- mus, oblatam a Med. Flor. E. F.Vat. Par. C. E. Iunt. 4. 2. θυμῷ τ᾽ ἐθέλουσα Flor. D. θυμῷ ἐθέλουσα. Par. D. F. G. H. I. θυμῷ γε θέλουσα reliqui SS. et praeter laudatos editi libri omnes. θυμῷ γε θέ- Aovzz Aldus dederat. Mire Guyetus le- geudum censuerat ἀδέλουσα.

vs. 441. βριάρει Par. H. κἀκ πολλῶν scribendum duximus cum Boisson. ac Din- dorf. Contractionem in xZx , quam Basil. primum recepit, postea Meins. et cett. ferme Edd., agnoscunt Flor. C. E. F. Neap. Par. D. Dodl. R. S. Ceteri SS. mei καὶ ἐκ ut Ald. Tunt. 1. 9. Frob. Trinc. € Steph. et recentiorum Goettl.

vs. 448. τοι μουνογενὴς καὶ ἔκ. Par.D.

vs. 449. γεράεσσιν Flor. A. F.

vs. 450. ὀφθαλμοῖσι Trinc. dubium, an ex Cod. Sed certum est, v adiectum a recentioribus csse, eum iam ignorabatur digamma. Ratio- nem eius habendam duxi cum Goettlin-

ἤδοντο unus

gio: ἴδοντε Par.E. πολυδέρκεον Med.Flor. A. C. E. Taur. Ven.Par. E.(sed in marg. yp. πολυκέρδεον) G. H. I. Rehd. πολυκέρ- sov Par.C. sed in margiue yp. πολυδέρκε-͵ ον. Etiam Scholia πολυκέρδεον agnoscunt.

vs. 459. ὄντως Txur. ἐξαρχῆς Par. C. κουριτρόφον Par. 11. αἱ δέ τε Par. D. G. I. α δέ τι τιμαίγαι. αἱ δ' ἐστι τιμαί Par. H.

vs. 453. Ῥείη δ᾽ αὖ δμηθεῖσα, quam lectionem cum Muctzellio p. 106, 142. veriorem duximus, exhibent Par. ἃ. Flor. F. (sed correctum ab alia manu ex ὑπο- δμηθεῖσα) . Ald. Bas. Tunt. 1. 2. Frob. Steph. ethinc Edd. usquead Robinsonum, qui primus 'Peíz δ᾽ ὑποὸμηϑεῖσα invexit, ut deinde scribendum censuere etiam Wolf. Gaisf. Boisson. At "Pez δ᾽ ὑποὸμ. Dind. Goettl. quod utique metro conve- nientius. Ῥείη ὑποὸμηϑεῖσα habent Flor. A. Ven. Trinc. Ῥείη δ᾽ ὑποὸμ. Flor. C. D. Neap. Vat. Par. C. E. F. Rehd. 'Peíz ὑποδμ. Taur. Flor. E. Robinsoni lecti- onem exhibent Flor. D. Par. B. D. G. H. I. (Bodl. R. 5.3) Illamautem, quam Dind. et Goettl. probarunt, in suo Codice repe- risse videtur interpres Dasileensis, qui reddiderit facile vero domita a Saturno. Certum est δ᾽ omnino hic requiri , stare autem id salvo metro non posse, prae- cedente "Pei, sequente jz09[4408/0a;scd

OEOTLPONIA.

᾿Ιστίην, Δήμητρα, καὶ Ἥρην. χρυσοπέδιλον,

455

"Iüiué» τ᾿ " Aíduy y ὃς ὑπὸ χθονὶ δώματα ναίει

ME; Y N27 ᾽ , νηλεὲς ἦτορ ἔχων, καὶ ἐρίκτυπον ᾿Εννοσίγαιον, Ζῆνώ τε μητιόεντα, θεῶν πατέρ᾽ ἠδὲ καὶ ἀνδρῶν, - dic " , "24 ΄ τοῦ καὶ ὑπὸ βροντῆς πελεμίζεται εὐρεῖα χθών. καὶ τοὺς μὲν κατέπινε μέγας Κρόνος, ὅστις ἕκαστος

400

νηδύος ἐξ ἱερῆς μητρὸς πρὸς γούναθ᾽

eo

4X0ITO*

b H e ΄ ? - , , τὰ φρονέων, Wa μή τις ἀγαυῶν Οὐρανιώνων ἄλλος &» ἀθανάτοισιν ἔχῃ βασιληΐδα τιμήν.

VARIAE LECTIONES.,

aeque certum, rationem metro consulendi per scripturam 'Pezz repugnare epicorum usui in Deae nomine formas non admit- tenti nisi hasce "Pez, Ῥεία et Ῥέη, Ῥείη, producta in omnibus posteriore syllaba. Conf. Muetzell. p. 140 seqq. "Videtur ὑποὸμηϑεῖσα mirifice placuisse librariis, qui invehendum in hunc locum duxerint pro αὖ ὁμηθεῖσα, ut supra v. 374. pro εὐνηβεῖσα.

vs. ἀδέ. Ἰστίην, quod ab antiquiore epico exspectes, quodque firmat Eustath. p. 1564, 52. (quem conf. 1756, 22 seq.

1814, init.) exhibent cum Etym. M. v. *

Ἑστία p. 382. Codd. Flor. A. D. E. F. Vat. Neap. Par. A. E. F. I. Editionum Ald. Bas. Iunt, 1. 2. Frob. Trinc. Steph. Heins. Graev. Dind, Goettl. In Cod. Par. C. legitur fori», fuitque etiam ἑστίην. Ju Flor. D. est Eicrí4v; in Flor. C. et Par. B. D. G. H. Rehd. Bodl. R. S. "EcTí4v, quam lectionem primus recepit Oporinus, postea Schmidius, Wintertonus Clericus, Krebsius; dehinc etiam Robin- son. Wolf. Boisson. Apud Ammonium v. βωμός p. 53. vitiose scriptum est Hy καὶ Δήμητραν. Cumhoc et Eustathio p. 1564, 52, Δήμητραν commune vitium habent

Med. Flor. C. E. F. Vat. Par. B. E. F. H.TY. Rehd. Ἵρην Par. A. Ald. Iunt. 1. Frob. Trinc. Ἶριν. Eustath. l. c. quae vitia nata ex iotacismo. Ἥραν Etym. M. l.c. χρυσοπέδηλον Bodl.

vs. 455. ναί Rehd.

vs. 496. εὐρύκτυπον Bodl.

vs. 457. μοτιόεντα Trinc.

vs. 458. ἀπὸ βροντῆς Flor. D. πολεμίζεται Flor. A. D. E. Vat. Par. B. F. H. 1. πελεμίζεται cor-

rectum e πολεμίζεται Flor. B. F. “πξλεμίζεται Par. E. πελεμίζετο Par. D. G. Rehd.

vs. 459. μέγας Kpóvog pro vulgato Κρόνος μέγας recepimus e Med. Flor. B. F. Vat. Par. E. H. Conf. vs. 168. 4135. 405. ὥς τις ἕκαστος Wolfio pla- cebat prae vulgata lectione, quamvis et illam satis bene habere confitenti.

vs. 460. ἐξ [epic πατρὸς γούναθ᾽ ἱκ. γαι.

vs. 469. ἐν abest a Vat. ἀθανάτοισι Flor. F. ἔχοι Flor. D. E. F. Neap. Par. C. I. sicut. inter ἔχῃ et ἔχοι post ἵνα etiam v. 892. variatur. ἔχει o7 B. Flor. F. ἔχει βασ. Par. E. Ald, Bas. Tunt. 1.2. Frob. Trinc. £z, quod ceteri Codd. ha-

62

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

πεύθετο γὰρ Γαίης τε καὶ Οὐρανοῦ ἀστερόεντος, οὕνεκά οἱ πέπρωτο ἑῷ ὑπὸ παιδὶ δαμῆναι,

καὶ κρατερῷ περ ξόντι. Διὸς μεγάλου διὰ βουλάς.

τῷ ὅγε οὐκ ἀλαοσκοπιὴν ἔχεν, ἀλλὰ δοκεύων

" .«» Z : παῖδας ἑοὺς κατέπινε

Ῥέην δ᾽ ἔχε πένθος ἄλαστον.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ ΔΙ’ ἔμελλε θεῶν πατέρ᾽ ἠδὲ καὶ ἀνδρῶν τέξεσθαι, τότ᾽ ἔπειτα Φίλους λιτάνευε τοκῆας

470

^ $e - x , ^ , Z τοὺς αὐτῆς, Γαῖάν TE καὶ Οὐρανὸν ἀστερόεντα,

μῆτιν συμφράσσασθαι, ὅπως λελάθοιτο τεκοῦσα παῖδα φίλον, τίσαιτο δ᾽ ἐριννῦς πατρὸς Eolo

VARIAE LECTIONES.

bent, primus recte reposuit Stephanus. βασιλίδα Vat.

vs. 465. abest a Par. D. πατρὸς με- γάλου pro Διὸς μεγ. Flor. A. F. Vat. Par. E. Trinc. commendatque hanc le- ctionem Schol. Cantabr. Croni patrem Vranum significari indicans. Possit pro- babilis lectio videri ob sequentia v. 469 seqq. urgetque Scholiasta Διὸς βουλὰς ' nondum nato love. Sed suspectam merito alteram lectionem facit prior in πατρὸς correpla contra morem Hesio- deum. Tum bene Goettlingius » Oraculo »quasi proditum erat a filio Cronumregno »exutum iri. His ipse poéta addidit, »hoc Διὸς μεγάλου διὰ βουλὰς factum »iri." Idem visum Muetzellio p. ὅ0. 480.

vs. 466. Hiatu τῷ ὅγε oux merito of- fensi VV. DD. corrigendum duxere, Bent- leius τῷ δ᾽ ἄρ᾽ Üy' oix, consentiente Heynio ad Il. A. 515; Goettlingius τῷ Κρόνος oux; Hermannus in Cens. Goettl. τῷ xai ὅγ᾽ οὔκ, addens sic esse καὶ ante negationem Il. O. 194.0d. N. 331.Codi- ces nihil variant. ἔσχεν Rehd.

vs. 467. ἑὰς Flor. D. Ῥέην, quam

formam primum híc Hesiodum, huiusque exemplo deinde alios usurpasse notat Muetz. p. 141. omnes Codd. agnoscunt.

vs. 468. ὅτε δὴ ἔμελλε Flor. E. Par. H. I. ὅτε δι' ἔμελλε Med. ὅτε Δι᾿ €- μελλε Par. F. ὅτε δὴ δ᾽ ἔμελλε Tunt. 1. 9. Muetzellius p. 202. veram le- ctionem fuisse putat ἀλλ᾽ ὅτε δὴ ῥ' 4- μελλε. Puto equidem ante σατέρ' ἠδὲ καὶ ἀνδρῶν Dei nomen de more hic re- quiri. ἔμελε Vat. πατέρ' ἰδὲ Flor. F.

vs. 469. τεύξεσθαι Neap. Trinc. A«- τάνευσε Med. Flor. F. Par. H. A/za- νεύε τὸ Par. D.G. Rehd.

vs. 410. τοὺς αὐτῆς, quod hic re- quiri docuit Reizius, exhibent Flor. D. E. Ceteri omnes αὑτῆς, ut Ald. et omnes

ante Gaisford. Editi. vs. A1. μῆτιν συμφράσσεσθαι Par.

Α. μῆτιν συμφράσασθαι Flor. A. B. D. E. Par. C. Bodl. μῆτιν o£ φράσασϑαι Flor. C. Par. D. G. Rehd.

vs. 412. ἀνδρὸς &ciocorrigendum cen- suit Guyetus. Codd. nihil variant. Conf. infra Commentarius. ἐριννὺς Par. A. B. F. Ald. Bas. lunt. 1. 2. Frob.

OEOTONIA.

63

παίδων͵, οὺς κατέπινε μέγας Κρόνος ἀγκυλομήτης. οἱ δὲ θυγατρὶ φίλῃ μάλᾳ μὲν κλύον, ἠδ᾽ ἐπίθοντο,

475

καί oi πεφραδέτην, ὅσα περ πέπρωτο γενέσθαι

ἀμφὶ Κρόνῳ βασιλῆϊ καὶ υἱέϊ καρτεροθύμῳ. πέμψαν δ᾽ ἐς Λύκτον, Κρήτης ἐς πίονα δῆμον,

ὅπποτ᾽ ἄρ᾽ ὁπλότατον παίδων ἤμελλε τεκέσθαι Ζῆνα μέγων" τὸν μέν οἱ ἐδέξατο Toa πελώρη

Κρήτῃ ἐν εὐρείῃ τρεφέμεν ἀτιταλλέμεναί τε.

ἔνθα μιν ἵκτο φέρουσα θοὴν διὰ νύκτα μέλαιναν πρώτην ἐς Λύκτον" κρύψεν δέ ἑ χερσὶ λαβοῦσα

VARIAE LECTIONES.

vs. 43. Κρόνος μέγας Par. B. &y- χυλόμητις Flor. C. Par. G. Rehd.

vs. 414. μετὰ μὲν κλύον ἜτΟΡ. μὲν ab- est aPar.B. F. ἔκλυον ἠδ᾽ ἐπείθοντοΡαν.Ο.

vs. 416. κρατεροθϑύμῳ Flor. C. D. E. Vat. Par. C. καρτερομύθῳ Par. H.

vs. ATT. πέμψαντες A. Par. B. Ad- xTpov Taur. Fuit Λύκτος velAózToc Cre- tae, nonAóxrgoc. Vid. Hom. Il. B. 647. ibique Schol. Steph.*Byz. in v. ibique VV. DD. Spanhem. ad Callim. H. in Iov. 4. in Ap. v. 353. Auxrày legendum con- iecit Meursius in Creta II. 3. p. 14. minus probabiliter.

vs. 418. ὅποτ᾽ ἄρ᾽ ó Flor. D. ὅπποτ᾽ ἂν ὃ Par. C. ὁπλότατον Par. B. ἔμελλε Flor. E. Puto equidem antiquitus μα iu ἔμελλε pronunciando geminatum fuisse, ut in ἔμμορε, ἔμμαϑε; recentioribus de- beri ἤμελλε, pro quo tamen hic ἔμμελλε primus scribere. nolui.

vs. 419. τὸν μὲν ἐδέξατο Par. D. oí δέξατο Flor. A. Trinc.

vs. 480. χρύψεν δ᾽ εὐρείῃ Flor. C. Par. G. Rehd. Κρήτῃ εὐρείῃ Par. A. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Opor. Trinc. Steph. Kp. (ἐν) £üp. Heins. Κρήτῃ ἐν εὐρείῃ iam

Schmidius ac deinde Wintertonus, Grae- vius et omnino recentiores, habentque sic SS. tantum non omnes. εὐνείῃ. Par. H. τρέφεμεν ἀτιταλλέμεναί τε dedimus se- cundum Flor. ἃ. Ο. D. E. F. Vat. Par. B. C. E. G. H. I. Rehd. Schol. Basil. p. 256. reliqui SS. τραφέμεν, ut est in Edd. τρά- φΦεμέν τ' ἀτιτ. Wintertonus. Idem in mentem venit Spitznero de vers. her. p. 41. Sed c inserto nihil opus. Produci de more potuit in quinque brevibus me- dia. Exemplo sint tot Homeri versus, in quorum clausula est &ovéovro, ἀπονέον- ται, ἀπονέεσθαι, I1. B. 145 288. Λ. 515. cett. ἀντιταλλέμεναί τε Par. D.

vs. 481. ἔνθα μιν, quod necessario recipiendum scripsit Hermannus in Cens. Goettl. recipiendum nos quoque duximus a Bodleiano Cod. oblatum. Ceteri SS. ut vulgo Edd. ἔνϑα μὲν. Bodleianae le- ctioni favere Scholia videntur, in qui- bus est ἦλθε φέρουσα τὸν διὰ νυκτός. θοὴ elegantius censuit Schraderus ad Musaeum p. 217. Vulgatam firmant loci Homeri Il. K. 594, 468. Ω. 566, 655. Od. M. 384.

vs. 489, πρῶτῇν (sic) Flor. F. σρῶ-

HXEIOAOT

ἄντρῳ ἐν ἡλιβάτῳ, ζαθέης ὑπὸ κεύθεσι γαίης. Αἰγαίῳ ἐν ὄρει. πεπυκωασμένῳ, ὑλήεντι.

485 τῷ δὲ σπαργανίσασα μέγαν Alloy ἐγγυάλιξεν Οὐρανίδῃ μέγ᾽ ἄνακτι, θεῶν προτέρῳ βασιλῆϊ

“2“» 5848 7 .-κ"Νν 1 7 ^ τὸν τόθ᾽ ἑλὼν χείρεσσιν ἑὴν ἐγκάτθετο νηδὺν 9

VARIAE LECTIONES.

Toy δ᾽ ἐς A. Flor. E. Par. I. πρῶτον ἐς αὐτὴν A. Par. À. Ald. Iunt. 4. 9. Frob. item Bas. ut interpres ibi primum ad ipsam Lyctum. Scilicet αὐτὴν requiri crediderunt, ut in hoc versu ipsa desi- gnaretur urbs Lyctus. Goettlingio vide- tur in quibusdam exemplaribus fuisse Πρῶτον ἐς αὐτὴν Λύκτον; ἔπειτα δὲ χερσὶ λαβοῦσα. Sed sic manca exstat oratio. À Wolfio editum πρῶτα μὲν ἐς A. tacite et invitis Codd, Λυκτρὸν Med. κρύψε Flor. C. D. E. F. Vat. Par. E. I. Rehd. Ald. Bas. Iunt. 1- 2. Frob. Trinc. Steph. κρύψαι Par. B. κρύψε δ᾽ $ Neap. κρύψε δὲ χειρὶ (sic) Par. C. spa- tio eraso post δὲ, in quo fuit £: namque in glossa legiturifyovy αὐτὸν. κρύψεν δὲ primus Commelinus. χειρὶ etiam Flor. A. D. E. Taur. Neap. Par. I.

vs. 485. Αἰγαίῳ ἐν ὄρει ut Hesiode- um citant Scholia ad Aratum v. 53. Αἰγαίῳ explicant. etiam Scholia ad h. 1. habentque sic omnes Codd. excepto Par. B. in quo est 'I2z/o ; ut legisse etiam in suo exemplo videtur Mombritius, qui reddiderit monte sub Idaeo, utque (in- certum , utrum a Mombritio desumtum an de coniectura) legendum Robinsonus censuit. In Flor. F. Αἰγαίῳ correctum est ex Αἰγέων, quod item in Med. le- gitur. In nullo repperi 'Apyzío, quod Editiones habent Ald. Frob. Bas. (in- terpres Argaeo) Steph. Comm. Heins. Schmid. quodque operose confutavit

Graevius, sed pro quo restituendum A7- γαίῳ viderant iam Guyetus et L. Barlae- us, ut item Salmasius Exerc. Plin. p. 626. Δικταίῳ coniectura est Bentleii. πεπικασμένῳ Par.H. πεπυκασμένῳεμά. sed e prius expunctum.

vs. 485. σπαργανήσασα Flor. F. sed 47 ex correctione; σπαργανώσασα Flor.C.E. Par. G. H. I. Rehd. ἐγγυάλυξεν Par. B.

vs. 486. Οὐρανίδῃ μέγ᾽ ἄνακτι omnes, quod sciam, Codd. dixitque Homerus I. K. 33. seq. μέγ᾽ ἀνάσσειν. Paullo tamen insolentius dictum hic μέγ᾽ ἄνακτι pro με- 'y&Au.Diversa admodum sunt, quaeGoett- ling. comparat. Namque in ó πάνυ Σωκρά- τῆς intelligitur σοφ ὃς, vel simile quid; in μᾶλλον Ἴωνες apud Herodot. 1.146. par- ticipium ὄντες, ut in οὗ πάλαι aliisque e- ijusmodi. μὰψ αὖραι (infra v. 812.) ad quod item provocat, an sic disiunctum scribendum sit, dubitari potest.Suspectum quoque μέγ᾽ ἄνακτι facit neglectum di- gamma. Fortasse Hesiodus dederat Οὖ- ρανιών: ἄνακτι vel Οὐρανοῦ vis ἄνακτι, quod digamma ignorans sciolus muta- tum ivit.

vs. 487. ἐγκατέθετο Med. ἐσκάτθετο, quomodo scribendum coniecerat Guyetus, quodque deinde probarunt etiam Reizius et Wolfius, recepitque in contextum Din- dorfius, recipiendum quoque nos duxi- mus, oblatum a Flor. A. B. D. Par. C. Bodl. ἐσκάττετο Par. D. νηδοῦ Par. D. νηδὺν Ald. Bas. Iunt. 4. 2. Frob.

OEOTONIA.

65

σχέτλιος, οὐδ' ἐνόησε μετὰ φρεσὶν, ὥς οἱ ὀπίσσω ἀντὶ λίθου ἑὸς υἱὸς ἀνίκητος καὶ ἀκηδὴς 490 λείπεθ', d μιν τάχ᾽ ἔμελλε, βίῃ καὶ χερσὶ δαμάσσας, - : " Á € 9) 1 hJ ΄ὔ , y. τιμῆς ἐξελάαν, ὁ δ᾽ ἐν ἀθανάτοισιν ἀνάξειν. Καρπαλίμως δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτω μένος καὶ φαίδιμα γυΐα » - DA e ? ,? - ηὔξετο τοῖο ἄνακτος" ἐπιπλομένων δ᾽ ἐνιαυτῶν Γαΐης ἐννεσίψσι πολυφραδέεσσι δολωθείς, 495 ὃν γόνον ἂψ ἀνέηκε μέγας Κρόνος ἀγκυλομήτης 9 νικηθεὶς τέχνῃσι βίῃφί τε παιδὸς ἑοῖο. ^2 » 3.5.2 , 4 ^ πρῶτον δ᾽ ἐξήμεσσε λίβον, πύματον καταπίνων.

VARIAE LECTIONES.

vs. 4 88, ὀπίσω Flor. A. D. E. Vat. Ald. Das. Iunt. 1. 2. Frob. Trinc.

vs. 489. ἀνήκεστος Par. F. Bodl. ἀλχηδὴς Par. F.

vs. 490. δαμάσας Flor. A. E. F. Vat. Par. E. Rehd.

vs. 491. ἐξελάειν Flor. A. B. Par. B. Bodl. ἐξελάσαι Par. H. Plurium Co- dicum scripturam ἐξελάαν recte tuitus est Muetzellius p. 64. collatis IIl. 6. 597. Schol. Victor gi, Tl. N. 27. He- sychio T. I. p. 1989 Apollon. Rhodio IV. 401. ὃ δ᾽ Ald. Bas. Guyeto place- bat ἠδ᾽ ἀθανάτοισιν ἀνάσσειν, sed emen- datione nihil opus. ἀθανάτοισι Flor, F. reete quidem , neque tamen tribuen- dum hoc solertiae librarii, qui rationem habuerit digammi in seq. voc. ἀνάξειν. ἀνάξει Par. A. F. ἀέξειν Flor. D. ἀέξει Ylor. E.

vs. 493. ἠύξατο Flor. C. E. Vat. Neap. Par. A. D. H. yU£2,ro (sic) oio V ἄνακτος Rehd. ἠύξα τοῖς δ' ἄνακτος Flor. D. τοίου ἄνακτος Vat. τοίου δ᾽ ἄνακτος Flor. C. E. Neap. Par. C. τοῖον ἄνακτος Par. D. quas variationes item peperit ignoratio digammatis. ἐπιπσλομέ-

vay δ᾽ ἐνιαυτῶν, ut habet margo Stephani, Codd. exhibent plerique. Abest à' a Med. Paull. Trinc. ἐπιπλομένου ἐνιαυτοῦ Par. A. Ald. Bas. Frob. ἐπιπλῇ μένου δ᾽ ἔνι- αὐτοῦ (sic) Flor. C. ἐπιπλομένου δ᾽ &vi- &vroj lunt. 2. Steph. et hinc Edd. us- que ad Robinsonum, qui cum Clerico veritus, ne lupiter nimis brevi spatio ad magnitudinem patri terribilem ado- levisse videretur, ex Codice Reg. Soc. ἐπιπλομένων δ᾽ ἐνιαυτῶν restituit. Recte autem Muetzellius d. 106. collato loco Scuti v. 87. et Hoegesini versu apud Pausan. IX. 299. 1. aequalem esse do- cct utriusque numeri potestatem. Nobis parendum visum est maioris partis Co- dicum auctoritati. -

vs. 494. ἐνεσίῃσε Rehd. ἐννεσείῃσι Trinc. πολυφράδεσσι Flor. F. περιφρα- δέεσσι Flor. E. χολωϑεὶς Flor. D. E. Par. C. I. δολωθεὶς, ut vulgo, Flor. C. sed in margine eadem manus scri- psit xoA.

vs. 495. &yxvuAÓuwriG Par. G.

vs. 497. ἐξήμεσσε hic scribendum recte monuit Hermann. in Cens. Goettl. Vt est ἀπέμεσσεν Tl. €. v. 431. ab ave-

5

HXIOAOT

τὸν μὲν Ζεὺς στήριξε κατὰ χθονὸς εὐρυοδείης Πυθοῖ ἐν ἡγαθέῃ. γυάλοις ὑπὸ Παρνησοῖο 500. σῆμ’ ἔμεν ἐξοπίσω, θαῦμα θνητοῖσι βροτοῖσι. Λῦσε δὲ πατροκασιγνήτους ὀλοῶν ἀπὸ δεσμῶν Οὐρανίδας, cÜc δῆσε πατὴρ ἀεσιφροσύνῃσιν" οἵ οἱ ἀπεμνήσαντο χάριν εὐεργεσιάων, δῶκαν δὲ βροντήν, ἠδ᾽ αἰθαλόεντα κεραυνὸν 905 καὶ στεροπήν᾽ τοπρὶν ὃξ πελώρη Γαῖα κεκεύθει. τοῖς πίσυνος θνητοῖσι καὶ ἀθανάτοισιν ἀνάσσει. Κούρην δ᾽ ᾿Ιαπετὸς καλλίσφυρον ’᾿Ωκεανίνην

ἠγάγετο Κλυμένην καὶ ὁμὸν λέχος εἰσανέ

“γεν.

ἡ δέ οἱ "Ατλαντα κρατερόφρονα γείνατο παῖδα 910 τίκτε δ᾽ ὑπερκύδαντα Μενοίτιον ἠδὲ Προμηθέα ποικίλον, αἰολόμητιν, ὡμαρτίνοόν τ᾽ ᾿Επιμηθέα,

VARIAE LECTIONES.

μέω, sic est ἐξήμεσσε ab ἐξεμέω. Quod omnes SS. et Edd. exhibent ἐξήμησε aor. 4. est ab ἐξαμάω. σήματον Vat. vs. 499. γυαλοῖς Par. H. Παρνησοῖο oblatum a Med. Flor. A. B. F. Par. C. Ald. Bas. Iunt. 1. 9. Frob. Trinc. reci- piendum duximus cum Dind. et Goettl. Conf. Muetzell. p. 187. Παρνασσοῖο Flor. E. Par. B. Rehd. Bodl. e recen- tiorum usu. Vid. Eustath. p. 1872. 50. Παρνησσοῖο ceteri libri SS. et plerique Edd. vs. 500. ἕμεν᾽ ἐξοπίσω Ald. Bas. Iunt. 1. 2, Frob. Trinc. Steph. σῆμ᾽ ἔμεν ἐξ ὀπίσω καὶ θαῦμα ὀλοῶν ὑπὸ δεσμῶν. , Par. B. in quo versus 501 desideratur. βροτοῖσιν Flor. A. vs. 501. λύσε Rehd. ὑπὸ δεσμῶν Flor. C. F. Vat. Neap. Par. A. E. F. G. H. Rehd.

vs. 509. ἃς Med. sed in marg. oUc, ut ceteri. ἀεσιφροσύνῃσι Flor. B. &ec- σιφροσύνῃσιν Vat. Par. E. ,

vs. 503. ἐπεμμώσαντο Flor. A. Trinc. Stephani ME M varietas Il. ἢ. 498. ubi vid. Heyn. Vulgatam hic Scho- lia tuentur.

vs. 505. τὴν πρὶν Par. B. F. τὰ σρίν γε legendum coniecit Guyetus, unde τὰ 7piv Robinsonus in contextum recepit. Sed mutatione nihil opus est.

vs. 506. πίσινος Par. H.

vs. 507. καλίσφυρον Par. C.

vs. 508. εἰς ἀνέβαινεν. Vat.

vs. 509. καρτερόφρονα Vat, Par. E.

vs. 540. ὑπερκύδναντα. Vat.

vs. 511. abest a Par. B. αἰολομῆ- τιν Par. A. F. ut Ald. Bas. Iunt. 1. 9, Frob. Trinc. Primus Stephanus e Gram- maticorum praccepto πρσπαροξυτόνως

OGEOLIONIA.

67

ὃς κακὸν ἐξ ἀρχῆς γένετ᾽ ἀνδράσιν ἀλφηστῇσι. πρῶτος γάρ ῥα Διὸς πλωστὴν ὑπέδεκτο γυναῖκα παρθένον. ὑβριστὴν ὃὲ Μενοίτιον εὐρύοπα Ζεὺς

915 εἰς Ἔρεβος κατέπεμψε, βαλὼν ψολόεντι κεραυνῷ, élyex! ἀτασθαλίης τε καὶ ἠνορέης ὑπερόπλου. "ArAae δ᾽ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχει κρατερῆς ὑπ’ ἀνάγκης; πείρωσιν ἔν γαίης, πρόπαρ Ἑσπερίδων λιγυφώνων ἑστηὼς, κεφαλῇ τε καὶ ἀκαμάτοισι χέρεσσι.

920 ταύτην γάρ οἱ μοῖραν ἐδώσσωτο μητίετα Ζεύς. δήσε δ᾽ ἀλυκτοπέδησι ΤΠρομηθέα ποικιλόβουλον δεσμοῖς ἀργαλέοισι μέσον διὰ κίον ἐλάσσας" καί οἱ ἐπ’ αἰετὸν ὥρσε τανύπτερον' αὐτὰρ ὅγ᾽ ἧπαρ

YARIAE LECTIONES.

scripsit. Conf. Muetzell. p. 21. ἀγκυ- λόμητιν Flor. E. Taur. -ἀγκυλομήτην Par.J. ὡμαρτὶ νοόν τ. Ald. Frob. Trinc. ἁμαρτήνοόν τ᾽ Par. D. E. G. ἅμαρτη- νόον 7' Rehd. ἁμαρτῳνοόν τ᾽ (sic eadem manu) Flor. C.

vs. 519. ὥς κακὸν vitium est Loesne- rianae. ἀλφηστῇσιν Flor. A. C. E. ἀλφε- verás Flor. F. Neap. Rehd.

vs. 513. ἐπέδεκτο Bodl.

vs. 514. ὑβριστήν τε Par. B.

vs. B4T. εὐρὺν abest a Par. B.

vs. 518. πρόπαν Med. Flor. C. E. Par. H. I. Bodl. λυγυφώνων Ald. Iunt. 1. 2. Frob.

vs. 519. ἑστείως Flor. D. 7$ abest a Flor. E. Par.l. ἀκαματῇσι Floren- tini omnes, Par. C. Reliqua maior parg Codicum omnesque Edd., si Goettling. excipias, ἀκωμάτοισι, quod retinendum duxi cum Muetzellio p. 194 seq. cum femininam adiectivorum compositorum formam non nisi rarius et gravi de

causa usurpare soleat Hesiodus, suetus alias maseulinam optare. Conf. supra vs. 39. 211. 302. infra 949. χείρεσσι Par. F.

vs. 520. ἐδάσατο Par. μητιέτα Par. B. D. Rehd.

vs. $21. δήσας àAuxr. Draco Stra- ton. 19. 4 et 64. 9. Choeroboscus apud Bekker. p. 1182. Lascaris Gr. ]. IH. A. II. f. v. Ed. Ald. hoc exem- plum afferentes correpti « in participiis aoristi temporis, quorum auctoritate moti Buttm. Gr. Gr. T. II. p. 388. Goettling. ad. h. 1. Muetzell. p. 482 seqq. ante vs, 521 excidisse aliquid suspicantur. Hesiodi Codd. quod sci- am, omnes, ut Edd., δῆσε δ' da. Conf. infra Commentarius. ἀλυκτοπέ- δῶσι Vat.

vs. 522. δεσμοῖσι ἀργαλέοισι Klor. F. κιόν᾽ Par.B.H. ἐλάσας Flor. A. D. E. F. Vat. Par. E. H.

vs. 593. ἀτὰρ Flor. C. Rehd.

5*

C. Bodl.

. ΗΣΙΟΔΟΥ͂

4 * t ἤσθιεν ἀθάνατον" τὸ δ᾽ ἀέξετο ἶσον ἁπάντῃ

925

νυκτὸς, ὅσον πρόπαν ἦμαρ ἔδοι τανυσίπτερος ὄρνις.

τὸν μὲν ἄρ᾽ ᾿Αλκμήνης καλλισφύρου ἄλκιμος υἱὸς Ἡρακλέης ἔκτεινε, κακὴν à" ἀπὸ νοῦσον ἄλαλκεν "larrerioyídy, καὶ ἐλύσατο δυσφροσυνάων,

οὐκ ἀέκητι Ζηνὸς ᾽Ολυμπίου ὑψιμέδοντος.

530

ὄφρ᾽ Ἡρακλῆος Θυῃβαγενέος κλέος hy

πλεῖον ἔτ᾽ ἢ τοπάροιθεν ἐπὶ χθόνα πουλυβότειραν. ταῦτ᾽ ἄρα ἁξζόμενος τίμα ἀριδείκετον υἱόν" καίπερ χωόμενος παύθη χόλου, ὃν πρὶν ἔχεσκεν,

VARIAE LECTIONES,

vs. 594. ἤσθιον Flor. A.

vs. 525. ἔδει Flor. C. D. E. Taur. Par. B. ἃ, Rehd. Ald. Bas. Iunt. 4. 2. Frob. πρόπαρ Vat. et sic primum Par. E. sed deinde correctum p in v.

vs. 526. τὸν μὲν ἂρ 'AAx. Par. C. Frob. τὸν μὲν γὰρ Vat.

vs. 598. ᾿Ιχπετιονίδης Flor. D. Ἰάπε- τεονίδῃ Flor. E. Vat. ᾿Ισπετεονίδη (sic cadem manu) Flor. B.

vs. 529. ὑψιλομέδοντος Flor. F.

vs. 530. Ἡρακλέος Par. G. Rehd. Ἡρακλέους Flor. E. Par. 1. Owflarye- νέος Par. B.

vs. 531. πλεῖον ἐστ᾽ ἢ Neap. τὸ πάροιϑεν Ald.

vss. 932—5'19. desunt in Flor. C. in Cod. R. S. pro vv. 552 seq. unus hic legitur ταῦτ᾽ ἂρ ὡζόμενος παύσϑη χόλον, ὃν πρὶν ἐπεῖχεν, quam contractionem probans Robinsonus edidit τοῦτον p ἁξόμενος παύσϑη x. ὃν mp. ἔχ. Sed τοῦτον omnes Codd. ignorant, quamvis varie v. 532 exhibentes. ταῦτ᾽ ἂρ ἁξόμενος Flor. B. E. Vat. Taur. Rehd. Parisini plerique, ut Ald. Bas. Iunt. 1.2. Frob. Trinc. etiam Gaisf. ταῦτ᾽ ἄρα

ἁξζόμενος, ut Steph. ac deinceps fermc Edd. Flor. A. D. F. Par. H. ταῦτ᾽ ἄρα ἑζόμενος Neap. Wolfius, hiatu ταῦτ᾽ ἄρα ἁξζόμενυς offensus, Graevium non inepte correxisse statuit. ταῦτ᾽ ἄρα φΦραζόμε- νος. Idem visum Schradero ad Musaeum p. 297. Sed est insolens haec vocalis ante duplicem consonantem correptio. Itaque I. H. Vossius ad H. in Cer. p. 28. maluit ταῦτα φραζόμενος, Goettlingius ταῦτ᾽ ἂρ φραζόμενος τιμᾷν ἀριδείκετον υἱὸν, καίπερ x. 7. x. ut ante παύδϑη copula non desideretur; Hermannus in Cens. Goettl. facile hiatum tolli statuit, scribendo ταῦτ᾽ ἄρ᾽ ὅγ᾽ ζόμενος, co- pulam autem ante παύδη non requiri , cum versus 535. non nisi antecedentis explicatio sit. Certe ὡξόμενος librariis adscribi nequit, ut praelatum ab iis magis ad intellectum plano φραζόμενος. Hiatus autem mihi posse ferri videtur, cum sit similis H. in Cer. v. 67. μέγα ὥξομαι, ut observavit iam Ruhnkenius.

vs. 533. καὶ σπερχϑ ώμενος (sic) Par. A. καί περ SS. omnes ac ferme Edd. Rectius tamen iam Schmidius coniun- ctim καίπερ, ut recentius Dind. et Goettl.

OEOTLONIA.

69

οὕνεκ᾽ ἐρίζετο βουλὰς ὑπερμενέϊ Κρονίωνι.

535

xal γὰρ ὅτ᾽ ἐκρίνοντο θεοὶ θνητοί τ᾽ ἄνθρωποι

Μηκώνῃ, τότ᾽ ἔπειτα μέγαν βοῦν πρόφρονι θυμῷ δασσάμενος προὔθηκε, Διὸς νόον ἐξαπαφίσκων. τῷ μὲν γὰρ σάρκας τε καὶ ἔγκατα πίονι δημῷ ἐν ῥινῷ κατέθηκε, καλύψας γαστρὶ βοείῃ,

940

τῷ δ᾽ αὖτ᾽ ὀστέα λευκὰ βοὺς δολίῃ ἐπὶ τέχνῃ

εὐθετίσας κατέθηκε, καλύψας ἀργέτι δημῷ.

δὴ τότε μιν προσέειπε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε Ἰιαπετιονίδη. πάντων ἀριδείκετ᾽ ἀνάκτων,

ὦ πέπον, ὡς ἑτεροζήλως διεδάσσαο μοίρας.

VARIAE LECTIONES.

χωσμένου Par. Ε, παύσϑη Flor. E. Par. C. (sed eraso c) I. Reg. Soc. χόλον Med. Flor. A, E. F. Vat. Par. E. Reg. Soc. χόλος Par. F. Trinc. ὅνπερ Ven. Flor. A. Vat. Par. B. F. Trinc. ἐπεῖχεν Flor. E. Par. I. Reg. Soc.

vs, 534. βουλὰ Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. βουλαῖσιν Meinsianae vitium est. Veriorem híc et infra v. 653 accentum habendum esse βοῦλας non temere suspicatur Goettlingius.

vs. 535. Üv4roí τε ἀνῆρ. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob.

vs. 531. δασάμενος Flor. B. Ζηνὸς pro Διὸς Flor. B. D. Vat. Par. D. E. F. G, H. I. Rehd. Emm. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Frequentem hanc vo- cabulorum Ζηνὸς et Διὸς permutationem esse observavit iam d' Orvillius in Vann. Crit. p. 189. ἐξαπατίσκων Taur. Par. A. C. I. Ald. Bas. lunt. 1. 2. Frob. Guyeto scribendum videbatur ἐξαπαφή- σων, sed correctiore nihil opus. Co- gnata sunt ἀπάτη et ἀτάφω. Ab hoc facia ἀπαφάω, ἀπαφίω, ἀπαφίσκω, ἐξαπαφίσκω.

vs. 538. Heynius Guyetum secutus pro τῷ μὲν hlc τῇ μὲν, at in v..540. pro τῷ δ᾽ αὖτ᾽ pariter scribendum τῇ δ᾽ αὖτ᾽ opinatus est. Codd. nihil va- riant, nisi quod hic Bodl. et. Emm. τοῖς μὲν exhibent, ut sit hominibus qui- dem, cui respondeat Auic vero , sc. Yovi.

vs. 539. fyviáNeap. καλύψας ἀργέτῃ δήμῳ Flor. F. sed in margine alia manu yp. γαστρὶ βοείῃ.

vs. 541. εὐθετήσας κατεθῆκε καλύ- ψάμενος ἀργέτῃ δήμῳ Rehd. εὐθετή- σᾶς etiam Par. B. I. εὐδετίσας Flor. E. dpyfry etiam Par. G. I.

vs. 545. abest a Flor. D. Ἰαπετεο- víà4 Flor. B. E. Par. C. Ἰαπετεωνίδη Vat. περιδείκετ᾽ ἀνάκτων Scholia et Par. C. Ceterum nulla Codicum vari- atio est. Potest tamen ante ἀνάκτων, quod digamma habuit, aliud antiquitus epitheton fuisse. Commodum quidem h. 1. sit κέρδιστε.

vs. S44. ἑτερόζηιλος Par. B. διεδά- σαντο Par. F. ἐδάσσαο Par. B. μοίραν Taur. Flor. E. Par. A. Ald. Bas. Tunt. 1. 2. Frob. Opor. . Etiam Basil, inter-

70 945

HEZIOAOT !

Ὃς Qro κερτομέων Ζεὺς ἄφθιτα μήδεα εἰδώς.

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Προμηθεὺς ἀγκυλομήτης,

5x ἐπιμειϑήσας. δολίης δ᾽ οὐ λήθετο τέχνης" Ζεῦ κύδιστε. μέγιστε θεῶν αἰειγενετάων,

τῶνδ᾽ ἕλευ ὁπποτέρην σε ἐνὶ Φρεσὶ θυμὸς ἀνώγει.

550

Φῇ ῥα doAopovéwv" Ζεὺς δ᾽ ἄφθιτα μήδεα εἰδὼς

-. f$ »1^ 1 ^ Ζ e ^N v - γνῶ ῥ᾽ οὐδ᾽ ἡγνοίησε δόλον xax δ᾽ ὄσσετο θυμῷ θνητοῖς ἀνθρώποισι, τὰ καὶ τελέεσθαι ἔμελλε.

[ri

χερσὶ δ᾽ ὅγ᾽ ἀμφοτέρῃσιν ἀνείλετο λευκὸν ἄλειζα.

VARIAE LECTIONES.

pres ct Mombritius partem. μοιρᾶν Par. B. I.

vs. 546. ἀγκυλόμητις Par. G.

vs. BAT. sx' ἐσιμειδ. Par. C. Rehd. 3x' ἐπὶμ. Par. D. I... à' abest a Par. B.

vs. 548. Veram lectionem Ζεῦ, re- ceptam a Wintertono, Wolfio, Gaisfor- dio, Dindorfio, Goettlingio exbibeut Flor. A. E. Par. D. H. I. Reliqui SS. et Edd. vitiose Ζεὺς. Opor. Ζεῦς.

vs. 549. τὸν δ᾽ ἕλευ Par. B. τῶν ἕλεν Flor. D.Par.C. Reliqui τῶν δ᾽ ἕλευ αἱ Ald, et hinc Edd. usque ad Gaisfordium, qui primus recte τῶνδ᾽ ἕλευ. Qued praeferen- dum Goettl. censet, ἐλεῦ exstat in Par. D. G. Rehd. Conf. Il. N. 994. 'Omorépy. Flor. D. Par. C. Rehd. γέ proez Flor. C.

vs. 550 et seq. in Emm. ita in unum contracti sunt $5 ἑὰ οὐδ᾽ ἠγνοίησε δό- λον" κακὰ δ᾽ ὕσσετο θυμῷ. in v. 550. δ' abest a Flor. D. μείδεα Bodl.

vs. 551. ἠγνόησε Flor. A. .

vs. 559. ὀνητοῖσι ἀνθρώποις Flor. E. τελέσεσθαι Flor. D. ἔμελλε pro com- plurium Codd. et Editionum ἔμελλεν re- cepimus e Flor. D. E. Par. C.

vs. 555. ἄλειφα, quod exhibent Ven. Flor. A. F. Par. H. Trinc. recipiendum

duximus cum Goettlingio. Reliqui SS. ct Edd. ἄλειφαρ. Scilicet notior haec li- brariis forma locum invasit rarioris an- tiquae, cuius tamen exempla satis multa exstant. Apud Callimachum quidem Fragm. XII. ἄλειφα Ruhnken. ad Hom. H. in Cev. v. 12. neutrum esse statuit plurale, sed veriora ipse docuit ad Cal- lim. T. I. p. 421. Ed. Ern. ἄλειφα ἑοδινὸν ἡδὺ dixit Hipponax apud Pollu- cem X. 87. et sic passim neutro ge- nere singulari numero vocabulum usur- pavit Hippocrates, de quo videndus Foésius. "Vide et citatos a Goettlingio Aeschyl. Agam. 351. Nonnum Dion. XIV.175. a Muetzellio p. 59. Q. Smyr- naeum XIV. 265. Apud Homerum inveniuntur casus ἀλείφατος, &Asípari, ἀλείφατα, sed incertum, a quo ducti nominativo. Nam casus rectus apud eum non exstat. ZAs;Qap invenias apud Theocr. VIT. 141. XVIII. 45. Oppian. Halieut. v. 658. Q. Smyrnaeum I. 796. sed quibus in locis versum claudit, ut videri possit ibi quoque librariis deberi. Per apocopen τοῦ p vel τοῦ c dictum ΄ ἄλειφα tradunt Herodianus apud Eustath. p. 1560. 20. Etym. M. et Zonaras in

OEOFLONIA.

71

χώσατο δὲ φρένας, ἀμφὶ χόλος δέ μιν ἵκετο θυμὸν, 555 ὡς ἴδεν ὀστέα λευκὰ βοὸς δολίῃ ἐπὶ τέχνῃ. ἐκ τοῦ δ᾽ ἀθανάτοισιν ἐπὶ χθονὶ φῦλ᾽ ἀνθρώπων καίουσ᾽ ὀστέα λευκὰ θυηέντων ἐπὶ βωμῶν. τὸν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς" ἸΙαπετιονίδη9, πάντων περὶ μήδεα εἰδώς» 560 ὦ πέπον, οὐκ ἄρα πω δολίης ἐπελήβεο τέχνης. Ὃς Qr κερτομέων Ζεὺς ἄφθιτα μήδεα εἰδώε" ἐκ τούτου δ᾽ ἤπειτα, δόλου μεμνημένος αἰεὶ, οὐκ ἐδίδου μελέοισι πυρὸς μένος ἀκαμάτοιο

VARIAE LECTIONES,

v. qua ratione reprobata Muetzellius, cuius digna est quae conferatur de hac re disputatio p. 58 seqq. statuere vide- tur, esse quorundam dialecto dictum Ana pro ἄλειμμα, ut Etymologo M. teste p. 64. 40. ἄλιππα pro eo di- xere Aeolenses. Tum idem confert Aér et ὕφα, de quibus vide Etym. M. 60. 54; 755. 96. Vat. Goettlingii in mar- gine aliam hanc versus clausulam ex- hibet ἀργέτα δημόν, ut Goettlingio vi- detur, ex alia recensione.

vs. 554. ἀμφὶ δέ μιν χόλος ἵκετο θυμῷ, Rehd. ϑυμῷ etiam Taur. Emm. Bodl. Ald.

vs. 555. ὡς ἐἴΐδεν Flor. F. δολίῳ ἐνὶ τ΄. Flor. F. Par. H.

vs. 557. in Flor. F. et Par. H. abest hic et legitur infra post versum 566. θυηέντων ὑπὸ Q Par. B. F. Emm. βομμῷ Par. A. Bodl. Ald. Bas. (interpres ta- men aris) Frob. Opor. βωμμῷ Iunt. 1. βώμμῳ Tunt. 2.

vs. 559. Ἵαπετεονίδη Flor. B. D. E. Par.C. πάντων περὶ Graevianae et pos- teriorum aliquot Editionum vitium nescio an exhibeant etiam Parisinorum Codd.

nonnulli. Certe in collatione mihi ad Loesuerianam facta πέρε notatum e Co- dicibus tantum C. F. G. H. I.

vs. 560. abest cum seq. a Flor. D. ἐπιλήθεο SS. plerique οἱ Edd. omnes. Sed recte monet Muetzellius, p. 189. esse hanc legitimam imperativi formam. Vid. "Epy. 977. Itaque e Flor. E. F. ἐπελήθεο recipiendum duximus. ἐπελή- θεαι Taur. ἐπιλάθετο Emm. *

vs. 562. δ᾽ ἔπειτα Vat. δὴ ἔπειτα edidit Goettlingius. δὴ non obtruden- dum híc Hesiodo. Primam in ἔπειτα metro exigente productam fuisse pro- nunciando ἔππειτα docent cumplures apud Homerum versus, quos Gramma- tici inepte ὠκεφάλους dixere, iidem in mediis versibus pro δ' ἔππειτα,, ut scri- bendum fuerat, ubique δ᾽ ἤστειτα inferen- tes, quod ita ferendum puto, ut in aliis locis ἡ, quamvis non Epicorum aetatis.

vs. 563. μελίοισι Flor. D. Par. C. D. F. G. H. 1. μελίψσι Ven. Flor. A. B. E. F. Med. Taur. Vat. Neap. Par. A. B. E. Bodl. R. S. Emm. Rehd. Ald. Bas. (Interpres Meliis) Tunt. 1. 2. Frob. Opor. Trinc. Jd, nescio quomodo , ad

72

HZIOAOT

θνητοῖς ἀνθρώποις, οἱ ἐπὶ χθονὶ ναιετάουσιν. 505 ἀλλά μιν ἐξαπάτησεν iUc παῖς Ἰαπετοῖο. κλέψας ἀκαμάτοιο πυρὸς τηλέσκοπον αὐγὴν ἐν κοίλῳ νάρθηκι. δάκεν δ᾽ ἄρα νειόθι θυμὸν Ζῆν᾽ ὑψιβρεμέτην, ἔχόλωσε δέ μιν φίλον ἧτορ, ὡς ἴδεν ἀνθρώποισι πυρὸς τηλέσκοπον αὐγήν. 570 αὐτίκα δ᾽ ἀντὶ πυρὸς τεῦξεν κακὸν ἀνθρώποισι. γαίης γὰρ σύμπλασσε περικλυτὸς ᾿Αμφιγυήεις παρθένῳ αἰδοίῃ ἴκελον, Κρονίδεω διὰ βουλάς. ζῶσε Ji καὶ κόσμησε θεὰ γλαυκῶπις ᾿Αθήνη

VARIAE LECTIONES.

hastas retulit Robinsonus, absurdum Clerici commentum de negato ferrariis in Peloponneso officinis igne sic pro- babile fieri opinatus. μελίσισι lectio- nem antiquam fuisse docet Scholiasta , ad natos e Meliis aenei generis homi- nes referens. Vid. "Epy. v. 145. Quod tamen. initio Scholii legitur ro: τοῖς ἀνθρώποις arguere videtur, item anti- quam lectionem fuisse, quam ex Ste- phani correctione adoptarunt Commel. Heinsius omnesque deinde recentiores, μελέοισι. Nam μέλεοι eximie dice- bantur homines miseriis obruti, seque frustra ex his expedire studentes. Conf. omnino Muetzellius p. 74. cui citan- tur in hanc rem Oraculum apud Hero- dotum VII. 140. Apollonius Rhod. II. 541 et Hesychii glossa T. II. p. 158. G μέλεοι, ὦ ἄνθρωποι. ἀθανάτοιο Rehd. Par. D. G. et margo Parisini E.

vs. 564. ἀνϑρώποισιν 0? ἐπὶ x0. Flor. E. ἀνθρώποισιν ἐπὶ x. Par. B. ἀνθρώ- ποις ἐπὶ xf. Par. V.

vs. 565. ἐξεπάτησεν Flor. D. Par. B. ἐξηπάτησε Flor. E.

vs. 567. δάκεν δέ ἑ νείοϑι Flor. B. Par. B. δάκεν δέ of veíob Vat. δάκε δέ of νείοθε Flor. F. Med. Par. H. δάκεν δέ ἑ ἐιόθι Emm.; δάκε δ' pam νείοθι Rehd. Non omnino praeter veri spe- ciem Goettlingius, in contextum si ad- mittatur. δάκεν δέ $ νειόθε, carere nos posse statuit sequente versu, cui de- disse utique-ortum potest, quod digamma ignorantes Grammatici vel librarii , ideo- que ad δέ ἑ offensi, pro eo δ᾽ ἄρα scri- pserunt, quo facto iam requirebatur no- vus versus disertam habens Iovis men- tionem.

vs. 568. Ζηνός, ὑψιβρεμέτον (sic) χόλωσε δ. p. Vat. xóAwss etiam Par. E.

vs. 569. ὡς ià* ἀνθρ. Rehd.

vs. 570. τεῦξε Flor. E. Vat. Par. C. E. Rehd. Ald. Bas. lunt. 1, 9. Frob. Trinc. στέξε Flor. A. Ὁ. ἀνθρώ- ποισὶν Flor. À.

vs. 514. σύμπλασε Flor. D. Vat. Par. C. Rehd. ᾿Αμφιγνηείς Flor. A.

vs. 572. αὐδοί Par. A. Ald. Das. T«gAov Rehd.

OEOTLONIA.

73

apyuQén ἐσθῆτι" κατὰ κρῆθεν. δὲ καλύπτρην 979 δαιδαλέην χείρεσσι κατέσχεθε, θαῦμα ἰδέσθαι. ἀμφὶ δέ οἱ στεφάνους, νεοβηλέας ἄνθεσι ποίης» ἱμερτοὺς, παρέθηκε καρήατι Παλλὰς ᾿Αθήνη" ἀμφὶ δέ οἱ στεφάνην χρυσέην κεφαλῆφιν ἔθηκε, τὴν αὐτὸς ποίησε περικλυτὸς ᾿Αμφιγυήεις, ὅ80 ἀσκήσας παλάμῃσι, χωριζόμενος Διὰ πατρί.

VARIAE LECTIONES.

vs. 514. ἀργυφέμ cum citante hunc locum Etymologo M. Codices exhibent mei omnes, excepto, quod Vat. habet, ἀργιφέῃ, Par. B. ἀργυρέῃ. Est hoc item apud Wintertonum, qui tamen in annotatione dpyu$és praetulit. Natum ex iotacismo Aldinae vitlum ἀργυφέϊ multas deinceps Editiones obsedit. τακρῆϑεν coniunctim habent Par. C. D. G. Iunt. 1. 2. Frob. et sic coniunctim est apud Homerum Il. IT. 548. Od. A. 581. Etym. M. p. 495. 29. Hesych. in v. atque ita scribendum pronunciavit Ruhnken. ad Hom. H. in Cer. 182. At probatum κατὰ κρῆϑεν apud Home- rum Aristarcho docet Schol. Ven. ad Π. 1. c. Eadem est controversia super ἀποκρῆθεν in Scut. v. 7. ubi tamen pro disiunctim scribendo vocabulo facere videntur sequentia βλεφάρων τ᾽ ἀπὸ κυανεάων. Conf. citati ἃ Muetzellio p. 110. Etym. M. p. 495. 29. Gudian. p. 304. 54. Vossius ad H. in Cer. p. 58. καταχρῆθε Vat. καταθῆκεν Bodl. Emm. καλύπτραν Neap.

vs. 515. δαιδαλίην. Emm. σχεῦε Flor. D. κατέσχε θαῦμα ἰδ. Flor. F. Vat. Par. D. E. 6. H. I. Rehd. κατέθηκεν 0. i0. κατέθηκε θαῦμα ἰδ. Par. F. Emm. Hermannus in Cens. Goettl. legendum coniecit inque

κα΄

κατά-

περίσχεθε,

Scholiasta Monacensi vocabuli expli- cationem ἀπέβαλεν corrigendam esse ἐπέβαλεν. Neutrum placet. κατέσχεθε, est ita tenuit , μὲ delaberetur. velum , Pandoraeque caput et humeros decenter tegeret. Sic apud Hom. ll. T. 419. Helena dicitur κατασχομένη ἑανῷ ἀρ- γῆτι Qasívo.

vs. 5716. cum sequente abest a Par. H. νεοθηλέης Flor. A. Par. C. Trinc.; νεοθηλέας ceteri SS, editique omnes an- te Robinsonum, qui propositam ab Ste- phano in annotatione emendationem νεοδηλέος in contextum recepit ,.quando iungendum νεοϑηλέος ἄνθεσι στοίης ἵμερ- τούς. Assentior equidem Muetzellio p. 75. esse id pulere inventum ad Ho- meri exemplum Il. €. 347. non splen- dere tameu adeo, ut librorum aucto- ritatem prae illo contemnamus.

vs. 5171. ἱμερτούς τε παρέϑ. Emm. In v. ἱμερτούς desinit Cod. Flor. F. Pro παρέθηκε Hermannus in Cens. Goettl. scribendum censet περίθηκε aut iuxta Aeolismum Hesiodeum περέθηκε. Codd. nihil variant, nec, me iudice, necessa- ria est emendatio. apéÓwxe valet appo- suit ad velum , insuper capiti apposuit.

vs. 518. ἀμφί of Par. A. Ald. Bas. Iunt.1.29.Frob. χρυσείην Par. Y.. ἔθη- xey Flor. A. B.

74

HEZIOAOY

τῇ δ᾽ ἐνὶ δαίδαλα πολλὰ τετεύχατο, θαῦμα ἰδέσθαι,

eoo»

κνώδαλ᾽, ὅσ᾽ ἤπειρος πολλὰ τρέφει ἠδὲ θάλασσα. τῶν ὅγε πολλ᾽ ἐνέθηκε (χάρις δ᾽ ἀπελάμπετο πολλή") βαυμάσια, ζωοῖσιν ἐοικότα Φωνήεσσιν.

585

Αὐτὰρ ἐπειδὴ τεῦξε κωλὸν κακὸν &vr' ἀγαθοῖο,

ἐξώγαγ᾽, ἔνθα περ ἄλλοι ἔσαν θεοὶ ἠδ' ἄνθρωποι, κόσμῳ ἀγαλλομένην γλαυκώπιδος ὀβριμοπάτρης. θαῦμα δ᾽ ἔχ᾽ ἀθανάτους τε θεούς, θνητούς τ᾽ ἀνθρώπους, ὡς εἶδον δόλον αἰπὺν, ἀμήχανον ἀνθρώποισιν.

590

Ἐκ τῆς γὰρ γένος ἐστὶ γυναικῶν θηλυτεράων.

VARIAE LECTIONES,

vs. 581 et seq. in Par. D. sic con- tracti sunt in unum : τῷ δ᾽ ἐνὶ δαίδαλα πολλὰ τρέφει γῇ ἠδὲ θάλασσα.

vs. 581, τετεύξατο Par. F.

vs. 589. κνώδαλα Ücc' ἥπειρος τρέ- Qs, omisso πολλὰ Par. A. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 4. 9. Frob. κνώδαλ᾽ ὅσσ᾽ ἤπειρος πολλὰ τρέφει Trinc. Codicum tantum non omuium lectionem κνώδαλ᾽ ὅσ᾽ ἤπειρος πολλὰ τρέφει primus Ste- phanus exhibuit: sed idem in Append. Thesauri p. 1945. G. κνώδαλα ὅσσα περ ἤπειρος τρέφει et sic Ed. Paris. a. 1544. Vulgatam tuentur etiam Etym. Gudian. p. 531. Etym. Cod. Par. 546. sed in Havniensi 16714. est κνώδαλ᾽ ὅσσ᾽ ἤπειρος πολλὰ τρέφει δὲ θάλασσα.

vs. ὅ85. τῷ ὅγε Flor. E. Taur. σπολλ᾽ ἀνέθηκε Flor. D. πολλ᾽ ἔθηκε Vat. Par. E. H. δ᾽ abest a Par. H. βουλῇ pro πολλή, Flor. E.

vs. 584. θαυμασία Flor. A. C. D. E. Par. B. C. D. E. G. H. I. hic secundum Venetum, ut opinor, quamvis Goettlin- gius ex hoc Codice, ut e Taur. proba- tam sjbi lectionem afferat θαυμάσια de cuius ceterum veritate lectionis, ab

Rehd. etiam oblatae, non dubito. Nam θαυμασίη, quod inde ab Aldo fere o- mnes habent Edd. nonnisi in paucis ex- stat Codicibus, estque alterum multo concinnius, relato ad κνώδαλα vocabulo.

vs. 585. ἐπεὶ δὴ Par. H. Ceterum Co- dices non variant. At Hermannus in Or- phicis p. 817. offensus híc priore syllaba brevi in καλὸν, corrigendum duxit αὐτὰρ ἐπεὶ τεῦξεν καλὸν κακὸν. Mibi videtur prior in καλὸν semper anceps fuisse. Habet quidem etiam xzA;X , quod item est a xáw., primam brevem. Apud citantem haec Scholiasten Pindari ad Pyth. II. 15. vitiose exstat καλὸν κακῷ.

vs. 586. ἄλλοι ἧσαν Par. B. G. Rehd.

vs. 587. ἀγαλλομένοιν Flor. Ο. ἀ- γαλλόμενοι Flor. D. ἀγαλλομένως Flor. E. ὀμβριμοπάτρης Flor. A. E.Ven.Vat. meus et Goettl. Taur. Par. F. I. Emm. Trinc. Goettl.

vs. 588. ἀδανάτους θεοὺς Vat.

vs. 589. ὡς ἴδον Rehd. ἀμήχανον ἐξ ἄνθρ. Flor. D. ἀνθρώποισι Flor. D.

vs. 590 et seq. in Par. I. unum contracti sünt : ἐκ τῆς γὰρ ὁλώϊόν ἐστι γένος καὶ QUAM γυναικῶν.

sic in

OEOTLTONIA.

75.

τῆς γὰρ ὀλώϊόν ἔστι γένος καὶ φῦλα γυναικῶν " LJ ,? » , , πήμα μέγα θνητοῖσι μετ᾽ ἀνδράσι ναιετάουσιν, οὐλομένης πενίης οὐ σύμφοροι, ἀλλὰ κόροιο. € 9 14 2/92 J 7 2 H ὡς δ᾽ ὁπότ᾽ ἐν σμήνεσσι κατηρεφέεσσι μέλισσαι 995 κηφῆνας βόσκωσι., κακῶν ξυνήονας ἔργων,

VARIAE LECTIONES,

vs. 592. eiim μέγ', nb ὃν. μ. m. v. corrigendum statuit Hermannus in cen- sura Goettl. qua levi mutatione expedi- tior utique fit constructio αἰ---οὐ σύμ- Qopo;, Vulgatam autem sine variatione Codd. exhibent, ferrique posse videtur generis enallage, cum QUA γυναικῶν ipsae sint γυναῖκες.

vs. 593. οὐ σύμφοροι cum citante haec Stobaeo LXXI p. 455. Med. Flor. C. D. Taur. Vat. meus et Goettl. Par. C. F. G. H. I. Rehd. R. S. ob eópdopg; (sic) Par. E. ἀσύμφοροι Neap. Par. A. Bodl. Ald. Bas. (interpres mon accom- moda) Frob. ἀξύμφοροι Wintert. οὐ σύμ- Qopx Ven. Flor. ἃ. B. E. Par. B. D. lunt. 2. Trinc. et pleraeque hinc Edd. ut ad φύλα referatur. ἀσύμφορα Emm. Iunt. 1. Fortasse, ut Muetzellius cen- suit p. 2711. οὐ σύμφορα debetur Ari- starchi iudicio, qui similiter Il. B. 459. ad ὀρνίθων πετεηνῶν ἔθνεα pro ἀγαλλό- μεναι scripserat ἀγαλλόμενα. ἀλλ᾽ ἀκό- poro Par. Α. Ald. Bas. (ubi interpres tamen satietati) Iunt. 1. 9. Frob. ὥλλὰ κόροιο (sed in margine alia manu ἀλλ᾽ ἀκόροιο) Flor. A. ἀλλὰ κούροιο Flor. E. Par. I. ἀλλ᾽ &xópse ro: Flor. C. Par. D. G. Vat. Goettl. Rehd. ἀλλ᾽ ἀκόρεστον (sic) Parisini E. margo; ἀλλ᾽ ἀκόρεστον etiam Medicei margo. Vulgatam tuen- tur reliqui Codd. et Stobaeus.

vs. 594. ὡς δ᾽ ὅταν hunc versum ci- tans Schol. Theocriti ad Id. I. 167.

ὁ δ᾽ ὁπότ᾽ ἐν σμ. Flor. E. ὡς δ᾽ ὁπότεσμ. Par. B. D. Rehd. ὡς δ' ὁπότ᾽ ἐν σίμβλοι- σι Par. I. Reg. Soc. quod amplexi Gaisf. Boisson. Dind. Goettl. secundum Schae- feri disputationem Melet. Crit. p. 156. Mihi non recedendum visum est a plu- rium et meliorum Codicum lectione σμήνεσσι, pro qua facit etiam auctori- tas Scholiastae ad Theocr. |. c. σίμ- ^or: ortum equidem a glossa puto, quod esset olim frequentatus a pleris- que diversus vocabuli σμῇνος usus. Α nonnullis tamen tum poétis (ex. c. The- ocrito Id. I. 107. VIII. 45 seq.) tum grammaticis ita usurpatum id vocabu- lum, ut ab Hesiodo ἢ. 1., docte ostendit Muettzell. p. 956. σήμβλοισιν ἔπηρε- φέεσσι Schaefer. 1. e. ob versum infra 598. scilicet, ut epica sermonis aequa- bilitas servetur: sed κατηρεφέεσσι omnes habent Codices. :

vs. 595. βόσκωσι Ven. Flor. A. C. Neap. Par. B. D. F. G. Emm. Rehd. Trinc. βόσκουσι ceteri SS. Ald. et hinc ferme omnes Edd. Recipiendum equi- dem alterum duxi cum Gaisfordio. Reci- pere noluit Goettlingius propter inse- quens σπεύδουσι. ludice etiam Muetzel- lio p. 66. βόσκωσε aversatur modo- rum ratio. Sed recte monuit Herman- nus in Cens. Goettl. comparatione in directam narrationem, transeunte poni solere atque adeo debere indicativum , quamvis praecedente coniunctivo. — xa-

76

HEZIOAOY

αἱ μέν τε πρόπαν ἦμαρ ἐς ἠέλιον καταδύντα

ἡμάτιαι σπεύδουσι, τιθεῖδί τε κηρία λευκὰ,

οἱ δ᾽ ἔντοσθε μένοντες ἐπηρεφέας κατὰ σίμβλους

ἀλλότριον κάματον σφετέρην ἐς γαστέρ᾽ ἀμῶνται"

600

ὡς δ᾽ αὔτως ἄνδρεσσι κακὸν θνητοῖσι γυναῖκας

Ζεὺς ὑψιβρεμέτης θῆκε, ξυνήονας ἔργων ἀργαλέων" ἕτερον δὲ πόρεν κακὸν ἄντ’ ἀγαθοῖο" ὅς κε γάμον φεύγων καὶ μέρμερα ἔργα γυναικῶν μὴ γῆμαι ἐθέλῃ, ὀλοὸν δ᾽ ἐπὶ γῆρας ἵκηται

605 ^re γηροκόμοιο, ὁ δ᾽ οὐ βιότου ἐπιδευὴς

VARIAE LECTIONES,

κοὺς Flor. À. Trinc. Habet idem ex κακῶν correctum Flor. B. ξυνήνσρας Taur. Flor. C. E. Par. D. G. I. Vat, Goettl, in cuius margine est ξυνήερας (sic) Rehd. ξυνήοβας (sic) Par. H. ξυνήο- ρᾶς margo Parisini E. Idem supra scri- ptum in Med. ut sit ἀξυνάωρ. Nihil ho- rum mihi praeferendum visum est vul- gato. Namque in usu tantum est £uv- ἥνορος, ov, non ξυνήνωρ. Habet autem ξυνάωρ significationem in κηφῆνας haud congruam. Vid. Hesych. in v. et conf. Muetzell. p.195. Ceterum ξυνήονας hic et v. 601. trisyllabum est, sequente Ἐέργων. vs. 596. abesta Flor. D. οἱ μέν τε Par. A. Ald. Bas. Pro rs Guyeto scri- ' bendum videbatur γέ, quam correctio- nem probavit Wolfius. Codd. non vari- ant , nisi quod 7o: pro τέ Emm. πρόπαρ Vat. Par. F. et sic Par. E. a prima manu sed deinde p in v mutatum. vs. 597. ἠἡμάτιον Flor. C. Par. D. G. Rehd. σπεύδουσαι Par. B. vs. 598. of δ᾽ ἔντοσθε Vat. et Par. E. qui et post ἔντοσθε distinguit com- mate posito. ÉvJorós Emm. ἐπιρεφέας Ald. Bas. Iunt. 1. Frob. Trinc. ἐσιῤῥε-

φέας lunt. 9. ἐπηρεμφέας Emm. σύμ- βλους Flor. A. Par. H.

vs. 599. σφετέραν Par. C.

vs. 600. ὡς αὕτως Flor. 4. C. Emm. ὡσαύτως Med. Par. B. F. G. H. Rehd. Trinc. et sic erat prima lectio in Flor. B. pro qua deinde scriptum ὡς δ᾽ αὕτως, ut habent plerique SS. et Edd. κακῶν Par. DB. Rehd. γυναῖκα Flor. E.

vs. 601. ξυνήορας Par. D. G. Vat. Goettl. margo Rehd. Idem supra scri- pilum in Med. Par. E. H. ξυνήνορα Flor. E. Par. I. ξυνήσρα Taur. Vul- gatum firmat Stobaeus LXIX. p. 287.

vs. 602. λευγαλέων Stobaeus. c. δὲ πόρε Flor. D. E. Vat. δ᾽ ἔπορεν Trinc. δ᾽ ἔσπορε Par. E. sed margo ἔπορε.

vs. 603 et seq. absunt a Par. F. Pro γάμον in v. 6035 Vat. Goettl. μέγα. Sic et Flor. C. sed in margine γρ. γάμον. μέρμαρα Flor. A.

vs. 604. ἐθέλει Flor. ἃ. ὀλοὴν Flor. D. δ᾽ εἰς γῆρας ὕκοιτο Stobaeus 1. c. sed tuetur eius Cod. B. vulgatam.

vs. 605. χήτοι Flor.C. χήτα Flor. E. χητεῖ scribendum censet Muetzel- lius p. 66. Conf. infra Comment. ad ἢ. !.

OEOFLTONIA.

77

ζώει. ἀποφθιμένου δὲ διὰ κτῆσιν δατέονται xuperrat à δ᾽ αὖτε γάμου μετὰ μοῖρα γένηται, κεδνὴν δ᾽ ἔσχεν ἄκοιτιν, ἀρηρυῖαν πρωπίδεσσι, τῷδε T ἀπ᾽ αἰῶνος κακὸν ἐσθλῷ ἀντιφερίζει

610 ἔμμεναι" ὃς δέ κε τέτμῃ ἀταρτηροῖο γενέθλης, ζώει ἐνὶ στήθεσσιν ἔχων ἀλίαστον ἀνίην θυμῷ καὶ κραδίῃ καὶ ἀνήκεστον κακόν ἔστιν.

VARIAE LECTIONES.

γήρως ὁμοῖο Par. E. sed ywpoxópou. eiusdem margo. γηροκόμοιό γε f. Flor. C. Par. G. Rehd. ὅγ᾽ σὺ βιότου Stobaeus (sed Codex eius B. δδ᾽ oi). Ven. Med. Flor. A. B. D. Vat. Par. C. E. Trinc. Boisson. Goettl. quod in Cens. recte improbat Hermannus. βιότου δ᾽ ἐπιδευὴς Par. B. βιότου δ᾽ ἐπιδεὴς Med. Flor. D. E. Par. C. I. βιότου 7^ ἐπι- δευὴς Flor. C. Emm. Rehd.

vs. 606. διακτῆσιν Par* G. Rehd. διὰ ζωὴν Par. F. Emm. atque etiam Stobaeus 1. c. sed eius Cod. Par. B. et Gesneri margo habent κτῆσιν, recteque animadvertit Muetzellius p. 256. hanc scripturam tum eo confirmari, quod in ipso versus principio antecedit Ze, tum corroborari hisce Homeri Il. E. 154. χηρωσταὶ δὲ διὰ κτῆσιν δατέοντο, quamvis largiatur mutationem tamen etiam ipsam ad imitationem factam esse Homeri Od. £. 208 seq.

vs. 607. xwpwraiFlor.B. αὖτε με- τὰ μοῖρα γάμου Par. F.

vs. 608. κεδνὴν ἔσχεν Flor. E. Par. J. κεδνὴν δ᾽ ἔσχε Ald. Das. lunt. 1. δ' ἔσχετ᾽ ἀκ. Stobaeus l. c. sed ἔσχεν eius Cod. Par. B. ἀρηρυΐαν, quod pro vulgato ἀραρυΐαν iam placuerat Heynio, aliisque Viris Doctis (Vid. Muettzell. p. 84.) recipiendumque hinc duxere

iam Boisson. et Goetil., exhibent Ven. Flor. A. B. C. Vat. Par. B. E. F. Rehd. Stobaei Cod. Par. ἃ. σραπίδεσσιν Flor. A. Par. 6.

vs. 609. τῷ δέ τ᾽ ἀπ᾽ αἰῶνος, quod nobis cum Hermanno in Goettl. cens. epicae rationi convenientius videtur, offerunt Stobaeus, Flor. B. Par. B. D. F.G.H.I. τῷ δ᾽ ἕτ᾽ ἀπ' αἰῶνος Med. τῷ δὲ γ᾽ ἀπ᾽ αἰῶνος, quod Goettlingio placuit, Flor. A. E. τῷ δ' ἀπ᾽ αἰῶνος Flor. D. Par. A. C. Ald. Das. Iunt. 1. 9. Frob. Trinc. τῷ δὲ ἀπ᾽ αἰῶνος Flor. C. Par. E. Vat. Neap. Steph. et hinc ferme Edd. Legendum Heynius coniicie- bat τῷ δ᾽ ἐπὶ αἰῶνος. Boissonadius scri- psit τῷ δέ τ᾽ ἐπ᾿ αἰῶνος. Sed ἀπ᾽ omnes habent Codd. et ἀπ᾽ αἰῶνος perpetuo pluribus exemplis illustravit Wetstenius ad Luc. I. 10. ἀπαιῶνος Rehd. £cóAOv Flor. D. E.

vs. 610. ὃς δέ τε τέτμῃ Flor. A. ὃν δέ κε τέτμῃ Par. A. Ald. Das. Tunt. 1. 2. Frob. ὃν δέ κε τέμνῃ Bodl. ὃς δέ κε τίχτει Neap. ὃς δέ κε καὶ τέκει Flor. D. ὃς δέκε γήμῃ Emm. ὃς δέ xe γάμῃ Par.B. ὃς δὲ καὶ τεύξῃ Par. C. ἄταρ- τάροιο Par. H.

vs. 611. ζώει, ἐν στ. Flor. E.

vs. 612. Par. B. non nisi postrema verba exhibet κακόν ἐστιν.

HZIOAOY

"Qc οὐκ ἔστι Διὸς κλέψαι νόον, οὐδὲ παρελθεῖν. οὐδὲ γὰρ ᾿Ιαπετιονίδης ἀκάκητα Προμηθεὺς 615 τοῖό γ᾽ ὑπεξήλυξε βαρὺν χόλον, ἀλλ᾽ ὑπ᾽ ἀνάγκης καὶ πολύϊδριν ἐόντα μέγας κατὰ δεσμὸς ἐρύκει. Βριάρεῳ δ᾽ ὡς πρῶτα πατὴρ ὠδύσσατο θυμῷ,

VARIAE LECTIONES.

vs. 615. ὡς Par. If. Rehd. Ald. Bas. οὐκ ἔτι Flor. À. οὐκ ἔσται Flor. E. Par. I.

vs. 614. ᾿Ιαπετεονίδης Par. C. Flor.D. etiam B. Sed correctum r: ab alia manu. Ἰαπετεωνίδης Flor. E. Vat. Par. I.

vs. 615. Ζῆνος ὑπεξηλ. Par. B. Διὸς ὑπεξηλ. Emm. βαρὴν χόλον Par. A. ὑπ᾽ ἀνάγκῃ Par. A. Ald. Bas. Iunt. 4. 9. Frob.

vs. 616. κατάδεσμος Par. A. D. 6. καταδεσμὸς Par. F. Ald. Bas. Iunt. 1.2. Frob. ἐρύκοι Flor. B. Par. A.

vs. 617. ὃν Βριάρεω ὡς τὰ πρῶτα, ut Hesiodi, citat Schol. Victor. ad Il. A. 405. quod Heynius ex Hesiodeis (vul- gatis) corrigit Βρεάρεῳ δ᾽ ὡς πρῶτα, Din- dorfius autem in accurata annotatione ad h. l|. ᾿Οβριάρεῳ δ' ὡς πρῶτα, cui videtur etiam v. 754. pro vulgato ó Βριά- grec legendum ᾿Οβρεώρεως, ac similiter v. 149. 714. τ᾿ ᾽Οβριάρεως pro τε Βρεά- ρέως. Testes ille formae 'Ofgipewe citat Etym. M. p. 346. 58. et Herodianum apud Eustath. ad Hl. p. 650. 46. Addit Muetzell. p. 159. Arrianum in Bithy- niacis apud Steph. Byz. v. Tp/ffgec atque certissimam esse ait Dindorfii correctio- nem. Mihiilla et ingeniosa esse et ma- gnam habere veri speciem videtur, ne- que tamen adeo cerla esse, ut in con- textum recipienda sit; cum probatam a Dindorfio formam in nullo Hesiodi loco, ubi Centimani nomen exstat, Codicum

aliquis. exhibeat, verba autem Scholii Victorini adeo corrupta sint , ut vix certi quidquam ex iis elici possit; denique versu 817 quod legitur, Βριάρεων ta- lem mutationem ne admittat quidem : quam difficultatem sentiens Dindorfius , ex ea se expedire studuit versum illum cum antecedentibus interpolatum sta- tuendo, qua de re dicam infra in Com- mentario. hetinendum equidem h. 1. duxi Βριάρεῳ δ' ὡς πρῶτα, Codicum hoc of- ferentibus Flor. A. D. (sed in hoc δ᾽ addito ab alia manu) C. Neap. Par. D. G. Reg. Soc. Omisso δ᾽ idem habent Vat. Par. E. H. Rehd, Ad primam in Βριάρεῳ productam si offendas, tum, quod Goettlingii monitum est, non ab re erit comparasse βρήμη, fpibüc ct si- milia, tum vel in tribus brevibus pro- ducta prima minus offensionis facere debet, praesertim initio versus. Metro magis adversatur Βρεάρεῳ δ᾽ ὡς τὰ πρῶτα, quod habent Flor. D. E.' Med. Taur. Par. A. F. 1. Bodl. Émm. Ald. Bas. Tunt. 1. 9. Frob. Gaisf. Boisson. Vitio- sius etiam Par. B. Βριάρεῳ ὡς ὅττε τὰ πρῶτα. Robinsonus ex correctione dedit τῷ Βριάρεῳ δ᾽ ὡς πρῶτα et habet sic Par. C. sed τῷ additum a manu secunda et est aliquid spatii inter ὡς et πρῷτα. Wolfius dedit ὡς Βριάρεω τὰ πρῶτα, quod sic positum ὡς pro corrupto ὃν in Scholio Victorino item substitui possit ; Reizius maluit ὡς Βριάρεῳ δὲ πρῶτα.

OEOTONIA.

Κόττῳ τ᾽ ἠδὲ Γύγῃ, δῆσε κρωτερῷ ἐνὶ δεσμῷ. T ui yt ; 94 P 4 1 ἠνορέην ὑπέροπλον ἀγώμενος; ἠδὲ καὶ εἶδος

620

r^

ἔνθ᾽ c ay

καὶ μέγεθος" κατένασσε δ᾽ ὑπὸ χθονὸς εὐρυοδείης. ἄλγε ἔχοντες. ὑπὸ χθονὶ ναιετάοντες ,

dar ἐπ’ ἐσχατιῇ, μεγάλης ἐν πείρασι γαίης; δηθὰ μάλ᾽ ἀχνύμενοι, κραδίῃ μέγα πένθος ἔχοντες, ἀλλά σῴεας Κρονίδης “τε καὶ ἀθάνατοι θεοὶ ἄλλοι;

625

οὃς τέκεν ἠύκομος Ῥείη Κρόνου ἐν QuAóryT:,

Γαίης φραδμοσύνῃσιν ἀνήγαγον ἐς φάος αὖτις" αὐτὴ γάρ σφιν ἅπαντα διηνεκέως κατέλεξε, σὺν κείνοις νίκην τε καὶ ἀγλαὸν εὖχος ἀρέσθαι.

δηρὸν γὰρ μάρναντο, πόνον θυμαλγέ

»

ἔχοντες 9

VARIAE LECTIONES.

Sane δὲ vel δ᾽ abesse nequit; sed con- venientior ei locus ante ὡς. ὀδύσσατο Par. A. C. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Opor. ὠδύσατο: Rehd.

vs. 618. Κοτύῳ Neap. Tón, pe B. D. E. Neap. Vat. Par. I. ci ὄγῃ sic Par. E. γυΐῃ Par. C. Tóg recepit Goett- lingius: sed vide supra dd. ad v. 149.

vs. 619. ἀγάμενος Flor. E. Par. 1.

vs. 620. δ᾽ abest a Flor. D.

vs. 691. ἔνθ᾽ οἱδ᾽ ἄλγε᾽ ἔχ. Par. I. Ἐνϑ᾽ οἵδε ἄλγε᾽ ἔχ. Flor. Ε. ἐπὶ χϑονὶ Flor. A. B. D. E. Par. I. ,

vs. 6299. εἵχται ἐσχατιῇ Flor. A. B. Vat. Ven. Trinc. sfar' ἐν ἐσχατιῇ Flor. D. s/ar' ἐσχατιῇ Flor. E. Par. I. ἕζετο ἐσχατιῇ Par. E. sed margo εἵατο. Pariter Med. εἵατο ἐσχατιῇ Par. H. μεγάλῃ Par. C. μεγάλοις Vat. Par. B. Emm.

vs. 623. κραδέης Flor. B. Par. B. μέγα omittit Emm.

vs. 624. ἀλλὰ σφᾷς corrigendum censuit Heynius ad Il. Z. 567. — Codices

sed certum est pro- nunciatione sic contrahendum esse σφέας. Κρονίδης καὶ Par. B. Emm. Κρονίδης τε i)" àÓ. Par. A. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. quod tametsi ferri potest (vid. Vossius ad H. in Cer. p. 60.) tamen haud praeferendum est vulgato.

vs. 625. Ῥέη Par. I. Ῥεῖα Flor. D. maluitque hoc Goettling. Sed videantur supra dd. ad v. 453. 467.

vs. 626. Γαΐης τε p. Flor. E. Par. f. φραὸδμοσύνῃσιν abest a Ταῦγ. ἀνήγαγεν Flor. E. Par. I,

vs. 091, γάρ μιν ἅπαντα Par. F. γάρ μιν πάντα Flor. E. Est etiam πάντα in Par. D. G. Rehd.

vs. 698. σὺν κείνοισι νίκην Med. Flor. B. C. D. E. Vat. Par. ἃ. B. C. D. E. F. Bodl. R. S. Ald. et ceterae Edd. ante Heinsianam minorem in qua primum correctum κείνοις. — Pessime — Rehd. κείνοισιν. In Flor. D. omissum re.

vs. 699. θυμ᾽ ἀλγε᾽ ἔχ. Par. H.

híc non variant:

80

HZIOAOT

630 Τιτῆνές τε θεοί, καὶ ὅσοι Κρόνου ἐξεγένοντο, ἀντίον ἀλλήλοισι διὰ κρατερὰς" ὑσμίνας" οἱ μὲν ἀφ’ ὑψηλῆς Ὄθρυος Τιτῆνες ἀγαυοί,

ἄρ 2

οἱ δ᾽

ἄρ᾽ ἀπ᾽ Οὐλύμποιο θεοὶ, δωτῆρες ἐάων.

οὺς τέκεν ἠύκομος Ῥείη Κρόνῳ εὐνηθεῖσα"

635

οἵ ja τότ᾽ ἀλλήλοισι μάχην θυμαλγέ᾽ ἔχοντες

συνεχέως ἐμάχοντο δέκα πλείους ἐνιαυτούς. οὐδέ τις ἦν ἔριδος χαλεπῆς λύσις, οὐδὲ τελευτὴ οὐδετέροις, ἶσον δῈ τέλος τέτατο πτολέμοιο. ἀλλ᾽ ὅτε δὴ κείνοισι παρέσχεθεν ἄρμενα πάντα,

νέκταρ τ᾽ ἀμβροσίην τε. τάπερ θεοὶ αὐτοὶ ἔδουσι,

΄ 3 " DE N03 7 πάντων ἐν στήθεσσιν ἀέξετο θυμὸς ἀγήνωρ. ὡς νέκταρ δ᾽ ἐπάσαντο καὶ ἀμβροσίην ἐρατεινὴν»

VARIAE LECTIONES.

ὅσσοι Vat.

vs. 631. ὑσμνήνας Par. F.

vs. 632. ἐφ᾽ ὑψηλῆς Rehd. ὑφ᾽ ὕψη- λῆς Vat. ὑψιλῆς Flor. Α. "Ofgvoc rece- pimus e Par. B. D. secundum praece- ptum Arcadii p. 91. 9. Praeivit Bois- sonadius, quem secutus Goettling. Conf. Muetzell. p. 136. Vulgo male 'O6pó- oc. Vitiosius ᾿Ορθρύος Flor. B. 'Opfdoc Iunt. 1. 2.

vs. 655. Οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἀπ᾽ Οὐλ. Vat. Par. C. E. Ald. Bas. Ὀλύμποιο Flor. A. δοτῆρες Par. C. ἑάων. Par. I.

vs. 634. Ῥεῖα dedit etiam hic Goett- lingius. Codices mei omnes Ῥεῖ).

vs. 635. χόλου pro πόνου Flor. E. Par. I.

vs. 636. συνεχέες Flor. C. Par. G. Rehd. συννεχέως Stephanus praeter necessitatem, — Conf. Buttmann. Gr. Gr. T. II. p. 355.

vs. 657. ἦν abest a Par. A. Ald. Bas. lunt. 4. 2. Frob. χαλεπὴ λύσις

vs. 630.

Flor, E. Par. I. τελετὴ Flor. E. τελευτὴν. Ald. Trinc.

vs. 638. Οὐδ᾽ ἑτέροις Par. H. I. πολέμοιο Rehd. "

vs. 639. παρέσχεθ' ὥρμενα Par. B. ἕρματα Par. 1. Flor. B. E., etiam C. sed in margine scriptum eadem manu: γρ. Éppeva.

vs. 640. νέκταρ ἀμβροσίην τάπερ Flor. C. νέκταρ ἀμβροσίην etiam Par. D. Rehd. Goettlingius, cui παρέσχεθεν exponendum videtur παρεσχέθησαν, quod in activo difficilius intelligatur Iupiter, hinc tentat νέκταρ τ᾽ ἀμβροσίη Tt, vel, ut scribatur ZAA' ὅτε δὴ — πάντα "c νέκταρ τ᾽ ἐπάσαντο --- &pa- τείνην NéxTXp τ᾽ ἀμβροσίην τε, τάπερ θεοὶ αὐτοὶ ἔδουσι Δὴ τότε x. τ. À. eiecto versu 643. Satis sic ingeniose. ἔδουσιν Flor. A.

vs. 641. πάντων ἐνὶ στηθ. Flor. C. E. Par. D. Rehd.

vs. 649. νέκταρ ἐπάσαντο Flor. D.

OEOTONIA.

8l

δὴ τότε τοῖς μετέειπε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε Κέκλυτέ μευ, Γαίης τε καὶ Οὐρανοῦ ἀγλαὰ τέκνα,

645

ὄφρ᾽ ἐΐπω τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι κελεύει.

ἤδη γὰρ μάλα δηρὸν ἐναντίοι ἀλλήλοισι

νίκης καὶ κράτεος πέρι μαρνάμεθ' ἤματα πάντα, Τιτῆνές τε θεοὶ καὶ ὅσοι Κρόνου ἐκγενόμεσθα. ὑμεῖς δὲ μεγάλην τε βίην καὶ χεῖρας ἀάπτους

650

Φαίνετε Τιτήνεσσιν ἐναντίον ἐν δαὶ λυγρῇ»

μνησάμενοι φιλότητος ἐνηέος, ὅσσα παθόντες ἐς Φάος ἂψ ἀφίκεσθε δυσηλεγέος ἀπὸ δεσμοῦ, ἡμετέρας διὰ βουλὰς. ὑπὸ ζόφου ἠερόεντος. "Oc φάτο" τὸν δ᾽ ἐξαῦτις ἀμείβετο Κόττος ἀμύμων" 655 δαιμόνι᾽, οὐκ ἀδάητα πιφαύσκεαι" ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ἴδμεν, ὅτι περὶ μὲν πρωπίδες. περὶ δ᾽ ἐστὶ νόημα;

VARIAE LECTIONES.

Par. C. 1. νέκταρ ἐπάσσαντο Flor. E. νέκταρ T' bmácayro Flor. D. Par. A. D. G. Emm. Bodl. Rehd. Ald. Bas. Frob. Iunt. 1. 2.

vs. 644. τε abest a Flor. C. Par. G. Rehd.

vs. 645. ὕφρα &ízw Flor. E.

vs. 646. ἐναντίον Neap. ἀλλήλοισιν Flor. A.

vs. 647. vép; recte Par. D. F. G. ut Gaisf. et recentiores pro vulgato antea “περὶ. Quod Par.T. exhibet περιμαρνάμεθ᾽, ut Editionum Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. convenit Aristarchi praecepto. Vid. Schol. Victor. Bekk. p. 459. 25. et conf. Muet- zell. p. 261 seq.

vs. 648. δὅσσοιγαι. ἐξεγένοντο Taur. Med. Ven. Flor. A. Neap. Vat. meus et Goettl. Par. C. E. H. I. Reg. Soc. Trinc.

vs. 649. ὑμεῖς δὴ Ven.

vs. 650. φαίνεται vitiose Trine. évay-

τίον Med. Flor. A. B. C. D. Neap. Par. B. C. D. E. F. Rehd. Trinc. Steph. margo. Hoc amplexus sum à maiori parte Codi- cum oblatum. Vulgo ἐναντίοι. Est hacc varietas etiam in Homeri libris frequens. Vid. Heyn. ad Il. Z. 54. A. 219. 553. M. 44. O. 694. T. 10. Avypd Flor. E.

vs. 652. ἀφίκεσθαι Flor. Ὁ. δύσηλε- γέως Par. F. ὑπὸ δεσμοῦ Flor. B. C. D. E. Neap. Par. B. D. G. H. I. Rehd. Emm. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob.

vs. 655. δαιμόνιε οὐκ 43. Par. C. πιφαύσκεαι, a Vat. Par. C. 1. Rehd. oblatum, praeferendum mihi visum cum Muetzellio, quem vide p. 220 seq. πι- Qaórxso Emm. πιφαύσκεται Flor. D. πεφάσκεαι Par. E. πιφάσκεαι ceteri Scripti, omnesque Editi.

vs. 656. πέρι --- πέρι Par. D. G. H. T. Ceterum Codd. nihil iu versus scriptura variant, quae tamen dubia videri potest

6

82

HXIOAOY

3 ^ s , $3 ὦ -

ἀλντὴρ δ' ἀθανάτοισιν ἀρῆς γένεο xpuepoio. - ,2? ΄ AEST /4 ,

σῇσι δ᾽ ἐπιφροσύνῃσιν ἀπὸ ζόφου ἠερόεντος ἄψοῤῥον ἐξαῦτις ἀμειλίκτων ἀπὸ δεσμῶν

YARIAE LECTIONES,

ob durius intelligendum in ea σοι. Tta- que iam Guyetus corrigi voluit Ἰὸμεν ὅτι περί σοι πραπίδες. Maluit Wolfius scribere: ἴδμεν ὅτι περὶ μὲν πραπίδας, περὶ δ᾽ ἐσσὶ νόημα, Hermannus autem in Goettl. Cens. Y2jev ὅδ τοῖ περὶ μὲν πραπίδες, περὶ δ᾽ ἐστὶ νόημα, in quam coniecturam et ipse incideram et inci- disse video Muetzellium p. 1355.

vs. 657. ἀθανάτοις ἀργῆς Par. D. Ceteri Codd. vulgatam tuentur, pro qua tamen h. l. et item in Sc. 29. 158. d'Orvillio in Vanno Crit. p. 590. ἄρεως vel ἄρεος reponendum videbatur, ut fa- ctum viderat a Grammaticis etiam Il. z. 485. Σ. 100 et alibi, quia ἀρὰ, damnum, primam fere productam habeat, quae brevis contra est in ἄρης. — Sed vocalium ante literam caninam variavit saepe quantitas, ut in noto illo "Apsc "Apec apud Homerum, recteque Tollius ad Apollon. p. 158. animadvertit Od. X. 203. prorsus admitti non posse illam belli significationem. — Tum ἀρῆς ἀλ- κτῆρα, ut Hesiodeum ex Sc. 29. citat ac tuetur Herodianus in Schol. Ven. ad Il. Σ. 100. Conf. omnino Rankius in docta Aunot. ad versum Scuti citatum. ψένοιο Flor, E. Vat. Par. I. κρατεροῖο Par. H. habentque Med. et Par. E. adscriptum illud ad κρυεροῖο.

vs. 658. σῇσι δ᾽ ἐπιφροσύνῃσιν rece- pimus e Flor. B. C. D. Par. A. C. D. Bodl. R. S. Rehd. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Steph. marg. σῇσιν ἐπιφροσύνῃ- σιν habent Flor. E. Par. B. I. Emm. cfc δ' ἐπιφροσύνγσιν Vot. Par. E. F. G.

cic δ᾽ ὑποφραδμοσύνῃσιν Flor. A. Par. H. et ex Ven. ut videtur, Trinc., quod secuti sunt plerique recentiores. Nihil quidem obstat, quominus probum ha- beatur vocabulum ὑσοφραδμοσύνη, du- ctum ab ὑποφράζομαι, cuius partici- pium ὑποφράσθεις exstat apud Apollon. Rhod. I. 462. sed significatio suspicandi, quae est in ὑποφράζομαι, minus convenit in h. l. nec bene se habet in antiquo poéta epico vocalis ante $p correpta. Quod, Guyeti coniecturam secutus, Ro- binsonus edidit σῇς δ᾽ ἐπιφραὸμοσόνῳσιν eodem hoc premitur incommodo. ὑπὸ ζόφου Flor. B. C. E. Par. A. C. F. I. Bodl. R. S. Rehd. Ald. Bas. funt. 1. 2. Frob. ὑπὸ ζόφον Flor. D. Visum ὑπὸ praeferendum etiam I. H. Vossio ad H. inCer. 301 et Hermanno inGoettl. Cens. Mihi ἀπὸ in hoc et seq. versu aptius sententiae videtur. ἠερόεντα Flor. D. ἑερόεντος Emm.

vs. 659. ἄψοῤῥον δ' ἐξαῦτις plerique SS. et Edd. Sed iam Hi. Stephanus in annotat. » Vide, inquit, num legendum sit ξψορρονδ᾽. Est enim particula δὲ iam in praecedente versu." Probavit hoc Kreb- sius, ut sit adverbium motus. Αἱ τὸ δ' expungenti Guyeto parendum censuit Wolfius, et hinc Boissonadius, eaque nobis etiam probabilior visa est medela, praesertim , cum ἄψοῤῥον ἐξαῦτις etiam Codd. exhibeant Par. D. G. Zipopov ἐξαῦ- τις Flor. D. E. Par. C. F. I. Secutus est Goettlingius Codicem Emm., qui ver- sus 658. 659. ita habet, ut prior sit ἄψοῤῥον δ' ἐξαῦτις x. v. A., posterior

OEOTLTONIA.

83

660 ἠλύθομεν, Κρόνου vís ἄναξ, ἀνάελπτα παθόντες. τῷ καὶ νῦν ἀτενεῖ τε νόῳ καὶ ἐπίφρονι βουλῇ ἐἑυσόμεβα κράτος ὑμὸν ἐν αἰνῇ δηϊοτῆτι, μαρνάμενοι "Tyria. ἀνὰ κρατερὰς ὑσμίνας.

Ἃς φάτ’ ἐπήνησαν δὲ θεοὶ, δωτῆρες ξάων,

665 μῦθον ἀκούσαντες" πολέμου δ᾽ ἐλιλαίετο θυμὸς μᾶλλον ἔτ᾽ ἢ τοπάροιβε" μάχην δ᾽ ἀμέγαρτον ἔγειραν πάντες, θήλεια! τε καὶ ἄρσενες ἤματι κείνῳ, Τιτῆνές τε θεοὶ καὶ ὄσοι Κρόνου ἐξεγένοντο, οὕς τε Ζεὺς ᾿Ερέβευσφιν ὑπὰ χθονὸς ἧκε Qéucde,

VARIAE LECTIONES,

σῇσιν ἔπιῷρ., quod nescio an probave- rit Hermannus , nihil de hoc in Censura notans. Sed mihi , ut Muetzellio p. 257. ordo is vocabulorum etab sermone poétae recedere videtur et a consilio, quod comparatis vv. 651. 2. ὅ et 658. 9. 660. planissime efficitur. ὑσὸ δεσμῶν Flor. B. C. E. Vat. Par. A. B. D. E. F. G. H. I. Bodl, R, S. Rehd, Ald. Das. Iunt. 1. 2. Frob. Praeferendum cen- suit etiam Vossius 1. c.

vs, 660. ἠλύθομεν recte Florentini omnes , Vat. Neap. Ven. Taur. Par. A. B. C. D. E. H. I. Bodl. Rehd. Ald. Bas. lunt. 4. 2. Frob. Trinc. Steph. cete- raeque binc Edd. ante Graevianam, in qua est ἠλύϑθαμεν. Videatur, quem Goett- ling. etiam citat, Choeroboscus apud Bekker. Anecd. p. 1910. Ζεῦ pro ἄναξ Flor. A. Trinc. Steph. margo. ἄελστα Flor. E. Par. I.

vs. 662. abest a Flor. D. Omissum in Parisini C. contextu ad marginem adscripsit idem , qui Scholia exscripsit, librarius. ῥυσσόμεθα Flor. C. Vat. Par. D. ἃ. ὑμῶν Flor. A. C. Vat. Par. B. D. Rehd.

vs. 663. μαρνάμεθα Flor. D. ἐνὶ κρατερῇ ὕσμίνῃ Flor. D. Par. C. pro £v αἰνῇ δηϊοτῆτι, quod reliqui habent, ut Edd.

vs. 664. ἐπήνεσαν Flor. C. Rehd. ἐπηΐνεσαν Par. B. Confirmat ἐσήνησαν Eustathius ad Il. p. 684, ὅθ; 184. 28 seqq. Conf. idem p. 231. δοτῆρες Rehd.

vs. 665. δ᾽ ἐλιλᾳίετο, quod habent Codd. tantum non omnes, relinquendum duxi, rhytbmo suadente, quamvis non praeter rationem Hermanno in Goettl. Cens. probabilior visa sit scriptura δὲ λιλαίετο. Scriptumsicin Rehd. θυμῷ Flor. E. Par. I.

vs. 666. và πάροιθε Vat. Par. E. τὸ σάροιθεν Rehd. τοπάροιθεν Trinc. μά- xwv δὲ ἀμέγαρτον Flor. C. μάχην τ᾽ ἀμέγ. Par. B. μάχην ἀμέγ. Flor. E. Par. 1. ἔγειρον Flor. C. Par. D. G. Rehd. ἔγειρε Flor. E. Par. I.

vs. 667. ἄῤῥενες Flor. D. E.

vs. 669. οὕς xtv Ζεὺς Par. Ὁ. οὕς xtv ᾿Ερέβευσφιν omisso Ζεὺς Flor. C. Par. G. Rehd. οὕτε Ζεὺς 'Ep. Ald. οὔτε Ζεὺς Ἔρ. Iunt. 4. Frob. ἅς τε Ζεὺς

6*

84

HEIOAOYT

670 δεινοί τε xparepoí τε, βίην ὑπέροπλον ἔχοντες.

τῶν ἑκατὸν μὲν χεῖρες ἀπ᾿ ὥμων ἀΐσσοντο πᾶσιν ὁμῶς. κεφαλαὶ δὲ ἑκάστῳ πεντήκοντα ἐξ ὥμων ἐπέφυκον ἐπὶ στιβαροῖσι μέλεσσιν. οἱ τότε Τιτήνεσσι κατέσταθεν ἐν δαὶ λυγρῇ,

675

πέτρας ἠλιβάτους στιβαρῇς ἐν χερσὶν ἔχοντες.

Τιτῆνες δ᾽ ἑτέρωθεν Exapróvayro φάλωγγας

προφρονέως, χειρῶν τε βίης θ᾽ ἅμα ἔργον ἔφαινον

ἀμφότεροι, δεινὸν δὲ περίαχε πόντος ἀπείρων,

γῆ δὲ μέγ᾽ ἐσμαράγησεν. ἐπέστενε δ᾽ οὐρανὸς εὐρὺς 680 σειόμενος, πεδόθεν δ᾽ ἐτινάσσετο μακρὸς ᾽Ολυμπος

VARIAE LECTIONES.

'Ep.Flor. E. ᾿Ἐρεβεῦφι Par. F. — 'Epé- feed» Ven. Med, Par. D. H. Bodl. Rehd. Trinc.Iunt.2. Reduxerunt hoc Dindorf. et Goettl. potestque analogiae convenien- tius videri. Conf.Buttmann. Gr. Gr.T. I. p. 206. not. 2. Thiersch. Gr. Gr. p. 295. Matthiae Gr. Gr. T. 1. p. 290 not. Goettl, de doctr. accent. Gr. 56. 2 et in annot. ad h.l. SedIl.1. 572. ἐξ ἐρέβευσφιν omnes habent Codd. cum tamen illam analogiae rationem probe perspectam haberent Grammatici (vid. Apoll. de adv. p. 574. 50.) ut proinde forma illa profecta esse ab ipso poéta videatur, qui ad usitatam ipsi formam ἐρέβευς (vid. Il. Θ. 368.) adiectum $« voluerit, quo clarius ge- nitivi notio elucesceret. Vide disputan- lem accuratius de hac re Muetzellium p. 60 seqq- φάσςδε Vat. φάωσδε Ald. Bas. φάος τε Emm. Qófluc δὲ Par. E. sed in margine Φάος.

vs. 611. τῶν μὲν ἑκατὸν x. Vat. Par. l. ἀΐσσονται Vat. Par. E. H.

vs. 619. δ᾽ ἑκάστῳ Flor. B. C. Rehd.

vs. 673. στιβαροῖς μελέεσσιν Flor.

A. στιβαροῖσιν μελέεσσι Emm. μέλεσ- σε Flor. B. Vat. Rehd.

vs. 675. ἠλιβατοὺς Par. ἢ. στιβα- ρὰς Taur. Flor. B. D. E. Vat. Par. A. C. E. H. I. Bodl. Scholiastes Trinc. p. CLVI. f. v. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Trinc. Steph. στιβαραῖς Flor. C. Rehd. Ceteri SS. et Edd. στιβαρῇς, quod verius etiam mihi visum ob versus infra 692. 715. Basil. interpres: validis in manibus.

vs. 616. ἐκαρτύνοντο Flor. E.

vs. ΟἿ. προφρονέων Emm. fw Par. G. fX Flor. C. Rehd. χειρῶν τε ἅμα omisso (944; θ᾽ Vat.

vs. 618. δεινόν τε Par. Β. δέ περ ἴα- χε Emm. δέπερ ἴαχε Flor. E. δέ περ ἴαχε (sic eadem manu) Flor. B. δὲ περίσχεθε Par. H. Guyetus legendum coniiciebat δ’ ὑπερίαχε supra modum insonabat. Sed est περίαχε per Aeoli- cam crasin pro zepuxxe, ut v. 753. περοίχεται pro περιοίχεται, ad quem plura dabimus.

vs. 619. ἐσμαράνδησεν Par. H.. ἀπέ- στενε Flor. E. ἀφέστενε Par. I.

vs. 680. δὲ τινάσσετο Vat. Par. C.

OEOTLONIA.

85

ῥιπῇ ὑπ’ ἀθανάτων, ἔνοσις δ᾽ ἵκανε βαρεῖα Τάρταρον ἠερόεντα, ποδῶν τ᾽ αἰπεῖα Ἰωὴ ἀσπέτου ἰωχμοῖο, βολάων τε κρατεράων"

MN

e ως

685

ἄρ᾽ ἐπ’ ἀλλήλοις ἵεσαν βέλεα στονόεντα. Φωνὴ δ᾽ ἀμφοτέρων ἵκετ’ οὐρανὸν ἀστερόεντα

κεκλομένων" οἱ δὲ ξύνισαν μεγάλῳ ἀλαλητῷ.

οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔτι Ζεὺς ἴσχεν ἐὸν μένος" ἀλλά νυ τοῦγε εἶθαρ μὲν μένεος πλῆντο φρένες, ἐν δέ τε πᾶσαν Φαῖνε βίην" ἄμυδις δ' ἄρ᾽ ἀπ’ οὐρανοῦ ἠδ᾽ ἀπ’ ᾿Ολύμπου

690

ἀστράπτων ἔστειχε συνωχαδόν. οἱ δὲ κεραυνοὺ

ἵκταρ ἅμα βροντῇ τε καὶ ἀστεροπῇ ποτέοντο

ΨΑΒΙΛῈ LECTIONES.

δὲ τινάσκετο scribendum statuit Her- mannus in Cens. Goettl. Vulgata rhy- thmum habet meliorem.

vs. 682. irpóevrm Flor. Α. ποδῶν τ᾽ αἰπεῖα iw* scribendum censuimus cum Hermanno Orphic. p. 815. Din- dorfio et Goettlingio. Habuit 1«; .di- gamma. Vid. Heyn. ad Il. K. 159 οἱ in Exc. III. Tom. VII. p. 761. Hoc ignorantes librarii vel grammatici trans- ponendum τ᾿ existimarunt, unde lectio exstitit ποδῶν αἰπεῖα τ᾽ Ἰωὴ Codicum et Editionum fere omnium, pro qua ποδῶν δ᾽ αἰπεῖα τ᾽ lw habent Par A. Bodl. Ald. Bas. Tunt. 1. 2. Frob. ὁδὸν αἰτίᾳ τε κρατεάων viliosissime Emm.

vs. 084. ὡς ἂν ἐπ᾽ ἀλλ. Flor. A. B. D. Par. C. Trinc. ἀλλήλοισιν ἔσαν Vat. Bodl. Par. E. sed in hoc corrector : addidit. ἀλλήλοισιν, ctiam Med. Flor. B. C. D. Par. C. Rehd. ἴεσαν Par. G. T. Ald. Iunt. 4. 9. Frob. Das. ubi etiam Basil. Interpres ibant.

vs. 685. ἀμφοτέρων δ᾽ ἵκετο Par. A. Ald. Bas. Iunt. 4. 2. Frob.

vs. 686. κεκλυμένων Flor. Ὁ. ξύνη- cay Vat. ξύρισαν Rehd.

vs. 687. οὐδ' ἄρα Ζεὺς Flor. D. ἔσχεν Flor. C. Par. D. G.

vs. 688. σλῇνται Emm. et ἐν δέ.

vs. 689. ἄμαδις p Flor. C. D. &- μυδὲς non &puuàig scribendum recte do- cuit Heyn. in Comment. ad Il. I. 6.

vs. 690. cwoxa3óv Par. G. Rehd. συνωλαδὸν Emm. συναγαδὸν Taur.

vs. 691. ἵκταρ Par. B. I. recte, si vocabuli originem spectas, ' sed refra- gante usu. ἀστεροπῇ εὖ ποτέοντο Neap. Bodl. Ald. Bas, Tunt. 1. 2. Frob. Trinc. ἀστραπῇ εὖ mor. Flor. B. Par. A. Rehd, quod receptum a Goettlingio ; ἀστραπῇ ποτ. Med. Flor. A. C. D. E. Par. D. E. Emm. ἀστραπὴ ποτ. Vat. Par. C. Cum esset pro antiquiore et exquisitiore forma ἀστεροπῇ invecta recentior et vulgatior ἀστραπῇ, additum est postea εὖ ad supplendum versum, quamvis e- ius vocabuli significatio esset iam in "wrap. πετέοντο Flor. C. Par D. G. Rehd.

HEZIOAOT

χειρὸς ἀπὸ στιβαρῆς, ἱερὴν φλόγα εἰλυφόωντες, ταρφέες, ἀμφὶ δὲ γαῖα φερέσβιος ἐσμωράγιξε καιομένη, λάκε δ᾽ ἀμφὶ πυρὶ μεγάλ᾽ ἄσπετος ὕλη.

695

ἔξζεε δὲ χθὼν πᾶσα καὶ ᾿Ωκεανοῖο ῥέεθρα,

πόντος τ᾽ ἀτρύγετος" τοὺς δ᾽ ἄμφεπε θερμὸς ἀυτμὴ Τιτῆνας χβονίους, φλὸξ δ᾽ ἠέρα δῖαν ἵκανεν

» » 0» , ^ ?7 . ἄσπετος, ὄσσε δ᾽ ἄμερδε καὶ ἰφβίμων περ ἐόντων αὐγὴ μωρμαίρουσα κεραυνοῦ TE στεροπῆς τε.

700

καῦμα δὲ θεσπέσιον κάτεχεν χάος" ἐΐσατο δ᾽ ἄντα

ὀφθαλμοῖσι ἰδεῖν, ἠδ᾽ οὔασιν ὄσσαν ἀκοῦσαι αὔτως. ὡς ὅτε γαῖα καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθε πίλνατο" τοῖος γάρ κε μέγιστος δοῦπος ὀρώρει,

VARIAE LECTIONES.

vs. 692. Commendatam ab Herman- no in Orphicis p. 815 lectionem φλόγα εἰλυφόωντες recepimus e Vat. Par. C. G. Emm. Rehd. φλόγα &íAv$. habent Flor. ἃ. B. C. E. Par. B. D. F. L.; φλόγα síAoQ. Flor. D. φλόγα εἷληφ. Par. H. φλόγα εἴληφ. cum v supra Scripto Par. E. φλόγα θ᾽ εἷλυφ. ceteri Codd. ut Ald. et hinc fere Edd. ànte Gaisfordium, qui parendum Hermanno duxit, ut postea etiam Boisson. Dind. Goettl. τ᾽ εἰλυφ. Schmidius.

vs. 693. Φερέσκιος Flor. C. Par. B. G. Rehd. Notum autem xet β in qui- busdam Codicibus forma vix differre. ἐσμαράγιξζε scripsimus secundum Flor. B. C. D. E. Par. C. Rehd. ἐσμαράγιξεν, ut Editi, habent ceteri SS. excepto quod in Neap. est ἐσμαράγησεν.

vs. 694. περὶ pro πυρὶ Vat. Goettl. ἄσχετος Flor. B. χαιομένη Par. D.

vs. 695. ἔξει, δὲ x0. Par. D. G. Rehd. ἔζεε δ' ἡ x0. Vat. ἔζει x0. omisso δὲ

Flor. C. ἔξεσε δὲ x6. Ven. Med. Flor. À. Par. E. H. Emm.

vs. 696. πόντος ἀτρύγετος eraso τ᾽ Par. C. ἄμφεπε. In ΠΟΙ. est θέρμη sine ἀντμή.

vs. 697. χϑονίνους Vat. ἠέρα δῖον Med. Par. D. E. G. Rehd.

vs. 698. ἄμαρδε Flor. E.

vs. 700. κατέχεν Par. D. G. κατ- ἔσχε Flor. E. Par. I. $og pro χάος Par. B. Emm. ἄντις Par. B. ἄντια Emm.

vs. 101. ὀφθαλμοῖσιν ἰδεῖν omnesSS. hic pariter atque Edd. Nobis tamen constantiae causa hic quoque gatio ha- benda visa est digammi. Vid. supra vs. 451.

vs. 702. αὔτως recte Par. D. Ceteri 58. ct omnes ante Dindorf. Edd. αὕτως. ὕπερθε recepimus e Flor. D. E. Par. C. In ceteris SS. est ὕπερθεν, ut in Editis.

vs. 703. míAvavro Taur. Flor. D. E. Par. 1. et C. Sed. in hoc alterum v

OEOTONIA.

87

τῆς μὲν ἐρειπομένης., τοῦ δ᾽ ὑψόθεν ἐξεριπόντος. 705 τόσσος δοῦπος ἔγεντο θεῶν ἔριδι ξυνιόντων.

σὺν δ᾽ ἄνεμοι ἔνοσίν τε κονίην τ᾽ ἐσφαράγιζον.

βροντήν τε. στεροπήν τε καὶ αἰθαλόεντα κεραυνόν,

κῆλα Διὸς μεγάλοιο, φέρον δ᾽ lays τ᾽ ἐνοπήν τε

VARIAE LECTIONES.

erasum est. γὰρ xai Flor. À. Rehd. γάρ γε Flor. B. Sed ab eadem manu correctum xe. μέγας ὑπὸ δοῦπος Tzet- zes Monac. ut Med. Taur. Flor. B. Neap. Vat. Par. C. E. H. Trinc. Steph. margo. μέγας δοῦπος Flor. A. D. E. Vulgatam firmat Aristides T. I. p. 549. Iebb. nec, me iudice, temere censuit Muetzellius p. 188. illam Tzetzae lectionem propter quandam cogitandi insolentiam, quae in vulgata scriptura , praesertim e re- centiorum usu, inesse videatur, ab his commoditatis gratia confictam fuisse.

vs. 704. τῆς δ᾽ ip. Emm. ἐρυπῶμέ- νης (sic) Par. F. ἐξερίσοντες Par. D. I.

vs. 7105. τόσος Flor. E. ἐγένετο Par. H.I. ἐπλεῖτο Neap. Par. C. Bodl. Ald. Bas. Tunt. 1. 2. ξυνιέντων Flor. C. Par. B. D. F. G.

vs. 106. Yvocíg τε κόνις τε Flor. E. qui Codex hic desinit mutilus. ἔνωσιν τε Par. F. ἐνοσίην τε Med. Par. H. κόνιν θ᾽ ἅμα ἐσφαράγιζον Flor. B. D. Neap. Par. E. H. ut habent Steph. et recentiores Edd. omnes. Primum Goett- lingium, si non fortasse etiam prius Guye- tum, hiatus in ea lectione male habuit. Itaque legendum proponit κόνιν τ᾽ ἀμ- φεσφαράγιζον. Praeferendum equidem cum Hermanno duxi κονίην τ᾽ ἐσφαρά- γιζον, quod non, ut ille putat, unus Codex, sed plures offerunt, sc. Flor. A. C. Par. B. D. G. Rehd. κονίην τ΄ agno- scunt etiam Med. Par. E. H. Sed se-

quente ἅμα. Est Guyeti quoque ad h. l. annotatio κονίην. — Repugnat Muetzellius p. 95, quod xovót ab Homero nusquam pro bacchio usurpatur, nisi in ipso versus exitu , ubi ruentis metri impetus syllabae debilitatem sustentat; legendum ipse coniicit p. 168. κόνιν τε μετ᾽ ἔσφα- ράγιζον. Mihi videtur etiam in medio versu satis adiuvari productio accentu, cuius rei in vocali ; plura ex Homero exempla attulit Spitznerus de versu he- roico p. 85; ceterum mire híc variant Codd. κόνιν ἅμα bed. Par. F. κόνιν τ᾽ ic. Par. A. C. Bodl. Ald. Bas, Iunt. 1. 9. Frob. Deest ἅμα etiam in Ven. Vat. Goettl. et apud Trinc. qui κόνιν τ᾽ ἐσφράγιζον dedit. ἐσφράγιξον etiam Par. E. H. Sed illius margo ὡραβίζων, huius ἀράβιζον. Med. pariter ἐσφράγι- ζεν, at in margine dpegfev. In Par. I. post κόνιν τ᾽ est ἐσφαράβιζον (sic.) Vulgatam ultimi verbi scripturam firmat Hesychii glossa ἐσφαράγιζον: ἐδόνουν μετὰ ψόφου, Wxov. Apud Homerum 0d.1. 598. 440. σφαραγέω est insono, crepo; cumque hoc nostro loco affinita- tem habet ἀνεμοσφάραγος apud- Pindar. Pyth. IX. 2.

vs. ἸΟἿ et seq. absunt a Par. F. ἀγαθόεντα Flor. D. Par. Η. ἠγαθόεντα super αἰδϑαλόεντα scriptum est cadem manu in Flor. B. αἰθαλόεντα Par. C. Sed in marg. yp. ἀγαθέοντα.

vs. 108. φέρον δ᾽ ἴσχυν τ' &vc. Par.

88

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

ἐς μέσον ἀμφοτέρων, ὄτοβος δ᾽ ἄπλητος ὀρώρει

710

σμερδαλέης ἔριδος. κάρτος δ᾽ ἀνεφαίνετο ἔργων."

ἐκλίνθη ὃὲ μάχη" πρὶν δ᾽ ἀλλήλοις ἐπέχοντες

ἐμμενέως No

οἱ δ᾽ ἄρ

ἐμάχοντο διὰ κρατερὰς ὑσμίνας" ἐμάχ, ρατερὰς ὑσμίνας ἐνὶ πρώτοισι μάχην δριμεῖαν ἔγειραν

Κόττος τε; Βριάρεώς τε, Γύγης τ’ ἄατος πολέμοιο,

715

oi pa τριηκοσίας πέτρας στιβαρῶν ἀπὸ χειρῶν

πέμπον ἐπασσυτέρας. κατὰ δ' ἐσκίασαν βελέεσσι

Τιτῆνας, καὶ τοὺς μὲν ὑπὸ χθονὸς εὐρυοδείης πέμψαν καὶ δεσμοῖσιν ἐν ἀργαλέοισιν ἔδησαν, νικήσαντες χερσὶν ὑπερθύμους περ ξόντας

720

τόσσον fyepÜ" ὑπὸ γῆς, ὅσον οὐρωνός ἐστ᾽ Gm γαίης.

ἶσον γάρ T^ ἀπὸ γῆς ἐς Τάρταρον ἠερόεντα.

VARIAE ΓΕΟΤΙΟΝΕΒ.

B. φέρον δ᾽ ἰσχήν τ᾽ ἔνοπ. Par. A. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob.

vs. 109. ὄττοβος Flor. C. Par. D. D. G. ὅτοβος Rehd. κότοβος Flor. D. TraditScholiasta alteram lectionem fuisse κόναβος. Hanc prae edita sibi placere testatus est Graevius. Sed recte ani- madvertit Goettlingius esse rof oc pro- prium Hesiodi, κόναβος Homeri. Fir- mant érofoc , clausulam versus citantes , Etym. M. p. 656. pen. cum mentione llesiodi, sine cea Zonaras p. 1476. δ᾽ ἄπλητον Vat. e correctione. Cete- rum Codd. non variant: sed apud Zo- naram est ἄπληστος, apud Etym. M. ἄτλητος, quod arridet Muetzellio, quem vide p. 56. quodque unice placet Her- manno in Cens. Goett]. Nobis in tanto Codicum consensu nihil temere mutan- dum videtur. Conf. supra dd. ad v. 151 et 155.

vs. 110, κράτος τ᾽ ἀνεῷ. Par. D. κράτος etiam Par. F.

vs. 111. κλίνϑη Par. C. πρὸς ὧλ- λήλοισιν ἐπέχ. Par. G. πρὸς δ᾽ ἀλλή- λοις ἐπέχ. Par. D. sed in marg. πρὶν ἀλλήλοισιν ἔχοντες Flor. Ο. ἀλλήλοισιν etiam Rehd. ἀλλήλους ἐπέχοντες Par. D.

vs. 119. διεμάχοντο Taur.

vs. 11. ἐν πρώταισι Flor. D. Par. C. ἤγειραν Par. D. Rehd.

vs. "14. Βρυάρεός τε Flor. B. &a- 7Toc; Neap. Par. F. Apud lHomerum Il. E. 588. est Zrog πολέμοιο, quo- modo saltem pronunciandum hic, iudi- ce Heynio.

vs. 716. κατὰ δὲ σκίασαν Por. F. βελέεσσιν Flor. A. Vat. Par. E.

vs. 718. ὑπ᾽ ἀργαλέοισιν Flor. D. ἀργαλέμοιν Flor. D.

vs. 790. τόσσον Évepf" ἀΐδης Emm. τόσσον Évepü" ὑπὸ γαίης Med. Flor. A. D. Par. €. Notatum γαίης, ut varia lectio etiam in Par. E.

vs. 121—125. Hoc ordine procedunt in Flor. B. C. Rehd. τόσσον γάρ τ᾿

OEROLONIA.

89

ἐννέα γὰρ νύκτας τε καὶ ἤματα χάλκεος ἄκμων

οὐρωνόθεν κατιὼν. δεκάτῃ δ᾽ ἐς γαῖαν ἵκοιτο" ἐννέα δ᾽ αὖ νύκτας τε καὶ ἤματα χάλκεος ἄκμων 720 ἐκ γαίης κατιὼν, δεκάτῃ δ' ἐς Τάρταρον ἵκοι.

VARIAE LECTIONES.

ἀπὸ γῆς (sic Flor. B. at δ᾽ αὖ ἀπὸ γαίης Flor. C. Rehd.) ἐς τάρταρον ἠερόεντα. Ἐννέα γὰρνύκτας τε καὶ ἥματα χάλκεος ἄκμων Οὐρανόϑεν κατιὼν δεκάτῃ ἐς γαῖαν ἵκοιτο. “Ἴσον δ' αὖ τ᾿ ἀπὸ γῆς (sic Flor. B. at ὡπὸ γαίης Flor. C. Rehd.) ἐς Τάρτα- pov ἠερόεντα. Ἐννέα γὰρ νύκτας (sic Flor. B. at ἐννέχς γάρ οὗ v. Flor. C. Rehd.) τε καὶ ἥματα χάλκεος ἄκμων " Ex γαίης κατιὼν δεκάτῃ δ' ἐς T. ὕκοι (sic Flor. D. at /xorro Flor. C. Rehd.) versus autem οὐρανόθεν ct duo sequentes in Flor. B. non sunt in contextu, sed in ima pa- gina, apposito ab eadem manu signo, locum indicante, ubi sint reponendi in contextu. — Versus 729—725. omittit Par. F. vv. 122—724, Par. I. vv. 722 etseq. Vat. meus, vv. 725 et seq. Taur. Flor. À. D. Par. B. C. H. In Vat. Goettl. post v. 725. sunt. 721. 724. 725. Sci- licet ortum his turbis dedit simile quo- rundam versuum initium, similisque clausula. Factum enim hinc, ut ab oscitantibus librariis primum omitteren- tur duo pluresve versus, deinde ab ipsis vcl aliis diligentioribus iidem ad margi- nem adscriberentur, hinc rursum ab aliis in contextu reponerentur, sed alieno loco.

vs. 7191. Tcov γὰρ ἀπὸ γῆς Par. H. τόσσον γάρ τ' ἀπὸ γῆς Flor. D. Par. C. τόσσον δ' αὖτ᾽ ἀπὸ γῆς Med. Par. B. F. G. ἴσον δ' αὖ ἀπὸ γαίης Vat. Goettl. et Emm. in quo Codice positus est hic vereus post 726. γαΐης etiam Par. B. C. E. F. G. H. I. Trinc.

vs. 793. δεκάτῃ δ᾽ ἐς γαῖαν ἵκοιτο

commendatum ab Hermanno in Goettl. Censura, ut epicae rationi convenien- tius, recepimus ex citante hunc et seqq. tres versus Leontio de Sphaera Arati p. 265. Ed. Buhl. Flor. B. C. Par. D. E. Rehd. In ceteris Codd. δ᾽ omis- sum est, ut vulgo in Edd.

vs. 194. ἐννέα γὰρ v. ut Flor. B. habent Ven. Emm. ἐννέα γάρ οἱ v. Par. D. G., ut Flor. C. Rehd.

vs. "25. pro ἐκ γαίης Leontius. c. y«í40sv ec recentiorum magis, quam veterum epicorum usu. Idem δεκάτῃ ἐς Τάρταρ᾽ ἵκοιτο: quod Muetzell. p. 182 seq. aut verum esse censet, aut longe saltem praestare vulgari emendandi mo- do, namque convenire aequalem versus ':25. clausulam. Vereor autem, ut satis attenderit vir eximius ad sequens τὸν, quod omnino Τάρταρον ante se re- quirit. Puto equidem Leontium versus de memoria citasse, quae ipsum in hoc fefellerit. Fatendum tamen est ἐς Τάρ- TXp' ἵκοιτο plane exhibere Vaticanum Goettl. sed inepte in versus 721 clau- sula; lectionemque ?xorro h. 1. Codices exhibere Ven. Taur. Vat. meum, Flor. B. C. Par. A. E. G. I. Bodl. Rehd., ut Editionum Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Trinc. 2x£^ro (sic) Par. D. At ἥκοι Par. C. ut Ed. Paris. anno 1544. δεκάτῃ δ᾽ ἐς, quod Hermanno obsecuti recepi- mus, offerunt Ven. Flor. A. B. C. D. Vat. meus οἱ Goettl. Par. B. C. G. I. Bodl. Rehd. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. δεκάτῃ δ' elg Par. A.

HEZIOAOY

τὸν πέρι χάλκεον ἕρκος ἐλήλαται' ἀμφὶ dé μιν νὺξ τριστοιχεὶ κέχυται περὶ δειρήν" αὐτὰρ ὕπερθεν γῆς ῥίζαι πεφύασι καὶ ἀτρυγέτοιο θαλάσσης. ἔνθα θεοὶ Τιτῆνες ὑπὸ ζόφῳ ἠερόεντι 730 κεκρύφαται. βουλῇσι Διὸς νεφεληγερέταο, χώρῳ ἐν εὐρώεντι, πελώρης ἔσχατα γαίης.

VARIAE LECTIONES,

vs. 726. abest a Par. B. περιχάλ- κεον Flor. B. C. Par. F. ἕλκος Vat. ἐλήλατο Taur. μὲν abest a Vat. ἀμφὶ δὲ μὲν Par. F. 47i (sic) Par. E. H.

vs. 121. τριστοίχειον Flor. C. Par. D. G. Rehd. τριστοιχεὶ ἄν (sic) Vat. Goettl. τριστιχὶ Flor. ἢ. τριστιχεὶ Par. C. τριστοιχὶ Dindorf. repugnante metro. Tum pro vulgata faciunt haud pauca Grammaticorum testimonia et praecepta. Vide quos citat Muetzellius p. 159. in primis Suidam et Hesychium in v. et Choeroboscum apud Goettlingium ad Theodor. Gramm. p. 231. κέχαται Flor.D. δειρὴν πέρι morem Hesiodeum postulare censuit Heynius. Placuit idem Iacobsio A. P. T. III. p. XXVI. in not. nec non, ut videtur, Muetzellio p. 191. Codices nihil variant.

vs. 728. γῆς abest a Par. Ε, πεφύ- az: recte Flor. A. D. C. D. Neap. Par. B. F. I. Trinc. Steph. Heins. πεφύκασι ceteri Codd. ut Ald. Bas. Iunt. 1, 9. Frob. et post Graevium Edd. usque ad Gaisfordium. ἀτρυέτοιο Neap. θαλάτ- τῆς Flor. C. Rehd.

vs. 799. ἔνθα δέ oi Tur. Flor. C. Par. E. G. H. Rehd.

vs. "7350. κεκρίφαται Par. ἃ. βου- λῇσι Διὸς μεγάλοιο ἕκητι Par. F. Emm.

vs. 151. addititium iam Guyeto vi- sum uncinis incluserunt Wolfius et re-

centiores. Sane πελώρης ἔσχατα γαίης haud facile dicas, quo referendum sit in constructione , quam difficultatem in- lerpretum quidam reddendo ubi ultima terrae, vel circa ultima terrae, dissimu- larunt magis, quam expediverunt. Tum Tartarus ex Hesiodi sententia non pars extrema erat terrae, sed locus infra ter- ram depressus. Versum tamen omnes Codices agnoscunt. Constructioni ut- cunque medetur lectio Parisini F. 7e- λώρης κεύθεσι γαίης. Ceteri vulgatam tenent, praeterquam, quod Par. B. habet πελώροις ἔσχατα γαίης, Emm. πελω- po τ᾽ ἔσχατα γαίης. Facilem me- delam Goettlingius putat πέλωρ᾽ εἰς ἔσχατα γαίης, ut sit κεκρύφαται Ti- τῆνες εἷς τὰ πέλωρα ἔσχατα γαίης. Id autem non temere Hermannus in Censura alienum dicit ab epici sermonis charactere, collocandum ipse versum ratus post. v. 745 ut adiectivum ἔσχα- τὰ pendeat ab οἰκίας ἔστηκεν et memo- ratus mox Atlas congruam habeat sibi sedem ad fines ultimos terrae. Potest utique etiam híc in aliquo Codice fa- ctum fuisse, quod supra in annot ad vv. 121—126 factum observavimus in Flor. B., sed, cum librarius signum indicem loci, quo reponendus esset adscriptus in ima pagina versus, vel apponere neglexisset, vel non eatis clare appo-

OEOTONIA.

91

τοῖς οὐκ &Lvróy ἔστι, θύρας δ᾽ ἐπέθηκε ἸΠοσειδέων χαλκείας, τεῖχος d περοίχεται ἀμφοτέρωθεν. ἔνθα Γύγης, Κόττος καὶ Βριάρεως μεγάθυμος

VARIAE LECTIONES.

suisset, seriorum, qui Codicum illum describerent, librariorum stuporem fe- cisse, ut absurde versus in alienum migraret locum. Attamen nescio, an Hermanni coniecturae obstet, quod sic Noctis domus ponitur extrema quidem terrae, sed tamen in terra, cum e mente poétae ponenda videatur terrae ad occasum et extra eam. Geelio meo dandus potius versui videtur locus post 728. ut πελώρης ἔσχατα γαίης dican- tur eiusdem γῆς ῥίζαι, et sint ἔςχατα eadem, quae πείρατα dicta v. 758 et 809. εὐρόεντι Par. Α. ut Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob.

vs. 732. οὖκ ἐξίτυος Vat. οὐκ ἐξ ὑπόντων ἔστι Emm. ὀύρας vulgato πύλας praeferendum duximus, ut ἃ ma- iori parte Codicum oblatum. Sic enim exstat in Ven. (unde recepit Trinc.) Med. Flor. A. B. C. Par. C. D. E. G. I. Rehd. Conf. Muetzell. p. 191. IIo- σειδέων cum Goettlingio recepimus e Ven. Trinc. Visa enim nobis, ut illi, forma haec Ionica praeferenda vulgari, quamquam apud Homerum non nisi IIo- σειδάων invenitur, ut hic Flor. À. ex- hibet, sed repugnante metro. Conf. Muetzell. p. 63.

vs. 155. τοῖχος Flor. A. et Med. quem secutus est Goettlingius. τεῦχος δέ περ οἴκεται ἀμῷ. Ald. Bas. Tunt. Y. Frob. τεῖχος περικεῖται ἄμφ. lunt. 2. quod habent Codicum Flor. C. Par. C. G. H. I. τ. περικεῖται δ᾽ ἀμφ., ut Ven. Flor. À. Par. E., exhibent Trinc. Steph. et hinc. Edd. ante Goettlingium,

Sed ad male sic positum δ᾽ offendit iam Guyetus. Itaque malle se scripsit 7£7- χός τε περὶ κεῖτ᾽ ἀμφ. Sagacius nostra demum aetate Hermannus in Orphic. p. 826. in antiqua lectione Aldinae et quorundam Codicum latere vidit 7s7xo δὲ mepoíy erai ἀμῷ. Firmant hoc plane, tum Par. D. et Vat. Goetllingii, ex quibus hic recepit; tum Rehd. ubi tamen adscripium in margine est yp. 7ep:- κεῖται. Vavent Bodl. in quo τεῖχος δὲ ποροίκεται ἄμφ., Flor. B. C. Par. B., in quibus τεῖχος δέ περ οἴκεται. Ad περοίχεται pro περιοίχεται — pertinet etiam explicatio Scholiastae περιτρέχει. Super eliso hic : more Aeolensium vide Bastium ad Greg. Cor. p. 616. Ignorantes morem hunc librarii versum varie corruperunt, vel vep οἴκεται aut περοίκεται scribendo, vel pro eo, quod non intelligerent, σπερικεῖται ponendo.

vs. 154. Γύγης hic omnes Codices, ut Edd. Κόττος τε xai ó Βριάρεως, plerique SS. οἱ Edd. inepte sic posito articulo. Nam diversa ratio est in ó αὖτε Πέλοψ Il. B. 105. Speciose Dindorfius corri- gendum statuit καὶ ᾿Οβριάρεως. —Cer- tissimum id habet Muetzellius p. 159. unicé verum etiam Hermannus in Ceus. Goettl. ob illa, quae attulit Heyn. ad. Il. A. 405. (Conf. supra dd. ad v. 617.) itaque lectionem hanc etiam restituen- dam versibus 149. 617. 714. at non versui 817., quippe qui alium habeat auctorem. De hoc cum mihi nondum sa- tis congjet, cumque invv. 149.617. 714. formam Dindorfio probatam mne unus

92

ΗΣΙΟΔΟΥ͂

235 ναίουσιν, φύλακες πιστοὶ Διὸς αἰγιόχοιο. ἔνθα δὲ γῆς δνοφερῆς καὶ Ταρτάρου ἠερόεντος, πόντου T' ἀτρυγέτοιο καὶ οὐρανοῦ ἀστερόεντος ἑξείης πάντων πηγαὶ καὶ πείρατ᾽ ἔασιν, ἀργαλέ᾽, εὐρώεντα, τάτε στυγέουσι θεοί πέρ ,

740

χάσμα μέγ᾽, οὐδέ κε πάντα τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτὸν

οὖδας ἵκοιτ᾽, εἰ πρῶτα πυλέων ἔντοσθε γένοιτο. ἀλλά κεν ἔνθα καὶ ἔνθα φέροι πρὸ θύελλα θυέλλῃ ἀργαλέη. δεινὸν δὲ καὶ ἀθανάτοισι θεοῖσι

τοῦτο τέρας" καὶ νυκτὸς ἐρεμνῆς οἰκία δεινὰ

VARIAE LECTIONES.

quidem Codex offerat, malui hic cum Goettlingio scribere Kórrog καὶ Βριά- pec, ut exstat in Par. D. Taur. Est Kór- τος καὶ ὅ Bp. in Par. I. Rehd. Κόττος τε καὶ Bp. in Par. E. Heynius corrigebat Κόττος τ᾽ ἠδὲ Bp. Βρυάρεως Flor. B.

vs. "I35. ναίουσι φύλ. Flor. C. D. Vat. Par. E. Rehd.

vs. 736. £vÓü' ἃ γῆς Vat. ἔνθα δὲ, ut dedimus, Par. B. D. E. F. G. H. Ceteri SS., ut plerique Editi, ἐνθάδε.

vs. "I37 abest a Flor. E. item a Parisini D. contextu, sed additus est ab eo, qui Scholia exscripsit.

vs. 138. ἕασσιν Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. 9, Frob.

vs. 740. χάσμα μέγα Par. B. κε omittunt Vat. Flor. ἃ. πάντα Emm.

vs. T41. Scribendum Guyetus cen- suit οὗδας κοι, sl et γένοιο Hoc plane habet Par. I. servato 7xorr" et potest omnino vc intelligi. Vid, Il. N. 217. ibique Eustath. Sophocl. in Oed. T. 514. Euripid. Suppl. 455. Heindorf. ad Platon. Gorg. p. 54. 290. Codicym tan- tum non omnium xoiT' et γένοιτο firmat

etiam, hunc versum et superiorem ci- tans, Io. Philoponus in Arístot. Meteor. p. 92. A. edit. Ald. a. 1551. πρόσθε πυλέων Taur. ἔκτοσθε Flor. B. ἔμπροσθε Flor. D.

vs. 749. καὶ ἔνθα omissum in Par. F. φέρει Flor. A. B. D. Par. A. C. I. Bodl. Rehd. Ald. Iunt. 4. 2. Frob. προφέρει Par. E. προφέρῃ Vat. mpo- θύελλα Florentini omnes. Vat. Par. E.

F. G. Rehd. et Edd. omnes ante Grae- vium. Divisim scribendum viderant iam

H. Stephanus Thes. T. I. p. 1650. E. Guyetus. L, Barlaeus. In Par. C. est Φέρει προῦε θυέλλῃ (sic spatio eraso) et in margine θέλυμνα γρ. προϑύελλα.

vs. 743. δεινὸν δὲ, quod ligaturam enunciationum commodiorem exhibet , recepimus e Med. Flor. A. B. C. D. Vat. Par. D. G. I. Rehd. δεινόν τε μὲν 4$. Trinc. θεοῖσιν Flor. A.

V. ἼΔ44, τοῦτο γέρας Flor. D. xai omittunt Flor. A. B. Trinc. ἐρεμνῆς abest a Vat. Par. H. et E., in quo tamen additum exstat ab secunda manu. Pro eo est ἐρεβεννὴς in Flor. A. δ᾽ ἔρε- βεννῆς in Flor. D.

OEOLlONIA.

93

745 ἔστηκεν, νεφέλης κεκωλυμμένα κυανέῃσι. Τῶν πρόσθ᾽ ᾿Ιαπετοῖο πάϊς ἔχετ᾽ οὐρανὸν εὐρὺν

ἑστηὼς., κεφαλῇ τε καὶ ἀκαμάτοισι χέρεσσιν ἀστεμφέως. ὅθι Νύξ τε καὶ Ἡμέρη ἀμφὶς ἰοῦσαι

VARIAE LECTIONES.

vs. 145. ἕστηκε Flor. A. C. D. Par. C. Iunt. 2. κυανέψσιν Flor. A. B.

vs. "146. τῶν πρόστ᾽ "lam. Par. A. Ald. Bas. lunt. 1 2. Frob. Steph. ἔχετ᾽ Hermannus in Cens. Goettl. or- tum ab errore putat librariorum, proque 60 scribendum ἔχει. Mihi verbum me- dium defendi posse videtur exemplo Homeri Il. 5. 551. πεπταμένας δὲ χερσὶ πύλας ἔχετ᾽"; αἱ non repugno, quominus praesentis temporis verbum hic conve- nientius habeatur, quale etiam Scholi- astes explicat κατέχει καὶ φέρει, qui proinde vel ἔχε, legit vel ἔχετ᾽ acce- pit ἔχεται. Dura autem hic diphthongi c; elisio, sequente οὐρανὸν, cuius eli- sionis simile exemplum non nisi unum invenias ll. A. 279. ὡς ὀξεῖ ὀδύναι δύνον μένος ᾿Ατρειδάο, ubi non sine ratione Dentleius emendatum voluit ὡς ὀξεῖ" ὀδύνη δύνεν, Duttmann. Gr. Gr. Ia 8 50. p. 196. in not. et II. p. 408. ὡς ὀξέαι ὀδύναι δόνον vel ὡς ὀξεῖ" (pro ὀξεῖα) ὀδύναι δύνον. Conf. Spitzner. de vers. heroico p. 165. seq. Nolui tamen ἔχει scribere, cum omnes Codd. vul- gatam habeant, excepto Flor. C. qui Yexero, clare sic imperfectum exhibens: et erunt fortasse, quibus ἔχετ᾽ ctiam sic accipi posse videatur ob simile mox v. 149 imperfectum προσέειπον, com- pellare solent, cuius tamen loci alia mihi esse ratio videtur. Equidem tuendi imperfectum vix aliam rationem video, quam ut notet tenendum accepit, quod

ipsum vereor ut notare possit. Itaque ἔχει cum Hermanno scribat, quem non, ut me, cohibet mirus ille Codicum con- sensus in ἔχετ᾽; neque enim omnes il- lud hausisse putandum est ex uno vetere exemplo, in quo librarius facili quidem errore id pro ἔχει primus scripserit. vs. 14. ἑστειὼς Par. C. xai omittit Emm. ἀκαμάτοισι χέρεσσι praeferen- dum ctiam hic duxi cum Muetzellio. Vid. supra dd. ad v. 519 ἀκαμάτοις χείρεσσιν Par. À. quod item ferri pos- sit, haud aversante Hesiodo versus spondiacos. In ceteris SS. ἢ. l. est, ut in Edd. ἀκαματῇσι xép. praeterquam, quod in Par. E. et Vat. est ἀκαμάτεσσι. vs. 148. ἀστεφέως Flor. B. ὅτε Par. A. Bodl. Ald. Iunt. 1. 2. Frob. Bas. ubi interpres quia. ὅθεν Flor. D. Ἡμέρη formam usurpatam supra v. 124 reci- piendam etiam hlc duximus cum Bois- sonadio et Goettlingio. Agnoscunt eam Med. Par. C. Vat. Goettl. Favent Flor. C. D. Par. D. G. H. Rehd. in quibus est Ἡμέρῳ. Quod habent Ald. Bas. Iunt. 4. 9. Frob., ἡμέραι exstat in Par. A. Ἡμέρα ceteri libri SS. et ante Bois- sonadium Edd. gig ἰοῦσαι, quod dedimus, exhibent Flor. A. C. Ven. Vat. Neap. Par. D. E. F. G. H. Rehd. Iunt. 2. Trinc. (nescio an ex Ven.) Steph. (qui potius illud habuit scripto in margine ἄσσον ἰοῦσαι) Comm. Heins. etiam Editionum Graeviana et Clerici; sed ibi Latine redditum prope, ct in

94

HEXIOAOTYT

ἀλλήλως προσέειπτον, ἀμειβόμεναι μέγαν οὐδὸν

750

χάλκεον. ἡ μὲν ἔσω καταβήσεται, ἡ δὲ θύραζε

ἔρχεται, οὐδέ ποτ᾽ ἀμφοτέρας δόμος ἐντὸς ξέργει; ἀλλ᾽ αἰεὶ ἑτέρη γε δόμων ἔκτοσθεν ἐοῦσα.

- 2 " € wv s. 2 3 ? ὦ γαῖαν ἐπιστρέφεται, ἡ δ᾽ αὖ δόμου ἐντὸς ξοῦσα μίμνει τὴν αὐτῆς ὥρην ὁδοῦ, ἔστ᾽ ἂν ἵκηται"

700

€

*

ἡ μὲν ἐπιχθονίοισι φάος πολυδερκὲς ἔχουσα, δ' Ὕπνον μετὰ χερσὶ, κασίγνητον Θανάτοιο,

VARIAE LECTIONES.

Lectionibus Hesiodeis editioni Clerici subiectis Graevius ait legendum cum interprete ἄσσον. —Dederant sic iam Schmidius, Ed. Par. a 1644. et Win- tertonus, quem maxime secutus est Robinsonus. Praeferendum hoc duxit etiam Wolfius, tenentque idem Gaisf. Boisson. Dind. Goettl. Sed esse id anti- quissima simplicitate simplicius merito dicit Muetzell. p. 42. recte quoque ibid. et p. 4929 reprehendens Graevium ob male explicatum Cantabrigiense Scho- lion. Nam verba Scholiastae χωριζό- μεναι ἀπ᾽ ἀλλήλων manifesto pertinent ad ἀμφὶς ἰοῦσαι, ut sequentia ἀἄπαν- τῶσαι ἀλλήλαις ad ἀμειβόμεναι μέγαν οὐδόν. L. Barlaeus ἀμφὶς ἰοῦσαι tuens explicat πσερεστρεφόμεναι; Heynius utrim- que accedentes, unaquaeque pro se diversis partibus; Y. H. Vossius ferne sich wand- lend; Muetzellius quae diversam viam tenent , vel quae in diversa tendunt. Hoc equidem amplector. In Par. E. scri- ptum ad marginem yg. ἀμφὶς ἰοῦσαι καὶ ἄσσον ἰοῦσαι, habentque ἄσσον Flor. D. D. Par. B. C. I. τάσσον ἰοῦσαι Par. A. Bodl. Ald. Tunt. I. Frob. Bas. ubi ab interprete redditum celeriter. Itaque ab Oporino scriptum θζσσον. ἰοῦσα Par. B. Bodl. ἐοῦσαι Par. D. 6.

vs. 749—752. absunt a Par. F. “ἀλλήλαις in v. 149, Trinc. quod re- cepta lectione ἄσσον ἰοῦσαι ferri potest, non item, si, ut apud ipsum, Zgd?c praecedat. ἀλλήλοις Emm.

vs. 750. pro καταβήσεται Guyeto scribendum videbatur καταδύεται. Sed Codd. nibil variant, habetque futurum commodam h. 1. vim, quam eleganter explicat Muetzell. p. 97 seq. θύραξεν Neap. Par. A. D. G. H. I. Ald. et hinc Edd. ante Dindorfium , qui primus recte θύραζε scripsit, ut habent Florentini omnes, Parisinorum pars et Rehd. Conf. II. z. 99.

4 .V8. 751. olzor' Par. Yat. ἔἕργει Par. D.

vs. 759. ἔκτοθεν Flor. D. D.

vs. 153 abest a Flor. A. Vat. Par. H. additus est in Par. E. ἥδ᾽ αὖ Par. C. δόμοις Emm.

vs. "34. τὴν, pro quo Guyetus male τῆς scribebat, omnes Codd. tuentur. τὴν αὖ τῆς Ald. Bas. Iunt. 4. 2. Frob. αὑτῆς Par.C. ὥραν Par. B. ὥρης Par. 1. ὁδοῦ εὖτ᾽ ἂν Par. D. G. Rehd.

vs. 155. ἐπιχϑονίῃσι Flor. C. D. Emm. Iunt. 4. 2. Trinc. ἐπὶ χϑονίοισι Ald. Das. Frob.

vs. 156. “δ᾽ Ὕσνον Par. C.

B. δόμους

OEOTLONIA.

95

Νὺξ ὀλοὴ, νεφέλῃ κεκαλυμιμένη ἠεροειδεῖ. Ἔνθα δὲ Νυκτὸς παῖδες ἐρεμνῆς olx? ἔχουσιν, Ὕπνος καὶ Θάνατος, δεινοὶ θεοί" οὐδέ "rov! αὐτοὺς

700

᾿Ηέλιος φαέθων ἐπιδέρκεται ἀκτίνεσσιν.

οὐρανὸν εἰςανιὼν , οὐδ᾽ οὐρανόθεν καταβαίνων.

τῶν ἕτερος μὲν γῆν τε καὶ εὐρέα νῶτα θαλάσσης ἥσυχος ἀνστρέφεται καὶ μείλιχος ἀνθρώποισι" τοῦ δὲ σιδηρέη μὲν κραδίη, χάλκεον δέ οἱ ἦτορ

765

νηλεὲς ἐν στήθεσσιν' ἔχει δ᾽, ὃν πρῶτα λάβησιν

ἀνθρώπων" ἐχθρὸς ὃΣ καὶ ἀθανάτοισι βεοῖσιν. Ἔνθα θεοῦ χθονίου πρόσθεν δόμοι ἠχήεντες ἰφθίμου τ᾽ ᾿Αἴδεω καὶ ἐπαινῆς ἹΠερσεφονείης

VARIAE LECTIONES.

vs. 151. κεκαλυμμένη Ald. Iumt. 1. Bas. κεκαλημένη Frob.

vs. 158. παῖδες Νυκτὸς Par.B. ἔρε-͵ μνοὶ Flor. B. notauda varietate. Potest enim ἔρεμνοὶ stare sequente F. oixíz et fuscis circumdatus alis Somnus dicitur Tibullo II. 1. 89. ad quem vid. Broukh. et Heyn. Pro tuendo ἐρεμνῆς tamen facit supra v. 744.

vs. 160. ἐπιδέρκετ᾽ &xT' . Flor. C. &- σιδέρκει ἄκτ. Par. D. G. Rehd. &xrívec- c: Flor. B.

vs. "161. εἰς οὐρανὸν ἀνίων Vat. Par. E. ὅδ᾽ οὐρανὸν καταβαίνων Vot. οὐδ᾽ οὐρανόθεν κατίων Par. I.

vs. 162. τῶν δ᾽ ἕτερος Flor. A. B. C. D. Par. C. D. 6. I. Rehd. Trinc. γαΐην Flor. B.

vs. 165. ἡσύχως Ῥαν.Ὁ.6. Zvzerpé- Qera: Med. Par. C. D. G. Emm. Rehd. Iunt. 1. 9. ἀνθρώποισιν Flor. A.

vs. 164. cidupéz Par. C. σιδήρη Med. Par. A. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1.2. Frob.

of omittit Vat. καὶ χάλκεον δέ οἱ ἧτορ Par. D. G.

vs. 7685. ἔχει δὲ ὃν Par. D.

vs. 766. ἐχϑρός τε xai Par. B. θεοῖσι Par. C.

vs. 167. θεῶν χϑονίων scribendum Guyeto visum, scilicet, quod sequente versu memoratur etiam Proserpina. Sed bene animadvertit Goettlingius additam esse hanc, ut secundariam personam; itaque non necessariam esse Guyeti cor- rectionem. θεοῦ x6ovízu ommes Codd. πρόσθε δόμοι Flor. A. Par. I. Trinc. δό- μου Par. 1. ἠχήεντος Par. H. I.

vs. 768. additus est in Par. E. Du- bitat Wolfius, an sit Hesiodeus, quippe quem explicandi E adscribere aliquis potuerit ex Hom. Od. K. 554. A. 41. Hesiodeum hunc pariter atque infra v. T4. censent Buttmann. Lexil. T. II. p. 115. seq. et Muetzell. p. 116. qui- bus adsentior. ἀΐδαο Par.l. ἐποινῆς Par. B. ἐκείνης Pav. C. 1.

96

HEIOAOT

ἑστᾶσιν, δεινὸς δὲ κύων προπάροιθε φυλάσσει,

770

γηλειής" τέχνην ὃὲ κακὴν ἔχει" ἐς μὲν ἰόντας

σαίνει ὁμῶς οὐρῇ τε καὶ οὔωασιν ἀμφοτέροισιν, ἐξελθεῖν δ᾽ οὐκ αὖτις BE πάλιν. ἀλλὰ δοκεύων ἐσθίει ὅν κε λάβῃησι πυλέων ἔκτοσθεν ἰόντα ἰφθίμου τ᾽ ᾿Αἴδεω καὶ ἐπαινῆς ἹΠερσεφονείης.

Ἔνθα δὲ ναιετάει στυγερὴ θεὸς ἀθανάτοισι»

δεινὴ Στὺξ θυγάτηρ ἀψοῤῥόου ᾿Ωκεανοῖο πρεσβυτάτη, νόσφιν δὲ θεῶν κλυτὰ δώματα ναίει μωκρῇσιν πέτρῃσι κατηρεφέ᾽" ἀμφὶ δὲ πάντῃ κίοσιν ἀργυρέοισι πρὸς οὐρανὸν ἐστήρικται.

780 παῦρα δὲ Θαύμαντος θυγάτηρ πόδας ὠκέα Ἶρις

VARIAE LECTIONES.

vs. 7169. ἑστᾶσι Flor. D. Vat. Par. C. I. Rehd. ἑστῶσιν Emm.

vs. Ἴ10. τέχνην μὲν κακὴν Flor. D. ἐσμὲν Ald. Trinc.

vs. 112. αὖθις Par. C. Rehd.

v8. 115. πυλῶν Par. B.

vs. 114. delendum censuit Ruhnke- nius post Natalem Comitem Myth. 1. HI. 5. p. 205. ut retractum ex v. 768. uncinis inclusere Wolfius, Gaisf. Dindorf. delevit Boissonadius. Abest versus a Flor. D. D. Vat. Par. D. C. D. F. G. Emm. Rehd. Aberat etiam a Par. E. hinc ad- ditus fuit ac deinde deletus: qui tantus numerus omitteutium illum Codicum la- tuit Muetzellium , ceterum recte scriben- tem 1. c. etsi ex nostro sensu eorun- dem versuum repeliones supervacuae ac parum elegantes esse videantur, ab horum tamen poétarum consuetudine tantum abesse, ut alienae censendac sint, ut, si quid aliud, simplici eorum nativitati conveniant; tum non esse diffi- cile intellectu, quam ob causam ver.

sus hic praetermitti vix ullo pacto po- tuerit (scil. ne confundantur πυλαὶ vs. 113. memoratae cum memoratis supra v. 752—'144, denique in quosdam Co- dices cadere iustam recentioris curae suspicionem. ἀΐδου Flor. A. ἀΐδαο Par. A. H.I. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Trinc.

vs. T'75. ἔνθα δὲ, ut dedimus, exhi- bent Flor. D. D. Par. D. F. Omittit δὲ Rehd. ἐνθάδε habent ceteri SS., ut Ald. et hinc Edd. omnes ante Wolfium.

vs. 110. δεινὰ στυγερὴ ἀψοβῥ.... (sic) Vat. ἁψοῤῥου Par. B. F.

vs. "1T. νόσφι Par. C. G. Rehd.

vs. "118. μακρῇσιν πετρ. quod habet Flor. A. recepimus cum Gaisfordio et recentioribus. μακροῖσι πέτροισι Flor. B. ceteri Scripti, ut ante Gaisfordium Editi, μακρῇσι πέτρῃσι. κατηρεφέες Flor. D. ἀμφὶ δὲ πέτρη Par. I.

vs. 719. ἀργαλεῦῇσι Flor. D. ut Scho- liorum lemima ; ἀργαλέοισι Flor. B. sed supra alià manu lectio scripta est vul-

gata. ἀργυρέψσι Par. I.

OEOTLTONIA.,

97

ἀγγελίη πωλεῖται ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσης, ὁππότ᾽ ἔρις καὶ νεῖκος ἐν ἀθανάτοισιν ὄρηται" καὶ ῥ᾽ ὅστις ψεύδηται ᾽Ολύμπια δώματ᾽ ἐχόντων, Ζεὺς δέ τε Ἶριν ἔπεμψε θεῶν μέγαν ὅρκον ἐνεῖκαι

785

τηλόθεν ἐν χρυσέῃ προχόῳ, πολυώνυμον ὕδωρ

ψυχρὸν, ὅ τ᾽ ἐκ πέτρης καταλείβεται ἡλιβάτοιο,

ὑψηλῆς πολλὸν δέ θ᾽ ὑπὸ χβόνος εὐρυοδείης.

ἐξ ἱεροῦ ποταμοῖο ῥέει διὰ νύκτα μέλαινὰν

"Qxsayoio κέρας" δεκάτη δ᾽ ἐπὶ μοίρα. δέδασται. 790 ἐννέα μὲν περὶ γῆν τε καὶ εὐρέα νῶτα θαλάσσης

δίνῃς ἀργυρέης εἱλιγμένος εἰς ἅλα πίπτει,

* VARIAE LECTIONES,

vs. 781. ἀγγελίη Ven. Taur. Flo- rentini omnes, Neap. Vat. Par. C. D. E. 6. H. Y. Reg. Soc. Rehd. Trinc. Steph. margo: etiam Bas. interpres nun- cia. ἀγγελίης Par. A. B. F. Bodl. Vat. Goettl. et, si Trinc. excipias, Edd. omnes. Cum utraque lectio difficultatem habeat, suosque e Viris Doctis utraque invenerit patronos, scribendum equidem duxi, ut scriptum exhibet longe maior pars Codicum. — Conf. infra Commentar. ἀγελίην (i. e. ἀγγελίην) Emm, &yye- λέῃ malebat Guyetus intellecto σόν.

vs. 182. κεῖνος pro νεῖκος Par. B. puras Por. D.

vs. "183. ὅς xe ψεύσηται Flor. A. Ven. Trinc. quod praeferendum Heynio visum. ὅς τὶς ψεύδεται Par. E. É- χοντες Par. I.

vs.- 84. Tentat Guyetus Ζεὺς δ᾽ ὅτε "Ipi ἔπεμψε, non videns esse hic δέ τε in apodosi, ut supra v. 609. Simi- liter est δέ τε post ὅτε Il. K. 360. 262. τε post ὅστις Od. M. 44. 45. "Ipy Par. I. Ἔριν Emm. μέγαν θ᾽

ὅρκον Flor. B. ἐνεῖκεν Flor. A. B. D. Trinc. ἐνεῖκε Par. C.

vs. δῦ, πολυόμβριμον Flor. B. Par. B. Emm.

vs. 186. U τ᾽ ἐκπέμψας pro ὅ τὶ ἐκ πέτρης Par. D. ἡλιβάτοιο Par. D-

vs. 787. ὑψιλῆς Frob. ὑψηλὴ Par. B. πολλὸν δέ θ᾽ ὑπὸ recipiendum duxi cum Gaisf. Boisson. Dind. Goettl. ob- latum a Med. Flor. A. Par. F. Emm. In ceteris SS. est πολλὸν δὲ ὑπὸ, ut habent Edd. inde ab Stephano. πολ- Ay δ᾽ ὑπὸ Ald. Bas. lunt. 4. 2. Frob. πολλόν θ' ὑπὸ Scholiastae lemma.

vs. Ἴ88. fpoU ναι. ποταμοῦ Par. D.

vs. 789 abest a Vat. Par. E. H. δέδαται Par. 1.

vs. 190. ἐπὶ γῆν Neap.

vs. 191. ἀργαλέῃς Flor. B. sia- γμένος Rehd. ut Steph. et hinc Editio- nes nonnullae. εἱλιγμένον lo. Diaco- nus, quod placuit L. Barlaeo, ut ad ὕδωρ referatur. εὐλιμένες Taur. εἶλι- γμέναᾳ Emm. unde Goettlingius legen-

dum coniicit £/2uy ave (sc. ἐννέα μοῖραι) m

4

98

HZIOAOT

4 δὲ μί᾽ Ex πέτρης προρέει μέγα πῆμα θεοῖσιν. ὅς κεν τὴν ἐπίορκον ἀπολείψας ἐπομόσσῃ ἀθανάτων, οἱ ἔχουσι κάρη νιφόεντος Ὀλύμπου,

- ,.. ^ ἢ 5 κεῖται vUTJLO; τετελεσμένον εἷς ἐνιαυτόν,

οὐδέ ποτ᾽ ἀμβροσίης καὶ νέκταρος ἔρχεται ἄσσον

VARIAE LECTIONES.

εἰς ὅλα πίπτει, quam constructionem singularis verbi cum nomine plurali vere Boeoticam esse dicit, citans Ruhn- ken. et Vossium ad Hom. H. in Cer. 499. Boeckh. ad Pind. Ol. VIII. 8. Largior hanc minime absurdam videri posse coniecturam. Mihi tamen non- ' dum recedendum videtur a vulgari, quam longe maior pars Codicum habet, lectione εἱλεγμένος sc. ᾿Ωκεανὸς, de quo Proclus in Timacum, V. p. 294. med. δηλοῦσι δὲ οἱ θεολόγοι τὸν 'Ωκεανὸν ἁπάσης εἶναι κινήσεως χορηγόν" δέκα λέγοντες αὐτὸν ἐκπέμπειν ὀχετοὺς, ὧν ἐπὶ θάλατταν τοὺς ἐννέα χωρεῖν. Conf. lamen infra Commentarius.

vs. 199. ἡδὲ uí4 ἐκ v. Par. D. G. προῤῥέει Flor. A. Par. G. σροφέρει Iunt.'2. θεοῖσι Par. C. θνητοῖσι Par. ]. óvaroic: Flor. D.

vs. 195. ὅς κέ τιν᾽ ἐπίορκον Par. B. ὅς κεν τὸν ἐπ. Emm. Male Guyetus scribi volebat £zíopxog. Conf. supra v. 232. 'Epy. v. 282. ἀπολείψας scri- psi, ut habent Par. ἃ. B. D. 6. I. Ald. Bas. lunt. 1. 2. Frob. Trinc. Steph. et cum Gaisfordio recentiores. A in talibus pronunciando geminaba- tur. ὠπαλείψας Flor. B. sed supra scriptum eadem manu Z£voA. ἐπομώσει Par. B. Emm. ἀπομόσσῃ Vat. Par. E. H. I.

vs. 194. κάρην Par. H.

vs. "195. κεῖται νήὔγμος, ut Hesiodi,

citat Etym. M. p. 605. 29. ubi tamen νήύγμος errori librariorum deberi , cum scribendum esset νήὕτμος, liquet tum e loco, ubi stat vocabulum inter vc et νήφω, tum collatis Zonara in νήὕτμος et Phavorino p. 1505. 8, 9. quorum ἐστερημένος ἀυὐτμῆς cum Etymologi M. ἄπνους convenit. "Vide praeclare ex- ponentem hoc Muetzellium p. 42 seq. Mihi νήὕτμος, quod agnoscunt memo- rati supra Grammatici, quodque habent Florentini ἃ. B. C. Vat. Neap. R. S. et maior Parisinorum pars, ut item Trinc. et Steph. vera esse leclio vide- tur, quamvis Muetzellio p. 47. et Goett- lingio ad ἢ. 1. ob sequentia v. 797. ἀνά- πνευστος καὶ ἄναυδος pene praeferenda videatur altera νήποτμος, quam exhibent Par. A. C. H. I. Bodl, Rehd. Ald. Bas, Iunt. 1. 2. Frob. Schmid. favente Ste- phani margine , ubi v4 πότμος. In Med. est νήννεμος, sed supra scriptum νή- πότμος. Nulla autem, quod sciam, pro hoc vocabulo veterum exstat aucto- ritas. Nam vereor, ut iusta videri pos- sit, quod in Scholio apud Gaisford. p. 458. ad v4ürj406 legitur yp. νηύποτμος, νεκρὸς, ἄπνους, ubi posteriora duo vocabula manifesto ad νήὔτμος pertinent, νηὕπο- τμος monstrum est vocabuli, quod ta- men etiam Flor. D. exhibet. voódzo- τμος Vat. Goettl.

vs. 190. ἄρχεται Flor. A. alia manu supra scriptum ἔρχ.

OEOLONIA.

99

βρώσιος, ἀλλά τε κεῖται ἀνάπνευστος καὶ ἄναυδος

στρωτοῖς ἐν λεχέεσσι, κακὸν δ᾽ ἐπὶ χῶμα καλύπτει.

αὐτὰρ ἐπὴν νοῦσον τελέσῃ μέγαν εἷς ἐνιαυτόν, 800 ἄλλος δ᾽ ἐξ ἄλλου δέχεται χαλεπώτερος ἄβλος,

ἐννάετες δὲ θεῶν ἀπαμείρεται αἷὲεν ἐόντων,

οὐδέ ποτ᾽ ἐς βουλὴν ἐπιμίσγεται, οὐδ᾽ ἐπὶ δαῖτας,

VARIAE LECTIONES.

vs. 191. βρόσιος Par. A. Ald. Iunt. 1. 9. At βρώσιος recte iam Das. et Frob. βρῶσις Par. D. G. Vaticani Goettl. margo. ἀλλά γε κεῖται Med. Par. G. ἄλλά γε κεῖτε Par. H. Sed verum est τέ, cui respondet in v. 798. δὲ, ut bene vidit Goettl. καὶ abest a Par. F.

vs. 798. κακὸν δὲ Y κῶμα Flor. B. non contemmenda varietate. δ᾽ ἐσί- xwja Rehd. xÜza καλύπτει Flor. D. Verba, ut sunt in ceteris SS. et Edd. citat Etym. Gud. p. 557. s. v. κῶμα. Eadem exstant in Cod. Havn. 1971. apud Bloch. p. 941. nisi quod ibi pro καλύπτει esi χαλέπτει.

vs. 799. ἐπεὶ Flor. B. D. Par. C. (sed in margine : yp. ἐπὴν) ἐπὶ Par. I. νοῦσον abest a Par. C. νοῦτον Vat. Goettl. τελέσει Flor. D. Par. C. τελέσσῃ Par. D. τελεσφόρον pro μέγαν Med. Flor. D. Par. C. H. 1. τετελεσμένον Taur.

E glossis haec, ut videtur. ἐς Par. D. vs. 800. ἄλλος γ᾽ ἐξ Flor. B. ἄλ-

Aoc ἐξ Flor. D. Vat. Par. D. E. 6. H. I. Rehd. At recte se babet αὐτὰρ ἐπὴν --- ἄλλος δ᾽ ἐξ ἄλλου sed postquam—tum et alius ex alio. Pro χαλεπώτατος, ut vulgo Edd. scribere malui cum Goettl. χαλεπώτερος, ut habet maior pars Co- dicum, Med. Flor. A. B. D. Neap. Ven. Taur. Vat. Gocttl. Par. C. D. H. I. Emm. Rehd. Trinc. ἄεθλος Par. D. G.

vs, ROT. ἐννάετες reliquimus, quod

vulgata haec scriptura defenditur voca- bulo derivato ἐνναετήρο;, "Epy. v. 456. ubi nihil variant Codd. εἰνάετες, pro qua scriptura facere posse videatur Ho- mericorum Codicum constantia Il. £. 400. Od. T. 118. E. 107. X. 940. x. 228. habent Med. Flor. D. D. Vat. Par. C. D. E. H. 1. elvaér4c Taur. ὡπαμεί- pera: scripsimus secundum Med. Flor. D. Vat. Par. C. E. H. Trinc. cum huc pertineant Etymologi Gud. p. 65. 96. ἀπαμείρεται, ἀποχωρίζεται, Etymol. M. p. 148. 9. ἀπαμείρεται, ἀποκεχώρι- erai. Sed ab Eustathio p. 1245. 24. citatum ἀπαμείρεται, expositumque p. 947. 16. μερίζει, non ad h. 1. refe- rendum est cum Wolfio, sed ad "Epy. v. 518, ut clare docent eiusdem Gram- matici verba p. 1766. 53. ex illo versu citantis τρέτην ἀπαμείρεται αἶσαν. lbi autem constans Codicum, excepto uno Galeano, lectio est ἀπομείρεται h. e. sibi partem sumit, sortitur. Eustathium secutus est H. Stephanus in Thes. T. II. p. 831. A. B. ceterum ibi ἀπαμείρε- σαὶ h. l. ut geminam lectionem agno- scens, cum tamen in editione ἀπομείρεται dedisset. AZ, uelperas (sic eadem manu) Flor. B. Ceteri SS. omnes praeter su- pra citatos ἀπομείρεται et sic Ald. at- que hinc ferme Edd.

vs. 809. περιμίσγεται Flor. D. D. Par. 1. ἐπιμίσγεσθαι significatione ad-

7*

100

HEZIOAOT

] . ἐννέα πάντ᾽ ἔτεα δεκάτῳ δ᾽ ἐπιμίσγεται αὖτις εἰρέας ἀθανάτων, oi ᾿᾽Ολύμπιω δώματ᾽ ἔχουσι.

805

τοῖον ἄρ᾽ ὅρκον ἔθεντο θεοὶ Στυγὸς ἄφθιτον ὕδωρ

ὠγύγιον" τό θ᾽ ἵησι καταστυφέλου διὰ χώρου.

VARIAE LECTIONES.

«undi verbum cst onibus inprimis usitatum. Vid. Ern. ad Callim. H. in lov. 43. Sed apud Homerum et alios

semper ponitur cum dativo, nunquam cum praep. εἰς, quae causa Ruhnke- nium impulit , ut hic et seq. versu mallet ἐπινίσσεται. Αἱ in nullo Codice hoc exstat, vulgatamque lectionem recte Wolfius tuitus est. Cum enim reperi- atur píe'yscüa: εἴς τινας (vid. Mom. Il. E. 216.) dici quoque potuit. ἐπιμίσγε- ela: &íc τινας.

vs. 805, ἐπισμίγεται Vat.

vs. 804. slpsímig corrigendum dixit Guyetus. Sic certe scriptum in anno- tatione. Sed voluit, ni fallor, εἰρέαις vel εἴραις, ut postea corrigendum cen- suit Ruhnkenius Ep. Cr. 1. negans ἔπι- μίσγεσθαι nisi praepositione interceden- té cum acc. nominis posse construi. Equidem ad defendendum hic accusa- tivum non utar cum Boissonadio et Goettlingio versu Callimachi H. iu ἴον. 13. cum ibi pro ἐπιμίσγεται quidam Codd. habeant ἐπινίσσεται, bed potius cum Heynio dicam, facile hic intelligi posse praepositionem ob praecedentia v. 802. Certe non sollicitandum puto εἰρέας, quod omnes ἢ. 1. Codd. tuentur, ipsaque adeo vitiosa lectio Taurinensis εὐρώας. Neque est in nominis forma cur offendas. Fuisse potest εἰρέα οἱ εἶρα, ut γενέα οἱ γεννά. Librariis εἰρέας deberi vix credibile est, cum notius esset εἶρα cx Hom. Il. Z. 5351.

Conf. Orio Etym. p. 59. Etym. M. p. 485. 4. Hesych. T. I. p. 1112. T. II. p. 69. Tum εἰρέας dactylus colorem habet prorsus Hesiodeum. Ruhnkenia- num εἴραις recepere Wolfius et Din- dorfius, ille non improbante Heynio. Hermannus in Cens. Goettl. legendum ait vel ἐπινίσσεται---εἰρέας, vel ἔπιμί- σγεται---ἴραις aut εἴρας ἐς ἀθ.

vs. 808. τοῦον γὰρ ὅρκον Par. H. τοῖον ὄρνιν Üso Taur. Στυγὸς omissum in Vat,

vs. 806. và δ᾽ fyc; Ald. Bas. Iunt. 1.2. Trinc. τὸ δ᾽ ἵησι Steph. Commel. Heins. Schmid. Rursum τὸ δ᾽ /4c: Grae- vius et hinc Edd, usque ad Gaisfordium. Id, a Basil. ét hunc secutis interpretibus Latine redditum tranat, L. Barlaeus ex- posuit πορεύεται, καταῤῥεῖ. Guyetus cor- rigendum duxerat τὸ δίεισι. Stephani lectionem restituit Gaisfordius, quem secutus est Boissonadius. Habent sic Codd. Florentini omnes, Med. et Rehd. Contra τὸ 2' ἴωσι ferme Parisini. Certe in collatione ad Loesnerianam, in qua sic editum est, mihi facta, discrimen enotatum non inveni. τό δ' ἴησι obla- tum a Ven. Vat. Neap. praeferendum mihi visum est cum Dindorfio et Goett- lingio. κατὰ στυφελοῦ Par. C. H. I. κατὰ cTWDsAAoU Med. Scilicet κατὰ cum praecedente 74e; construxerunt. Argumento est Etym. M, p. 159. 15. ubi ex Hesiodi Theogonia citatur στυ- φελοῦ διὰ χώρου, ἀντὶ τοῦ τράχεος.

OEOTLTONIA.

101

Ἔνθα δὲ γῆς δνοφερῆς καὶ Ταρτάρου ἠερόεντος πόντου T' ἀτρυγέτοιο καὶ οὐρανοῦ ἀστερόεντος

ἑξείης πάντων πηγαὶ καὶ πείρατ᾽ ἔασιν,

810

ἀργαλέ᾽, εὐρώεντα. τάτε στυγέουσι θεοί περ.

ἔνθα δὲ μαρμάρεαί τε πύλαι καὶ χάλκεος οὐδὸς ἀστεμφὴς ἐίζησι διηνεκέεσσιν ἀρηρὼς» αὐτοφυής" πρόσθεν δὲ θεῶν ἔκτοσθεν ἁπάντων Τιτῆνες ναίουσι, πέρην χάεος ζοφεροῖο.

815

αὐτὰρ ἐρισμωράγοιο Διὸς xAerro) ἐπίκουροι

δώματα ναιετάουσιν ἐπ᾽ ᾿Ωκεανοῖο θεμέθλοις, Κόττος τ᾽ ἠδὲ Γύγης" Βριάρεών γε μὲν ἠὺν ἐόντα.

VARIAE LECTIONES.

Construendum similiter duxere Schnei- derus in Lex. ad v. καταστύφελος ct Barker. Annot. ad Etym. M. p. 1038 seq. citantes repositum ab Reiskio apud Eurip. in Iphig. Taur. v. 1429. κατὰ στυφλοῦ πέτρας Ῥίψωμεν. Sed eius loci alia ratio est, sequente ibi, non praecedente verbo. Vulgatam autem lectionem satis firmat tum glossa He- sychii καταστυφέλου, καταξήρου, tum H. Hom. in Merc. v. 124. Ῥινοὺς δ᾽ ἐξετάνυσσε καταστυφέλῳ ἐπὶ πέτρῃ. Conf. Muetzell. p. 186 seq.

vs. 801. ἐνθάδε Par. A. I. Ald. Bas. lunt. 1. 2. Frob. ἔνθαδε Par. ἃ.

vs. 809. ἔασσιν Par. C. ab secun- da manu.

vs. 810. τά γε Trinc. ex Ven.

vs. 811. ἔνθα δὲ Vat. Par. B. E. H. quod constantiae causa etiam hic prae- ferendum duxi cum Dindorfio et Goettl. Ceteri SS. et Edd. ἐνθάδε. μαρμαρέαι T£ Àld. Bas. lunt. 1. 2. Frob. AZ/vog οὐδὸς Neap. Par. D. 6, I. Bodl. Rehd. Ald. Iunt. 1. 9. Frob, Bas. (ubi /api-

deum limen interpres) Steph. margo. Supra Florentini B. χάλκεος etiam scri- ptum yp. λάϊνος. Scilicet μαρμαρέας πύλας esse crediderunt marmoreas, qui- bus convenire putarunt λάϊνον οὐδόν.

vs. 819. ἀστεμφῆς Ald. Bas. (im- motum Interpres reddidit) Iunt. 1. 2. Frob. ἀστεμφῇς Med. Par. A. Bodl. cum glossa ἀμετατρέπτοις. —ltaque iungentes cum ῥέζῃσι dativum pluralem habuerunt adiectivi f. g. ἀστεμφή. Sed vide Il. B. 344. T. 219. Od. A. 419. 459. Apollon. et Etym. M. v. ἀστεμ- φής. διηνεκέεσσι Rehd.

vs. 814. μείσυσι pro vaíouc; Emm.

vs. 815. ἐρισμάργοιο Par. 1. xAerrof τ᾽ ἐπίκουροι Par. A. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. 9. Frob. Fuere igitur, qui ad hiatum offenderent, non animadverso pedem fuleiri accentu. κλητοὶ Par. H.

vs. 816. ᾿Ωκεάνοιο Par. H. θεμέ- ὅλους Flor. B. Par. B. θέμεθλαγαι. Goettl.

vs. 817. τ' abest a Par. D. G. Γύγης omnes híc Codd., ut vulgo Edd. Τ ύης Goettl. Confer supra dd. ad v. 149.

102

HEZIOAOT

γαμβρὸν ἑὸν ποίησε βαρύκτυπος "Evvociryouoc , δῶκε δὲ Κυμοπόλειαν ὀπυίειν θυγατέρα ἣν.

820

Αὐτὰρ ἐπεὶ Τιτῆνας ἀπ᾽ οὐρανοῦ ἐξέλασε Ζεὺς

ὁπλότατον τέκε παῖδα Τυφωέα Γαΐα πελώρη Ταρτάρου ἐν φιλότητι διὰ χρυσέην ᾿Αφροδίτην, οὗ χεῖρες μὲν ἔασιν ἐπ’ ἰσχύϊ ἔργματ᾽ ἔχουσαι

VARIAE LECTIONES.

Etiam Βρεάρεων omnes híc SS. et Edd. ne- que formam Dindorfio probatam 'Ofp.&- pto obtrudi sibi versus patitur. Itaque hoc etiam nomine totum locum abiudi- candum Hesiodo Dindorfius et Herman- nus statuunt. Consentiens iis super aliis locis v. 617. 754. Muetzellius p. 159. de hoc versu nihil dixit. Mihi, vel si in versibus 149. 617. 754. aut eorum aliquo Centimanus ille 'Ogpr&pewg dictus fuisse censeatur, haud tamen inde sequi videtur, non potuisse eundem alibi Βρεά- βεων dici ab Hesiodo, qui mox simili variatioue Tu$wéz dixerit, quem supra ys. 306 Tu$áova dixerat. γέμεν Vat. Ald. Bas. lunt. 1. 2. Frob. Trinc. δέ μὲν Par. 1. Pro ἠδν Vat. υἱὸν, sed prior syllaba turbata est, ut videatur librarius iude facere voluisse s/óv.

vs. 819. ὀπύειν Flor. B. Par. C. D. G. Bodl. Ald. Bas. lunt. 4, 2. Frob. ὀπύην Flor. D. ὀπσύει Emm. 74 Par. G.

vs. 820. ἐξ Οὐρανοῦ Med. Flor. D. Par. H. I. Emm. ἀπ᾽ abest a Trinc. ἐξήλασε Par, D. ἐξέλασχε Emm.

vs. 821. in Neap. est post 829. παῖδα πελώρη τΤυφωέα γαῖα Vat. Tv- φώεα Par. D. Ἡ,

vs. 895. ἕασσιν Flor. B. Ald. Bas. Tunt. 1. 9. Frob. ἐπ᾿ ἰσχύϊ ἔργματ᾽ ἔχουσαι ommes SS. ut Edd. praeter- quam, quod ἔργα τ' ἔχουσαι Flor. B.

ἕρματ' ἔχουσαι Taur. Attamen pridem locum, ut nunc est, vix sanum habue- runt VV. DD. Guyetus corrigebat ἐπ᾽ ἰσχύϊ, θαῦμα ἄκουσαι, Wolius ἐπ᾿ i- σχύος ἔργματ᾽ ἔχουσαι, repellentes vel fortissimos impetus; Weynius ἐπισχερὼ ἔργματ᾽ ἔχουσαι; quibus omnibus iure damnatis Muetzellius p. 171. scribendum ipse ducit mutatione pene nulla οὗ x. B. ἕ. ἐπ᾿ Ἰσχὺν ἔργματ᾽ ἔχουσαι i. e. ἔχουσαι ἰσχὺν ἐπ᾿ ἔργματα manus ro- boris plenae ad res magnas perficiendas. Potest utique ignoratio digammi fecisse, ut Grammatici vel librarii ἐπ᾿ ἰσχὺν sequente ἕργματα in ἐπ᾽ ἰσχύϊ mutatum vellent. Sed mibi scrupulum facit du- plex accusativus in tali constructione, ubi praepositio a verbo suo seiungitur. Qui vulgatam híc tueri velit, haud sane cum Basileensi interprete et aliis reddat manus ob robur operibus aptae vel occu- patae: minus etiam Clericum audiat, postrema , ut sunt, relinquentem, sed pro có versus initio corrigentem ob et ineptius reddentem rec manus propter vires habent quidquam, quo impediri que- «nt, deducto scilicet ἔργματα ab ἐἴργω, prohibeo! Reddendum potius occupatae factis, quibus robur suum arguant. ἐπὶ seq. dativo saepe sic propositum signi- ficat, Vid. Matthiae Gr. Gr. 8 585. et conf. supra v. 540. 555.

OEOLTONIA.

103

xai πόδες ἀκάματοι κρατεροῦ θεοῦ" ἐκ δέ oi ὥμων 825 ἦν ἑκατὸν κεφαλαὶ ὄφιος, δεινοῖο δράκοντος. γλώσσῃσι δνοφερῇσι λελιχμότες, ἐκ δέ οἱ ὄσσων θεσπεσίῃς κεφαλῇσιν ὑπ᾽ ὀφρύσι πῦρ ἀμάρυσσε" πασέων δ᾽ ἐκ κεφαλέων πῦρ καίετο δερκομένοιο, Φωναὶ δ᾽ ἐν πάσψσιν ἔσαν δεινῆς κεφαλῇσι 830 παντοίην ὄπ᾽ limon ἀθέσφατον" ἄλλοτε μὲν γὰρ

VARIAE LECTIONES.

vs. 8285. κρατεροῖο δράκοντος Flor. A. B. D. Par. À. C. F. H. Emm. R. S. Trinc. Steph. margo.

vs. 826. ὀνοφεροῖσι Flor. D. λελι- χμότες, ut dedimus, exhibent Flor. A. B. C. D. Med. Par. C. λελιγμότες Par. A. ut habet etiam Herodianus in σχη- ματισμῶν “Ὁμηρικῶν excerptis in Wer- feri Annot. ad Etym. M. p. 1005. ubi tamen λελχμότες scribendum docet ipsa Grammatici a λιχμῶ derivantis disputatio; conf. Muetzell. p. 186. seq. λελιχμότος Bodl. Emm. Vat. Goettl. Ceteri SS. ut Edd. omnes,. usque ad Gaisfordium, λελειχμότες, quod resti- tuit Goettl, Guyeti coniecturam λελει- χμότος, ut non cum κεφαλαὶ, sed cum ὄφιος iungatur participium, primus ob faventes ei Codd. Bodl. et Emm. reci- piendam duxit Gaisfordius, cum Guyeto jam pene adsensus Wolfius, planeque adstipulatus esset Schaeferus ad Gregor. Cor. de Dialectis p. 889. Gaisfordium secuti sunt Boissonadius acDindorf. Mihi standum videbatur a plurimorum parte et auctoritate Codicum, cum et alia exempla sint participii masculini positi post substantivum fem. generis, apud Hesiodum adeo "Epy. 199. seq. cumque, ut recte scripsit Muetzellius p. 154, forma masculina ubique rebus individuis dc-

signandis sit accommodatissima ae A£A:- χμότες solemni, quae fuit, Epicorum cogitandi cogitataque exprimendi con- suetudini unice conveniat, flagitante illa, ut verba γλῴώσσῃσι δνοφερῇσι λε- λιχμότες, cum primariae sint auctori- tatis ad absolvendam rei descriptionem , non ad secundarium verbum construan- tur, sed ad illud ipsurh , quod est prima- rium in hac descriptione, ἑκατὸν κεφαλαί.

vs. 891. θεσπεσίης Par..G. θεσπε- σίας Flor. C. κεφαλῆς Flor. C. Par. G. Rehd. ἐπ᾽ ὀφρύσι Flor. B. ἀμά- ρυσσεν Flor. A. ἀμάρησε, sed. cum supra scripto ρυσσε, Med. ἐμάρυσσεα. Flor. D. * vs. 828. σασσέων Vat. Tunt. 1. 92. Trinc. πάσσων Ald. Frob. πάσων ἐκ Par. ἃ. πασέων ἐκ Flor. B. Emm. xe- φαλαίων Par. E. H. Ignoravit aut ne- glexit versum Mombritius, spurium Ruhn- kenius et hinc alii censuere.

vs. 829. φωναὶ δ᾽ ἐκ π΄. Par. C. δει- vaic Flor. A. Trinc. κεφ χλῇσιν Flor. A.C.

vs. 830. παντοίαν Flor. A. Trinc. παντοίη Flor. D. ὅσ᾽ ἤεισαι Par. G. Voc" "eire Flor. C. Par. D... éd Yeizzu Par. C. quod recepit Dindorfius. "Venerat idem in mentem iam H. Stephano, Annot. ad Hesiodum p. XXXHI. qui tamen vulgatam tuitus est, citatis ex Hom. MK. in Dian. 18. ἀμβροσίην Vc ἵεισαι.

104

HZIOAOT

φθέγγονθ᾽, ὥστε θεοῖσι συνίεμεν, ἄλλοτε δ᾽ αὖτε ταύρου ἐριβρύχεω, μένος ἀσχέτου, ὅσσαν ἀγαύρου, ἄλλοτε δ᾽ αὖτε λέοντος ἀναιδέα θυμὸν ἔχοντος. ἄλλοτε δ᾽ αὖ σκυλάκεσσιν ξοικότα, βαύματ᾽ ἀκοῦσαι»

895

ἄλλοτε δ᾽ αὖ ῥοίξασ χ᾽, ὑπὸ δ᾽ ἤχεεν οὔρεα μακρά.

καί νύ κεν ἔπλετο ἔργον ἀμήχανον ἤματι κείνῳ. xai κεν ὅγε θνητοῖσι καὶ ἀθανάτοισιν ἄναξεν,

VARIAE LECTIONES.

Equidem illud ab uno Cod. oblatum ὅφ᾽ antiquum esse nom puto, videnturque mihi aspirationes eiusmodi non temere obtrudendae esse Epicis, cum Iones certe illas fugerint. Conf. docta contra Din- dorfium disputatio Muetzellii p. 157. ioícm: Par. A. i£íca: Par. H. I.

vs. 831. ὥστε θεοῖσι συνίεμεν omnes sine ulla variatione Codd., agnoscuntque id etiam Scholia. Conf. infra Commentar.

vs. 832. ἐριβρόχεω Par. A. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Florentini omnes, Neap. Vat. Taur. Par. B. D. E. F. G. H. I. Bodl. Rehd. Ald. et hinc Edd. usque ad Wintertonum, qui primus secundum Basileensem inter- pretem et Mombritium dedit ἀσχέτου. ἀγαύρου Itali, quod sciam , omnes; item Par. A. B. F. G. I.et sic Edd. usque ad Schmidium , a quo primo positum ᾧ- γαυροῦ, contra doctrinam Scholiastae; cui “προπαροξύνεται, quod sit compositum ex ὦ intens. et γαῦρος. Scilicet Schmidius, ut Pasor, alios secutus est Grammaticos, &yavpüg scribendum praecipientes, ut ἀμαυρὸς, ἀφαυρός. Vide citatos a Muet- zellio p. 342. seq. qui recentiorum hanc fuisse doctrinam statuit, alteram a Scho- liasta traditam antiquiorum Gramma- ticorum. Restituit ἀγαύρου Gaisfordius, quem secuti sunt recentiores,

ἄσχετον

vs.833. abest aTaur. αὖ λέοντος Par.D.

vs. 854. δ᾽ αὖτε σκυλ. el θαύματ᾽ ἐδεσθαι Par. C.

vs. 835. ἄλλοτε δ᾽ αὗτις foie. Flor. D. ἄλλοτε δ' αὖτε ῥοίζ. Par. D. G. forGoc ἔσχ᾽ Flor. D. ῥοῖζος ἔχε Taur. ῥοῖζος γ᾽ Par. C. ῥίζεσχ' Par. I. ἑοίζεσχ᾽ Med. Flor. B. C. Vat. Par. A. D. F. G. Emm. Rehd. Recepit hoc Goettlingius, pro- batque Muetzellius p. 138 et 192. At vulgatum ῥοίζασχ᾽ ut probum, agnoye- runt Buttmann. Gr. Gr. ub. 1. $ 95. fin. et Lobeck. ad Phrynich. p. 538. diversa tamen hic, atque ille, ratione. Nam Buttmanno ῥοίζασκε contractio esse videtur aoristi ῥοιζήσασκε, Lobeckio repetitur ab ἐσιζάω. Comparat hic 3po- μάασκε in Hesiodi fragm. apud Eustath. ad Il. B. p. 525. pro qua tamen aut δρώμασκε aut δρομέεσκε legendum su- spicatur. Equidem in talibus caute no- bis procedendum opinor, cum nesciamus, quid sibi certis de causis veteres per- miserint Epici; tum vero similius arbi- tror librarios svx& pro «exe solemnius pro insolentiore substituisse quam contra. Jtaque híc etiam ῥσίζεσιχ᾽ ab illis pro- fectum, ῥοίζξασιχ᾽ antiquam fuisse lectio- nem puto. ὑπὸ δ᾽ ἤχεα pxpx Vat. ὑπὸ δ᾽ ἤχεεν μακρὰ οὔρεα Par. F.

vs. 851. ὁδὲ Par. B. ἄνασσεν Par.

OEOTLTONIA.

105

εἰ μὴ 4p ὀξὺ νόησε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε. σκληρὸν δ᾽ ἐβρόντησε καὶ ὄβριμον, ἀμφὶ δὲ γαῖα

840

σμερδαλέον κονάβησε καὶ οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθεν,

πόντος t' ᾽Ωκεανοῦ τε ῥοαὶ καὶ τάρταρα γαίης. ποσσὶ δ᾽ ὕπ᾽ ἀθανάτοισι μέγας πελεμίζετ᾽ "Ολυμπος ὀρνυμένοιο ἄνωκτος" ἐπεστενάχιζε δὲ γαῖα,

καῦμα δ᾽ ὑπ᾽ ἀμφοτέρων κάτεχεν ἰοειδέα πόντον

845

βροντῆς τε, στεροπῆς τε, πυρός τ᾽ ἀπὸ τοῖο πελώρου,

πρηστήρων τ᾽ ἀνέμων τε, κεραυνοῦ τε φλεγέθοντος.

VARIAE LECTIONES,

B. item Flor. B. sed supra scriptum eadem manu ξεν. vs. 838. ἀνδρῶν θεῶν τε Par. C. vs. 859, σκληρόν τ᾽ ἐβρόντ. Flor. A. ἐμβρόντησε Par. B. ὄμβριμον Flor. A. Vat. Par. B. Bodl. Goettl. vs. 840. κονάβησεν Rehd. ἐγγὺς Par. B. Emm. ὕπερθε Flor. D. vs. 849. πολεμίζετο Par. B. G. item Flor. À. sed alia manu scriptum πέλεμ. vs. 843. ἐπεστονάχιζε Flor. A. B. D. Par. B.C. ὑπεστονἄχιζε Par. F. Emm. unde ὑπεστενάχιζε recepit Goettlingius, temere, ut puto. Ad Olympi sub ince- dentis Iovis pedibus fragorem ἔπεστε- νάχιζε adgemuit terra. De στεναχίζω et compositis vide supra dd. ad v. 159. vs. 844. ἀμφοτερήνων Emm. xaré- xt» Par. D. F. G. Taur. Rehd. vs. 845. πυρός τ᾿ ἀπὸ recepimus e Flor. À. B. D. Par. B. C. D. H. Emm. Copulam post Guyetum et Wintertonum addidere etiam Wolf. Gaisford. Boisson. Dindorf. Goettl. Ceterum non neces- saria erit copula, si cum Muetzellio p. 165 a poóta profectum putes βροντῆς τε στεροπῆς τε κεραυνοῦ τε φλεγέθον- τος, ΤΠρηστήρων τ᾽ ἀνέμων τε πυρὸς ἀπὸ

οὐρανὸς

τοῖο πελώρου, quomodo sane [ovis illa βροντὴ, στεροπὴ, κεραυνὸς iunctim multo aptius, usuique poétae convenientius (Vid. Theog.504.707.104.) memorantur, vide- rique potest πῦρ πρηστήρων ἀνέμων recte dici, collatis, quos Muetzellius citat, Co- lutho v. 52. Valer. Flacco III. 150. seqq. Schol. Ven. ad ἢ. 1. Veritus tamen sum sic traiecta in contextum recipere invi- tis Codicibus, praesertim non apparente causa, quae librarios ad turbandum tam apta et coucinna impulerit, nisi forte haec fuerit, quod πρηστῆρας et κεραυ- νοὺς alibi saepé iunetim memorari vide- rant. Conf. Plin. H. N. II. c. 49 (S. 50.) Plutarchus de Plac. Philosoph. HI. 5. Suidas v. πρηστὴρ, Etym. M. p. 772. 36. Potest autem poéta videri versu 840. disertius declarare voluisse natu- ram καύματος; remque versu praece- dente enuntiatam, Iovis et Typhoei arma, quamobrem etiam efficacissimum xespav- νὸν φλεγέθοντα ultimo loco posuerit. vs. 846. πρηστήρων τ᾽ ἀνέμων τε, ut iam in Heinsiana legitur, quodque secu- tus est Gaisford. habent Codd. Florentini omnes cum Neap. Certe in horum ad Meinsianam facta mihique missa colla-

106

HEIOAOT

ἔξεε δὲ χθὼν πᾶσα καὶ οὐρανὸς, ἠδὲ θάλασσα.

» ?5 2

02e δ᾽ ἄρ᾽ ἀμφ᾽ ἀκτὰς, περί τ᾽ ἀμφί τε κύματα μακρὰ

f. o.» 3 ΄ X ὃ) v ». 4

peri ὑπ᾽ ἀθανάτων" ἔγρσις δ᾽ ἄσβεστος ὀρώρει. 850 τρέε δ᾽ ᾿Αἴδης. ἐνέροισι καταφθιμένοισιν ἀνάσσων,

Τιτῆνες θ᾽ ὑπ᾿οταρτάριοι Κρόνον ἀμφὶς ἐόντες

VARIAE LECTIONES,

Uone nihil enotatum discriminis inveni. Copulam agnovit quoque lo. Diaconus memorans xa? πρηστήρας xai ἀνέμους. Desiderabat eam Schmidius, distinguens πρηστήρων, ἀνέμων τε. Non temere utique. Prorsus enim adsentior Her- manno in Cens. Goettl. vel deleta post πρηστήρων copula, non posse tamen πρή- στήρων h. 1. adiectivum sequentis &vé- «v accipi, cum ita T£ post ἀνέμων non sit convenienter epico sermoni po- situm. Quod Goettlingius ait, ἄνεμον per se solum non posse καῦμα habere, recte nullius momenli visum est Her- manno, cum hic omnino locum habeat figura ἕν διὰ δυοῖν. Sed diserta men- tio ἀνέμων vel praecedente πρηστήρων poétae non aliena videri potuit a per- sona 'l'yphoei. Conf. supra v. 3507. infra v. 869. φλογόεντος Flor. D.

vs. 847. ἔζεσε δὲ χϑὼν Flor. B. ἔζεε πυρὶ χθὼν Flor. A. D. Vat. Par. B. D. F. I. Trinc. Steph. margo; fée πυρὶ χθὼν Flor. C. Par. D. Ven. Taur. Vat. Goettl. Rehd. ἔζεσε πυρὶ χθὼν Neap. Vat. Par. E. H. ἔξεσε πυρὶ χθὼν Med. ἔξεε συρὶ χϑὼν Emm. Dubium non est, quin πυρὶ venerit e glossa.

vs. 548. 6s Rehd. Zp' ἀητὰς Par. I. re. abest a Par. Α. Dodl. Ald. Bas. Tunt. 1, 2. Frob.

vs. 849. ῥιπῆς ὑπ᾿ Emm. ÉywcicPar.I.

vs. 850. τρέε δ᾽ ᾿Αἴδης legitimam loci scripluram primus Muetzellius p.

494. seq. ex Trichae de Metris libello et Elia de Metris p. 82. seq. exprom- sit, ubi illi secundum veteres haud du- bie Grammaticos exemplum hoc afferunt duarum brevium in unam, longam cvvi- ζήσεως, citato item ῥέα ex Hesiodeis. Ad hoc Tpés minus docti librarii cum offen- derent, scribendo τρέσσε vel aliud ver- sum corruperunt. τρέπεται δ᾽ ᾿Αἴδης δ᾽ ἐνέρ. omnium vitiosissime Vat. τρέσσε δ᾽ ᾿Αἴδης ἐνέρ. Flor. A. B. C. Par. D. G. H. Rehd. Trinc. Steph. τρέσε δ᾽ 'Afó4c Med. Flor. D. τρέσσε δ' "AÀyc Par. I. Ald. Bas. τρέσσε δ᾽ "Asc Par. A. Bodl. Iunt. 1. 2. Frob. Schmid. (quod admitti posse recte negant Goettl. Her- mann. Muetzell. p. 170 seqq.) τρέσσ᾽ ᾿Αἵδης δ᾽ &vép. Neap. Par. C. E. F. Emm. R. S. ut Heins. ac recentiores ferme Edd. Sed δ' eo loco stare nequit. τρέσσ᾽ ᾿Αἴδης ἐνέρ. Wolf. Gaisf. Boisson. Goettl. At post ἔζεε δὲ — (Use δὲ requiri par- ticula etiam hic videtur.

vs. 851. Τιτῆνος δ᾽ Emm. ὑποταρ- τάρεοι Flor. ἃ. C. Par. H. ὑποταρτάροιο Rehd. Κρόνου ἀμφὶς Flor. B. C. Par. A. I. Bodl. Ald. Frob. Bas. quod Inter- pres reddidit seorsim a Crono. Citat similiter Etym. M. p. 94, 21. clausulam versus θεοὶ Κρόνου ἀμφὶς ἐόντες, pro exemplo τοῦ ἀμφὶς positi pro χωρίς, ut videantur iam antiquitus quidam etiam in Homeri 1]. E. 974, οἱ ἔνερθε θεοὶ Κρόνον ἀμφὶς ἐόντες sic correctum vo-

OEOTONIA.

107

ἀσβέστου κελάδοιο καὶ αἰνῆς δηϊοτῆτος. Ζεὺς δ᾽ ἐπεὶ οὖν κόρθυνεν ἑὸν μένος. εἵλετο δ᾽ ὅπλα, βροντήν τε. στεροπήν τε καὶ αἰθαλόεντα κεραυνὸν,

855

πλῆξεν ἀπ’ Οὐλύμποιο ἐπάλμενος" ἀμφὶ δὲ πάσας

ἔπρεσε θεσπεσίας κεφαλὰς δεινοῖο πελώρου.

αὐτὰρ ἐπεὶ δή μιν δάμασε πληγῇσιν ἱμάσσας,

ἤριπε γυιωθεὶς, στενάχιξζε δὲ γαῖα πελώρη.

φλὸξ δὲ κερωυνωθέντος ἀπέσσυτο τοῖο ἄνακτος 860 οὔρεος iv βήσσῃσιν ἀϊδνῇς παιπαλοέσσῃς

VARIAE LECTIONES.

luisse secundum Pindari Ol. II. 127. aliorumque traditionem de non in Tar- tarum deiecto, sed in Beatorum insulis regnante Crono. Vid. Heyn. ad Pindar. l. 6. Vossius ad H. in Cer. p. 30. Ce- terum Κρόνον ἀμφὶς, ut Homericum et Hesiodeum satis vindicant citati a Muet- zellio p. 219. Lucianus Saturnal. c. 5. de Saltat. c. 51 et Palladas A. P. X. ὅδ, 3—6. "Vulgatam in suo exemplo habuit expressitque Mombritius.

vs. 853. χέρθυνεν Emm. | Apud Hom. Il. I. 1. exstat κορθόεται, quod abunde illustrant Grammatici. Cognata sunt κάρα, κόρση, κόρυς, κορυφὴ, xopüva,, xop- θόνω. εἴκετο Emm. ὅπλου Par. B.

vs. 855. ἐπ᾽ ἄλμενος Par. H.

vs. 856. ἔπρεσε, quod inde a Trinc. omnes habent Edd., firmant, principium, versus, ut Hesiodei, citantes Etym. M. p. 687. 59. seq. Zonaras s. v. πρήθω. Neque aliter exstat in Guarini Eclog. p. 145. Ald. p. 580. Dind. s. v. πρήϑθω. Videtur Trincavellus illud e Veneto du- xisse. Codicum, quos novi, soli id agno- scunt Flor. A. Par. F. R. S. Favet corrupta Codicis Emm. lectio ἔπερσε. Relinquendum equidem ἔπρεσε duxi prop-

ter antecedens σλῆξεν, quamwis longe maior pars Codicum Flor. B. C. D. Med. Taur. Vat. Goettl. Neap. Par. A. B. C. D. E. G. II. I. Bodl. Rehd. ἔπρεε ex- hibeat, ut Ald. Bas. Iunt. 4. 2. Frob. Steph. margo. Depravatum inde ἔπλεε in meo Vat. Habent etiam Schol. Mo- nac. a Thierschio citata in Gr. Gr. p. 368. init. ἔπρεε" ἔκαιεν" &mo ToU πρέω, πρέϑθω καὶ πρήϑθω. Certum est, nihil obstare, quominus πρέω et πρέθω an- tiquae et legitimae habeantur formae. Conf. Muetzell. p. 48. ἔπραε, de quo Thierschius agit, neque Codex Par. quem citat, habet, neque Scholion Monac. ϑεσπιδάεϊ πυρὶ κεφαλὰς Guarinus 1l. c.

vs. 857. ἐπειδή μιν Par. α. δάμασεν Flor. C. Rehd. ἱμάσας Flor. D. Par. C. Rehd.

"vs. 858. γυωθεὶς Flor. C., Par. C. Rehd. γαιωθεὶς Flor. B. Vat. Par. B. γυρωθεὶς Emm. στονάχιζε Trinc. in- certum, an ex Cod. ἐστέναζε Bodl.

vs. 859. ἐπέσσυτο Etym. M. p. 41, 56. et citatus a Gaisfordio Etymologus M. Leidensis. σοῖο ἄνακτος Emm.

vs. 860. cum superiore in quibusdam libris Lycophronis subiectus legitur post

108

HZIOAOT

πληγέντος. πολλὴ δὲ πελώρη καίετο γαῖα

ἀτμῇ θεσπεσίῃ καὶ ἐτήκετο, κασσίτερος ὡς τέχνῃ ὑπ᾽ αἰζηῶν, ὑπό τ᾽ εὐτρήτου χοάνοιο θαλφθεὶς, ἠξ σίδηρος. ὅπερ κρατερώτατός ἐστιν.

865

οὔρεος ἐν βήσσῃσι δαμωζόμενος πυρὶ κηλέῳ

τήκεται ἕν χθονὶ δίῃ ὑφ᾽ Ἡφαίστου παλάμῃσιν.

VARIAE ΤΕΟΤΊΟΝΕΒ.

haec Tzetzae in Commentar. ad v. 688. verba: ὅ μὲν Καισαρεὺς Προκόπιος τὴν Δάμασκόν φησι Διὸς τρόπαιον κατὰ Γιγάντων" ἕτεροι δὲ τὴν Σικελίαν, ὁποῦ καὶ τὸν Τυφῶνα κεραυνοῖ, ὡς καὶ 'H- σίοδός φησι. Versus omittunt alii libri. Vix tamen alios, quam hos, respicere Tzetzes potuit, nec fere dubitandum, quin οὔρεος in v. 860. mentione Siciliae montem Aetnam indicatum censuerit. Librorum autem, qui subiectos versus habent, quidam pro ἀϊδνῆς, quae reliquo- rum est scriptura, Αἴτνης adeo ingerunt infelici molimine, cum vocabulum se in trisyllabum Αἴτνης distrahi non patiatur, neque tale quid in suo exemplo videa- tur habuisse Tzetzes, quippe quem sic disertius Aetnam memoraturum fuisse verosimile sit. "Tum ἀϊδνῷς omnes ha- bent Hesiodi Codices, neque aliter scri- ptum legitur apud Etym. M. 1. c. ubi item citantur hi versus, ad quem locum Sylburgius auctorem, qui sub ἀϊδνὲς citaverit, legisse coniicit Zidvéc;. Sed potius est, ut cum Muetzellio p. 495. Hesiodea ibi recens importuno loco ad- iuncta censeamus, praesertim cum a d'Orvilliano libro absint. Conf. Schol. ad h. l..et ibi Gaisf. ἀϊδνῆς, παιπαᾶ- λοέσσης Ald. Frob. Iunt. 1. 9. rectius iam Bas.

vs. 8629. ἀντμὴ Par. A. E. Ald. ἀὐτμῷ Flor. A. B. C. Med. Ven. Taur.

Neap. Vat. meus et Goettl. Par. C. H. Emh. Bodl. Iunt. 4. 2. Frob. Trinc. Steph. margo. Sic etiam Bas. sed In- terpres vapore. αὐτμῇ Rehd. vri Flor. D. Veram scripturam ceteri mei Codd. exhibent. θεσπεσία Emm. ἐκαίετο Par.

xai

vs. 863. Distinxit Goettlingius τέχνῃ, ὑπ᾽ αἰζιῶν, ὕπό τ᾿ εὐτρήτου χοάνοιο Θαλφθεὶς. Recte,autem Hermannus in Cens. animadvertit, cum diversi generis res sint αἰζηοὶ et xóavoc, recte etium diverso modo construi ὑπὸ, nec minus bene híc dici ἐτήκετο τέχνῃ ὑπ' αἰζηῶν, quam infra τήκεται ὑφ᾽ Ἡφαίστου πα- λάμῃσιν. τέχνῃ ὑπεξίων Vat. εὐτρή- στοιο Par. D. Rehd. Memorat Heynius in Commentar. ad Il. Z. 470. aliam le- ctionem εὐπήκτου. Miror unde, nisi forte a Guyeto, cui sic legisse visus est Interpres. Scilicet Basileensis reddidit fabrefacto.

vs. 864. ἠδὲ cí(2. Med. Par. G. I. Bodl. Ald. Iunt. 1. 2. Frob. Bas. (Inter- pres atque) Steph. margo. ὅτε pro ὅπερ Flor. À. Trinc. ἐστι Flor. C.

vs. 866. τήκετο δ᾽ ἐν Flor. B. Par. E. τήκεται δ᾽ ἐν Flor. D. Vat. ἐν ovi à ἯΦ. v. Par, B. δίῳ ῥ᾽ ὑφ᾽ ἫΦ. v. Emm. ($' Ἡφαίστου omnes Codd. ὑφ᾽ ᾿Ηφαίστου (sic) Graevius dederat. Clericus hinc ὑπ᾽ '"Ἤφαιστου edidit, quod perperamretinuerunt Robinson. Loesner.

OEOTONIA.

109

E DA , 7 ἐλ Ν 106 ὡς ἄρα τήκετο γαῖα σέλῳ πυρὸς αἰθόμενοιο. e» "o Á/ μ 7 A ἐἑΐψε δέ μιν θυμῷ ἀκάχων ἐς "Τάρταρον eUpóv. Ἐκ δὲ Τυφωέος ἔστ᾽ ἀνέμων μένος ὑγρὸν ἀέντων,

870

νόσφι Νότου, Βορέω τε καὶ ἀργέστεω Ζεφύροιο,

οἵ γε μὲν ἐκ θεόφιν γενεῇ, θνητοῖς μεγ᾽ ὄνειαρ" αἱ δ᾽ ἄλλαι μαψαῦραι ἐπιπνείουσι θάλασσαν"

VARIAE LECTIONES,

Wolf. Conf. Muetzellius p. 105 seq. ἡφαΐστοιο Rehd.

vs. 861. σέλαι Ven. Flor. A. B. Par. E. antiquo scribendi more, non usur- pando tamen in hoc solo nunc vocabulo, cum in aliis iota subscriptum receperi- mus. σέλαϊ Vat. Par. H. Trinc. σέλας Par. B.

vs. 868. fpa, Par. A. fApw Flor. C. (ips Dind. ἀκαχήμενος Taur. ne- scio an e glossa, cum, quod ceteri omnes SS. exhibent, θυμῷ ἀκάχων (pro quo, Goettlingius post Guyetum et Butt- mann. Gr. Gr. ub. $ 85 in nota dxexàv maluit) vix alia significatione possit ac- cipi, quam qua dicitur Il. M. 179. θεοὶ δ' ἀκαχείατο ϑυμῶ, quamvis ἤκαχε apud Homerum semper notet moerore vel mo- lestia affecit. Vid. 11. II. 822. Od. e. 356* II. 427, unde, ni fallor, Iortinus in Biblioth. Britannica legendum conie- cit ϑυμᾷ ἀκάχοντ᾽, parum, me iudice, probabiliter. .

vs, 869. Τυφώεος Ald. Bas. Iunt. 4. 9. Frob. Τυφωέως Trinc. et, quod mi- reris, Wolfius.

vs. 870. Νότου τε Flor. B. Par. C. Βορέου, Flor. D. Par. C. 1. ἀργέστω Par. B. ἀργέσταο Med. Flor. A. Vat. Par. E. H. Trinc. ἀργόστου Par. C. I, ἀργεστεάω Neap. ἀργέστεω Flor. D. sed & correcium ex «. ἀργέστεο Frob.

Ζεφύρου τε a Goettlingio in contextum receptum exhibent Ven. Taur. Med. Flor. A. B. C. D. Vat. meus et Goettl. Par. B. D. E. G. H. I. Rehd. Trinc. Steph. margo. ᾿Αργέστεω, Ζεφύροιο Tunt. 2. Diversum ab Zephyro Argesten memorat etiam Mombritius. Sed vide Muetzell. p. 472. et a nobis supra dd. ad v. 579.

vs. 874. οἵ ys μὴν Par. A. Ald. Bas. οἵγε μὲν Tunt. 1. 2. Frob. γενεὴ Emm. Goettl. γενεὴν. Flor. D.

vs. 812. abestab Emm. αἷἵδ᾽ ἄλλαι Par. B. C. μὰψ αὖραι, ut dederunt Steph. Commel. et nuperrime Dindorf. ac Goettling., est in Par. C. apud Gais- ford. At in collatione ad Loesnerianam a Boissonadio mihi facta, non annotata haec lectionis varietas. Exstat autem citra controversiam in Med. Vat. Goettl. Bodl. Rehd. Par. H. et D. cuius tamen. margo vulgatam habet. Disiunctim scri- ptum μὰψ αὖραι, quod unice placuit Hey- nio, verius item pene visum est Wolfio, ut nexus sit αὖραι μὰψ ἐπιπνείουσι. Convenit autem mihi cum Muetzellio p. 15. collocationem sic existere in Epico- rum sermone plane insolentem ac novam. Tum vulgatam lectionem et Scholia tuen- tur et maior Codicum numerus, favent- que illi haec Hesychii: μαψαῦραι" οἱ μάταιοι ἄνεμοι ἢ κωφαὶ πνοαΐ et vero usum vocabuli extra dubitationem ponit

^v

110

HEZIOAOT

αἱ δ' ἤτοι πίπτουσαι ἐς ἠεροειδέα πόντον πἥμα μέγα θνητοῖσι, κακῇ θύουσιν ἀέλλῃ"

875 ἄλλοτε δ᾽ ἄλλαι ἄεισι διασκιδνᾶσί τε νῆας ναύτας τε φθείρουσι" κακοῦ δ᾽ οὐ γίγνεται ἀλκὴ

VARIAE LECTIONES.

Lycophron v. 595. Nam Callimachei fragmenti LXVII. controversa lectio est, quamquam ibi quoque μαψαύραις recte, ut puto, tuitus est Bentleius, cum, qui narrando dolorem suum levat, certe haud dici possit μὰψ narrare. ἐπιπνέουσι Flor.C.Par. D. Rehd. ἐπιπλείουσιγαι. et sic scriptum quoque fuit in Flor. B. sed corrector restituit vulgatam. ὑποπνεί- ουσι citat P. Nannius Miscell. L. VII. c. 1. sed memoria lapsus, ut videtur.

vs. 873. αἱ δ᾽ roi, ut correxit Her- mannus ad Hom. H. in Cer. p. 105. cum Dindorfio et Goettl. pro vulgato αὖ δή To: recepimus, oblatum a Flor. C. «ímTov- σιν Flor. D. Par. I. πιπτοῦσαι Par. H.

vs. 814. θύουσι θυέλλῃ Par. D. Emm. θύουσι etiam Iunt. 1. 9.

vs. 815. Schol. Victor. ad Il. E. 526. apud Heynium T. V. p. 712. corrupte: τὸ δὲ παρ᾽ Ἡσιόδῳ" ἄλλοτε δὲ ἃ ἀλλοῖα eiciv AloAixóv: Heynius ibi »lege ἄει- civ, Quod et Lips. Scholion exhibet." Scholion autem Towleianum ad h. v. ἄλλοτε δ᾽ ἄλλοι ἄεισιν' ΑἸολικόν. Etym. M. p. 92. 12. τό τῶν πληθυντικῶν ἔξεισιν αἰολικώτερον' ἔχρην γὰρ ἀεῖσιν" ὥσπερ ἱεῖσιν. "AAAoTE δ᾽ ἄλλῃ ἄεισιν, quae desumta esse e Philonis libro (σερὶ ῥημάτων Vid. Etym. M. p. 20. 20. Muetzell. p. 496.) docent Guarin. Ecl. p. 79. 10 seqq. Dind. Attamen ab Etym. M. mutata est disputationis ratio. Namque apud Guarinum haec leguntur: τὸ y τῶν πλ. Üswiv. Αἰολικώτερον ἔχρην ἀεῖσιν εἶναι, ὅσπερ ἱεῖσιν" ἔλλοτε

δ᾽ ἄλλη ἀεῖσιν" οὕτω Φίλων ἱστορεῖ αὐτό. Homeri Scholiorum lectioni ἄλλοι videri possit favere, quod v. 877. scripti com- plures et plerique editi libri habent κείνοισι. — Sed sic quoque supra v. 879. scriptum esse debebat οἵ δ᾽ ἄλλδι et vs. 815. οἵ δ᾽. At iis locis femininum est in omnibus SS. et Editis, ut hic omnes Codd. habent ἄλλαι, praeter- quam quod est ἄλλῃ in Rehd. ut apud Guarinum , quodque in Flor. C. super &: eadem manu scriptum est y, ut sit ἄλλῃ, quemadmodum apud Etym. M. 1. c. Fervidius praeoptasse hoc Guyetum adsentior equidem Muetzellio 1. c. δ᾽ ἄλλαι abest a Taur. ἀῆσι Vat. ἄησι Neap. Florentini omnes, Par. ἃ. E. Bodl. Rehd. Ald. Pas. lunt. 4. 2. Frob. Trinc. Steph. Commel. Heinsius ; ἀεῖσι Schmidius, Wintertonus, quorum hic tamen postea ec; ex Etym. M. productum comprobavit. In contex- tum autem primus inde id recepit Grae- vius. &:pro » in verbis maluisse Bocotos notat citatus a Goettlingio Eustathius ad Od. p. 1442. 49. Sed sitne ἄξεισι, an vero ἀεῖσε magis Aeolicum, et quo- modo pronunciaverit Hesiogus, quis est nunc, qui definiat? Equidem cum unus Cod. Par. C. apud Gaisford. (non eno- tavit inde mihi Boissonadius) ἀεῦσι, com- plures &e:c; habeant, hoc praeferendum duxi. διασκίδνασι Taur. διασκιδῆσι Flor. B. διωκνδνῶσι Emm. 3ux- ὀνῶσιτε (sic) Par. D. vs. 876. γίνεται Rehd.

OEOFPONIA.

111

ἀνδράσιν, i κείνῃησι συνάντωνται κατὰ πόντον" αἱ δ᾽ αὖ καὶ κατὰ γαῖαν ἀπείριπον, ἀνθεμόεσσαν, ἔργ᾽ ἐρατὰ φθείρουσι χαμωιγενέων ἀνβρώπων, 880 πιμπλεῦσαι κόνιός τε καὶ ἀργαλέου κολοσυρτοῦ. Αὐτὰρ ἐπεί pa πόνον μάκαρες θεοὶ ἐξετέλεσσαν, Τιτήνεσσι δὲ τιμάων κρίναντο βίηφι» δή ja τότ᾽ ὥτρυνον βασιλευέμεν ἠδὲ ἀνάσσειν Γαΐης φραδμοσύνῃσιν ᾿Ολύμπιον εὐρύοπα Ζῆν᾽ 885 ἀθανάτων ὁ δὲ τοῖσιν ἐὺ διεδάσσατο τιμάς.

VARIAE LECTIONES.

vs. 817. κείνῃσι, quod, probatum iam L. Barlaeo, primus pro veterum Edd. lectione xe/vo;c in contextum recepit Wolfius , Codd. exhibent Med. Flor. B. D. Neap. Vat. Par. C. E. Emm. συν- ἄντωνται receptum a Dindorf. et Goett- lingio, probatum Muetzellio p. 159. recepimus e Taur. Vat. Goettl. συναν- τῶνται exhibent Flor, B. D. Neap. Par. B.C.E.H. συναντῶντες Flor. C. Par. D. G. I. Bodl. Rehd. συναντῶτες Par. À. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. συναν- τῶσιν Flor. A. Vat. Par. F. R. S. Trinc. Steph. et hinc Edd. ante Dindorf. Epi- corum est συνάντομαι, non συναντάω.

vs. 878. αἵδ᾽ Par. C. αἱ δ᾽ αὖ τε κατὰ γαῖαν Par, À. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. αὖ δ᾽ abra) κατὰ γ. Par. 1. αἱ δ᾽ αὖ κατὰ γ᾽ Flor. D. C. Vat. Par. D. E. 6. H. Rehd.

vs. 879. ἔργα ῥᾷστα Flor. C. Vat. Goettl. tum in huius margine scriptum est yp. Vpy' ἐραστά. Vitiosius etiam Emm. ἔργον ἐραστόν.

vs. 880. πιμπλεῖσαι Med. Flor. B. Par. D. F. G. Η, πιμπλῇσαι Flor. D. Taur. Par. A. D. I. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. Frob. πιμπλῆσι Flor. C.

vs. 881. πόνων Emm. ἐξετέλεσαν Flor. C. Par. C. Ald. Iunt. 1. 2. Bas. correxit iam Frob.

vs. 889. τιτῆνες δ᾽ αὖ τιμάων Par. B. τιτῆνες δὲ αὐδιμάων Emm. ut hic saepe Parisini B. lectiones sed vilio- sius, exprimit.

vs. 883. ἠδ᾽ ἀνάσσειν Flor. D. D. Vat. Ald. Bas. Iunt. 4. 2. Trinc. ἠδὲ jam Frob.

vs. 884. ᾿λυμπίου Vat. ᾿Ολύμπιον ἀεὶ Ζῆνα Flor. Α. Emm. Trinc. Steph. margo. ᾿Ολύμπιον εὐρύοπα Ζῆνα Von. Flor. D. Par. C. Η. ᾿Ολύμπιον εὐρύσπα Ζῆ Par. I. εὐρύοπα '᾿Ολύμπιον Ζῆνα Par. D. Rehd. Clausula Ζῆν᾽ exstat/ etiam apud Hom. Il. Z. 206. E. 265. D. 3551. ubi Grammatici fere distin- guendum putarunt Z4-y'. Ex Eustathio tamen p. 984. 92. colligas fuisse etiam, qui Ζῆν sine elisione scribi posse statu- erent, veriorque haec sententia visa Hermanno in Elem. Doctr. Metr. p. 350. et Boissonadio ad Hom. T. I. p. 542.

vs. 885. εὖ Par. B. C. D. 6. H. I. Rehd. Ald. omnesque ante Heinsium Edd. Abest a Flor. B. Putat Her- mannus in Goettlingianae Censura Ac-

112

HEIOAOTYT

Ζεὺς δὲ θεῶν. βασιλεὺς πρώτην ἄλοχον θέτο Miro

πλεῖστα θεῶν εἰδυΐαν ἰδὲ θνητῶν ἀνθρώπων.

ἀλλ᾽ ὅτε δή fa ἔμελλε θεὰν γλαυκῶπιν ᾿Αβήνην

τέξεσθαι, τότ᾽ ἔπειτα δόλῳ φρένας ἐξαπατήσας 890 αἱμυλίοισι λόγοισιν ἑὴν ἐσκάτθετο νηδὺν

Γαίης φραδμοσύνῃσι καὶ Οὐρανοῦ ἀστερόεντος.

τὼς γάρ οἱ φρασάτην, ἵνα μὴ βασιληΐδα τιμὴν

ἄλλος ἔχῃ Διὸς ἀντὶ θεῶν αἰειγενετάων.

VARIAE LECTIONES.

olice pronunciatum fuisse ἐδ ζιεδάσσατο, ut fuit ζχελεξάμαν apud Sappho.

vs. 886. ἄλλοχον Flor. A. ϑεοτμῆ- τιν pro θέτο Μῆτιν Flor. C.

vs. 887. ἠδὲ ὃν. Flor. C. Par. C. Rehd. καὶ 6». Par. A. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob.

vs. 888. ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥα ἔμελλε ma- juimus secundum Flor. b. Vat, Par. B. E. H. Wolfius e Galeni de Dogm. Hippo- cratis et Platonis L. III. 8. p. 549. seqq. ubi locus hic ex Chrysippi disputatione quadam citatur, ἀλλ᾽ ὅτε δ' 5f ῥα ἔμελλε, praetulit, In Flor. C. et Rehd. est ἀλλ᾽ ὅτε δή f ἔμελλε. mn ceteris au- tem SS. ut vulgo in Edd. ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ' ἤμελλε etsic habet Galeni Ed, Kuehnii. Conf. supra dd. ad v. 478.

vs. 889. τεύξασθαι Flor. À. D. Taur. Trinc. τέξασθαι Ven. Par. C. I. Bodl. Ald. Bas. lunt. 4. 2. Frob. Steph. τέξεσθαι. cum ceteris SS. Stephano re- centiores Edd. et iam Oporinus. A Basi- leensi Interprete redditum: esset paritura. δολοφρένας Ald. Iunt. 1. 2. Frob. item Bas. sed Interpres dolis animo decepto.

vs.: 890. λόγοισι Par. Ο.. &exérÜero Florentini omnes, Neap. Par. A. B. C. F. I. Ald. ac dehinc ceterae ferme Editiones ante Winterton. et Graev.

ἐς κάτθετο Bodl. divisim, ut scriben- dum Guyetus censuerat et sic edidit Schmidius. ἐσκάτϑεο Med. ἐγκάτϑετο habent Galenus l. c. Vat. Par. D. E. G. H. Reg: Soc. Rehd. Emm. et sic praeter Krebs. inde a Graevio ferme Edd. usque ad Gaisford. qui ἐσκάτϑετο reposuit. θυμὸν pro νηδὺν Emm. — Post hunc versum apud Galenum |l. c. subii- citur versus (infra 900) ὡς δ᾽ of συμ- φράσσαιτο θεὰ ἀγαθόν τε κακόν τε, quod verissime censuit Muetzellius nul- lum adferre contra versuum interposi- torum auctoritatem momentum; potuisse enim hoc aut recenti memoria ab libra- riis, aut iam olim a Galeno Chrysip- pove omitti propterea , quod ad dispu- tationis finem nihil pertineat.

vs. 892. τὼ γὰρ (hi duo) Par. B. Schmidius. τὼς γὰρ ἐφρασάτην omisso οἱ Par. D. G. I, Rehd. φρασάτην ob- latum a Med. Taur. Vat. Gocttl.. Flor. B. D. Par. A. B. C. E. Emm. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. alteri lectioni, ἐφρασάτην, quam complures, ut Edd. ita Codd. habent, praeferendum. duxi cum Heynio, Hermanno in. Orphic. p. 180. Gaisf. Boisson. Dind. Goettl. $pác- σατο Vat. Qpácavr Bodl.

vs. 895, ἔχοι Flor. B. D. Neap.

OEOTONIA.

113

ἐκ γὰρ τῆς ἐΐμαρτο περίφρονα τέκνα γενέσθαι"

895

πρώτην μὲν κούρην γλαυκώπιδα Τριτογένειαν

ἶσον ἔχουσαν πατρὶ μένος καὶ ἐπίφρονα βουλήν:

αὐτὰρ ἔπειτ᾽ ἄρα παῖδα θεῶν (aria καὶ ἀνδρῶν ἤμελλεν τέξεσθαι, ὑπέρβιον ἦτορ Éxovrar

&AX ἄρα μιν Ζεὺς πρόσθεν ἑὴν ἐσκάτθετο νηδὸν,

ὡς δή οἱ φράσσαιτο θεὰ ἀγαθόν τε κακόν τε,

Δεύτερον ἠγάγετο λιπαρὴν Θέμιν, ἣ τέκεν “Ὥρας Εὐνομίην τε Δίκην τε καὶ Εἰρήνην τεθαλυΐαν, dir! ἔργ᾽ ὠρεύουσ; καταθνητοῖσι βροτοῖσι"

VARIAE LECTIONES,

Vat, Par. B. C. E. Emm. ἔχξι (sic) Par. H. αἰεὶ γενετάων Par. H. αἴει- γενετάων "Trinc.

vs. 894. ix τῆς omisso γὰρ Vat.

Vs. 895. πρώτην μὲν γὰρ κούρην Par. A. I. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 4. 2. Frob. Trinc. πρώτην γὰρ κούρην Par. B. D. H. Steph. et pleraeque hinc Edd. “πρώ- τὴν μὲν κούρην, quod expressit Basil. Interpres, reddens primam quidem vir- inem, quodque iam Schmidius habet ac deinde, probatum Heynio, recepe- runt Dindorf. et Goettl., mihi quoque Tecipiendum visum est, oblatum a Flo- rTentinis omnibus, Med. Taur. Neap. Vat. meo et Goettl. Par. C. E. F. 6. Emm. Rehd.

vs. 896. ἧσσον Flor. A. Trinc.

vs. 897. ἐπεί τ᾿ ἄρα Par. G. Rehd. παῖδα abest a Par. ἢ.

vs. 898. ἤμελλε Flor. €. Rehd. τέξασθαι Flor. A. τεύξασθαι Trinc. . Vs. 899. πρῶτον fjv Par. F. ἐσ. XéTÜero, ut cum Gaisfordio ac recentio- ribus pro priorum ἐγκάτθετο dedimus , labent Florentini omnes, Par. B. F. 1.

vs. 900. ὡς δ᾽ o! συμφράσσαιτο Gà-

lenus l. c. quam lectionem Tlermannus in Cens. Goettl. unice veram babet , reiecto tamen, ut puto, δ᾽ ante of. Mibi potior habetur Codicum auctoritas in simplici verbo conspirantium. Ceterum ὡς δέ of Vat. Par. E. H. ὡς δὴ Qp. omisso οὗ Emm. ὡς μή of Taur., non male, iudice Goettl. reddente,. ne posset eloqui: sed φράσσαιτο est cogitaret, per- penderet. Conf. "Epy. 365. 409, 686. φράσαιτο Flor. D. Par. ὦ. φράσσατο Flor. A. φράζετο Par. H. φράσατο Emm. ἐφράσσατο Vat.

vs. 901. λιπαρὰν, citans haec, Schol. Pindari ad Ol. XIII. 6.

vs. 902. Δίκην καὶ Elp. Par. B; o- misso Te. τε ÜgAViav Par. B. G.

vs. 905. Quod Ruhnkenius ex Ioan- nis Diaconi et Scholiastae interpretatione restituendum vidit , ὠρεύουσι, firmatum etiam a Cornuto de N. D. 99. (ex quo corrigenda Eudocia p. 459.) Etym. Gud. p. 580. 17 seqq. plane exhibent Flor. A. D. Vat. Goettl. Taur. Emm. et sic in suo Hesiodi exemplo legerat Mombritius. ὥρευουσι habet Par. C. ὡρέουσι Stobaeus Gesneri IX. p. 104.

8

114

HZIOAOTY

Μοίρας θ᾽, ἧς πλείστην τιμὴν πόρε μητίετα Ζεὺς. 905 Κλωθώ τε Λάχεσίν τε xoà ΓΆτροπον, d τε διδοῦσι θνητοῖς ἀνθρώποισιν ἔχειν ἀγαθόν τε κακόν τε.

Τρεῖς δέ οἱ Εὐρυνόμη Χάριτας τέκε καλλιπαρήους, "QxeayoU κούρη, πολυήρατον εἶδος ἔχουσα; ᾿Αγλαΐην τε καὶ Εῤφροσύνην, Θαλίην τ᾽. ἐρατεινήν'

910 τῶν καὶ ἀπὸ βλεφάρων ἔρος ἐΐβετο δερκομενάων λυσιμελής" καλὸν δὲ ὑπ᾽ ὀφρύσι δερκιόωνται. :

Αὐτὰρ ὁ Δήμητρος πολυφόρβης ἐς λέχος ἦλθεν,

ὙΔΕΙΔΕ LECTIONES.

ὡραιοῦσι (quod Guyeto placebat, "ab ὡραιόω maturum reddo) Par. Y. ópuaf- νουσι Par. B. Ceteri àpzíovc:;, ut ante

Wolfium Edd. κατὰ θνητοῖσι Par. D. H. I. Rehd. Ald. Bas. lunt. 1. 2.

βροτοῖσιν Flor. A.

vs. 904. αἷς πλείστην Flor. B. οἷς πλείστην γαῖ, μητιέτα Par. A. B. D. G. Rehd. Ceterum de hoc et duobus seqq. versibus conf. infra Commentar. ad h. l. et vv. 217 seqq.

vs. 905. δίδουσι Flor. A.

vs. 906, θνητοῖσιν ày0p. Vot. Par. E.

vs. 907. καλλιπαρήας Par. H.

vs. 908. ἦτορ pro εἶδος Flor. D. Par. C. "

vs. 909. ᾿Αγλαΐην τε καὶ Εὐφρ. restituendum vidit iam Guyetus et sic plane exhibent cum Schol. Pindari ad Ol. XIV. 91. Flor. À. B. C. Vat. meus et Goettl. Par. C. D. E. 6. ᾿Αγλαΐην xai Eb. ceteri SS. ut Ald. et hinc Edd. ante Wolfium. Θάλυιαν Par. I.

vs. 910. ἔρως Par. F. τῶν xa? βλε- φάρων Vpoc εἴβεται ut Hesiodeum citant Etym. M. p. 295. 21. Zonaras p. 638. εἴβεται scriptum etiam in Med. Flor. C. D. Vat. Goettl. Par. C. D. F. G. H. I.

Bodl. Rehd. Ald. Bas. Iunt. 1. (εἴβετοι Iunt. 2.) Frob. Scilicet offendit libra- rios £/fero sequente δερκιόωνται. Sed ἐἴβεται versus non admittit. Minus offensionis habebit imperfectum, si re- pudietur versus sequens, manifesto mali commatis visus Heynio in Exc. ad Il. P. cui pene adsentior.

v8. 911. κακὸν δέ θ᾽ ὕπ' ὀφρύσι Par. C. sed in margine: γρ. χαλὸν. δέ δ᾽ ὑπ᾽ ὀφρύσι etiam Par. H. Rehd. et sic Edd. ante Heinsianam, in qua primum Θ᾽ omissum est, Muetzellio iudice p. 81, per typothetae incuriam. Sed in facta mihi collatione Florentinorum ad Hein- sianam, nihil enotatum video Codicum illorum a δέ ὑπ᾽ discrepantiae, ut neque . in Parisinis ad Loesnerianam collatis, si Codd. €. H. exceperis. Restituit δέ δ᾽ ὑπ᾽ Gaisfordius, quem secuti Boisson. Dind. Goettl. ὕπόφρυσε Trinc. ὑπ' ὀφρῦσι Par. D.

vv. 912—914 absunt. a Cod. d'Or- villii, exstant in meis omnibus.

vs. 919. δήματρος Frob. πολυφέρ- fc versum citans Etym. M. p. 44. 54. πολυφόρβης Vat. Par. E. πολυφόρφης Flor. Ὁ. ἦλθε Vat. Ν

OEOTONIA.

115

ἣ τέκε Περσεφόνην λευκώλενον, ἣν ᾿ΑἸϑωνεὺς ἥρπασεν ἧς παρὰ μητρός" ἔδωκε δὲ μητίετα Ζεύς.

918

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,

ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο

ἐννέα. τῇσι ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Λητὼ δ᾽ ᾿Απόλλωνα καὶ "Αρτεμιν ἰοχέαιραν

ἱμερόεντα γόνον περὶ πάντων Οὐρανιώνων

920

γείνατ᾽ ἄρ᾽ αἰγιόχοιο Διὸς φιλότητι μιγεῖσα. Λοισθβοτώτην δ᾽ Ἥρην θαλερὴν ποιήσατ'

»»

ἄκοιτιν.

ἡ δ᾽ “Ἥβην καὶ "Αρηα καὶ Εἰλείθυιαν ἔτικτε

μιχθεῖσ᾽ ἐν φιλότητι θεῶν βασιλῆϊ καὶ ἀνδρῶν"

αὐτὸς δ' ἐκ κεφαλῆς γλαυκώπιδα γείνατ᾽ ᾿Αθήνην, 925 δεινὴν, ἔγρεκύδοιμον, ἀγέστρατον, ἀτρυτώνην,

VARIAE LECTIONES.

vs. 915. Περσεφόνειαν Par. C..— Aev- κόλενον Ald. lunt. 4. 9. Trinc.

vs, 914. ἧς ἀπὸ μητρός Par. I. μητιότα Par. A. D. G. Rehd. ut scri- bendum censuit Reizius apud Wolf. in annot. ad h. 1.

vs. 915, δ' abest a Par. D. H. ἐξ αὖτις Διὰ. Bas. Trine. ἐράσατο Flor. C. Bodl. Rehd.

vs. 916. of Μοῦσαι oblatum a Flor. À. Par. C. cum Dindorfio et Goettlingio praeferendum duxi vulgato αὖ M.

vs. 917. τῇσι K3ov scripsi cum Goett- lingio, cum digammi in hoc verbo ratio habita sit infra v, 927. . Codd. tamen omnes, ut vulgo Ἑἀὰ. τῇσιν. ἄδον Rehd.

vs. 918. Λητώ τ΄ 'Av. Vat. Par. E.

vs. 919. ἱμερόεντα Par. F.

vs. 920. γίνατ᾽ ἄρ᾽ Flor. C. γείνατο δ' ἄρ. Taur. Flor. D. Par. C. γείνατ᾽ p ἐν φιλότητι Διὸς μεγάλοιο μιγεῖσα Par. B. Ε, Emm. Γείνωτ᾽ & αἰἶγ. Δ.

legendum coniecerat Guyetue, offensus, ut videtur, ad Xo', ut hlc positum exstat. Sed recte monet Goettlingius similiter esse positum Od, *P, 298. seq. μεγεῖσα Rehd. vs. 991. λοισθοτάτην θ᾽ Ἥρην Vat. T ἐποιήσατ᾽ Éxorriy Par. C.

vs. 992. ἡ δ᾽ Ἥβην, "Apyan Par. A. Ald. Bas. (interpres etiam Heben, Mar- tem) Frob. ἡ δ᾽ “Ἥβην τ᾽ "Apya Bodl. "Apex Rehd. "Aps» Flor, D. Par. C. Εἰλήϑυιαν Flor. ἃ. ἔτχικτεν Flor. A. C. Rehd.

vs. 924. γλαυκώπιδα Τριτογένειαν Scripti plerique et omnes Editi. τρτ- τογένειαν Flor. A, Par. D. Mireris non offendisse Viros Doctos ad defectum verbi. Quod recipiendum duxi cum Muetzellio p. 211. 501. offerunt cum Galeno l. c. Codd. Med. Vat. Neap. Par. E. H.

vs. 995. ἀγροκόδοιμον Par. A. Ald. Bas. Iunt. 4. 2. Frob. Depravatum hoc

8*

116

HZIOAOT

πότνιαν, ἣ κελαδοί τε ἅδον πόλεμοί τε μάχαι τε. . Ἥρη δ᾽ Ἥφαιστον κλυτὸν οὐ φιλότητι μιγεῖσα γείνατο, καὶ ζαμένησε καὶ ἤρισεν ᾧ παρωκοίτῃ , ἐκ πάντων τεχνῇσι κεκασμένον Οὐρανιώνων.

930

"Ex δ᾽ ᾿Αμφιτρίτης καὶ ἐρικτύπου ᾽Εννοσιγαίου

Τρίτων εὐρυβίης γένετο μέγας, ὅστε θαλάσσης πυθμέν᾽ ἔχων παρὰ μητρὶ Φίλῃ καὶ πατρὶ ἄνακτι vaíét χρύσεα δῶ, δεινὸς θεὸς" αὐτὰρ "Αρηὶ

VARIAE LECTIONES.

ex ἀγρεκύδοιμον, quae probabilior forma exstat in Par. I. memorata etiam inter Minervae epitheta ab Niceta Serrariensi apud Creuzer. Meletem. T. 1. p. 253. 24. non praeferenda tamen hlc vulga- tae ἐγρεκύδοιμον, quam pluribus firmat Muetzellius p. 203. ἀτρακύδοιμον vitio- sissime Par. B. ἀγρέστατον Flor. C. Par. D. G. H. vs. 926. Ζδον Par. D. ἄδον Par. H. vs. 927. ἐν φιλότητι μιγεῖσα Codd. Par. A. E. H. f. Med. Neap. Io. Dia- conus et Edd. antiquae, pro quo primus Graevius legendum οὐ φιλότητι μιγεῖσα monuit, admonitus ipse a Cupero, quem vide Obss. II. 4. Lectionem hanc fir- mavit deinde Clericus, receperunt, qui postea secnti sunt, Editores. Exhibent autem eam Codd. plerique, Flor. A. B. * €. D. Par, B. C. D. F. G. Rehd. quique locum citant Moschopulus ad "Epy. 60. et Schol. Apollon. Rhodii ad I. 859. neque aliter in suis poétae exemplis legerant Scholiasta ad h. 1. Schol. Ven. A. ad Il. z. 338. ex quibus vel ex Co- dicibus vcram scripturam noverunt etiam Mombritius, Angelus Politianus Misc. c. 89. p. 117. Ianus Parrhasius Annot. ad Claudianum p. 875. Lilius Gyraldus, p. 413. C. Atque hanc Hesiodi tradi-

tionem respexisse censendi sunt Apol- lod. I. m. 5. Manilius II. 16. Lucia- nus de Sacrif. c. 6. T. III. p. 72. Eustath. ad Il. p. 151 seq. et Agathar- chides Phot. Bibl. p. 444. a 20. Conf. Muetzell. p. 164. seq.

vs. 928. temere Wintertonus sequen- li postponendum duxit, quem egregie refutavit Muetzell. p. 87. citatis simili- bus vocabulorum collocationis exemplis Il. A. 150—453. Ω. 71. seq. Od. I. 25—27. Th. 582—584. καὶ fuevüc καὶ Par. B.

vs. 999. κεκαυμένων Emm. Post hunc versum dandus, sicubi forte, locus iis, quae apud Galenum 1. cit. ut He- siodea exstant, ex Chrysippi de Anima libris servata, de quibus vid. infra Commentarius.

vs. 930. ἐνοσιγαίου Flor. C. Par. C. D. Rehd.

vs. 931. εὐρυβόης legendum coniecit Wakefield. ad. Mosch. 11. 19. Codd. non variant, nec minus bene convenit Epi- theton süpuf/s Tritoni, qui mox v. 933. dicitur δεινὸς ϑεός. ἐγένετο Vat. yé- γέντο Par. I. μέγας γείνατο. Par. B.

vs. 932. φίλῃ abest a Par. D. G. Vat. Goettl, Rehd.

vs. 933. vais locum citaus Trypho,

OEOTONIA:.

117

ῥινοτόρῳ Κυθέρεια Φόβον καὶ Δεῖμον ἔτικτε

935

δεινοὺς, οἵ T' ἀνδρῶν πυκινὰς κλονέουσι φάλωγγας

ἐν πολέμῳ κρυόεντι σὺν "Αρηΐ πτολιπόρθῳ" “Αρμονίην θ᾽, ἣν Κάδμος ὑπέρθυμος θέτ᾽ ἄκοιτιν. Ζηνὶ δ᾽ áp 'ArAavric Maín τέκε κύδιμον Ἑρμῆν,

κήρυκ᾽ ἀθανάτων, ἱερὸν λέχος εἰσαναβᾶσα. Καὸδμείῃ δ᾽ ἄρα οἱ Σεμέλη τέκε φαίδιμον υἱὸν,

μιχθεῖσ᾽ ἐν Φιλότητι Διώνυσον πολυγηθέα, ἀθάνατον θνητή" νῦν δ᾽ ἀμφότεροι θεοί εἶσιν.

M» 2

᾿Αλκμήνη δ'

ἄρ᾽ ἔτικτε

βιήν Ἡρακληείην,

μιχθεῖσ᾽ ἐν Φιλότητι Διὸς νεφεληγερέταο.

945

᾿Αγλαΐην δ᾽ Ἥφαιστος, ἀγακλυτὸς ἀμφιγνήεις

ὁπλοτάτην Χαρίτων θαλερὴν ποιήσατ᾽ ἄκοιτιν.

VARIAE LECTIONES.

qui. dicitur, Mus. Crit. Cant. I. p. 59. χρύσεα Codd. quod sciam, omnes et sic Edd. ante Graevium, qui primus χρυσέα. Secuti hunc Clericus et Ro- binsonus. Revocavit antiquam et veram lectionem Gaisford.

vs. 954. ῥινοτόμῳ Flor. D. Neap. ut Io. Diaconus. Vulgatam firmat, hunc versum citans, Etym. M. 704. 32. Est ἑῥινότορος Martis Epitheton etiam apud Hom. Il. Φ. 392. Δεῖμον xai φόβον Flor. B. C. D. Par. C. ἔσικτε Flor. B. C. D. Par. C.

vs. 935. οὔτ᾽ ἀνθρώπων Flor. B.

vs. 936. "Ape Vat. πολυπόρθῳ Par. E.

vs. 931. Κάδμος ὑπέρθηβος Taur. in qua manifesto vitiosa lectione argutari non debebat Goettlingius.

vs. 938. Zp' abest a Flor. D. Par. C. Mas cum supra scripto a eadem manu Flor.C. τέκε Qafdipov "Epp. Flor. A.

D. Par. C. Vat. Goettl. Trinc. Stephani margo. Est autem etiam apud Home- rum κύδιμος perpetuum fere Mercurii epitheton. υἱὸν pro Ἑρμῆν Par. F.

vs. 939. κήρυκα τ᾿ áÓav. Flor. D. Par. C. εἰσαναβοῦσα Par. B. F.

vs. 940. Καὸδμὶς δ' px Flor. D. Par. C.

vs. 941—943 absunt a Vat.

vs. 941. Διωνύσσον cum citante haec Eusebio Euang. Praep. X. p. 239. Flor. D. Par. C. I. ΔδΔιόνυσσον Ald. et seqq. Edd. usque ad Steph. σπολυγήϑεα Par. B. πολυγηθῇ Euseb. 1. c. et Clem. Alex. Strom. T. I. p. 382.

vs. 942. ἀϑανάτον Flor. A.

vs. 943. δ᾽ ἄρ Par. C.

vs. 945. ᾿Αγλαΐην Rehd. δ᾽ abest a Flor. D. Par. C. κλυτὸς pro áya- κλυτὸς Par. 1. ἀμφιγυηείς Par. b.

vs. 946. ϑαλερὴ Ald. Trinc. Corre- ctum jam vitium in Bas. Frob. Iuntinis.

118

ἩΣΙΌΔΟΥ

χρυσοκόμης δὲ Διώνυσος ξανθὴν ᾿Αριάδνην» κούρην Μίνωος. θαλερὴν ποιήσατ᾽ ἄκοιτιν. τὴν δέ οἱ ἀβάνωτον καὶ ἀγήρω θῆκε Κρονίων. 950 Ἥβην δ᾽ ᾿Αλκμήνης καλλισφύρου ἄλκιμος υἱὸς, Tc Ἡρακλῆος. τελέσας στονόεντας ἀέθλους. παῖδα Διὸς μεγάλοιο καὶ Ἥρης χρυσοπεδίλου, αἰδοίην θέτ᾽ ἄκοιτιν ἐν Οὐλύμπῳ νιφόεντι» ὄλβιος, ὃς μέγα ἔργον ἐν ἀθανάτοισιν ἀνύσσας 955 γαΐει ἀπήμωαντος καὶ ἀγήραος ἥμωτω πάντα. Ἠελίῳ δ᾽ ἀκάμαντι τέκε κλυτὸς ᾿Ωκεανίνη Περσηὶς Κίρκην τε καὶ Αἰήτην βασιλῆα. ᾿Αἰήτης δ᾽ vibe φαεσιμβρότου ᾿Ηελίοιο κούρην "Qxsayoio τελήεντος ποταμοῖο

VARIAE LECTIONES.

vs. 941. χρυσοκόμην Par. B. Διώ- νυσσος Flor. D, Par. C. Ceteri omnes Διωνύσος, ut post Steph. Edd. Διό- νυσσος Ald. Bas. Iunt, 1. 2. Frob. Trinc. χρυσοκόμης δ᾽ ἄρα Διόνυσος Opor. Sci- licet ut laboranti per o μικρὸν in Dei nomine versui succurreret. Conf, Muet- zell. p. 20.

vs. 948 abest a Vat. ut item sequens. &xoir:9 etiam hie Par. C.

v8. 949. ἄγηρω primus Graevius, quem secuti Clericus, Robins. Loesn. Wolf. In collatione autem ad Loesnerianam mibi facta lectio antiquiorum Edd. ἀγήρω, quam Gaisford. restituit, enotata est ex Codd. tantum Par. B. D. F. H. I. sed habent illam haud dubie Florentini omnes et Neap. ad Heinsianam collati. θῆκε Κρονίδης Flor. A. Trinc.

vs. 953. ἀκοῖτιν Par. C. ἐν Ολύμπῳ Ald. et. seqq. Edd. usque ad Steph. áy 'OAÓum Flor. D.

vs. 954. ἀϑανάτοισι τελέσας Ven. Flor. À. ἀϑανάτοισιν τελέσας '"Trinc. ἀθανάτοισι τελέσσας Steph. margo, àóa- νάτοισιν ἀνύσας Flor. C. D. Par. C. D. Rehd. Frob. Ceteri $S. et Edd. ἀνύσσας.

vs. 905, ἀγήρατος Neap. ἀγήρως Par. B. F.

vs. 956. κλυτὴ 'Qx. Ald. et himc Edd. usque ad Gaisford., qui primus commendatum a Rubnkenio Ep. Crit. I. p. 96. seq. et ad H. in Cer. v. 24. κλυτὸς reposuit; κλητὸς Trinc. κλυτὸς plane exhibent Flor. A. B. C. D. Neap. Vat. Par. B. G. xA (sic) Par. E.

vs. 957 abest vs a Flor. C. Par. D. G. Rehd.

vs. 958. Αἰήτης δ' αὖ υἱὸς Flor. B. Par. B. F. Emm. Αἰήσης à! αὖϑ'᾿ wg Neap. Par. 1. φαεσσιμβρότου Par. C.

vs. 959. rsAs/eyrog Par. H.

! OEOLrONIA.

119

960 γῆμε θεῶν βουλῇσιν ᾿Ιδυῖαν καλλιπάρμον. ἡ δέ νύ οἱ Μήδειαν ξύσφυρον ἐν φιλότητι γείναθ᾽ ὑποὸμηθεῖσα διὰ χρυσέην ᾿Αφροϑίτην. Ὑμεῖς μὲν νῦν χαίρετ᾽ ᾽᾿οΟλύμπια δώματ᾽ ἔχοντες, vijroí τ᾽, ἤπειροί τε καὶ ἁλμυρὸς ἔνδοθι πόντος.

νῦν δὲ θεάων QUAov ἀείσατε, ἡδυέπειωι

Μοῦσαι ᾿Ολυμπιάδες, κοῦραι Διὸς αἰγιόχοιο, ὅσσαι δὴ θνητοῖσι παρ᾽ ἀνδράσιν εὐνηθεῖσαι ἀθάναται γείναντο θεοῖς ἐπιείκελα τέκνα.

970

Δημήτηρ μὲν Πλοῦτον ἐγείνατο, δῖα θεάων, ᾿Ιασίῳ ἥρωϊ μιγεῖσ᾽ ἐρωατῇ φιλότητι»

γείῳ ἔνι τριπόλῳ, Κρήτης ἐν πίονι δήμῳ» ἐσθλὸν, ὃς εἶσ᾽ ἐπὶ γῆν τε καὶ εὐρέα νῶτα θαλάσσης πᾶσαν" τῷ δὲ τύχοντι καὶ οὗ κ᾽ ἐς χεῖρας ἵκηται

YARIAE LECTIONES.

vs. 960. βουλῇς Par. B. βουλῇσ᾽ Frob. Opor. Εἰδυΐην Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. et sic Parisinus Cod. Scholiorum ad Apollonii Rhod. III. 949. ubi versus citatur. Fuit βουλῇσε F:- 9uíav. Conf. supra dd. ad v. 359.

vs. 961. ἡ δέ vó of, quod habent Flor. À. Trinc. recipiendum etiam nos duximus cum Gaisfordio et recentioribus. ἡ δέ τε of Winterton. Ceteri SS. et Edd. ἡ δέ of. ἐύσφορον Flor. A.

vs. 963. Ὑμεῖς μέντοι x. Par. B. Ὑμεῖς μὲν οὖν x. Par. F. Ὑμεῖς μὲν x. Par. 6,

vs. 964. ἀλμυροὶ Rehd. ἁλμυροὶ Ald. Frob. lunt. 1. 2. ὡλμηρὸς Trinc. In principio versus nulla Codicum variatio est. Goetllingius tentat οἷσιν ὕπ᾽ Wrei- poí τε. Conf. infra Commentarius.

vs. 967. παρ᾽ abest a Par. B. ἀν- δράσι Flor. C.

vs. 968. ἀθανάτοις Par. B. Rehd. ἀθάνατα Par. 1. ἐγείναντο Par. Ὁ. γείνοντο Med. Flor. B. Par. A. B. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. 92. Frob. ἐπιείκεα Rehd.

vs. 910. Ἰασίων᾽ fípu! Flor. B. re- Clamante híc metro. Ceterum promiscue dicebatur idem "Izgcoc et Ἰάσων, ᾿Ιάσιος et Ιασίων. Vid. VV. DD. ad Hygin. Fab. 950. 270. P. A. p. 431. ᾿Ασσίῳ ἥρωϊ corrupte Flor. D. Par. €. Post ἥρωϊ comma posuit Wakefield. Sylv. Cr. 1. p. 122.

vs. 911. νειῶν ἐνὶ Flor. C. Par. H. τριπόδῳ Par. I. Par. B. e

vs. 912. ἐσθλὸς Par. G. Rehd. ἐσθὸς Flor. C.

vs. 973. καὶ οὐκ ἐς Flor. D. Par. E. H. (item D. sed in marg. o?) Rehd. Ald. Junt. 1. 2. Frob. Vera lectio iam

τριπύλῳ κρήτης ἐνὶ

120

HZIOAOYT

τὸν δ᾽ ἀφνειὸν ἔθηκε, πολύν τέ οἱ ὥπωσεν ὄλβον.

975

Κάδμῳ δ᾽ “Αρμονίη, θυγάτηρ χρυσέης "Adpodírue,

Ἰνὼ καὶ Σεμέλην καὶ ᾿Αγαυὴν καλλιπάρῃον, Αὐτονόην θ᾽, ἣν γῆμεν ᾿Αρισταῖος βαθυχαίτης, γείνατο καὶ Πολύδωρον ξυστεφάνῳ ἐνὶ Θήβῃ. [Κούρη δ᾽ ᾽Ωκεανοῦ Χρυσάορι καρτεροθύμῳ 980 μιχθεῖσ᾽ ἐν φιλότητι πολυχρύσου ᾿Αφροδίτης Καλλιρόη τέκε παῖδα βροτῶν κάρτιστον ἁπάντων

Γηρυονέα. τὸν κτεῖνε βίη Ἡρακληείη

βοῶν ἕνεκ᾽ εἰλιπόδων ἀμφιῤῥύτῳ εἶν ᾿Ερυθείῃ.] Τιθωνῷ δ᾽ ᾿Ἦωὼς τέκε Μέμνονα χαλκοκορυστὴν,

VARIAE LECTIONES.,

in Das. et Trinc. exstat. κ᾽ ec χεῖρας Vat. ἵκηται Par. G.

vs. 974. τὸν δὴ ἀφνειὸν Flor. C. Vat. Goettl. Rehd. τὸν δ᾽ ἀφνειὸν ceteri SS. ut fere omnes Edd. τὸν δ᾽ ἀφν. scri- bendum censuimus cum Hermanno et sic iam Frob. τ᾽ ἔθηκε Par. I. τέ- θηκε Flor. C. cs θῆκε Rehd. τέϑεικε Flor. D. Par.C. δέ οὗ Med. Vat. Par. B. E. H. quod veritatem attingere cen- set Mueizell. p. 211. ἄὥπασε λαόν Flor. B. Taur. R. 8. .

vs. 975. χρυσῆς Rehd.

vs. 910. ᾿Αγαύην Par. D. 'Aya- βὴν Med.

ve. 977. Αὐτονόμην Flor. B. D.-

Par. B.

vs. 978. εὐστεφάνῳ Rehd.

vs. 979. ᾿Ωκεανῖν, Flor. D. 'Oxé- avoio Neap. 'fixsavojio Ven. Flor. A. D. Vat. Par. ἃ. E. H. Bodl. R. S. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Trinc. Steph. Commel. Ceteri SS. et Edd." 2xeavoU, ut correxerat iam Guyetus. κρατεροθύμῳ llor. D. Post καρτεροθύμῳ comma po-

suit Wakefield. 1. c. ceterum de vv. 979—983. Conf. infra Commentarius.

vs. 980. πολυχρύσῳ ᾿ΑΦροδίτῃ Par. A. B. Bodl. Emm. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob.

vs. 981. Καλλιῤῥόη Rehd. Καλλιόρῃ Par. H. Καλλιάρη Med. κράτιστον Med. Flor. A. C. Par. D. Rehd. κάλ- λιστον Flor. B. Bodl. Ald. Bas. (Inter- pres pulcherrimum) lunt. 1. 2. Frob. Steph. margo.

vs. 982. Γηρυονέα, quod plerique Libri SS. habent, Editorum primus de- dit Trinc. Γηρυονῆα Flor. A. B. D. D. Vat. (sed est »* ex correctione; aut ea fuit €) Neap. Par. A. C. Ald. Bas. Iunt. 1. 9. Frob. Commel. Γηρυονῇ Emm. 'HpaxAssí4 Par. B. F. Ἡρακλείη Frob.

vs. 983. ἕνεκα εἰλιπόδων Par. D. ἕνεχ᾽ εἷλιπ. Par. B. ἕνχ᾽ efAvr. Rehd. Abest ἕνεκ᾽ a Par. I. εἱλιπόδων etiam Par. D. I. Ald. Bas. Trinc. ἑλιπόδων Par. B. ὠμφιῤῥότῳ Ἑὐροβείῃ Med. Par. ἃ. Bodl. Ald. Frob. ἀμφιῤῥύτῳ 'Epideég Par. l. ἀμφιῤρύτῃ ἐν 'Epuüe/g Vat.

OEOLONIA.

121

985 Αἰθιόπων βασιλῆα, καὶ Ἠμαβίωνα ἄνακτα. αὐτάρ τοι Κεφάλῳ φιτύσατο φαίδιμον υἱὸν ἴφθιμον Φαέθοντα θεοῖς ἐπιείκελον ἄνδρα. τόν pa νέον τέρεν ἄνθος ἔχοντ᾽ ἐρικυδέος ἥβης, παῖδ᾽ ἀταλὰ φρονέοντα φιλομμειδὴς ᾿ΑΦροδίτη

ὦρτ᾽ ἀνερειψαμένη καί μιν ξαθέοις ἐνὶ γηοῖς

νηοπόλον γύχιον ποιήσατο, δαίμονα δῖον. " Κούρην δ᾽ Αἰήταο διοτρεφέος βασιλῆος

Αἰσονίδης βουλῇσι θεῶν αἰειγενετάων |

ἦγε Tap Αἰήτεω, τελέσας στονόεντας ἀέθλους.

VARIAE LECTIONES.

vs. 985. 'Huaríova Par. H. Ceteri omnes ᾿Ημαθίωνα, neque. aliter exstat nomen apud Apollod. II. V. 11. 8 11 et HI. xu. 4. Attamen haud dubium est quin antiquior scriptura fuerit ᾿Ἡματίων, ducto Aurorae filii nomine ab ἥμαρ, ατος.

vs. 986. αὐτὰρ τρικεφάλῳ Flor. C. αὐτὰρ ixsQáAm Rehd. φιτύσατο φαί- διμον υἱὸν citat Etym. M. p. 195. 98. unde primus Wolfius in. contextum hlc recepit pro vulgato φυτήσατο, cuius prima brevis est. Φιτύσατο pariter exhibent Flor. C. Par. C. D. G. H. I. Rehd. φιτύσσατο Par. B. F. Emm. φιτύσατο sed cum super ε scripto » Med. κεφάλωφι τίσατο Flor. A. B. Sed in utroque alia manus correxit xs- φάλῳ φυτήσατο. Vitiosissime Neap. Κεφάλω τυτοίσπατο.

vs. 988. τόν ῥὰ νεώτερον ἄνθος Par. H. τόν jm νέον τέκεν ἄνθος Flor. D.

vs. 989. ἀταλὰ iam 'Trinc. et sic scribendum vidit Guyetus, proque Al- dinae et ceterarum Edd. lectione ἁπαλὰ recipiendum in contextum duxit Wol- fius, ut epico sermoni convenientius.

Conf. Hom. Il. Z. 567. H. in Cer. 24. ibique Ruhnk. Exhibent illud Codd. Med. Taur. Vat. meus et Goettl. Par. D. E. F. G. Emm. Rehd. φιλομειδὴς Flor. ἃ. Par. À. E. H. I. Ald. Bas. Iunt. 1. 9. Frob. Trinc. φιλομμηδὴς Flor. C. Par. D. G. Rehd.

vs. 990. ὥρτε Par. Η. ἀναῤῥειψα- μένη Par. À. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. ἀναριψαμένη Par. B. F. 1. Emm. ἀνεριψαμένη Med. ἀνεῤῥειψαμένη margo Flor. A. ἐναρψαμένη Vat. καὶ μὴν Par. A.

vs. 991. νησπόλιν Par. B ν" οπόλον Flor. A. νειόπολλον Med. μύχιον quam lectionem Archilocho, vel potius Ari- starcho placuisse tradit Schol. ad.h. l. exhibent Cod. Par. G. et margo Parisini B. Eam post Heyuium ad Apollod. p. 324. unice probat Muetzell. citans Valcken. Adoniaz. p.. 219. B. Varr. Lectt. Nicandri Ther. 446. 2óyy Med.

vs. 999. Αἰήτεω Neap.

vs. 994. Αἰήτεω cum Goettlingio re- cipiendum duximus, oblatum a Flor. B. D. Neap. Taur. Vat. Goettl. Par. €. (ubi tamen margo yp. Αἰήτου) D. G.

122

HEZIOAOT

995 τοὺς πολλοὺς ἐπέτελλε μέγας βασιλεὺς ὑπερήνωρ ὑβριστὴς Πελίης καὶ ἀτάσθαλος, ὀβριμοεργός. τοὺς τελέσας ἐς Ἰωλκὸν ἀφίκετο, πολλὰ μογήσας. ὠκείης ἐπὶ νηὸς ἄγων ἑλικώπιδα κούρην Αἰσονίδης γ «καί μιν θαλερὴν ποιήσατ᾽ ἄκοιτιν.

1000 καί P ἥγε ὁμηθεῖσ᾽ ὑπ’ ᾿Ιήσονι ποιμένι; λωῶν Μήδειον τέκε παῖδα. τὸν οὔρεσιν ἔτρεφε Χείρων Φιλυρίδης᾽ μεγάλου δὲ Διὸς νόος ἐξετελεῖτο.

Αὐτὰρ Νηρῆος κοῦραι ἁλίοιο γέροντος ἤτοι μὲν Φῶκον Ψαμάθη τέκε dia θεάων

1005 Αἰακοῦ ἐν φιλότητι διὰ χρυσέην ᾿ΑΦροδίτην" Πηλεῖ δὲ. δμηθεῖσα θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα γείνατ᾽ ᾿Αχιλλήα ῥηξήνορω, θυμολέοντα.

Αἰνείαν δ᾽ ἄρ᾽ ἔτικτεν ἐυστέφανος Κυθέρεια ᾿Αγχίσῃ ἥρωϊ μιγεῖσ᾽ ἐρατῇ Φιλότητι

1010 Ἰδης ἐν κορυφῇσι πολυπτύχου, ὑληέσσης.

VARIAE LECTIONES.

Rehd. Αἰήτεο Flor. C. Αἰήταο Flor. A. Vat. Par. B. E. Trinc. Ceteri SS. et Edd. Αἰήτου. τελέσσας Par. D. G. Rehd.

ys. 995. ὑπερήωρος Vat.

vs. 996. ὀμβριμοεργός Vat. Taur. Par. B. F. Goettl.'

vs. 997. £c abest ab Tunt. 4. 2. εἰς Ἰωλκὸν Flor. C. Par. D. Ἰολκὸν Vat.

vs. 1001. Érsxe Par. C.

vs. 1002. φιλλυρίδης Scholiorum lemma Yen. Ald. Bas. Iunt. 1. 2. Frob. Trinc. φυλλυρίδης Vat. Par. C. φιλλι- ρίδης Par. F. Producta híc prima in φιλυρίδης eadem ratione atque in Ho- merico Φίλε ll. A. 155. Conf. et supra v. 97.

vs. 1003. Νηρηΐες κοῦραι Neap. Νη-

ρηΐδες κοῦραι Scholiorum lemma Par. A. Bodl. Ald. Bas. Iunt. 4. 2. Frob. Steph. margo. Νηρεΐδες Vaticani Goettl. margo, Schmidius: non male, iudice Goettlingio, si distinguatur: αὐτὰρ Νηρεΐδες, κοῦραι ἁλίοιο γέροντος. Sed Epicorum est Νηρηΐδες, non Nypefdec.

vs. 1004. fj ro, μὲν Par. D.

vs. 1005. δὲ abest a Vat.

vs. 1006. Πηλέϊ Goettl. invitis omnibus Codicibus. Conf. et Hom. 1]. Ὡ. 61.

vs. 1007. γείννατ᾽ Rehd. ᾿Αχιλλῆ f£. Flor. A. ᾿Αχιλῆα ῥηξ. Par. C. 'AxiAMa fut. Par. H.

vs. 1010. πολυπτύχου, ἠνεμοέσσης Med. Vat. Par. E. (sed margo γρ. ὑληέσσης) H.

OBOTlONIA.

123

Κίρκη δ᾽ Ἠελίου θυγάτηρ Ὑπεριονίδαο γείνωατ᾽ ᾽Οδυσσῆος ταλασίφρονος ἐν Φιλότητι ἴΑγριον ἠδὲ Λατῖνον ἀμύμονά τε κρατερόν τε. οἱ δ' ἤτοι μᾶλα τῆλε μυχῷ νήσων ἱεράων

1015 πᾶσιν Τυρσηνοῖσιν ἀγακλειτοῖσιν ἄνασσον. Ναυσίθοον δ᾽ ᾿Οδυσῆϊ Καλυψὼ δία θεάων γείνατο Navaíyoóy τε μιγεῖσ᾽ ἐρατῇ φιλότητι.

VARIAE LECTIONES.

vs. 1011. 'HeAMoio. Par. I. "Yorepy- νορίδαο Flor. A. B. Med. Vat. meus et Goettlingiani margo. Par. H. I. "Tepi- νορίδαο Par. E. Trinc.

vs. 1012. τίκτεν ᾿᾽οδυσσηϊ ταλασί- Qpow ἐν $. locum citans Schol. ad Apollon. Rhod. III. 120.

vs. 1013. "Axpioy Vat. Goettl, ἠδ᾽ ἐλατῖνον Flor. Ὁ. ᾿Αμύμονά τε Kpá- τερόν τέ υἱ nomina propria exhibent Bas. (Amumonemque Craterumque Ynter- pres) Steph. margo, Schmidius. In Co- dicum nullo sic inveni. κάρτερόν Ts Flor. A. Sequitur in Ven. Taur. Flor. A. D. Neap. Par. C. versus τηλέγονόν δ᾽ ἔτικτε διὰ χρυσῆν ᾿ΑΦροδίτην" in Flor. C. Par. G. Vat. Goettl. Rehd. τηλέ- γόνον δ᾽ ἔτεκε διὰ xp. "Ap. in Par. I. TwAéyovoy δ᾽ ἔτεκεν διὰ xp. ᾽ΑΦρ. in Med. Par. E. H. Emm. Τηλέγονόν τέ ἔτικτε διὰ xp. 'Adp. unde sic in con- textum recepit Goettlingius; in Trinca- velli Editione corruptissime TwAÉyovov δ' ἔκτιτε διὰ χρ. ᾿ΑΦρ. Insititium autem versum esse arguit tum varia in Codd. scriptura, tum quod ignoravit eum Eu- stathius memoratos ab Hesiodo Ulyssis ex Circe et Calypsone filios recensens ad Od. II. p. 1796. 45. quique versus 1011— 1013. sine boc citat Scholiastes Apoll. Rh. l. c. Pene est, ut deberi

illum censeam Tzetzae, cuius vide Chi- liad. vs. 566. seq. vel eiusmodi ho- mini non indocto, veterem de Telegono Circes et Ulyssis filio poétarum et hi- Storicorum traditionem secuto. Confer docte de Telegono disputantem Muet- zellium p. 176 seqq.

vs. 1014. o? δ᾽ iro: scribendum e- tiam híc duxi post Dindorfium et Goett- lingium pro vulgato o? δή τοι. Conf. supra notata ad v. 875. ἢ δή To: Flor. A. puxü νήσων ἱεράων, quod iam Bas. Interpreti redditum in recessu insularum sacrarum , quodque scribendum Guyetus vidit, exhibent Ven. Taur. Med. Flor. D. Vat. Par. E. H. Ceteri μυχᾶν, ut Ald. et hinc pleraeque Edd. μυχῶν εἴσω ἱεράων Vat. Goettl. Flor. C. Par. D. G. Rehd. νησῶν Flor. A. B. Par. H. I. ut Heins. et hinc fere Edd. ante Wolfium.

vs. 1015. πᾶσι Tupr. Flor. A. C. D. Par. H. Rehd. τυρσηνοῖσι Flor. C. τυρσήνοισι Par. H. Τυρσηνῇσιν Par. C. ἀγακλειτοῖσιν primus recte scripsit Wol- fius, ut supra scriptum etiam in Cod. Schillershem. Conf. Muetzell. p. 244. Ceteri Codd, quod mirum, omnes in vitioso ἀγακλυτοῖσιν conspirant. d&ya- κλειτοῖσε Goettl. ob digamma.

vs. 1017. Ναυσίδοόν τε eliam bic

124 HZIOAOY OEOTONIA.

Αὗται μὲν Ünroim: παρ᾽ ἀνδράσιν εὐνηθεῖσαι ἀθάναται γείναντο θεοῖς ἐπιείκελα τέκνα. 1020 νῦν δὲ γυναικῶν φῦλον ἀείσατε ἡδυέπειαι Μοῦσαι ᾿Ολυμπιάδες. κοῦραι Διὸς αἰγιόχοιο.

VARIAE LECTIONES,

Flor. D. Par. F. Λυσίνοόν τε Par. C. vs. 1020. seq. absunt a Ven. Taur.

Ναυδίνοόν τε Par. B. Flor. À. B. D. Par. C. F. I. Reg. vs. 1018. ὀνητοῖσιν Rehd. Soc. In Par. D. G. post. vs. 1019. vs. 1019. ἀθανάτοις Med. Flor. D. spatium vacuum relictum est: deinde

Par. H. γείνατο Par. Α. Ald. Iunt. 1. sequuntur vv. 1020. 1021.

2. Frob. Trinc. γείναντο recte iam Das. vs. 1020. ἀείσατε Par. B.

interpres pepererunt.

COMMENTARIVS

IN

HESIODI THEOGONIAM.

y Google

COMMENTARIVS

Ix

HESIODI THEOGONIA M.

—— V ——

HZIOAOT OEOTONIA constans est carminis inscriptio . in Codicibus, videturque eadem etiam apud Veteres obti- nuisse. Sic Zenonem Stoicum Hesiodi Theogoniam interpretatum dicit Cicero de N. D. II. 53. Metaphrasin εἰς τὴν Ἡσιόδου Θεογονίαν scripsisse Demosthenem Thracem testatur in h. v. Suidas, Vid. et Chrysippus apud Galenum de Hippocr. et Platonis Dogm. III. 8. p. 349. Pausanias VIII. 18. 1. IX. 27.2. Aristides T. II. p. 497. Ed. Dind. Cyrillus adv. Iulian. II. p.53. B. Theophilus ad Autolyc. II. 5. Gregorius Naz. Or. III. 3. p. 103. Gregorii enarrator Nonnus T. II. p. 517. A. B. Schol. ad Pindar. Ol. VII. 72. XIV. 21. Pyth. IV. 18. Proclus in praef. Hesiod. p. 4. Etymol. M. Hesychius et Eustathius passim, Serv, ad Aen. VIIL 314. Quod. Hemsterhusius (in poétis minor, Graec. Gaisfordii T. III. p. 541.) ex Chrysippi 1. c. testimonio colligebat, alios Θεσγονίας , alios Θεογονίαν inscripsisse, minus recte inde colligitur. Φασὶ δ᾽) inquit Chrysippus, οἱ μὲν οὕτως ἁπλῶς, ἐκ τῆς τοῦ Διὸς κεφαλῆς αὐτὴν (τὴν ᾿Αθηνᾶν) "yevéatau, οὐδὲ προσιστοροῦντες Tb πῶρ. ἢ κατά τινῶ λόγον" ὁ de Ἡσίοδος ἐπὶ πλέον λέγει ἔν ταῖς Ücoyovíaie, τινῶν μὲν ἐν τῇ Θεογονίῳ γραφόντων τὴν γένεσιν αὐτῆς, πρῶτον μὲν Μήτιδι συγγενομένου τοῦ Διὸς, δεύτερον dà Θέμιδι, τινῶν δὲ ἐν ἑτέροις ἄλλως γραφόν- τῶν τὴν γένεσιν αὐτῆς) ὥς ἄρα γενομένης ἔριδος τῷ Ail καὶ

128 COMMENTARIVS

τῇ Ἥρᾳ, γεννήσειεν ἡ μὲν Ἥρα di. ἑαυτῆς Ἥφαιστον, ὁ δὲ Ζεὺς τὴν ᾿Αθηνᾶν x. T. A. ubi Chrysippus, quid ἐν τῇ Θεογονίᾳ (vv. 886—901) scriptum sit, memorans, haud sane aliud carmen intellexit, quam quod nunc eo nomine exstat, quod- que vulgo Veteres eo significarunt, TAeogonias autem dixit vel, ut, me iudice, probabiliter Wolfius censuit, Theo- goniae varia exempla, seu diversas τῶν γραφόντων editiones, aliter alias locum de Metide exhibentes, vel, ut Muetzellius vult p. 367, tum carmen illud, quod nunc superest, tum subiecta οἱ ἐν ἑτέροις, in aliis eiusdem generis, adscriptis Hesiodo, carminibus, quae Grammatici in universa Hesio- deorum collectione post Theogoniam proprie sic dictam col- locaverant. Vide infra ad v. 929. Ceterum multitudinis numerum aliquando usurpatum fuisse in hac re Veteribus censuit etiam Graevius. Cum enim apud Lucianum in Ica- romenippo c. 27. (T. 11. p. 188) legatur: αἱ Μοῦσαι ἀναστᾶσαι τῆς τε Ἡσιόδου Θεογονίας ἧσαν ἡμῖν» repositum voluit τὰς; Deorum generationes , ut redditum a Gesnero: sed neque Co- dicum auctoritate fulta, neque necessaria est emendatio, cum recte se habeat genitivus. Hesiodum Deorum generatio- nem unius.libri opere complexum ait Lactantius Div. Instit. I. 5. Sic et fabularum Ovidii Metamorphoseon enar- rator Lactantius p. 788. Ed. Staveren. Hesiodi memorat volumen, quod. Deorum originem continet. Sed Scholiastes Statii Lactantius s. Lutatius ad Theb. IV. 482. citat Hesiodum in Àis libris, quos de Theogonia. scripsit. Fortasse quibusdam Grammaticis placuit Theogoniam in duo, tresve libros dispertiri, qui potuerunt, ex gr. alterius libri initium facere versum 886, tertii. v. 967., vel et alterum Theo- goniae librum censere ἡρωογονίαν, sive carmen de heroibus natis ex congressu Deorum cum feminis mortalibus, ut statuit Heynius in Ind. Scriptorum ab .4pollonio laudato- rum y. 858.

IN HESIODI THEOGORIAM. 129

vv. 1—115., qui Theogoniae tanquam prooemium prae- missi sunt, omnes supposititios censuit Guyetus, nulla tamen durioris iudicii ratione reddita, quod fortasse in causa fuit, ut diu minus id curarent Viri Docti; Certe diu nemo illud vel probatum vel refutatum ivit. Primus Hey- nius in Diss. de Theogonia ab Hesiodo condita in Commentat. Gótting. T. IL. p. 152. in not. exordium Theogoniae ex pluribus rhapsodorum carminibus consarcinatum arbitrari se dixit. Deinde Guyeti, Heyniique iudicio subscripsit Ruhn- kenius in Ep. Crit. I. ad vv. Th. 114, 115. Post hos in Editione sua Theogoniae Wolfius se videri sibi dixit in his versibus deprehendere eiusmodi prooemium, qualia olim rhapsodi, priusquam ad aliorum carmina recitanda pro- grederentur, a semet ipsis composita praemittere solerent, teste Pindaro Nem. II. pr. ibique Schol. nisi dicere malis, inquit, ez pluribus eius generis carminibus haec conglutinata esse, neque integra nunc haberi. Hiant enim inter se senten-. tiae ; abrupta sunt non pauca; alia ab Homero mutuata sunt , eademque moz aliis atque aliis modis variata. Heynius in subiuncta illi editioni Epistola ad Wolfium, hactenus in edita quondam ab se sententia perstitit, ut diceret, quae praefixa sint, plurium exordiorum sibi videri particulas; addidit autem, difficile dictu esse, quid Hesiodo , quid: rha- psodis debeatur. Definitius postea Hermannus in Epistola ad Ilgenium p. XI. seqq. editioni ipsius Hymnorum Homeri ἡ praemissa, plures fuisse T'heogoniae recensiones statuit, quas ante oculos habentes librarii, cum eas multis in locis con- gruere animadverterent, in unum corpus coniunxerint, ut labori parcerent, semel scribentes, quae diversarum recen- sionum communia essent.. Ipse autem "Theogoniae recen- siones, quas in unum corpus coniunctas habeamus, nume- rari posse septem putat, si ex prooemio, quod e multis partibus constare iam alii viderint, coniectura petatur.

9

130 : COMMENTARIYS

Namque clarum esse, in prooemio, quod nunc habeamus, iot fere inveniri exordia, quae profecta a diversis rha- psodis librarii im unum coniunxerint. Porro. duo haec tanquam vero simillima sumens, primum omnes illos sive poétas sive rhapsodos eodem versu, quem Hesiodi no- men sacraverat, exorsos, deinde alius rhapsodi prooemium rursus esse ab aliis rhapsodis interpolatum, ipse ita haec exordia constituit, ut in primo fuerint vv. 1, 22—24, 27—52; in secundo 1—4, 11—17, 19—21;in tertio 1,2, 5—17, 19, 18, 20, 21, 75—93; in quarto 1, 53—64, 69—71; in quinto 1, 53—62, 65, 66; in sexto 1, 53—61, 67, duobus postremis versibus sic mutatis, ut sit ἐν στήθεσσι 9' ἀκηδέα θυμὸν ἔχουσαι, ᾿Αβανάτους κλείουσιν, ἐπήρατον ὄσσαν ἱεῖσαι pro ἐν στήθεσσιν ἀκηδέα εἰ ἀθανάτων ; denique in septimo vv. 1, 94---108, Ceterum facile intelligi ait, in hac Theogoniae prooemiorum descriptione quaedam etiam aliter eqnstitui posse, ut ex. gr. vv. 50, 51 etiam in fine secundi prooemii apte legi et inde, verbis τέρπουσι Διὸς ἴῃ τέρπον Ζηνὸς mutatis, in tertium recipi potuerint. Esse has in- geniosi viri coniecturas nemo facile negaverit, neque tamen ideo clarum sibi esse ommes dicent, ex septem huiusmodi exordiis conflatum esse prooemium. Namque, si vel admit- tatur hoc, conflatum esse ex pluribus, potest alius aliam divisionem comminisci, Sic non sine veri specie Mullerus (Gótt. Gel. Anz. 1834. p. 138, 139, 1377 ff.) animadverso tenorem carminis quater abrumpi v. 36, 68, 75, 104, ex quinque illud constare censuit partibus, prima a v. 1—34; altera a v. 386—067; tertia a v. 68—74; quarta a v. 75—103, quinta a v. 104—115, quarum prima , tertia, quinta prooe- mium exhibeant Theogoniae , ut v. 68 c τότ᾽ ἴσαν πρὸς Ὀλ. ad v. 9 referatur, ubi profectae ab Helicone dicuntur Musae; pars. secunda Hymnus sit in Musas, quales in Boeoticis poé- tarum scholis praemitti solerent carminibus Theogonicis;

IN HESIODI THEOGONIAM. 131

quarta autem Hymnus, quo poéta suum de Theogonia, vel aliud huiusmodi, carmen epicum concluderet. Itaque etiam Mullero certe c/arum non fuit, habere nos in prooemio coniuncta in unum diversorum rhapsodorum exordia, Veteri- bus quoque aliter visum esse constat, Alexandrini Gram- matici, unum alterumque versum obelo notantes, satis eo ipso significarunt, reliqua se tribuere Hesiodo. (Vide infra ad v. 26, 114, 115. Conf. et Schol. ad v. 68.) Primum prooemii versum ipse Hermannus ob Lucilii epigramma A. P. IX. 572. dixit Hesiodi nomine sacratum, Res, loci, versus, ut Hesiodi, complures ex hoc prooemio memoran- tur ab antiquis Scriptoribus, quorum testimonia suo loco apponemus. Neque recentiorum Criticorum multis probata fuit illa Guyeti, morosi hominis, ut ipsi Wolfio dicitur, sententia, Nam neque Heynius, cui difficile dictu videbatur, quid Hesiodo, quid rhapsodis debeatur, totum prooemium Hesiodo abiudicavit, neque Wolfii dicta, quae supra retu- limus, in hunc sensum accipienda sunt, quasi nihil in hoc prooemio ab auctore Theogoniae profectum affirmet. Contrarium liquet ex eius annotatione ad vv. 63—67.: vi- deturque idem dicendum de Nitschio, statuente in Histor. Crit. Homeri Fasc. 1. $. 24. p. 126, fuisse a librorum col- lectoribus varia Hesiodeorum operum prooemia in initio eius collectionis posita, ex qua nobis Theogonia servata est. Qui diligentissime hanc rem tractavit Muetzellius p. 366 seqq. maximam prooemii partem, si qua alia, an- tiquissimo Hesiodeae poéseos tempori merito assignandam ait, neque posse genuinam illi originem denegari, quamvis, ipso iudice, non fuerit hoc Theogoniae prooemium, sed carmen de Musis, universo carminum Hesiodeorum corpori, sive ab Alexandrinis criticis, sive prius iam, praefationis loco praefixum. Postea Clausenus in Museo Rhenano III. 3. p. 439 seqq. id egit, ut totum fere prooemium Hesiodo 9 *

132 COMMENTARIVS

ac Theogoniae vindicaret. Recentisime autem Gruppius, Hesiodum nobis restituere conatus, qualis fuerit non modo ante omnes, quos habemus, Codices, verum etiam ante omnes nobis cognitos Veteres Scriptores, distributus scilicet in strophas trium versuum singulas, in prooemio, reie- ctis ibi, ut passim in ipsa Theogonia, compluribus, qua- tuor tamen eiusmodi strophas ab Hesiodo profectas statuit, primam versus continentem 22 (mutato ibi οἵ νυ m Ἡσίοδον in Ἡσίοδον Μοῦσαι), 23, 24; alteram versus ha- bentem 26 et duo sequentes, tertiam vv. 29—31, quartam vv. 33—35. Equidem primo vero simile hoc esse arbitror, fuisse aliquod ab Hesiodo praemissum carmini de Theogo- nia prooemium. Cum enim constans ille veteris aevi non rhapsodorum modo, sed etiam poétarum, qui se divino instinctu canere existimarent et Deorum vellent quasi vroQwra) haberi, mos fuerit, exordium facere ab aliqua Dei, inprimis Iovis, Apollinis et Musarum invocatione vel laudibus, sane vero simile est, etiam Hesiodum, Musarum Heliconiadum accolam et quasi alumnum (vid. "Epy. 658 seq.) Carminis sui initium ab harum encomio fecisse. Sub- lato prooemio, vel a Theogonia semoto, nihil erit in He- siodeis, quod respondeat Homericis Μῆνιν ἄειδε θεά — Ἔσπετε νῦν μοι, Μοῦσαι --- "Ανδρα μοι ἔννεπε, Μοῦσα. Deinde, tametsi non nego, esse in prooemio, quod habe- mus, quaedam istiusmodi, ut ab aliis iniici potuerint at- que adeo iniecta esse haud sine veri specie censeantur, tamen in plerisque eius illum inesse arbitror priscae ac simplicis antiquitatis colorem, qui vel maxime poéseos He- siodeae tempori conveniat; tum et plurima Hesiodi per- sonae, rebus, dictioni, item argumento Theogoniae et con- nexorum cum Theogonia carminum maxime congrua, ut propterea pro maiori certe parte magis Hesiodo tribuen- dum, quam ab illo abiudicandum prooemium videatur,

IN HESIODI THEOGONIAM. 133

utque magis habendum sit memoratorum carminum, ini- tium. a Theogonia ducentium, prooemium, quo poéta ipse iis praefatus sit, quam, quod Muetzellius vult, poétae carmen de Musis, quod iisdem alii postea praemittendum duxerint. Denique, quod hoc prooemium est eiusmodi, ut speciem referat carminis e variis partibus, saepe non aptissimo inter se nexu iunctis, conflati, id, me iudice, non statim indicat, esse partes illas a diversis auctoribus pro- fectas. "Traditum est antiquitus, Hesiodum primum fuisse rhapsodum. (Vide Schol. ad Pindari Nem. II. 1.) Id qua fide traditum sit, quamquam ignoramus, tamen probabile videri debet reputantibus, Hesiodum vix aliter carmina sua ad hominum notitiam celebrare potuisse, quam ea saepius variis locis ac temporibus recitando. "Tum vero, si secun- dum constantem illum poétarum atque rhapsodorum mo- rem Hesiodus ipse quoque carminibus suis prooemium prae- miserit, nonne item vero simile videatur, eum pro variis locis ac personis, coram quibus sua recitaret, primum ab se composito prooemio subinde quaedam adiecisse, modo faciliori, modo minus facili cum praecedentibus et sequen- tibus nexu? (Vide infra notata ad v. 94.) Possunt et varia fuisse, non diversorum, ut Hermannus censuit, sed ipsius Hesiodi prooemia, ab aliis deinde connexa et in unum composita, ut his tribuendus sit minus facilis nexus et quod subinde quasi suturae apparent. His cum nihil ut satis certo compertum possit obiici, spero fore, ut non nimis reprehendendus videatur noster conatus osten- dendi, posse cum aliqua veri specie, quod vulgo fere anti- quitas carmen Hesiodi idemque Theogoniae prooemium ha- buerit, auctori illi atque Theogoniae vindicari.

v. 1. Poéta canendi initium facit a Musis Heliconiadibus, in Helicone monte antiquissima religione cultis, quippe

134 COMMENTARIVS

quibus eum montem consecrasse iam Ephialtes et Otus fer- rentur, iidem Ascrae conditores. Vid. Pausanias IX. 29., qui illo cap. et seqq. etiam Musarum in Helicone luci do- naria describit. Dedicavit ibi tripodem Hesiodus reportatum ab se Musici certaminis praemium. Vid. "Epy. 658. Pausan. IX. 31.

Ad Μουσάων Gl. Par. C. ἀπὸ. Aratus pr. Ἐκ Aube ἀρ- χώμεσθα. Apollonius Rhod. pr. omissa, ut hic, praepo- sitione ᾿Αρχόμενός co, Φοῖβε, Ad ᾿Ἑλικωνιάδων Schol. Par. G. ἀπὸ Ἑλικῶνος υἱοῦ "Opíwvoc.

Versum hunc et infra 22 seqq. respiciens, Lucilius A. P. IX. 572.

Μουσάων Ἑλικωνιάδων ἀρχώμεβ" ἀείδειν. Ἔγραφε ποιμαίνων, ὡς λόγος, Ἡσίοδος.

Proclus praef. Hesiod. p. 4. 8 seqq. ἐπάγετωι δέ τινὰς τὸ μὴ ἀπὸ τοῦ Ἑλικῶνος καλεῖν Βοιωτὸν ὄντα τὰς Μούσας, ὥσπερ ἐν τῇ Θεογονίᾳ, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς Πιερίας, εἰς τὸ μὴ προσίεσθαι τὸ προοίμιον (τῶν "Ἔργων)" qui sic manifesto prooemium hoc Theogoniae et Hesiodeum habuit.

v. 2. Ad ἔχουσι Gl. Par. C., ut Scholia, οἰκοῦσι. Sed adest, ni fallor, tuendi notio, ut in πολιοῦχος , quod Ca- tullo Epith. Th. et P. 8. redditum retinent in. summis urbi- bus arces. Conf, Sc. v. 105.

Totus mons consecratus Musis ideo ζαθεὸς dicitur et ac- cedebat Iovis religio.

vv. 3. 4, Lucianus de Saltat. c. 24. T. II. p. 282. ὁ δὲ Ἡσίοδος οὐ map ἄλλου ἀκούσας, ἀλλ᾽ ἰδὼν αὐτὸς ἕωθεν εὐθὺς ὑρχουμένας τὰς Μούσας, ἐν ἀρχῇ τῶν ἐπῶν τοῦτο περὶ αὐτῶν τὸ μέγιστον ἐγκώμιον διηγεῖται, ὅτι περὶ καὶ ρή- νήν ἰοειδέα v. ὧπ. ᾿Ορχεῦνται, τοῦ πατρὸς τὸν βω- μὸν περιχορευούσαι. Libanius Or, XIX. φησὶν Ἡσίοδὸς τὰς

IN HESIODI THEOGONIAM. 135

Μούσας, ἐν Ἑλικῶν; τὰ ἄσματα πλαττούσας, (v. 10 seqq.) οὐκ ἀμελεῖν ὀρχήσεως καί T tT (per errorem librarii pro καί τὲ περὶ) κρήνην 10610. π. ἀπ. "'Opyeurrai.. Memorat etiam Schol. Victor. ad Il. Z. apud Heyn. Τ. Ἴ]. p. 804. τὰ Ἡσιόδου" πόσ᾽ ἁπαλοΐσι ópy,oUvT ai. Citat quoque versum 3 Etym. M. v. 604 init. ceterum inepte subiiciens λούσαντο. ,

Ad κρήνην Gl. Par. C. ἐν αὐτῷ τῷ ὄρει ἦν καὶ ἡ κρήνη καὶ ὁ ναός. At vero lucum Musarum et in eo statuas tum ipsarum, tum alias, non vaby, in Heliconis descriptione memorat Pausanias IX. 29 seqq. Itaque ἱερὸν apud Stra- bonem IX. p. 410. pr. nescio, an non satis recte redditum sit fanum, cum et ἄλσος significare possit. κρήνη hic in- telligenda videtur Aganippe. Vid. Pausan. 1. c.

Ad ἰοειδέα Gl. Vat. τὴν εὐοσμοειδῇ. Gl. Pav. C. διαυγῆ καὶ καθαράν. Gl. Par. F. ἀνθώδη, μελάνυδρον' ἴον "ykp εἶδος ἄνθους. Gl. Par. C. μελάνυδρον" ἴον γαρ εἶδ, ἄνθ. ἤτοι τὴν ἀνθώδη, ἢ τὴν διαυγῇ καὶ καθαράν: apparet, quomodo ili ἰοειδέα intellexerint. Neque aliud voluit Etym. M. in his p. 473. 11. Tov ὄνομα βοτάνης. τὸ ἄνθος. ---- καὶ Ἡσίοδος περὶ κρήνην iotidém ἀντὶ τοῦ τὴν ἀνθώδη. Itaque his uti non debebat Graevius ad firmandam, quae illi placuit, in Scholiis Heinsianis explicationem τὴν oic περιπεφρωγμένην, ἀνθώδη. — Nulla autem | propositarum ex- plicationum Graeci vocabuli vim satis lucide reddit. Ali- quanto melius Hesychius ἰοειδέφ᾽ μέλων ἢ ἄνθηρον' ἐν τῷ ὁρᾶσθαι πορφυροῦν. Omnino significatur splendor aquae nigricans, ut violae, qualis est in uberioris aquae fonte. Conf. Clericus ad h. 1. Hemsterhus. ad Schol. h. 1. apud Gaisford. Passov. ad Persii prolog. 2.

v. & Ad βωμὸν ἐρισθενέος Κρονίωνος Schol. Par. F. ἐν Ἑλικῶνι γὰρ βωμὸς ἦν τοῦ Διὸς τοῦ 'EAuxavíov. Yn Scholiis

136 COMMENTARIVS

editis additur ὡς ἐΐρηται. Alibi, quod sciam, eius arae mentio non exstat. Res igitur hic memoratur antiqua et Hesiodei, non recentioris aevi.

vv. 5—10. Vereri se dixit Heynius, ne hic locus alterius sit poétae, Mihi videntur omnia haec potuisse ab uno poéta proficisci placente sibi in commemorandis iis, quae ad Musas et Heliconem pertinerent: nec, quod Heynio vi- sum, tautologia est in his xaí τὲ περὶ κρήνην ἰοειδέα πόσσ᾽ ἁπαλοῖσιν ᾿ρχεῦνται et ἀκροτάτῳ '"EAmdwi χόρους ἔνεποι- ἥσαντο. Nam diversae tempore et loco Musarum saltatio- nes memorantur, altera circa fontem ac lovis aram, altera in Helicone summo.

vv. 5. 6. Περμησσὸς et Ὁλμειὸς nomina sunt fluviorum, originem ex Helicone ducentium et in Boeotiae lacum Co- paidem confluentium prope Haliartum. (Vid. Strabo IX. p. 407.) Permessus Heliconem circumfluere dicitur Pausa- : niae IX. 29. Permessum et Holmium iunctim quoque me- morans, Statius Th. VII. 283 seq. huius loci, ut videtur, memor fuit. Hippocrenen et Aganippen (supra v. 3) di- versos in Helicone fontes memorat Solinus c. 7. eosque distinguit etiam Ovidius Met. V. 312, tametsi confundere videri possit Fast. V. 7. ubi 4ganippidos Hippocrenes men- lio. De fontis Hippocrenes origine et causa nominis agit Aratus 216 seqq., ubi Schol. ad v. 205 ἐΐληφε — τὴν ἱστο- ρίαν παρ᾽ Ἡσιόδου" διό φησιν οἱ νομῆες πρῶτοι ἐκεῖνο τὸ πότον κρήνην ὠνόμασαν, ubi legendum videtur Ἵππου Xp/wW), cum respiciatur ad Arati v. 221 seq.

οἱ δὲ νομῆες πρῶτοι κεῖνο πότον διεφήμισαν Ἵππου κρήνην.

Poétam hunc γομῆἥωας memorantem de pastore eodemque poéta Ascraeo cogilasee non negaverim. Sed historia,

IN HESIODI TIIEOGONIAM. 137

quam Scholiastes ille dicit, in Theogonia non exstat, quam- vis id adserere etiam Hesychius videatur his verbis: Ἵσπου Ἀρήνης᾽ τῆς tv TQ Ἑλικῶνι, ἥτις ὠνομάσθη ἀπὸ τοῦ Πηγά- σου ἵππου, ὅς δίψησας ἔκρουσε τὴν γῆν τῇ ὁπλῇ" ἡ δὲ τὴν πήγην ἀνήκεν᾽ Ἡσίοδος ἐν τῇ Θεογονίᾳ. Αἱ vero in Theo- gonia, quam superstitem habemus, hoc uno loco memora- tur Ἵππου κρήνη, ubi sane illi historiae locus non erat: neque magis commodam ei sedem reperias in mentione facta Pegasi Th. v. 281, 284 seqq. v. 325, aut alia superstite adhuc carminis parte. Statuendum igitur, vel fuisse eam in Catalogis Theogoniae subiectis historiam, eoque, ut Arati Scholiastam, ita Hesychium respexisse, vel et hunc et illum aliena. tribuisse Hesiodo.

v. δ. in λοεσσάμενοι τέρενα χρόα ἹΠερμησσοῖο constructio obtinet consueta de iis, qui ubertim in mari, lacu, flumine, fonte lavantur. Sic in fr. Hesiodi apud Strabon. TX. p. 640. Náparo Βοιβιάδος λίμνης πόδα παρθένος ἀδμής" Conf. Il. E. 6. Z. 508. quaeque habet Bernhardy Synt. Gr. L. p. 168. Pro τέρενα χρόω variationes Scholiorum ad v. 2. χρόα καλόν in Cantabr. &maAby xóa in Ven., sunt e glossis. Conf. Schol. ad h. v. ac Muetzell. p. 370.

v. 7. respexit Maximus Tyrius Diss. XXXVII. 5. Οὐρανοῦ περιφορὰν σύμμετρον καὶ μουσικὴν hic αἰνίττεσθαι opinatus. Loci huius recordatus etiam Proclus praef. Hes. p. 4. 13. 14, et ad "Epy. v. 1. p. 24. 12. Ac πὶ fallor, etiam ob haec Hesiodea, Cornutus c. 14: ἐν δὲ τοῖς ὄρεσί φασι χορεύειν (τὰς Μούσας).

v. 8. ἐπεῤῥώσαντο ὃξ ποσσίν respiciunt Schol. A. ad Il. Q. 614, Schol. Vict. ibid. ad v. 616. Vim verbi, a pów, ἑώομαι ducti, bene iam Guyetus cepit, exponens ὠρχήσαντο

138 COMMENTA RIVS

incesserunt, processerunt. Minus recte Veteres et hos secuti recentiorum nonnulli a ῥώννυμι derivatum censuerunt, de firmo pedum ad numeros incessu capientes. Gl. Par. G. f£. ? /, 7 Á 25€ 4 συντόνως ὠρχήσαντο, ἐφώρμισαν. Gl. Par. C. ἐῤῥωμένως καὶ συντόνως ὠρχοῦντο καὶ ἐπιστωμένως. Bas. Interpres fortiter tripudiantes pedibus. — Nihil nisi motum significari docet locus Il. A. 529. Conf. Heyn. ad Il. OQ. 616.

v. 9 seqq. Musae de die choros exercentes in Heliconis vertice, nubes tangente et inaccesso mortalibus, hinc obortis tenebris, ipsas tanquam velo tegentibus, ὠπορνύμεναι celeri motu descendentes per campestria στεῖχιον , composito gradu incedebant, &Ü X424 noctu, dulci cantu celebrantes tym ex- cellentissimum quemque de Diis, tum universe immortalium omne genus (v. 11— 21): quae sic incedentes et canentes ali- quando: pernoctantem sub Helicone apud agnos pastorem Hesiodum .eadem illa canere docuerunt, primo congressu ultro ab se compellatum alloquio, ornatumque donis. (v. 22 seqq.) Veterum opinione antiquius et castius hominum ge- nus invisere Dii solebant etiam de die: (vid. Catullus Epith. Pel. et Thet. v. 384 seqq.) sequente autem deteriore seculo commercia hominum fugientes, non nisi nocte in- terras venerunt. Sic apud Aratum Iustitia, seculo aureo semper interesse solita mortalibus (v. 102. 114), seculo ar- genteo iam intermittere hoc coepit: ἤρχετο δ᾽ ἐξ ὀρέων ἐπιδείελος ἠχηέντων (v. 118.) prorsus ut secundum Hesiodum ex Helicone Musae. Hinc poétae nostro "Epy. v. 730 di- cuntur noctes esse μωκώρων et Statio Silv. 1. 1. 94 nocte silenti terrena. Superis placere.

v. 10. Ad ἐννύχιαι Gl. Par. C. F. δι’ ὅλης τῆς νυκτός male, neque est, ut voluit Heynius in Ep. ad Wolf. caligine tectae, sed nocturnae, noctu, consueta significa-

IN HESIODI THEOGONIAM. 139

tione vocabuli. Vid. Sc. 32. Il. A. 682. Φ, 37. Od. T. 178. Pindarus Pyth. IIT. 140.

Ad ὄσσαν Gl. Par. C. θείαν φωνὴν καὶ κληδόνα. Gl. Par. F. τὴν θείαν φωνὴν. Gl. Par. G. ᾧδήν, Etym. M. p. 635, 51: 'Hafo- δὸς τὴν πᾶσων φωνὴν ὄσσαν λέγει. Dicitur ὄσσα proprie sonus ore editus. Itaque Hesiodus recte et Musarum vocem ὄσσαν dixit, ut h. 1. ita infra vv. 43. 65. 67, et tauri mugitum v. 832. Sed notandum id post alios duxit Etymologus, quod apud Homerum Il. B. 93. Od. A. 232. B. 216. eximie memoratur ὄσσα ἐκ Διὸς, rumor incerto auctore prolatus et hinc di- vinus habitus, unde apud Grammaticos ὄσσω exponitur ἡ θεία κλῃδὼν, adduntque nonnulli, recentiorum esse ἐπὶ πάσῃ φήμῃ ponere. Vid. Heynius ad ll. B. 93. qui tamen haud satis recte hinc quoque argui duxit, esse prooemium hoc recentioris auctoris. Namque est ὄσσω pro rumore, non addito ἐκ Διὸς. Od. Q. 412., pro citharae cum voce sonitu H. Hom. in Merc. 442., pro confuso bellici clamoris et pugnae sonitu infra v. 701.

vv. 11—21. sunt eiusmodi, ut eiectis iis haud valde mi- nui carmninis concinnitatem sentias, melior adeo nexus ap- pareat inter 4? γύ ποθ’ Ἡσίοδον x. T. λ. et vv. 9. 10. Fa- tendum etiam est, tales esse versus, quales facile inmitti a rhapsodis potuerint et inesse in iis quaedam, unde in- terpolationis suspicio oriatur. Sed rursus dici potest per- linere versus ad universi carminis argumentum , quod est de Diis ac Deorum genere; neque habere eos ferme nisi illarum nomina Deorum, quorum Hesiodo argumentum hoc tractanti maxime habenda ratio esset. De hac carmi- nis parte sic Aristides T. II. p. 497. (369 Ed. lebb.) σχόπει δὲ καὶ Ἡσιόδου φρόνημα. εἰ ἄρα πρότερον μὴ κατ- εἶδες, ἐκεῖνος γὰρ ἀρξάμενος τῆς Θεσγονίας καὶ τὰς Μούσας ὑμνῶν εὐθὺς λέγει ΑἹ γύ ποθ’ Ἡσίοδον καλὴν

140 COMMENTARIVS

ἐδίδαξαν ἀοιδήν καὶ οὕτω σχέτλιος ἦν καὶ ὑβριστὴς, ὥστ᾽ οὐδὲ τοσοῦτον ἐνέμεινεν ἐκτελέσαι τὸ προοίμιον ταῖς θεαῖς" ἀλλὰ λέγων, ὅτι αἱ Μοῦσαι ὑμνοῦσι τὸν Διὰ καὶ Λητῶ τ' Ἰάπετόν τε ἠδὲ Κρόνον ἀγκυλομή- * , 7 2 , z - - τήν εἶτα οὐ καρτερεῖ. ἀλλ᾽ ολίγου μεταξὺ τῶν θεῶν - ? ΄ ^ ^ ΕΣ: S τῶν ὀνομάτων φησὶν ΑἹ νύ coU Ἡσίοδον καλὴν ἐδίδαξαν ἀοιδὴν" ὡς, εἰ μὴ καὶ τοῦτο δόξει τῶν Μούσων ἔργον εἶναι, ὥσπερ τοὺς θεοὺς ἄδειν, οὕτω καὶ Ἡσίοδον ποιητὴν ἀπεργάσασθαι, μοίραν τινὰ αὐταῖς ἀπολλυμένην τῆς εὐφημίας. Ex quo loco Muetzellius p. 371. effici posse putat versum 19 ultimo loco fuisse in Deorum Catalogo colloca- tum. Puto equidem, Áristidem e multis versibus, in quibus inde ab undecimo Deorum erant nomina, eum citasse, qui primus eius memoriae se offerret.

Ad v. 11 et seqq. respexisse videri potest Cornutus 1. c., ubi de Musis ait περὶ τῶν θεῶν ὕμνους — κατασχολοῦνται μάλιστα.

In πότνιαν “Ἥρην neglectum digamma suspicionem inter- polationis movere possit, neque tamen, ut opinor, satis validam. Conf. infra 314. 454. '

vv. 16. 17. Citat Plutarchus Conv. Quaest, IX. 15. $. 2. ubi librarii, ut videtur, errore ἥβην transiit in ἥρην. He- ben, Herculis inter Deos recepti uxorem, dignam inde habuit poéta, quae a Musis inter Maiores Deos celebraretur. Fit eiusdem frequens et magnifica mentio apud Pindarum Nem. I. 110 seqq. VII. 6. X. 32 seqq. Isthm. IV. 102 seqq. Hebes apud Phliasios templum et summam venerationem memorat Pausan. II. 13. Herculis et Hebes aram Athenis idem I. 19.

Dionen, quam Homerus matrem ex love Veneris facit Jl. E. 370 seq. 428, talem ignoravit Hesiodus, aliam Veneri

^

ΙΝ HESIÓDI ' THEOGONIAM. 141

originem adscribens infra v. 188 seqq. - Áttamen, quam infra v. 353 inter Oceanidas memorat, hic eandem, ut vi- detur, inter maiores collocat Deas, qui locus Dionae {{1- buitur etiam H. Hom. im Apoll. 93. Ab Ovidio aliisque Latinis poétis passim cum Venere confusam videas Dionen, quod fecisse eos ad Graecorum exemplum vero simile est, tametsi tale hodie nullum exstat; unde porro colligas, eadem ferme Dionae Veteres attribuisse, quae Veneri, vi- derique possint Διώνη et ᾿Αφροδίτη diversa fuisse eiusdem Deae nomina pro diversis, ubi in Graecia colebantur, locis. Favent epitheta Dionae tributa ἢ. l., v. 17 xaA4, infra v. 353 ἐρατή. Traditio autem de Veneris religione per mare in Graeciam invecta, quae mytho Hesiodeo v. 188 originem dedit, mythico sermone etiam efferri potuit hoc modo, ut Venus Oceanitidis filia diceretur : quodque Urani filia Dione dicitur apud Apollodorum 1. 1. 3. potest item varius fuisse modus enuntiandi illa, quae traduntur Th. v. 190 seqq.

v. 19. ᾿Ιάπετόν τε) Titanis huius, quamvis non, ut ce- teri, qui hic memorantur Dii, cultu Graecorum celebra- ti, tamen ob posteros eius Prometheum et Deucalionem insignior manserat apud antiquos Hellenes memoria, quo factum videtur, ut locum ei dandum in hac recensione poéta duxerit. Minus, ut opinor, in mentem id venire potuit recentiori rhapsodo.

v. 22 seqq. Super historia, quae hic narratur, varium esse iudicium potest. Facili rem negotio transigent, qui vel cum Veterum quibusdam omnem Hesiodo Theogoniam abiudicant, vel hoc certe prooemium aut totum, aut pro parte ab aliis postea additum existimant. Quod si cum Veterum plerisque ipsum haec ita prodidisse statuas He-

142 COMMENTARIVS

siodum, difficilior quaestio evadit, utrum haec omnia poéta ad maiorem sui carminumque suorum commendationem finxisse censendus sit, an vero ipse causam habuisse ali- quam credendi, se-revera aliquando Musarum tum alloquio tum munere honoratum fuisse. Prius, e Veteribus, ut Lucianum in Disp. cum Hesiodo εἰρωνεύοντω taceam, ma- nifesto statuit Aristides l. c. Hesiodum ob hanc iactantiam σχέτλιον καὶ ὑβριστὴν vocans; e recentioribus autem ma- xime Clericus et Robinsonus, quorum hic similia Horatii mendacia (Carm. Il. 19. III. 4.) ac simulatas itidem ab Numa cum Nympha Egeria confabulationes nocturnas con- fert. Mihi cogitanti simplex et superstitiosoum Hesiodi ingenium, quod in omnibus eius carminibus apparet, magis altera sententia arridet, ut Hesiodus vel, quod Veterum nonnulli crediderunt, per somnum ea viderit, quae hic narravit, vel certe aliquam enthusiasmo percitae mentis imaginem secutus arripuerit, atque hinc ornaverit. Homi- nis natura ad poésin facti, iuxta pecus excubantis sub mon- te, in quo degere Musae credebantur, menti continuo ob- versari Musas necesse fuit, ita ut non obdormiens modo, sed etiam vigilans, attamen sic ferme affecta, ut in somniis, mente, Musarum ad se adventum, quin et vocem aliquam animadvertere sibi subinde videretur. Nec mirum, si in loco lauris abundante, quarum arborum foliis manducatis ardor poéticus incendi credebatur, a Musis, somnians qui- dem, accepisse sibi visus sit ramum lauri, cuius folia de- cerperet, postea autem, in propinquo forte inventum talem ramum pro Musarum dono habuerit, atque hinc ge- staverit, Ita neque opus fuerit recurrere ad. suspicionem, deceptum fuisse aliorum hominum fraude Hesiodum, quam- vis sacerdotum aliquas hoc genere fraudes antiquitas me- moret ac vero simile adeo sit, Musarum in Helicone sacer- dotes Hesiodo principes ad studium poéseos fuisse.

IN HESIODI THEOGONIAM. 143

Dormientem Hesiodum a Musis poétam factum statuit M. Aurelius, teste Frontone Ep. ad M. Caesarem I. 8. Con- sentit Nicephorus ad Synesium p. 373. φασὶ τὸν ποιητὴν Ἡσίοδον πρότερον μὲν ὄντα ποιμένα προβάτων. ἐν. μιᾷ (fortasse legendum ἐν ἐρημίᾳ) δὲ πρὸς ὕπνον παρὰ τὸν Ki- θαιρῶνα τὸ ἐν Θετταλίᾳ ὄρος κατακλιθέντα, δόξαι τὰς Μού- cac θεάσασθαι. προσελθούσας τε αὐτῷ καὶ ῥάφνης QUAM θρεψώσας αὐτὸν, καὶ παραχρῆμα ἀφυπνισβέντα εἶναι σοφὸν καὶ δεξιώτατον ποιητήν᾽ ac nescio, an similiter acceperit Ennius, qui item sommianti sibi in Parnasso visum Ho- merum tradiderit, testibus Cicerone A. Q. IV. 27. Schol. Persii ad prooem. v. 2. Vero simile autem puto, eos, qui per somnium visa illa Hesiodo statuerunt, de nocturno somnio cogitasse. Sane, si in suis illi exemplis eadem scripla invenerunt, quae nunc in prooemio exstant, ducere eo debuerunt verba ἐννύχιαι et ἄγραυλοι. Cum enim ita admittendus utique nexus videatur inter ai νύ ποθ᾿ 'Haío- δον x. T. A. et superiora vv. 9 seqq., pascenti sub Helicone agnos Hesiodo obtulerunt se aliquando Musae, cum ab illo monte dopyójuevau, χεκαλυμμέναι ἠέρι πολλῇ, ἐννύχιαι per campestria incederent. ἄγραυλοι autem, quamquam etiam simpliciter accipi potest αὐλιζόμενοι, tamen a plerisque Grammaticis exponitur οἱ ἐν ἄγρῳ dimvuxrepsóoyrec. Vid. Hesych. in v. Lex. Rhet. in Bekkeri Anecdotis p. 231. 1. cwyary. Ae. χρησ. ibid. p. 331. 3. Conf. Il. E. 162. Apol- lon. in v.

Ad ἄγραυλοι magis, quam ad ἐννύχιαι respexisse et ver- bum illud simpliciter ad τοὺς αὐλιζομένους in agro sul dio degentes retulisse videtur Archias, sive Asclepiades A. P. IX. 64. in hisce:

Αὐταὶ ποιμαίνοντα μεσαμβρινὰ μῆλω cs Μοῦσαι "Edpaxov ἐν κραναοῖς οὔρεσιν “Ησίοϑδε. qui tamen item cogitasse de sommio potest, sed quod per

΄

144 COMMENTARIVS

meridiani temporis quietem obversatum sit Hesiodo, quale fuit illud pastoris in Virgiliano Culice.

Lucianus autem de Saltat. c. 21. ad ἐννύχιαιν ut videtur, respiciens, hinc dixit, vidisse Hesiodum ἕωθεν εὐθὺς ὄρχου- μένας τὰς Μούσας, ita statuens, eas post nocturnum ab He- licone in campestria descensum primo mane visas ab He- siodo; ceterum in incerto relinquens, quo modo visae ab illo fuerint.

Dubitat Proclus in Vita Hesiodi p. 5. Gaisf. videritne ille καθευδήσας ὄναρ ἐννέα γυναῖκας δάφνας ἀυτὸν ψυμιζούσας, an περὶ τὸν Ἑλικῶνα. ποιμαίνων ἔγρηγορὼς καὶ ἄπνος ὧν, σύννους TE πρὸς ἑαυτὸν γεγονὼς καὶ πρέποντα νοὺν ἐσχηκὼς ad poésin a re pastoritia se converterit.

M. Caesaris sententiam refutatum ivit Fronto 1. c. Hesio- dum, inquit, dormientem poétam ais factum. —.4t enim ego memini apud magistrum me legere:

Ποιμένι μῆλα νέμοντι κατ᾽ ἴχνιον ὀξέος ἵππου Ἡσιόδῳ Μουσέων ἑσμὸς ὅτ᾽ ἡν τίασεν.

τὸ ἠντίασεν vides, quale sit. Scilicet ambulanti obviam venisse Musas. Similiter accepit Ovidius Fast. VI. 13:

Ecce Deas vidi, non, quas praeceptor arandi F'iderat, 4scraeas cum sequeretur oves.

Magis secundum Hesiodi verba v. 21. idem A. A. I. 27:

lec mihi sunt visae Clio, Cliüsque sorores Pascenti pecudes vallibus, Ascra, tuis.

Dio Chrysostomus, hanc prooemii partem respiciens T. 1. p. 62. simpliciter dicit ποιμένα (Hesiodum) ἐν ὄρει TI τῆς Βοιωτίας αὐτῶν ἀκοῦσαι τῶν Μουσῶν. Sed T. II. p. 412. ei dicitur Ἡσίοδος --- ταῖς Μούσαις ἔντυ χὼν καὶ μαθητὴς αὐτῶν ἐκείνων γενόμενος. Pari modo locuti sunt alii. Maximus Tyr. Dis. XXXVIII. 2. p. 447. ἐπεὶ καὶ

ΙΝ HESIODI THEOGONIAM. 145

Ἡσίοδον Ti οἰόμεθα ποιμαίνοντα περὶ Tbv “Ἑλικῶνα ἐν Bowo- vía ἀδούσαις ταῖς Μούσαις ἐντύχοντα' Libanius T. IV. p. 1008. 20. Ἡσίοδος ποιμαίνων ταῖς Μούσαις ἐν ἐτυ y, e Eustath. p. 1288. 33. ó Ἡσίοδος — ἐν ὄρει — ἰδιάσας, ταῖς Μούσαις ὦ μίλησε, ceterum neque hi satis clare ef- ferentes, quomodo illam ἔντευξιν , sive ὁμιλίαν sibi infor- marent. Neque magis hoc factum ab aliis, rem hic narratam obiter tangentibus, vel respicientibus. Namque huius loci memores fuerunt Dio Chrysostomus etiam T. I. p. 75. T. II. p. 90. 282. Maximus Tyr. etiam Diss. III. 8. p. 27. XXX. i.p. 355. XXXVIL 4 p. 437, δ. p. 439. Vid. porro Dio- nysius A. Rhet. pr. Himerius Or. III. 9. XX. 5. 6. XXII. 1, Eustath. ad Od, p. 1658. 41. e Latinis Virgil. Ecl. VI. 27. ibique Serv. In Helicone poéticae facultatis comrpotein se a Musis factum, ipse quoque Hesiodus testatur "Epy. 656 seq.

v. 24, πρώτιστα Y. H. Vossius vertit selber zuerst, ut si- gnificetur, prius Musas ultro dignatas esse alloquio poétam, quam ipsi in mentem veniret Musas alloqui. Puto equi- dem eo vocabulo significari plures deinceps Musarum. éum Hesiodo congressus fuisse, quibus eum ad poésin erudierint.

v. 26 seqq. Allocutio Musarum huc ferme redit: O igna- vum genus pernoctantium in agro pastorum , unice ventri de- ditum, cum et animum excolere deberetis! ecce, nos magi- strae Musae vobis adsumus , ut possitis ipsi quoque, sicut nos, multa ficta edere veris similia ,, multa etiam vera canere ac monere. Sed est magis indicata haec sententia, quam ex- pressa, sive hoc arti poétae tribuendum est, qui consulto orationem ellipticam et obscuram fecerit, quo vaticiniis similior, atque ita Musis dignior videretur, sive obscuritas orationis repetenda est ab obscuritate notionum , quas col-

10

146 COMMENTARIVS

ligere Hesiodus potuit ex imaginibus ei per somnium, aut qualecunque mentis ludibrium , oblatis.

Wolfius, plurali ποιμένες offensus, ideo versum habere nos coniecit ex alio poéta traductum, cui suspicioni fidem accedere censuit ab auctoritate Apollonii Rhodii, siquidem . hic, teste Scholiasta ad h. 1. λείπειν τὸν πρῶτον στίχον dixerat,'ex quibus aliquis induci possit, ut credat, versi- culum. hunc post Ápollonii demum aetatem vel corifictum vel additum ésse, At vero, ut recte animadvertit Muetzel- lius,.'p. 373., si. v. 26 reliquis non adiungitur, Musarum oratio et mjulto. concinnior evadit et faciliorem habet. ex- plicationem. . Nemini igitur lacunae ante v. 27 poterat ob- oriri.suspicio. Neque Scholiasta mentem Apollonii perce- pit, adnotans οὐ λείπει δὲ (πρῶτος στίχος) ἀλλ᾽ ἔστι' IToi- μένες ἄγραυλοι x. T. λ. Scilicet offendit Apollonium oratio Musarum elliptica. Itaque desiderari versum sta-. tuit, quo iuberentur pastores animum ad Musas earumque studia adiicere; ac proinde πρῶτον στίχον dixit, qui, illam exhibens sententiam, versus 27 et 28 praecederet. Pluralis autem numeri ratio reddi haec potest, quod allocutio per- tinet ad omne pastorum genus, ex quorum numero Musae eminere atque excellere Hesiodum volebant. Innotuisse iam Epimenidi versum arguit eius imitatio versu hoc, quem citat Paulus Apostolus Ep. ad Tit. I. 12.

Κρῆτες ἀεὶ pev rad, κακὰ θηρία, γαστέρες ἀργαί. Hesiodea ipsa usurpavit Timon Phliasius apud Theodoretum de curandis Gentium morbis Serm. 2. (T. IV. p. 489.) Σχέτλιοι ἄνθρωποι», xax! ἐλέγχεα, γαστέρες οἷον. Contulit Goettlingius Hom. Il. E. 787:

Αἰδὼς, ᾿Αργεῖοι, κακ᾿ ἐλέγχεα. εἶδος ἀγητοὶ. Neutro autem loco intelligendum" εἶσίν. ^ Est, si quid video, conviciantium allocutio, ut Il, B. 235. Visum h. 1.

IN IIESIODI THEOGONIAM. 147

sic etiam I. H. Vossio, reddenti Hirten der Flur, unnüz hin- traümende , Bduche :nur einzig, et iam antiquitus Timoni, supra citatis subiicienti ποίων ἔκ τ᾽ ἐρίδων καὶ λεσχομά- Xov πεπλανῆσθε.

Ad γαστέρες οἷον Hesychius τροφῆς μόνον ἐπιμελούμενοι" ὡς Ἡσίοδος ἐν τῇ Θεογονίᾳ. Eadem explicant Schol. Par. C. μόνον τὰ τῆς τροφής φρονοῦντες" Schol. γ7αὶ, μόνον *ya- στρίμαργοι.. Conf. Wetstenius ad Paulum 1. c.

Ceterum: habet hoc ex antiqua simplicitate gratiam, quod poéta Musas primo illo congressu et alloquio convicia sibi ingessisse refert.

v. 27. lactant Musae primam in se dotem probabiliter mendacia fingendi. Censebatur igitur illa iam aetate poósis maxime fictione. Vt autem Hesiodus, ἴδμεν Ψεύδεα πολλὰ “λέγειν ἐτύμοισιν ὁμοῖα; sic Hom. Od. T. 203:

Ἴσκε ψεύδεα πολλὰ λέγων ἐτύμοισιν ὁμοῖα: Theognis v. 713. 4. : Οὐδ᾽ εἰ ψεύδεα μὲν ποιοῖς ἔἐτύμοισιν ὁμοῖα Γλώσσαν ἔχων ἀγαθὴν Νέστορος ἀντιθέου. Callimachus H. in ἴον. 65. .Ψευδοίμην, ἀΐοντος & κεν πεπίθοιεν ἀκουήν. ubi conf. Blomfield. ad vv. 67. 79. Horatius Ep. ad Pi- sones 338. Ficta voluptatis causa sint proxima veris. Ipsa Hesiodi verba citat Athenagoras Legat. $ 24. extr. Ed. Marani.

v. 29. Ad ἀρτιέπειαι Gl. Par. C. G. αἱ ἁπηρτισμένωι καὶ τέλειαι (an. ἀπηρτισμένα καὶ τέλειω 1) καὶ ὑγιῆ λέγουσαι" ἢ ἀρτίοις ἔπεσι χρωμέναι. Gl. Vat. αἱ τὰ ἄρτια καὶ. ὁλό- κληρᾶ ἔπη λέγουσαι" ἢ ἀρτίοις κ΄ T. λ. Etym. M. in v.

105

148 COMMENTARIVS

p. 150. 30 seq. αἱ ἀπηρτισμένα καὶ τέλεια λέγουσαι. Cont, Eustath. p. 1269. 37 seq. Hesychius T. I. p. 557. 5.

v. 80 seqq. Dederunt Hesiodo Musae lauri virentis ramum egregie speciosum foliis, ut haec decerpta sibi sumeret, nudatumque sic foliis ramum porro sceptrum haberet; si- mul autem ei inspirarunt vocem divinam atque ita poétam factum iusserunt cantu celebrare Deorum genus, primoque ac postremo ipsas. Tria igitur fuerunt Musarum dona, qui- bus eum e rudi pastore poétam informarent, folia, sceptrum, inspiratio. Quod foliis lauri manducatis excitari vis poéti- ca crederetur, δωφνηφάγον Cassandram induxit etiam Ly- cophron v. 6. Sceptrum insigne erat vatum, Apud Aeschyl. Agam. 1237 eadem Cassandra moriens sceptrum proiicit de manibus. Hesiodum mon ad citharam cecinisse, sed £T) ἑάβδῳ ad virgam, quam manu tenebat, ex ipsis eius car- minibus liquere ait Pausanias TX, 30. Morem cantandi ἐπὶ ῥάβδῳ memorat etiam Callimachus fr. 138, maximeque eum proprium fuisse Deorum hymnos cantantibus indicat Hesychius in v. Αἴσακος.

Hesiodum cum lauro sive lauri ramo donum poéseos ac- cepisse, dicunt huius loci memores Archias sive Asclepiades Epigr. supra cit. Dio Chrysostomus Or. LV. pr. Aristides T. IL. p. 26. p. 370. Ed. Iebb. p. 32. p. 498. ed. Dind. Lucianus adv. lnd. 3. Disp. cum Hesiodo pr. Demosth. Encom. 12. Max. Tyrius XXXVIII. 2. p. 447. Themistius Or. XXX. 1. p. 348. Libanius T. I. p. 503. 16 seq.

Verbis Archiae sive Asclepiadis in Epigr. cit.

Kaí σοι καλλιπέτηλον ἐρυσσάμεναι περὶ πᾶσαι »" / t ? ΄ Ὠρεξαν δάφνης ἱερὸν ἀκρέμονα,

usi sunt lortinus et Wolfius ad probatam ipsis lectionem δρεψάμεναι vel δρεψάσαι firmandam, Sed veremur, ut hinc

IN HESIODI THEOGONIAM. 149

satis firmum argumentum petatur; cum in hoc Epigram- mate alia quoque insint ab.Hesiodi narratione diversa: tum pro vulgata lectione facit locus Aristidis T. II. p. 370. Ed. lIebb. (p. 498 Dind.) ἐν ὑπερβολῇ δὲ σεμνύνων τὰ ἑαυτοῦ τί φησι; δρέψασθαι θηητὸν' ὡς οὐδὲ τὸν τύχοντα κλα- δίσκον λωβὼν, ἀλλὼ πολλῶν ὄντων τὸν μάλιστα περιβλε- πτὸν εἶναι τὸ σκῆπτρον Ἡσιόδου. Apparet eum, δρέψ α- σθαι θηητὸν iungentem, sceptrum ideo Ówyrbv, h. e. περίβλεπτον, existimasse, quod multa ad decerpendum folia praeberet, Sed rectius iungas ἔδον (ὥστε vel sic τὸ) δρέ- ψασθαι. Folia in hac narratione rem praecipuam se ha- bere ostendit etiam Lucianus Rhet. praec. 4. Ἡσίοδος — ὀλίγα φύλλα ἐκ τοῦ Ἑλικῶνος λαβὼν, αὐτίκα μάλα “ποιητὴς EX ποιμένος κατέστη; et hinc quoque Maximus Ty- riusl. c. factum poétam e pastore dixit Hesiodum λαβόντα δάφνης κλαδοὺς, quippe qui, ratione etiam τοῦ ἐρεθη- λέος habita, ὄζον intelligeret luxuriantem surculis et fo- liis, non tantummodo ramum, quo pro sceptro. uteretur. Neque aliter illumr sibi informasse Archiam sive Asclepia- dem, arguunt eius verba καλλιπέτηλον ἐρυσσάμεναι περὶ πᾶσαι, quamvis ille folia decerpsisse Musas velit Hesiodo, non Hesiodum sibi ipsum. Quod si id, ut vulgata docet, poétam ipsum facere Musae voluerunt, verbum decerpendi notione positum inter ἐριθηλέος et θηητὸν magis etiam de- clarare videtür, causam iis, cur ἐκ πολλῶν ramum ei foliis luxuriantem et spectabilem eligerent, hanc fuisse, ut e foliis etiam utilitatem aliquam perciperet. Nam, si nihil nisi sceptrum ei dare voluissent, potius erat, ut eum im- munem facerent laboris τοῦ δρέψασθαι» nudum íoliis ra- mum tradendo. Wolfius autem in Musarum dono nil nisi sceptrum spectavit, folia rem Hesiodo inutilem putavit, quibus tamen acceptis maxime factum eum e pastore poé- tam haud temere cum. Luciano statuas, Folia autem ea

150 COMMENTARIVS

vim demum habebant decerpta et manducata. Vid. Sopho- cles apud Schol. ad h. 1. (Fragm. inc. XCVIII apud Brunck.) Lycophron v. 6 ibique Tzetz. Tibullus II. V. 63 seq. Tuve- nalis VII. 19 seqq. unde et Nicephorus Chumnus in Bois- sonadii Anecdotis Gr. T. III. p. 385. Ἡσίοδον ἐκ τῶν Μου- σῶν δαφνοφάγον θρέμμα vocat. Tzetzes etiam in praef. p. 14 (Gaisf.) ἔνθεν τε πάντες νέοι πονεῖτε, καθάπερ Ἡσίο- δος, καὶ δῶρα δρέψασθε Μουσῶν, ὡς ἐκεῖνος, καὶ δάφνας ἀμαράντους Ἑλικωνίτιδας : ἀλλὰ ταῦτα μὲν τὰ μυθοπλω- στούμενα περὶ τῆς τοῦ Ἡσιόδου δ αφνηφαγ ας. Haec au- tem notio inest in δρέψασθωαι sibi ut decerperet, non item in δρεψάμεναι, quamvis Proclus in vita Hesiodi p. 5 (Gaisf.) scribat: Φασὶ δὲ, ὡς ἐννέα τινὲς ἐλθοῦσαι γυναῖκες καὶ δρε- ψάμεναι κλῶνας ἐκ δάφνης Ἑλικωνίτιδος αὐτὸν ἐπισίτισαν. Nicephorus ad Synesium p. 373, Musas exhibens Hesiodum δάφνης φύλλῳ θρεψάσας, iudice Boissonadio ad Hesiodum p. 163, nihil ad loci lectionem conferre putandus est, quippe qui memoriter scripsise videatur, Cithaeronem etiam pro Helicone memorans; quod iudicium Viri erudi- tissimi ut sequor, ita miror, eum ad Chumnum p. 385. ex huius eo loco verbis colligere, Chumnum θρέψασαι legisse , cum potuerit ille vel vulgatam in hunc sensum cum aliis interpretari. Itaque nec Muetzellio adsentior statuenti p. 376. Scholiastam h. 1. similiter interpretantem ad le- ctionem nonnullorum θρέψασαι respexisse et e nata inde traditione ortum quoque esse Procli ἐπισίτισαν. Nam vi- dentur mihi quidem antiquiores Proclo et Scholiasta, ex quibus hi sua hauserint, illud. de decerptis ab Hesiodo in suum usum foliis ex ipso δρέψωσθαι collegisse. Quomodo , autem illis uteretur vates, notissima res erat, unde nec disertius illud a poéta declarari necesse. fuit.

v. 81 seq. ἐνέπγευσαν δέ μοι αὐδὴν θείαν, ἵνα. xA. τάτ᾽

IN HESIODI THEOGONIAM. 151

ὅσσ. πρό τ᾽ ἐόντα) Aristides l. c. xa) οὐδ᾽ ἐνταῦθα ἔστη τῆς ὕβρεως, ἀλλ᾽ ὥσπερ σὲ ῥηγνὺς ἐξεπίτηδες προστίθησιν' ἐνέπνευσαν δέ μοι αὐδήν. καὶ τοῦ μὲν ἔπους ἐτελεύ-- T4ct, τοῦ δ᾽ ἐγκωμίου οὐδὲν μᾶλλον, ἀλλὰ καὶ θεσπεσίην πάλιν αὖ προσέθηκε' καὶ τό γ᾽ ἔτι κάλλιον, ὥσπερ οἱ παν-- ταχῇ περιττοὶ τῶν σοφιστῶν, ἵνα κλείοιμι τάτ' ἐσσό- μενα πρό T ἐόντα. τοῦτο δ' ἐστὶ τί: τὰς Μούσας Φησὶν ὑμνεῖν τά τ’ ἐσσόμενα πρό τ᾽ ἐόντα καὶ ταύτην εἶναι τὴν φύσιν αὐτῶν. κἀγὼ οὖν, φησὶν, ὑμνῶ ταῦτα, ἅπερ αἱ Μοῦσαι. Lucianus Disp. cum Hesiodo pr. ᾿Αλλὰ ποιητὴν μὲν ἄριστον εἶναι ct, Ἡσίοδε, καὶ τοῦτο παρὰ τῶν Μουσῶν λαβεῖν μετὰ τῆς δάφνης αὐτός τε δεικνύεις, ἔν οἷς ποιεῖς" ἔνθεα γὰρ xo) σεμνὰ πάντα, καὶ ἡμεῖς πιστεύομεν οὕτως ἔχειν" ἐκεῖνο δὲ ἀπορῆσαι ἄξιον, Tl δήποτε προειπὼν ὑπὲρ φαυτοῦ, ὡς διὰ τοῦτο λάβοις τὴν θεσπεσίαν ἐκείνην ᾧϑὴν παρὰ τῶν θεῶν, ὅπως κλείοις καὶ ὑμνοίης τὰ παρεληλυθότα καὶ θεσπίζοις τὰ ἐσόμενα, θάτερον μὲν καὶ πανὺ ἐντελῶς ἐξενήνοχως, θεῶν τε γενέσεις διηγούμενος ---- ἔτι δὲ γυναι- κῶν ἀρετὰς καὶ παραινέσεις γεωργικάς --- θάτερον δὲ — λέγω δὲ τὴν τῶν μελλόντων προαγόρευσιν. οὐδὲ τὴν ἀρχὴν ἐξαπέφηνας:

Recte animadvertit Muetzellius p. 379. ex Aristidis alio- rumque probatissimorum auctorum locis et Codicibus Theo- gonrae omnibus effici, sola Musarum inspiratione laurique dono Hesiodum poétam esse factum; at vero datas ei insu- pera Musis aquas Heliconias potandas, ut volunt Archias sive Asclepiades A. P. IX. 64. v. 5. 6. Antipater ibid. XI. 2. v. 1. 2. Schol. ad Prolog. Persii v. 2, illud igitur nus- quam testatum videri poétam ipsum, sed eius historiae affinxisse recentiorest

.

v. 82 τά τ᾽ ἐσσόμενα, ut μάντις 9 quo tamen munere

nulla carminum suorum parte functum poétam criminatur

152 ' COMMENTARIYS

Lucianus Disp. cum Hesiodo l. c. et in seqq. Vide tamen "Epy. 180 seqq.

v. 38 καί μὲ κέλονθ᾽ ὑμνεῖν μωκάρων γένος respicit Li- banius T. IV. p. 874 οἶμαι γὰρ δὴ καὶ τοὺς παῖδας τοῦτο ἐγνωκέναι, ὡς μάλιστα δὴ τῶν ὑμνουμένων ποιητῶν Ἡσίοδος ὁ Μουσόληπτος γένοιτο καὶ παρ᾽ ἐκείνων προσταχθείη γένος τε Ücdy' καὶ ἄλλω πολλὰ καὶ χρηστὰ τοῖς ἀνθρώποις div. Huic igitur parens praecepto Ἡσίοδος ἦδε θεῶν καὶ ἡρώων γένη, κατόχος &x Μουσῶν γενόμενος, ut ait Lucianus Rhet. Praec, 4.

v. 35 ἀλλὰ τίη μοι ταῦτα περὶ δρῦν ἤ περὶ πέτρην GI. Par. G. τοῖς ἀναισθήτοις καὶ μώροις ἔλεγον ἐκ δρύος ἤ πέ- τρής γεγεννῆσθαι. Vere traditum hoc esse potest, sed nihil ad hune locum pertinet, ut neque memorata in editi Scholii ad h. l. fine traditio de infantibus, quos olim in quercu vel rupe deposuerint, et altera, etiam ab Homero Od. T. 163. memorata, de antiquioribus hominibus e quercu vel saxo natis. Goettlingius Hesiodea ad voces e Dodonaea quercu vel specu Parnassia proditas referens, sic explicat, ut dixerit Hesiodus: sed quid ea renuntio hominibus, quae ut divina oracula mihi erant concredita a Musis, pio silentio premenda? Hermannus in Goettlingianae Censura incerta , inania, futilia interpretatur, quod ignorarent homines, cu- ius essent voces de quercu vel rupe editae. Mihi reputanti Homerica Il. X. 126. quibus lux accedit e coll. Theocr. III 8. Ovid. Her. V. 13. περὶ δρῦν ἤ περὶ πέτρην λέγειν notare etiam híc videtur: ita garrire, ut rure amantes so- lent iuxta umbrosam quercum vel rupem. Namque aliud, ni fallor, sunt περὶ δρῦν ἢ περὶ πέτρην λόγοι, aliud περὶ δρυὸς καὶ πέτρης», vel, ut Macario ap. Arsenium WAalzii p. 185 dicuntur, δρυὸς καὶ πέτρας λόγοι, quod ille dictum

IN HESIODI THEOGONIAM. 153

vult ἐπὶ τῶν ἀδολεσχούντων καὶ μυβολογούντων παράδοξα. Porphyrius in Vita Plotini c. 22. versum hunc in se convenire dicit, qui digressus a Plotini laudibus, quas celebrandas sibi proposuerat, de se quaedam locutus esset. Quidni cum illo versum in hunc sensum accipiamus, ut poéta, qui, cum Musas sibi celebrandas carminis principio sumsisset, hinc digressus ad sui mentionem fuerat, hoc iam ipse in se carpat dicens: &AAZX τίη μοι ταῦτα περὶ δρῦν ἤ περὶ πέτρην 5; Sic quoque Scholia edita pr. ὥσπερ ἄκαιρος ἐφάνη αὐτῷ ἡ ὁμιλία, ἣν ἤρξατο λέγειν, ὅτι αἱ Μοῦσαι ἐδωκάν μοι, καὶ τἄλλα.

v. 36 seqq. Poéta semet ipse quasi increpans, Age, in- quit, Hesiode, ordiamur a Musis. Minc statim subiicit Musarum praeconia: lovem illae in ipsius regia (v. 37. 40.) canendo oblectant, concentu suo praesentia, futura et prae- terita celebrantes. Musarum voce candida (v. 41.) exhila- rantur lovis aedes, resonat Olympi vertex, resonant im- mortalium ibi domus. Facit autem poéta Musas ea maxi- me celebrantes v. 44 seqq. quae sibi quoque ipse celebranda sumserat, antiquissimum Deorum genus a Terra ac Coelo originem ducens, hinc illo genere prognatum lovem, Deo- rum iuniorum in homines beneficorum patrem, quem ce- lebrantes Musae ab hac re initium ducant, in hac desinant, ut eum ceteris Diis omnibus praestare dicant potentia ac principatu, Porro poéta Musas oblectare etiam Iovis men- tem ait commemorando genus hominum ac Gigantum. Sci- licet pertinebant illa quoque vel maxime ad laudes lovis, hominum patris atque regis, eiusdemque Gigantum domi- toris. Quomodo suam in homines praevalere potentiam, nequicquam adversante Prometheo, lupiter ostenderit, de- claratur infra v. 535 seqq. quibus similia sunt in "Epy. v. 47 seqq. ut passim in illo carmine celebratur lovis in

154 COMMENTARIVS

homines imperium: fuitque item in carminibus proxime Theogoniae subiectis arctiusque cum ea coniunctis plurima hominum generis mentio. Gigantum nonnisi brevior me- moria exstat Th. v. 185 seq. attamen ut bellatorum; unde videtur etiam, Gigantomachia nota fuisse Hesiodo, quamvis, an uberius eam alicubi memoraverit, haud constet.

v. 36. τύνη Μουσάων. ἀρχώμεθα.) Exstat TÓ»4 etiam "Epy. 10. apud Hom. Il. E. 488. Z. 262. M. 237. Π. 64. T. 10. Ω. 465, semper pro σὺ, quemadmodum etiam ex- plicatur a Grammaticis, Apollon. Lex. in v. de Pronom. p. 69. Etym. M, p. 315. 41. Zonara, aliis. Scholia quo- que ad ἢ. l. item Gl. Par. C. τύνη" σὺ δέ. Plerique etiam interpretes O tu reddiderunt; ergo primus Schmidius, de- inde Wintertonus et alii, nescio, an hoc unice secuti, ut concinnior esset sententiarum nexus. Nam τύνη id signifi- care nequit. Propius ad yerum accedit interpretatio Guyeti age, agedum. Attamen ille mendum subesse censuit, cor- rigendum scribens τοίνυν , quod merito improbavit Wolfius, ut Atticis scriptoribus conveniens, non antiquioribus poé- tis. Visa tamen etiam Wolfio durior Scholiastae interpre- tatio. Sed quidni τύνη dictum videatur ab alloquente et adhortante semet ipsum? Contulit iam Goettlingius haec Vlyssis apud Homerum Od. T. 18. rérAaÓ, δὴ κραδίη, Theognidis 997. τόλμα, Üvuui, κακοῖσιν, ὅμως ἄτλητα πε- πονβώς, Archilochi apud Stobaeum XX. p. 170. θύμὲ, θύμ᾽, ἀμηχάνοισι κήδεσιν κυχώμενε,) Aristoph. Ach. 450. 480. ὦ Üóp) ἄνευ σκάνδικος ἐμπορευτέα. Aristot. Polit. VII. 6. ᾿Αρχίλοχος — τοῖς Φίλοις ἐγκαλῶν διωλέγετωι πρὸς τὸν θυμόν σὺ γὰρ δὴ map Φίλων ἀπάγχεαι. Quibus praeter citatam iam ab ipso Wolfio Pindarum Ol. I. 5 seq. addi inprimis poterit, de quo optimus monuit me Geelius, Aristoph. Acharn, 954. ὑπόκυπτε τὰν τύλαν ἴων, ᾿Ισμήνι χε,

IN HESIODI THEOGONIAM. 155

ubi mireris inde ab Scholiastis usque ad recentissimos com- mentatores, neminem vidisse Boeotum et híc et v. 861. se ipsum alloqui. Sed addantur etiam Latina haec: Serv. Sul- picius in Ep. ad Cic. IV. ad Div. 5. isne tu te, Servi, cohibere et meminisse hominem te esse natum. Terentius Andr. I. 111. pr. Enimvero, Dave, nil loci est segnitiae , neque socordiae, ubi sequitur intellexi, ut hic ἀρχώμεθα» etiam Adelph. V. IV. 23. age, age, experiamur, ubi solus secum Demea loquitur. Scilicet, quando quis secum loquitur, sunt quasi duo colloquentes,

v. 37 ἐντὸς Ὀλύμπου abhorrere ait Goettlingius ab aetate Hesiodi, qua nondum Olympus coeli notione usurpabatur. Vid. infr. 42. 62. Fassus tamen ipse est, Od. A. 818. dici ἐν Ὀλύμπῳ: verum haec additamenta esse putat serioris temporis. Sed, quamvis fortasse nondum illa aetate Olym- pum usurpaverint pro coelo, tamen certe Olympi nomine significabatur Deorum in Olympo sedes, sive dicta mox

δώματα πατρὸς. ltaque haec significare pocta potuit dicendo ἐντὸς ᾽Ολύμπου.

v. 88 εἰρεῦσαι!) Hesychius εἰρεῦσαι' λέγουσαι" ἐΐρω γὰρ λέγω, οὗ ὁ μέλλων ἐρῶ, ἉἩἩσίοδος ἐν τῇ Θεογονίᾳ. — Tzetz. in Exeg. (p. 19) ut Hesiodeum citans óc *2* (sic) τά τε ὄντα τά τ᾽ icc. πρό τ᾽ ióvra, Homeri versum cum Hesio- deo confudit. Fuit autem huius versus, non minus, quam versus 32 memor Aristides loco supra citato.

v. 39 Φωνῇ ὁμηρεῦσω!]) Hesychius ὁμηρεῦσαι" ὁμοφωνοῦσαι" ὁμοῦ. λέγουσαι. Etym. M. p. 623. 54. Ἡσίοδος" Φωνῇ ὁμη- ρεῦσαι τουτέστιν" ὁμοῦ ἐΐρουσαι. — Veriorem etymologiam habet Orion Theb. p. 122. ὁμηρεῦσαι παρὰ τὸ ἄρω, τὸ &p- μόζω, ταῖς φωναῖς ἀλλήλαις ἡρμοσμένωι τε καὶ ἀρηρυΐαι.

156 COMMENTARIVS

Scilicet ab ὁμοῦ et ἄρω factum ὁμήρης coaptatus, hinc ὁμη- ρέω coapto, concordare et concinere facio. Apud Hom. Od. II. 468. ὡμήρησε δέ μοι — ἄγγελος i. e. concurrit mecum in unum locum, occurrit mihi nuntius. Conf. Harpocration v. ὁμηρεύσοντες, Apollon. Lex. in ὡμηρῆσε. Pertinet eodem Zonarae ójpá* ἐντυγχάνω. Photius habet ὁμηρεύειν, συμ- Φωνεῖν. Sed hoc apud Euripidem et alios notat obsidem esse ab ὅμηρος. Vid. Harpocration d. 1. Tzetzes autem in Scholiis ad Exegesin 1. c. p. 147. sic ait: verba a nobis suppleta dabimus: ὁμηρεῦσαι" οἱ πλείονες ἐπὶ τῶν Μουσῶν αὐτὸ ἐκλωμβάνουσιν, ἀντὶ τοῦ [ ὁμοῦ] εἰρεῦσαι καὶ λέγουσαι" ἐγ[ὼ 23] Ἡσιόδου τοῦτο ἐνδέχομωαι" μετὰ τὸ εἰπεῖν τά τ᾽ ἐόντα τά T ἐσσόμενα πρό] T' ἐόντα ἐπιφέρει" ἵνα ΦωϊΪνῇ ὁμη]ρεύσω" τῶν δὲ "Μουσῶν ἡ[ φωνὴ] πᾶσι ῥέει" ἤγουν Ἡσίοδος οἱ [αὐτῷ] καὶ τοῖς λοιποῖς καὶ σχεδ[ν] λέγει τὴν παροιμίαν, ὅτι xoi[voc ὁ] Ἑρμῆς" εἰ γὰρ ἦν; ὡς ἐκεῖνοι φασὶν, ὁμειρεῦσαι ἀντὶ τοῦ ὁμοῦ [εἰρεῦσαι) δίφθογγον., ὥφειλε γράφεσθαι τὸ με!» οὐχὶ Ta, ὡς 10 φύλακὰς δ᾽ ἅς el- peas ἥρως καὶ τὰ [λοιπά]. Οἱ δὲ λέγοντες, ὅτι λοιπὸν (an “λέγειν ἢ ὁμη[ρῆσα ὥφειλε κατά σε, ἴστωσαν, ὅτι κοινῶς ἡ ᾿Ιωνὺὴς καὶ Δωρὶς [καὶ] Αἰολὶς τυραννεῦσαι ἀντὶ [τοῦ τυ]ραννῆσαι xa ὑ βρεῦσαι ἀντὶ [τοῦ] ὑβρίσαι (?) φασὶν, ὡς oi ' Arpixol τὸ ἀνάϊ παλιν" παρώγουσι γὰρ ἀπὸ το[ῦ σελῶ] καὶ ποιοῦσι σελαΐζω καὶ ἀπὸ τοῦ νεμεσῶ, νεμεσίζω [καὶ τἄλλω] ὅμοια. Itaque construxit homo ineptus ὥστε ὁμη- ρεῦσαι (ἐμὲ) φωνῇ. idque significare credidit communicare.

v. 40 γελᾷ δέ τε δώματα πατρὸς. Gl. Par. C. διωχέον- τῶι καὶ χαίρουσί, ᾧησιν, οἱ οἶκοι τοῦ Aoc. Conf. 1. H. Vossius ad H. in Cer. v. 14.

v. 41, ὀπὶ λειριοέσσῃ) voce liliacea, quod si ad candorem lilii referas, commode expones candida, cum familiaris

IN HESIODI THEOGONIAM. 157

haec sit a: coloribus ad vocem translatio. Aristot. in Topic. 1. 13. φωνὴ γὰρ λευκὴ καὶ μέλαινα λέγεται" ὁμοίως δὲ καὶ τὸ χρῶμα et sic Latinis candida voz opponitur fuscae. Vid. Plinius XXXVIII. 6. Quinctil. I. O. XI. 3. Sane χρόα λειριόεντω apud Homerum Il. N. 832. rectius accipias Aeu- κὸν» quam, ut Apollonius ὥπαλὸν. Quod addit. Apollonius οἱ δὲ τὴν προσηνῆ. ᾿Απίων di τὴν ἡδεῖαν ad ὄπα λειριόεσ-- σαν. Yl. T. 152. ρεγίϊπει,. Ex his Ápionis explicatio prae- ferenda alteri videtur et candida vox eadem est suavis. Ety- mologo M. p. 562, 35. λειρίδεσσα simpliciter est γλυκεῖα ἐπιβυμητὴ, ἡδεῖα. Photius λειριόεντα primum ὡπαλὸν inter- pretatur, sed hinc (τὰ λειριόεντα) προσηνῆ) τερπνὰ, ἡδέα, Zonaras Aepióemaay, ἡδυτάτην, γλυκεῖαν. Heynio ad Il. T. 152. repetenda suavitatis notio videtur ab odore lilii. Alii Asípioy universe florem accipiunt, itaque ὄτα λειριόεσσαν exponunt εὐανθῇ, ἀνθηρᾶν. Vid. Lucianus in Herc. &. Schol. ad Apollon. Rhod. I. 879. Eustath. ad Il. p. 395. Gl. etiam Par. C. h.l. ἡδεῖα καὶ ἀνθηρὰ xol θαυμαστή. Ausonius Ep. 17. /floridissimus tui sermonis afflatus.

v. 44, θεῶν “γένος αἰδοίων) De θεῶν monosyllabo disputat Muetzellius p. 37. haud levi nota perstringendum censens, eamque licentiam esse inter eas, quae faciant ad illustran- dam huius prooemii conditionem et dignitatem, cum in Hesiodeis reliquiis nulla vocis 6&be tale quid usquam: prae- ter hunc locum experta sit. Sed nimis paucae sunt He- siodi reliquiae, quam ut inde satis tuto colligatur, quid in talibus licere sibi putaverit. Apud Homerum quidem si- militer invenias Il. A. 18. Ὑμῖν. μὲν θεοὶ δοῖεν, Od. Ξ. 251. in init. Θεοῖσιν τε ῥέζειν. Conf. Spitzner. de versu Gr. heroico c. VI. $. 3.

v. 52. Μοῦσαι Ὀλυμπιάδες dictae, vel quod essent. in

158 COMMENTARIVS

Olympi vicinia natae (vid. infra v. 62), vel quod in Olym- po versari solitae, Vid. infra v. 78. Il. A. 606.

v. 58. Poéta Musas cum ex Iove natas v. 52. dixisset , hinc addit, quo loco, qua matre et quomodo natae sint. Pieria dicebatur montium tractus inter Macedoniam et Thes- saliam, Hinc venientes Pieres Musarum religionem Heli- coni vicinisque locis intulerunt. .(Vid. Strabo IX. p. 410. Pausanias IX. 29.) Itaque mnythico sermone natae diéuntur Musae in Pieria. (Conf. "Epy. 1.) Elegans commentum, quo Μνημοσύνη (Memoria) mater dicitur Musarum, merito »prae- dicant Maximus Tyr. Diss. XVI. extr. et Plutarchus, seu quisquis auctor fuit libelli de. Puer. Educ. T. lI. p. 9. E. Conf. infra 918 seqq.

Quod autem narrat Plutarchus. Conv. Quaest. IX. 14. pr. ἐκ τούτου σπονδὰς ἐποιησάμεθα, ταῖς Μούφαις xol τῷ Mov- σηγέτῃ ᾿Απόλλωνι παιανίσαντες συνήσωμεν τῷ ᾿Ερατῶνι πρὸς τὴν λύραν ἐκ τῶν Ἡσιόδου τὰ περὶ τὴν τῶν Μουσῶν γένεσιν, ex ea narratione tuto posse colligere sibi videtur Muetzellius p. 381. locum hunc de Musarum generatione paullo uberius fuisse apud veteres in hoc carmine explica- tum. Mihi non perinde hoc liquet. Scilicet, quae deinde sequuntur apud Plutarchum, arguunt, ᾧδὴν illam comple- xam. esse etiam ea, quae.sunt in prooemio post v. 75, ut sic cantilenae nihil ad iustam magnitudinem defuerit.

v. δά. γουνοῖσιν ᾿Ελευθῆρος μεδέουσα) Dicuntur Dii με- δέειν τόπων vel τόποις curam gerere locorum, prospicere locis, in quibus coluntur. Vid. Hom. H. in Ven. 4. in Herc. 2. Mnemosyne, Dea consulens ac. prospiciens γουνοῖς , locis γονίμοις fertilibus Eleutheris, templum, ut videtur, habuit ac praecipua religione culta fuit in urbe, quae postea mul- titudinis numero dicta Ἐλευθέρω), : Eam ferebatur Eleuther,

IN HESIODI THEOGONIAM. 159

Apollinis et Aethusae, Neptuno genitae, filius, in Boeoto- rum condidisse finibus prope Cithaeronem, ita ut a Boeotia, Cithaerone, Plataeis iter in Atticam et Megaridem facientes primae Eleutherae exciperent. Vid. Strabo IX. p. 412. Pausanias I. 38. extr. Stephanus de urbibus in v. Vrbis, crebris finitimorum bellis et calamitatibus implicitae, iam aetate Pausaniae non nisi murus et vestigia aedium ex- stabant.

Exquisitior est constrüctio verbi μεδέω cum dativo, vul- garior illa cum genitivo, quod fraudi fuit citanti haec verba Etymologo M. p. 329. 24. παρὰ Tb ἐλεύθω, τὸ mapu γίνομαι, ᾽᾿Ελευθὴρ ὄνομω πόλεως τῆς Βοιωτίας" ᾿Ελευθὴρος μεδέουσα" “Ἡσίοδος. Citat Muetzell. p. 882. μεδέων. χθονὶ in Macedonii epigrammate A. P. VI. 30.

Ad γουνοῖσιν Gl. Vat. et Par. G. γονίμοις τόποις. Simi- liter explicant Apollonius in Lex. Suidas, Schol. ad Il. I. 530. alii. Infra v. 329. γουνοῖσι ᾿Νεμείης. Conf. Od. A. 193. A. 322. Herod. IV. 99.

Ad ᾿Ελευθήρος Gl. Par. G. ὄνομα πόλεως, ut Scholiasta ad h. l., qui montem quoque. dictum sic fuisse tradit. lta- que montem hic intelligi vult Goettlingius, cum urbi no- men fuerit Ἐλευθεραί. Sed potuit haec ᾿Ελευθὴρ et ᾿Ελευ- θεραὶ dici, ut Θήβη et Θῆβαι.

v. 56. 'E»ía γάρ οἱ νύκτας ἔμ. μητ. Ζεὺς) Mnemosyne novem ut uno partu Musas ederet, novem noctes cum ea lupiter concubuit, quemadmodum et tres noctes eum con- cubuisee cum Alcmena ferunt, ut Hercules tantus ederetur. Vid. Ovidius Her. IX. 9 seq. Ceterum declaratur item hoc commento lovis amor in Mnemosynen Musarum matrem.

Respiciunt haec et sequentia Origenes Philosoph. c. 26. (qui tamen perperam ἐνγέω νύκτας ὁμοῦ καὶ ἡμέρας cum Mnemosyna concubuisse vult Iovem) et Eudocia p. 294.

160 COMMENTARIVS

v. B8 seqq. 'AAA' ὅτε δή ῥ᾽ ἐνιαυτὸς ἔην — ἡ δ᾽ Ere? ἐννέα κοῦρας. Similis est constructio H. Hom. in Apoll. 349 seqq. el omnino frequens δὲ in apodosi apud Epicos. ἐνιαυτὸς intelligendus est annus antiquus decem mensium. Vid. Macrobius Saturn. I. 11.

Leguntur vv. 58. 59. etiam apud Homerum Od. K. 469., ubi tamen est μακρὰ τελέσθη pro eo, quod híc habemus, πολλ᾽ ἐτελέσθη. Similia exstant etiam Od. A. 294 seq. 5. 293 seq. T. 152 seq. Ὡ. 142 seq. H. in Ap. l. c. Scilicet, ut solemnia fuere epitheta certis rebus attributa, sic fuisse etiam videntur de quibusdam rebus certae et solemnes 10- quendi formulae, iam ante Homerum et Hesiodum receptae, quae poétis, postulante id carminis ratione, statim in men- tem venirent, et ab iis hinc frequentarentur, paucis subinde immutatis.

v. 60. ἡ δ᾽ ἔτεκ᾽ ἐννέα κοῦρας ὁμόφρονας] Pro tribus Mu- sis, quae antiquitus fuerint, novem Hesiodi primum aetate inductas dicit Plutarchus Conv. Quaest. l. c. $ 3. Conf. Cornutus c. 14. Eudocia 1. c.

Correptum ὡς in xoUpzc est Hesiodeae dictionis. Conf. Th. 267. 401. 534, 653. Ἔργ. 564.

v. 61. μέμβλεται) A. μέλω facta μεμέλω, μέμλω, μέμβλω, ejua; et hinc μεμβλόω. παραμεμβλόω, unde παρμέμβλωκε Il. A. 11. Q. 75. assidua cura amplecti solet.. Hesychius μέμβλεται, μέλει, φροντίζει, ἐπιμελεῖται, παραγίνεται. Vide eundem in μέμβλεσθαι εἰ μέμβλετο et confer Heynium ad Hl. A. 11.

ἀκηδέα θυμὸν ἐχούσαις] cum sint λησμοσύνη τε κακῶν. ἀμπαυμά τε μερμηράων.

v. 62. τυτθὸν ἀπ’ ἀκροτάτης κορυφῆς νιῷ. 'OA. locus

IN HESIODI THEOGONIAM. 161

puerperii in Pieria accuratius declaratur. Aberat ille non

longe a vertice Olympi, quem montem Theophrastus H. Pl. III. 3. Pierium vocat.

v. 63. Ἔνθα edu λιπαροί τε χοροί.) Dubium videri po- test, sitne ἔνθα referendum ad locum, ubi natae Musae, an vero ad proxime praecedens Ὀλύμπου. Pro hoc facit, quod mox dicuntur Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχουσαι, pro illo, quod dicuntur "Epy. 1. Μοῦσαι Πιερίηθεν ἀοιδῇσι κλείουσαι. Sed fuit ipse Olympus mons Pieriae.

χοροὶ xal δώματα hic iunguntur, ut Od. M. 4. οἰκία καὶ χοροί, ibid. 318. χοροὶ ἠδὲ θόωκοι, et sic etiam Il. A. 590. Od. Θ. 260, 264. χορὸς dicitur τόπος χορείας , quod bene observatum a Muetzellio p. 382. non tamen eo valere de- bet, ut, quae Scholiasta ad v. infra 68. δὴ τότ᾽ ἴσαν πρὸς ^ OA. ex Aristophane notavit: voy περὶ τῆς ἀνόδου ταῦτα Φησὶ τῆς εἷς τὸν "Ολυμπον᾽ ὁ πρότερος γὰρ ἦν λόγος αὐτῷ περὶ τῆς &y τόπῳ αὐτῶν χορεύσεως, ut haec igitur cum Muetzellio . luce clarius ostendere statuas, Áristophanem non hunc ver- sum, sed supra memoratam v. 7. Musarum in Helicone χορείαν respexisse, eumque totius loci fuisse tenorem, ut, quae sequuntur a v. 68. ad initium carminis apte commo- deque referri potuerint. Namque χοροὶ), etiam ubi τόπον χορείας significant, semper tamen adiunctam sibi habent ipsius χορείας notionem, quo respexisse Aristophanes in verbis ἐν τόπῳ αὐτῶν χορεύσεως potest.

v. 64. πὰρ δ᾽ abri Χάριτές v6 καὶ Ἵμερος οἰκί᾽ ἔχουσιν) Schol. ad Pindari ΟἹ. IX. 39. ὅτι δὲ παροικοῦσι τοῖς Μού- vau αἱ Χάριτες καὶ Ἡσίοδος μαρτυρεῖ; πὰρ δ᾽ αὐταῖς Χάριτες τε καὶ "Lu. oix. ἔχουσιν et ad v. 40. Φησὶν Ἡσίοδος ἐν Θεογονίῳ μετὰ Μουσῶν εἶναι τὰς Χάριτας" πὰρ δ' αὐταῖς X. T. À. Obversatus hic locus etiam

11

102 COMMENTA RIVS

Plutarcho de Discr. Adul. et Amici T. II. p. 49. E. ubi de Amicitia παρὰ δὲ αὐτῇ Χάριτες τε καὶ Ἵμερος οἰκί᾽ ἔθεντο. Musarum et Gratiarum συζυγία celebratur etiam ab Euri- pide in Herc. Fur. 675., Μουσέων καὶ Χαρίτων καλὸς χορὸς H. Hom. in Dian. altero v. 15.

v. 65. ἐν θαλίῃς, post cix? ἔχουσιν in superioris versus clausula, diu nihil habere molestiae visum Viris Doctis, Wolfio demum scrupulum obiecit, cuius ille tollendi gra- lia maiorem distinctionem post ἔχουσιν posuit, verba autem ἐν θαλίης iuncta voluit cum sequentibus. Wolfium secutus est Boissonadius. Sed iam Heynius recte animadvertit, δὲ sic non suo loco esse positum, qui propterea legendum proposuit ἐν ÜaAíwc δ᾽ ἐρατήν γε διὰ στ. ceterum notans, scabritiem etiam reliquis insidere, quippe carminibus, quae ἃ diversis rhapsodis profecta videantur. Goettlingius, anti- qua distinctione servata, ita explicandum locum duxit, ut ἐν. βαλίῃς sit, adiunctis etiam in eorum honorem festis, nempe Charitesiis, quae non solum apud Orchomenios, sed etiam in Pieria celebrabantur. Hermannus autem in Cen- sura Goettlingianae vv. 62—64. ex alio prooemio invectos statuit et connexa fuisse Ἥ δ᾽ ἔτεκ᾽ ἐννέα κοῦρας ὁμόφρο- vac, ἧσιν ἀοιδὴ Μέμβλεταις ἐν στήθεσσιν ἀκηδέα θυμὸν ἔχού-- cae Ἐν βαλίῃς, vel, locum mutare iusso versu 66., ἐν στήθεσσι δ᾽ ἀκηδέα θυμὸν ἔχουσαι, ᾿Αθανάτους κλείουσιν. ἐπήρωτον ὄσσαν ἱεῖσαι Ἐν θαλίης. ^ Muetzellius p. 381. ex Schol. Cant. p. 219. colligit, versum 62. olim positum fuisse initio narrationis (post v. 53. vel unum proxime sequen- tium). Porro ait ex eiusdem Schol. ad v. 64. p. 221. no- tatione luculenter apparere, vv. 63 et 64. olim aliam ha- buisse sedem, in qua mentio fuerit Heliconis, vicindeque ibi Musis aedis Χαρίτων καὶ Ἱμέρου" his igitur versibus e reliquorum continuitate demtis apte iungi v. 61 et 65.

IN HESIODI THEOGONIAM, 163

Mihi ex corruptis verbis Scholiastae Cant. p. 219., nota- tioni ad τὰς ἐν Iliepíg subiectis, Κρόνος τέκε τυτθὸν ἐπ’ ἀκροτάτης κορυφῆς" λείπει τὸ οὖσαν τὴν Πιερίαν δηλονότι, nihil videtur satis certo posse colligi, praesertim cum idem Scholiasta p. 221. post annotationem ad μέμβλεται subiiciat τυτθὸν ἀπ ἀκροτάτης) ὑπερβατόν ἐστι τὰς ἐν Πιερίῃ τέκε τυτθὸν ἀπὸ τοῦ ᾽Ολύμπου" ἐγγὺς γὰρ ἡ Πιερία τοῦ ᾿ἸΟλύμπου. Sunt autem sequentia eiusdem verba ad v. 64. Φησὶ γὰρ, de ὅτι ἐστὶν ἐν Ἑλικῶνι Χαρίτων ἱερὸν καὶ Ἱμέρου καὶ Μουσῶν item in prioribus vitiata (Schol. Ven. Φιασὴν ὅτι), nec, si vel verum existimetur Φησὶ,» quicquam aliud declarare mihi videntur, quam ipsius mentem Scholiastae, qui ob coniuncta, quae noverat, vel de quibus inaudiverat, in Helicone ἱερὰ Musarum, Charitumque et Ἱμέρου, de his poétam etiam locutum opinaretur. Sed potuit poéta Mu- sarum δώμασιν etiam in loco ipsarum matali non longe ab Olympi vertice vicina Xapírw» καὶ Ἱμέρου cogitare domi- cilia, cum essent hi Dii semper arctiore inter se necessitu- dine coniuncti. Equidem relinquendum puto locum, ut est, servata quoque distinctione vulgata; accipiendum autem ἐν βαλίης de festis, non hominum, sed Deorum conventi- bus et choris, qualis chorus describitur in Sc. v. 201.; , habere autem ἐν θαλίψις post oix? ἔχουσιν illud quasi re- stringendi potestatem. Scilicet Musae propriam sibi habi- tationis sedem habebant in Helicone (supra v. 2) ubi, si Scholiastam audias, ἱερὰ erant, ut ipsarum, ita Χαρίτων. quo- que et 'Iu£pou. Cum antem Deorum in Olympo θαλίαις semper etiam interesse Musae deberent (conf. Il. A. 604.) ut erant ommino βωλιῶν προστάτιδες Μοῦσαι (vid. Schol. ad Apollon. Rhod. III. 1.), erant ibi quoque ad excipien- das eas parata δώματα, iuxtaque eas perpetui comites earum Ἵμερος xal Χάριτες item tunc oixf εἶχον habitabant, alias solitae cum illis in Helicone degere. Vult igitur, mi . fal-

11*

164 COMMENTARIVS

lor, poéta significare, illa in Olympo domicilia non nisi ἐν θαλίῃς sive, quando erant Deorum Ó4Awu, incoluisse "[uspov et Charites. Ceterum post haec, pro tuenda vulgata distinctione, serieque versuum a me disputata, confiten- dum est, scrupulum mihi facere neglectum v. 64. in "Iue- poc oix? ἔχουσιν digamma; quod interpolationis vel cor- ruptelae suspicionem augeat. Tollatur quidem multum diffi- cultatis, si poétam dedisse censeas ἑδριόωνται ἐν θ, (conf. Od. T. 35. 39. H. 98.) quod postea alius, ob vicina horum Deo- rum in Helicone domicilia, in oix? ἔχουσιν mutaverit.

v. 66. νόμους interpretes male reddiderunt leges. Rectius Scholiasta exposuit τὰς διατριβὰς, τὰς νεμήσεις, τὰ διωι- τήματα. Sunt ἀθανάτων νόμοι, quae propria singulis Diis attributa sunt. À γέμω distribuo dicitur etiam "Ep. 401. Tl. T. 249. ἐπέων νόμος. non lex, sed διανέμησις, διάταξις» distributio sermonis. Quod autem alicui attributum ac pro- prium est, id fit eius ἦθος, sive συνήθεια, ut γόμος expo- nitur a Photio. Est πεδίων νόμος "Epy- 888. mos camporum agricolae servandus, Th. 417. ἔρδων ἱερὰ — κατὰ νόμον. secundum morem sacris proprium, in sacris observami soli- tum. Hinc invaluit, ut νόμοι significarent etiam θεσμοὺς leges, primum non scriptas, deinde scriptas quoque. Di- scrimen inter γόμον et vojiy, cuius ratio híc habita est a Ven., et in quibusdam Homeri Cod. Il. Y. 1. c. recentioris est aetatis. :

Iupiter unicuique Deorum suas rerum partes distribuit et honores ordinavit (infra v. 74.), sicut hominibus etiam proprium adsignavit νόμον, vivendi modum ac morer, et alium item proprium piscibus, feris, volucribus, 'Epy. 276 seqq.

v. 67. ἐπήρωτον ὄσσαν ἱεῖσαι post (v. 65.) ἐρατήν τέ διὰ

IN HESIODI THEOGONIAM. 165

στόμα ὄσσαν ἱεῖσαι ad nostrum sensum ingrata et inepta est repetitio, tolerabilis tamen visa etiam Goettlingio, ut Homerica Il. X. 126 seq. Callim. H. in Lav. Pall. 72—74. atque id genus alia: viderique tolerabilis debet reputantibus, esse antiquae simplicitatis repetere sermone ea, quae maxi- me menti loquentis obversantur. Versu hoc, quem uncinis inclusit Dindorfius, remoto, πάντων in v. 66. incertum est, quo referendum sit.

v. 68. ai τότ᾽ ἴσαν πρὸς "OA. quae tunc, quo tempore primum erant editae in lucem, statim ex illo loco Pieriae, ubi natae erant, choreis ductis ad summum Olympi verti- cem ipsamque lovis regiam se contulerunt, Scilicet Dii statim a nativitate adulti credebantur, Sic Mercurius, teste Homerico in illum Hymno v. 17 seqq. ἠῶος γεγονὼς μέσῳ ἤματι ἐγκιθαρίζεν' Ἑ. “σπέριος βοῦν κλέψεν ἑκηβόλου ᾿Απόλ- Awyoc, ubi conferenda etiam sequentia. Minerva ex lovis capite statim adulta et armata prodiit H. Hom. in Min. altero v. 5 seqq.

v. 71 seqq. mentione patris Musarum facta, subiicit poéta: ὁ δ᾽ οὐρανῷ ἐμβασιλεύει x. T. A. hic vero (pater) coelo im- perat cet. ut significet, Musas in hoc ipso patre praeclarum statim habuisse argumentum carminis, quod igitur statim etiam arripuerint.

v. 72. αὐτὸς ἔχων x. T. A. ipse hoc praecipuum ha- bens γέρως et patre debellato regnans (infra v. 464 seqq. 490 seq.) Aliis autem Diis alios honores apte distri- buit.

vv. 73. 74. ut Hesiodeos ex Theogonia citat Theophilus ad Autolyc. II. 5.

1066 COMMENTARIVS

Ad εὖ δὲ ἕκωστα Gl. Par, C. ut Schol. τούτεστιν ἑκάστῳ τῶν θεῶν καλῶς τὴν ἁρμόζουσαν ἐπέφραδε τιμήν.

Ad ἐπέφραδε Gl, Par. C. ἐπεσκόπησεν, ἐνόησεν. Citatus iam a Guyeto Hesychius ἐπιφράσσασθαι: ὑπονόησαι ἤ ἐπὶ- γόησαι. Buttmanno autem. Gramm. Gr. ub. II. p. 250. vi- detur aoristus esse cum augmento, &réQpadov pro πέφραδον.

v. 76. Ταῦτ᾽ ἄρα Μοῦσαι ἄειδον x. T. À.) Heynio visa haec arguere, insititia esse, quae inde a v. 51. subiecta sint. Sed nihil obstat, quo minus ταῦτ referas ad ὁ δ᾽ οὐρανῷ ἐμβασιλεύει et sequentia, quibus commemorantur ea, quae a Musis edoctus poéta sibi quoque carmine cele- branda sumserat. Idem Heynius proxime versum hunc ex- cipientia vix ipsius Hesiodi, valde tamen antiqui poétae esse opinabatur.

vv. 77. 78. 79. ut Hesiodi citat Diod. Sic. IV. 7. Hesio- dum novem Musas cum nominibus prodere dicit Árnobius III 7. Conf. et Varro apud Augustin. de Doctr. Christ. IL. 17. Plutarch. Conv. Quaest. IX. 14. p. 743 seq. Ovidio lectos fuisse versus hos in hoc prooemio, ut supra v. 22 seqq., arguunt eius supra citati versus ἃ. A. I. 27 seq.

Graecis carmina maxime adhibebantur in sacrorum fe- stivitate vel conviviis ad mulcendos audientium animos, ce- lebratis ad citharam Deorum, heroum, fortium virorum laudibus, simul saepe oblectante oculos tripudiantium choro. Hinc igitur nomina indita sunt Musis, tum novem illis Iovis ac Mnemosynes filiabus, tum quatuor illis antiquio- ribus, quas commemorat Cicero de N. D. III. 21.

v. 79 seqq. Musa, praeses eloquii, κωλλιεπείας» hinc re- gibus adest, ut eos disertos faciat et. moderandis concioni- bus idoneos, a quo praecipuo eius munere ipsa quoque

*,

IN HESIODI THEOGONIAM. 167

προφερεστάτη habita. Tenendum est, priscis temporibus civilem etiam atque forensem eloquentiam omnem quasi musicam fuise, abundantem exemplis et narrationibus (μύθοις) ex priore aevo; cuius generis sunt apud Homerum orationes Nestoris, Phoenicis, aliorum; usurpantem etiam subinde fabellas (αἰνοὺς), quod de Iothamo et Menenio A- grippa constat. Itaque regibus, qui quidem λιγεῖς ἀγορηταὶ esse vellent, harum rerum scientia communis esse cum poétis debuit. Ne quis autem uberiorem regum mentio- nem in hoc prooemio miretur, recordandum est, aetate He- siodi poétas in regum maxime conviviis sua recitasse car- mina, quippe quorum in primis gratiam ac dona sibi de- mereri vellent, cui consequens erat, ut esse e re sua cen- serent, persuadere iis, per commercia cum Musis et poétis maximam reges auctoritatem consequi. Suadet igitur ipsa illa uberior regum h. l. mentio, ut hanc prooemii partem nisi ab -Hesiodo; certe cum Heynio ab antiquo poéta pro- fectam censeamus. Hesiodo tribuere non dubitarunt Plu- tarchus Conv. Quaest. loco saepius citato, aliique memorandi infra scriptores.

vv. 79—90. citat Stobaeus Serm. XLVI. p. 326. Eorum, quae versu 79 continentur, mentione facta, sequentes 80— 85. subiicit Themistius IX. 122. Ad προφερεστάτῃ in v. 79. respicere videntur Plato in Phaedro p. 207. B. Leonidas A. P. IX. Epigr. 344. Themistius Or. XXXI. extr. Libanius T. L p. 71; Essetne autem προφερεστάτη maxima natu, primum edita , an ceteris dignitate praestans, iam apud ve- teres dubitatum, aliis hoc, aliis illud probantibus, ut col- latis Platonis, aliorumque locis supra citatis et Scholiis ad h. 1. apparet. Conf. infra v. 361, 777.

vv. 80. extr. 81— 90, ut Hesiodeos citat. Aristides Τ, 11.

168 COMMENTARIVS

p. 98 seq. Ed. Iebb. p. 131. Dind. vv. 80—87. Themistius IX. p. 122. D. seq.; versum 81. idem Or. XXXI. extr. vv. 80—82. Dio Chrysostomus Or. II. de Regno T. I. p. 80 seq.; versum 80. inde a βασιλεῦσιν Cornutus c. 14 et Plu- tarchus T. II. p. 746. D. p. 801. E.

v. 82. γεινόμενον T^ ἐσίδωσι x. T. À. lmitando expresse- runt Callimachus Ep. XXXII. 4. Theocr. IX. 35. Horat. Od. IV. 3. pr. Statius Silv. V. III. 21.

vv. 85—92. citat Stobaeus Serm. LXXVIIL. p. 468. ex- plicat Themistius Or. cit. p. 123. D. Similia sunt Homeri Od. O. 171. de Alcinoo: Οἱ δέ τ᾽ ἐς αὐτὸν Τερπόμενοι λεύσ-- covci ὁ δ᾽ ἀσφαλέως ἀγορεύει Aldo? μειλιχίῃ" μετὰ δὲ πρέπει ἀγρομένοισιν' Ἐρχόμενον δ᾽ ἀνὰ ἄστυ. θεὸν ὡς, εἰσ- opéuciy 3 δὰ quem locum Clarkius notat, sua inde Hesiodum v. 85 seq., item v. 91 et seq. sumsisse, in quo consentien- tem ei videas Wolfium. Sed potest uterque poéta sua ab antiquiore sumsisse.

Regum in antiquissimis civitatibus praecipuum munus erat iurisdictio. Conf. "Epy. 39. 248. 261 seqq. Apollon. Rh. IL. 1209.. Ad hoc autem munus bene exsequendum opus ipsis erat tum prudentia, tum eloquentia; nec vero minus ad moderandas conciones. Itaque addit poéta v. 86 seqq. ὁ δ᾽ ἀσφαλέως ἀγορεύων x. T. À. id est: tum etiam rex illa oratione utens, quae redargui facile non possit, celeriter componere solet vel magnum ortum in civitate dissidium. Namque ideo (vel in eo) reges sunt ἔχέῴρονες, prudentes , quod. in concione populis βλαπτομένοις, errore vel praeitate consilii in noxam incurrentibus, (conf. Iliad. I. 508. O. 484. 489.) facta infecta reddunt : efficiunt, ut illi facta sua mutent, cum illos eo leni oratione duxerint.

Pro ἀγορεύων Lennepius ad Coluthum p. 50. ἀγορεύει

IN HESIODI THEOGONIAM. 169

reponendum censuit ob supra citatum Homeri locum; tum sequenti versui subiiciendum versum 92. Hermannus in Cens. Goettl. vv. 87— 92. alterius esse recensionis statuit et post ἀγορεύει statim fuisse (v. 93) οἷά re Μουσάων x. T. A.

v. 87. αἶψά τε καὶ μέγα νεῖκος ἐπισταμένως κατέπαυσε sine nomine auctoris citat Árrianus Epict. Diss. IE. c. 12. $ 16. Goettlingius, cum in priore Editione coniungenda censuisset αἶψα τε καὶ ἐπισταμένως, vectius in altera con- iungendum ΤῈ cum praegresso participio statuit, de qua copulae illius constructione adnotatio exstat Hermanni ad

Viger. p. 772. Certe iungenda xa) μέγα νεῖκος vel magnum iurgium, ΄

vv. 88. 89. 90. citat Stobaeus Serm. XLVI. p.326.; ver- sus 88. principium Schol. Sophocl. ad Philoct. 136. ubi scriptum τοὔνεκα γὰρ βασιλῆες Ex éQppovec, ut in omnibus legitur Hesiodi Codicibus. Inepte reddita haec in Grae- viana: propterea reges prudentes sunt , ut populis res iterum integras restituant. Rectius Basileensis et Schmidius: in hoc enim reges prudentes, quod populis cet. Aristides d. 1. xoà προστίθησι Τοὔνεκεν ἄρ βασιλῆες &x,éQpoves x. τ. A. δύ᾽ ἐν τούτοις μαρτυρῶν, ὅτι τε ἡ ῥητορικὴ σύνεδρος τῆς βασιλικῆς καὶ ὅτι περὶ τὸν αὐτόν ἔστι τό τε τοῦ ἐχέφρο- νος προσρῆμα καὶ τὸ λέγειν καλῶς. Vide similiter iuncta οὕνεκα ---- τοὔνεκα apüd Hom. Il. T. 403. 406. N. 727 seq.

v. 93. οἷά τε Μουσάων ἱερὴ δόσις ἀνθρώποισιν reddidit Mombritius: qualia sunt, homini dare quae novere Camenae, sensu ad speciem probabili, neque tamen plane exprimente οἷά T£, in quibus T€ non censendum est vacare. Apud Ho- merum Od. 5. 63. et O. 323. ut item "Epy. 322. Sc. 400.,

locis a Goettlingio citatis, post variarum rerum recensum

170 COMMENTARIVS

notat οἷζ τε et qualia, pendetque accusativus ab sequente verbo. Aliis autem locis, ut Od. T. 73 seq. 1. 253 seq. ἢ μαψιδίως ἀλάλησθε Οἷά τε ληϊστῆρες ὑπὲρ ἅλα, Od. 1. 125. οἷζ τε πολλὰ "Ανδρες ἐπ᾿ ἀλλήλους νηυσὶν περόωσι θάλασσὰν, Od. A. 868. ciá τε πολλοὺς Βόσκει γαῖα μέλαινα πολυσπε- ρέας ἀνθρώπους, iis igitur locis est οἷα dictum pro καθ᾽ οἷα, valetque οἷά τε et quemadmodum, seu quemadmodum etiam, quemadmodum item. Xíanc equidem rationem etiam h. 1. obtinere puto, ut hic ex praecedente versu 92. assumatur μεταπρέπει et sensus sit, ut praecellit etiam sacrum Musarum donum hominibus. Mire Gl. Par. G. οἷά τε" θαυμαστὴ, μεγάλη. Versum 93, ut in Codicibus legitur, Muetzellio p. 388. videtur exprimere Libanius T. IL. p. 363. ἔστι δέ co. καὶ δύναμις, ἔστι γὰρ δὴ καὶ γλώττα καὶ δόσις παρὰ Μουσῶν, οἵα ἄν παρὰ Μουσῶν γένοιτο.

vv. 94---97. leguntur iidem in Hom. H. in Mus. et Ap. 2 seqq. Versus 94. et seq. sine auctoris nomine citat Schol. Pindar. P. IV. 313. item Nem. III. 1. sed hic omissa versus 95. posteriore parte; ut Hesiodeos Cornutus c. 32. p. 227. item Eudocia p. 9. similiter eosdem cum versus 96 priori parte Themistius Or. VII. p. 89. XIII. p. 170 B. Schol. A. D. ad Il. A. 176. meminitque horum, ut Hesiodi, tum Eustathius p. 76. pr. p. 161. med. tum Schol. B. ad Il. 1. c.

E verbis Themistii priore loco 5/44 οὖν ποτε ἤκουσας Ἡσιόδου τοῦ ποιητοῦ, ὅτι ἄλλοι μὲν ἄλλα σαφῶς χτῶνται παρὰ τῶν θεῶν, ἐκ μὲν Μουσάων καὶ ᾿Απόλλωνος ἐκά- τοιο κιθαριστάς τε εἶναι, ἐκ δὲ Διὸς βασιλῆας» censet Muetzellius p. 389. /uculenter apparere, diversissimum olim versus 94—96. locum in carminibus Hesiodeis obtinuisse et cum uberiore de Deorum beneficiis in homines collatis nar- ratione locoque, quo τιμὰς et τεχνὰς Deorum prosecutus

IN HESIODI THEOGONIAM. 171

erat poéta, coniunctos fuisse. Mihi, fateor, non.tam lucu- lenter hoc apparet. Scilicet, quod dixerat Themistius, Hesiodum prodere, aiiis alia ab Diis dona tribui, firmat ille citato ipso loco, in quo poéta hoc prodiderat.

Vinculum autem versuum 94—97. cum superioribus, quod nullum esse statuit Muetzellius p. 388., equidem, tametsi minus manifestum esse largior, tamen informari posse arbitror huiusmodi: ZHez, cui Musae dona sua contu- lerunt, hinc prudentia atque eloquentia praeditus , .obse- quentes. sibi habet omnes, ab omnibus honoratur, omnibus praecellit, ut omnino est excellens et excellere faciens illud, quod Musae tribuunt. Sunt enim a. Musis musici, ut ab love reges. Feliz autem ille rex prae ceteris, quem Musae diligunt. Dulcis ei ab ore fluit vox. — Musis ille hoc debet, sicut Iovi, quod regnat. ln hunc sensum accepit etiam Scholiastes.

Ceterum nescio, an poéta simul híc indicare voluerit naturalem quandam regibus cum poétis intercedere neces- situdinem, quae illos horum commercii convictusque red- dere appetentes debeat; quod si voluerit, facilius ad intel- ligendum erit, cur etiam subiectam his mentionem voluerit praecipui cuiusdam emolumenti, quod ex illo commercio convictuque cum poéta vel in luctu rex sit experturus (vv. 98—104), ac fere coniicias, cantata haec ab Hesiodo fuisse in ludis funebribus Amphidamantis, desideratissimum patrem graviter adhuc lugentibus filiis, (vid. "Epy. 654 seqq.) ac fuisse tum' ab eo praemissa haec iisdem, quae canentem hic ἀοιδὸν memorat v. 100 seq. h. e. Theogoniae vel eius, aut connexorum cum ea carminum, χωτωλόγων, in quibus κλεῖς προτέρων ἀνθρώπων memorabantur, parti cuidam. Sed potuit Hesiodus, vel sine hoc subiiciendi illud momento, subiectum velle aliquid, quo praecipue celebrata ab se mu- sica dos commendaretur. Conf. v. 103.

172 COMMENTARIVS

vv. 96. 97. citat Stobaeus XLV. p. 323. Laudatur ἐκ δὲ Διὸς βασιλῆες, sine nomine auctoris, ab Schol. A. ad. Hl. P. 251.

Ad φίλωνται (sic) Gl. Par. G. Φιλοῦσιν ᾿Αττικῶς.

v. 98. veox4oéi illustrat Hesychius νεωστὶ πενθήσαντι. Gl. Par. 6. γεαλγεῖ.

v. 99. ἄζηται κραδίην ἀκαχήμενος) Gl. Vat. ἄξηται" θλέ- βηται. Gl. Par. C. θλίβεται, Gl. Par. 6. ἀναξηρωίνεται. Propria verbi notione dicitur Sc. 397. "Epy. 587. Σείριος ἄξειν χρόα. γούνατα, et Il. A. 487. de succisa populo: ἡ μέν τ’ ἀξομένη κεῖται ποταμοῖο παρ᾽ ὄχθας. Agit multis de hac significatione Apollonius in Lex. v. ἄζετο. Conf. et Hesych. sub eodem vocabulo, Etym. M. et Zonaras v. ἄζω. Eustathius p. 28. 7. Missis Grammaticorum commentis stirps verbi quaerenda videtur in Aw, unde etiam αὖος éiccus. Cum autem siccitate contrahantur res, commode ἄξεσθαι, ut hic, ad animum refertur, doloris sensu quasi contractum , sicut contra diffundi dicitur animus laetitia. Vid, Cic. de Amic. c. 13. Itaque proba est explicatio Scho- liastae h. 1. neque indigemus WAakefieldii Silv. Crit. I. p. 24. correctione ἥζητωι xp. ἀκ. Cum autem, animum af- ficiente formidine, aut graviore alicuius reverentia, non mi- ' nus contrahatur ille, quam dolore, nescio, an ὥζομαι reve- reor nihil origine diversum sit verbum, quamvis aliter vi- sum sit Grammaticis.

v. 100. xAc&iz ut recte Goettlingius monuit, est pro xAécz. Apud Hom. Il. L 189. Od. O. 78. κλέα ἄνδρων recte Heynius statuit Grammaticis deberi, cum scriptum esset χλέε᾽ ἄνδρων.

IN HESIODI THEOGONIAM. 173

vv. 104—115. citat Theophilus ad Autolycum Lib. II. c, 6. p. 85. Ed. I. C. Wolfii. Versum 104. respicit Cyril- lus adv. Iulianum III. p. 75.

Ad versuum ordinem offensus Ritschlius in Sched. Crit. ita traiiciendos hosce 104. 108. 110. 105. 106. 107., eii- ciendum autem versum 111. putat. Hermannus in Cens. Goettl. pro versibus 105—107. in alia recensione fuisse censet vv. 108—113. Mihi autem, quod in rudioris aevi carmine non sunt omnia pro nostro sensu concinne dicta aut disposita, quodque tautologia in quibusdam offensionem facit, non adferre continuo necessitatem videtur, ut, vel ordinem in eo versuum immutemus, vel duplicis recensio- nis commento tautologia liberare illud conemur. Sane, si comparo poéseos apud recentiores initia, carmina a Germa- nis, Gallis, Nostratibus seculo post Chr. n. XIII. et XIV. composita, pariter invenio inter bona quaedam multa mi- nus concinne dicta, pariterque offendo ad tautologiam in bene multis locis, ubi tamen nulla iusta apparet dubitandi causa, quin ipsis auctoribus ista tribuenda sint.

Neque vero prorsus adsentior, esse Hesiodea haec tam inconcinna, aut inesse tantam in iis tautologiam. Attenda- mus, quaeso, ad singula, ut se excipiant. In v. 104. so- lemnis est hymnorum et prooemiorum clausula, qua poé- tae invocatos vel celebratos sibi Deos festum illud χαίρετε adprecabantur, subiicientes ea, quae ab ipsis dari sibi vel- lent. Sunt exempla passim in Hymnis Homericis et Cal- limacheis, taque Hesiodus etiam suam hanc Musarum laudationem claudit eas rogans, ut sibi dulce carmen sug- gerant, in canendo praeeuntes. Vult igitur iMas dicere, quae deinde celebraturus ipse esset, primum antiquissimos Deos, Coeli, Terraeque progeniem, item Nocte et Ponto genitos (v. 105—107) tum definitius, quomodo Dii illi (Cro- nus ceterique Titanes) ipsaque Terra, item Pontus, Fluvii,

174 COMMENTARIVS

Astra, Coelum quoque ipsum primum exstiterint (vv. 108 —110); denique natos ex antiquioribus illisDiis, Iovem ac ceteros iuniores Deos, qui (debellatis Titanibus) Olympum obtinuerint, quique hinc (distribuente love) opes atque honores partiti sint, iidemque porro ab hominibus tanquam bonorum dispensatores culti (vv. 111—113). Haec igitur Musas dicere vult Hesiodus et quid primum fuerit illorum, sive ante illos omnes (v. 114. 115). Hine subiicit ἤτοι μὲν πρώτιστα Χάος γένετ᾽.

vv. 108—139. citat Origenes in Philosoph. c. 26. p. 174 seqq. Ed. I. C. Wolfii. v. 108—110. Cyrillus adv. Iulianum IL. p. 53. B. Ed. Spanh. sic scribens: πολυπρωγμοσυνήσω- μεν, ὡς Evi , τῆς Ἡσιόδου Oeoyovíae τὸ ἀκριβές" σκήπτεται

ἐν γὰρ τὸ θεοκλυτεῖν καὶ τὸ μουσόληπτος εἶναι δοκεῖν , προσγενεμηκὼς ἑαυτῷ, ὡς μέγα Ti χρῆμα καὶ ἀξιέραστον" Εἴπατε, Φησὶν, δ᾽ óc rk πρῶτα θεοὶ καὶ γαῖα γ ἐ- yoyrO X. T. À. ex quibus effici vult Muetzellius p. 366. Theogoniae principium manifesto Cyrillum in versu 104. ponere. Id vereor, ut ei quisquam det. Quomodo enim χαίρετε τέκνα Abc, a quibus sequentia pendent, cuiquam carminis habeantur principium? Largior equidem, quae post χαίρετε T. Δ. sequantur, magis quam praecedentia, aditum ad Theogoniam aperire: sed ipsum illud χαίρετε arguit praecessisse multa, suntque in iis, quae praecedentia exstant, item nonnulla, quae Cyrillum inducere potuerint, ut verbis τὸ θεοχλυτεῖν καὶ τὸ μουσόληπτος εἶναι uteretur (Vid. v. 29 seqq.); sicut etiam multa sunt in iis indicantia, θεῶν γένοϑ, ovisque principatum po&tae arguméntum car- minis futurum. Vid. vv. 11—21; 34; 44 seqq. 66 seq. 71 fin. et seqq. 101.

vv. 114 et 115,., teste Scholiasta, cuius verba ex Par. Cod.

IN HESIODI THEOGONIAM. 175

primus protulit Ruhnkenius Ep. Crit. 1. p. 90. hunc et sequentem versum repudiabat Seleucus. Quae porro Scho- liasta addit: οἱ δὲ περὶ ᾿Αριστάρχον τὸ ἔξ ἀρχιῆς μόνον λέγουσι, dubiam habent sententiam. Pro λέγουσι fortasse cum Geelio meo legendum ψέγουσι. * Videtur sane voluisse Grammaticus, solum versum 115. repudiandum censuisse Aristarchum. — Vtrumque versum uncinis inclusit Woldius, languidos esse scribens, praesertim v. 115. Videtur haec quoque causa fuisse Grammaticis versus eos obelo notandi. Sed non sequitur, quia sint languidi, propterea abiudican- dos esse ab Hesiodo. Ceterum liquet hinc, iam ab Alexan- drinis Criticis versum 114 et seq. igitur etiam proxime praecedentes, οὐκ ἀθετουμένους 9 lectos fuisse hoc loco, ubi manifesto aditus ad Theogoniam paratur; qui versus cum omnes pendeant a v. 104. et hic ipse ab antecedentibus, vix est, ut possit collocatio versuum 1—103. sive, ut Muetzel- lio dicitur, carminis de Musis, ante Theogoniam, quod ille vult, probabiliter iis tribui Criticis.

v. 116 seqq. Orditur snam Theogoniam Hesiodus a Co- smogonia, sed ita, ut processum eius per plures deinceps, non res, sed personas declaret, quibus personis vix dubium est, quin ipsis quoque Deorum vim ac naturam tribuerit, ut sic ab iis recte factum ei sit iuitium Theogoniae; . Vero simile autem videtur, poétam hic. in' plerisque non sua edidisse commenta, sed retulisse priorum hominum de re- rum origine sententiam, quae ipsa quoque per eiusmodi personarum seriem declarata esse potuit.

Cosmogonia autem Hesiodea huc ferme redit. Antequam res existerent, debuit esse locus, in quo existerent. Itaque πρώτιστα (v. 116), primum omnium , ante res omnes, fuit spatium rerum capax, a χάω Aisco, capax sum dictum Χάος, Varroni de L. L. IV. p. 8. Ed. Bip. Cavum. | Postea

176 COMMENTARIVS

in illo exstiterunt Terra, quae esset Deorum in Olympi vertice habitantium firma sedes, tum et Tartara in telluris intimo recessu, quique per coniugia omnibus deinde ortum daret, Amor (v. 117—120). Terra v. 117. poétae dicta est εὐρύστερνος, ut Deorum et rerum omnium mater. Conse- cratum fuisse hoc epitheton religione templi Telluris (Γαΐου) apud Aegas, quod εὐρυστέρνῳ Deae nescio quis di- caverit, cum Pausania tradunt Scholia ad h. 1. Γᾶς βαθυ- στέρνου meminit Simmias in Alis v. 1. Τάρταρα, si pen- dere censeatur ab ἔχουσι, ut Terram poéta esse dixerit sedem, tam in Tartaro, quam in Olympo habitantium Deorum (conf. Th. v. 858. 868), dicendum erit cum Vete- rum quibusdam, non nisi duo hic rerum principia memo- rari; at vero, quod Veterum aliis placuit, tria, si tam Táprapz, quam T'aía et Ἔρος, ad γένετ᾽ in v. 116. refe- ratur. Praeferenda nobis haec ratio videtur, cum Taprápov, ut generantis personae, mentio fiat infra v. 820., quamvis hic Hesiodo Téprapa ἠερόεντα memoranti magis obversata loci videatur notio. Ámoris autem notionem poéta omnem ex terrestrium rerum natura sibi informavit, ut declarant vv. 121. 122. Principium agens, seu, quam Ovidius dixit Metam. pr. meliorem naturam, vix est, ut cogitasse cen— seatur.

Cum Terra in Chao exstitisset, primaevum hoc vastum et tenebricosum spatium ita dividi necesse fuit, ut eius duae existerent partes, ortum hinc habere ex Chao dictae v. 123., Νὺξ, seu caligo supra Terram, et "Epef oc, sev ca- ligo infra Terram et Tartarum. Nox lucem praecessit; e nocte prodiit lux. taque mythico sermone Nox dicta est mater Allépoc, sive eius, quod sublime candens dixit Eunius, et Ἡμέρως Diei: tum et pater his liberis quaesitus cali- ginosae Nocti compar caliginosus Erebus (vv. 124. 125). Quod dicitur v. 126. Terra primum genuisse Οὐρανὸν ἶσον

IN HESIODI THEOGONIAM. 177

ἑαυτῇ ortum hinc videtur, quod in terra positis ad oculo- rum sensum ex eius ora extrema quasi prodit atque ex- surgit Coelum, ut item ad oculorum sensum est imos r4 Οὐρανὸς et, qua terra patet, supra eam est Coelum. Talem autem Terra Οὐρανὸν genuit, ἵνα περικαλύπτοι μιν (κατὰ) πάντα, ut eam quaqua versus tegeret, obtegeret , prote- geret tanquam κῶλυββὴ, ut sic esset semper tum Olympum obtinentibus (v. 117), tum aliis, memoratis infra, Diis tuta in ipsà sedes (v. 127 seq.) Deinde Terra genuisse Montes dicitur v. 129. Scilicet ad oculorum item sensum editi a Terra se attollunt montes, neque est, ut de laborantis ter- rae motu montes edente cogitemus, quippe quae physica notio vix adesse poétae ab experientia potuerit, minus etiam, ut opinor, a doctrina. Dicit autem ille Terram genuisse Montes, ut essent ἔναυλοι Aabitacula Nympharum ac definite quidem Oreadum (v. 129 seq.) , earundem, ut videtur, quarum mentio fit v. 187. itaque antiquissimarum Dearum. Denique Terram ex se, item citra concubitum, genuisse dicit Pontum (v. 131. 132.) orto hinc, ut videtur, mytho, quod animadverterént homines, mari sive ponto fundum subesse terram, cui consequens fuit, ut ex Terra Pontum editum perhiberent. Nam, ut haec mythi feratur causa, quod Terra aliqua sui parte residendo, diffluente illuc humore, fecerit, ut mare existeret, subtilius mihi videtur, quam pro veteris captu Graeciae. Mare autem hic poéta respexit internum, seu mediterraneum , quod πέλωγος etiam per appositionem Πόντον dixit, ita ut priore appellatione magis rem, posteriore autem personam desi- gnaret. (Vid. infra v. 233. Quamquam autem ornnem su- pra dictam prolem Terra ex se sine coniuge edidit, tamen videri potest poéta cum dilectu de Ponto eximie dixisse, genitum illum ἄτερ Φιλότητος ξφιμέρου , cum sit mare res ingrata, iniucunda , πέλαγος ἀτρύγετον.

12

178 COMMENTARIVS

vv. 116—139, omisso v. 125, citat Origenes Philosoph. c. 26. p. 177 seqq.; v. 116—133. Theophilus ad Autol. II. 5. p. 90. 91.; vv. 116—126. Stobaeus Ecl.-Phys. I. 10.; v. 116. extr. 117—120. pr. Plato in Conv. p. 178. B.; v. 116. cum sequentis principio Aristot. Phys. Ausc. IV. 1. addito v. 120. idem Metaph. I. 4. de Xenophane c. I. p. 975.; v. 116. Plutarchus Conv. Quaest. V. 5. p. 678. F. Aquane an Ign. p. 955. E. Sext, Emp. P. H. III. 16. $ 121. 123. adv. Phys. I. 6. 7. II. 11 et 18.5; Achilles Tatius Isag. ad Arat. c. 3. Clemens Rom. Hom. VI. 3. Proclus et Philo apud Lobeck. Aglaoph. p. 470. 471. Simplicius ad Aristot. de Coelo fol. 364. 6. Apud Cornutum de N. D. c. 17. p. 173—178. versus 116—138 summatim exponuntur, sunt- que in nonnullis eius Codd. versus 116—124 reliquae eius disputationi denuo interpositi. Versus 116. 117. 119. 120. respiciunt Pausanias IX. 27. 2. Plutarchus de Is. et Osir. p. 374. B. C. Damascius de Primis Principiis C. 124. p. 388. Ed. Kopp. Theophilus ad Autol. II. 12. p. 98.

Ad Χάος Gl. Par. C. κένος τόπος" Χάος παρὰ τὸ κεῖσθαι. Gl. Par. G., ut in Schol. Ven. παρὰ τὸ χεῖσθαι" ἐστὶ δὲ ὁ μεταξὺ οὐρανοῦ xal γῆς TÓTOc.. Αἱ neque Χάος dictum est παρὰ τὸ χεῖσθαι, neque illud tam angustis finibus cir- cumscriptum sibi informavit Hesiodus, cui Χάος memora- tur etiam infra terram ΤῊ, 700. 814. Rectius Plato, He- siodea, ut videtur, respiciens, in Timaeo p. 51. A. Διὸ τὴν TOU γεγονότος ὁρατοῦ καὶ πάντος αἰσθητοῦ μητέρα καὶ ὑπο- δοχὴν μήτε γῆν, μήτ᾽ ἀέρα, μήτε πῦρ, μήτε ὕδωρ λέγω- μὲν, μήτε ὅσα ἐκ τούτων, μήτ᾽ ἐξ ὧν ταῦτα γέγονεν" ἀλλ᾽ ἀόρατον εἶδος τι καὶ ἄμορφον, παν δὲεχ ἐς. Dicitur eidem p. 50. B. ἡ τὰ πάντα δεχομένη σώματα Φύσις. Recte quoque Etymologus Gudianus p. 562. cum prius ea retu- list, quae in supra citata Gl. Par. G. leguntur, addit χάος παρὰ τὸ X χάιω" δηλοῖ δὲ Tb χάος τὸ μέγα καὶ

IN HESIODI THEOGONIAM. 179

ἀπέραντον χώρημα. Esse Hesiodi Χάος immensitatem va- cui spatii rerum omnium capacem, recte item statuerunt Aristoteles Physic. Ausc. IV. 1. eiusque interpretes The- mistius p. 36. 6. Simplicius p. 122. 124. b. Ioannes Phi- loponus ad IV. p. 2. fin. Similiter Plutarchus de Is. et Os. et Conv. Quaest. ll. cc. Ceterum ambigi potest, utrum Hesiodus primaevum illud Χάος cogitaverit inane prorsus, an commixta habens prima rerum semina, quemadmodum Epicurus duo esse voluit rerum principia, atomos et inane. Sane in hanc partem accipiendum poétam iam antiquitus opinatus est Pherecydes Syrius, rerum principium cum ' Thalete aquam esse statuens et illud Χάος nuncupans, teste Achille Tatio l. c.: quae sententia, si hanc vim habuit, ut dicantur in Chao aquae semina fuisse, nullo quidem satis valido argumento poétae posse adseri videtur; attamen ne- que nunc ἃ nobis tanquam falsa et ab Hesiodi mente aliena redargui potest. Sed sine dubio dicendus in hoc errasse Pherecydes, quod aquam statuit a poéta Χάος dictam παρὰ Tb χεῖσθαι seu παρὰ τὴν χύσιν. ut est apud Plutarchum Aquane an lgnis l. c. Nec verior sententia habenda aut Zenodoti in Hesiodi Scholio, quod primus edidit Ruhnke- nius Ep. Cr. L p. 91., Χάος interpretati τὸν κεχύμενον ἀέρα, aut eorum, qui ignem intelligendum opinati sunt, quasi esset Χάος pro x&og, a καίω uro, vel hinc, quod ignis κέχυται διὰ τὴν λεπτομέρειαν. (Vid. Cornutus p. 173.) Huic quidem enim opinioni manifesto repugnat, quod Χάος ζοφερὸν dicitur Th. 814., quodque Chao liberi tri- buuntur Nox et Erebus. ltaque merito Velerum plerique Pherecydis, de aqua Χάος accipientis, sententiam sequi ma- luerunt, ut disertus nobis auctor est Plutarchus d. 1. Con- ferantur, quae de Zenone Stoico tradunt cum Schol. ad h. l. tum Diogen. Laért. VII. 137. et Schol. ad Apoll. Rhod. I. 498. Neque tamen dubitandum, quin ea quoque opinio, 12*

180 COMMENTARIVS

quam Ovidius maxime Metam. pr. celebravit, fuisse Chaos rudem indigestamque molem s. materiam, in quam congesta essent non bene iunctarum discordia semina rerum , quin igi- tur ea quoque iam de Graecis antiquiori cuidam Hesiodea visa sit, ut visa est postea Lactantiis Firmiano et Placido ll. cc.

In γένετ᾽ adolescens haesit Epicurus, a Grammatico He- siodum exponente quaerens ἔκ τίνος τὸ Χάος &yévro, quem Grammaticus ad Philosophos ablegavit. Vid. Sext. Emp. adv. Mathem. X. 19. Diogen. Laért. X. 2. Χάος cum recentioribus ὕλην interpretatus Clemens Romanus Homil. VI. 3. verbo γένετ᾽ usus est ad probandum rgateriam crea- tam dici. Sed certum videtur, Hesiodum Chao i. e. spatii immensitate nihil antiquius novisse. Itaque γένετ᾽ ei sim- pliciter est exstitit, fuit. De parente, sive auctore spatii ne cogitasse quidem eum eenseam. Apud Hyginum in Praef. Chao parens tribuitur Caligo. Homerus nullam plane Chaüs mentionem facit, estque huic "Qxeavóc θεῶν atque adeo πάντεσσι γένεσις 1l. E. 201. 296. quocum Hesiodum consentire dicens Plato in Cratylo p. 402. ipse quoque sic in Pherecydis inclinasse sententiam videri potest. Conf. Muetzell. p. 397.

v. 116. extr. 117. Si Manilium II. 12 seq. audias, He- siodus memorat Divos Divümque parentes Et Chaos enizum Terras. Cornutus etiam p. 175. Hesiodea explicans, τοῦ X&ovc, inquit, θυγάτηρ ἐστὶ καὶ ἡ Γῆ. Theophilus quo- que ad Autol. IL. 12. p. 98. in eandem sententiam Hesiodi verba accepit. Sed elici illa ex poétae verbis certe nequit. Namque ἔπειτω simpliciter est post Chaos, ut secundum vim vocabuli interpretati sunt Plato 1. c. Plutarchus de "Is. et Osir. 1. c. Pausanias 1. c. cumque poéta mox diserte dixerit 'Ex Χάεος δ᾽ Ἔρεβος τε μέλαινα τε Νὺξ ἐγένοντο,

IN HESIODI THEOGONIAM. 181᾽

videtur ille, si natam ex Chao Terram quoque statuisset, eodem modo hoc enuntiaturus fuisse. Tum, si Χάος, ut videtur, dixit xévoy xal ἀόρατον τόπον, vix est, ut ez illo solidum aliquid enatum probabiliter dixerit. Cornutus autem et alii Terram ex Chao natam statuisse poétam vo- luerunt, quod eum Χάος intellexisse crederent vel aquam, vel aérem, vel ignem, vel qualemcunque Ay», ut liquet ex tota Cornuti disputatione p. 173 seq. cui subiicit: εἰκότως οὖν ἔφασαν μετὰ Tb Χάος τὴν Γῆν γένεσθαι καὶ τὰ ἠερόεντα Τάρταρα.

v. 117. extr. 118, In carmine, cuius primarium argu- mentum Dii sunt, haud utique absurdum videri potest, si poéta, post mentionem primum factam loci rerum omnium capacis, sed eiusdem vacui atque inanis, memoravit, ut deinde natum, solidum illud atque firmum, in quo degere et habitare Dii possent, superi quidem in Olympo, ali autem in Tartaro. Superis ut esset firma sedes, debuit Olympo coelum sustinenti stabilis substerni basis Terra; debuit ipsum Coelum, quod Coelites incolerent, a Terra gigni (v. 128.), quemadmodum, ut esset Deabus Nymphis domicilium, eadem Terra genuisse dicitur Montes (v. 129. 130) Sed versum 118 cum sequente omiserunt Plato in Conv. p. 178. B. Aristot. de Xenophane c. I. Metaph. I. 4. Sext. Emp. adv. Phys. I. 6. 7., qui tamen utrum eos omi- serint, quod, vel in suis exemplis non invenirent, vel poé- tae abiudicandos censerent, an tantummodo, quod ad prae- sentem eorum disputationem minus pertinerent, incertum est. ln versu quidem 119 haud facile prius obtinuisse censeas, cum, ut ex Scholiis colligas, Alexandrini certe Grammatici solum v. 118 spurium censuerint, nec de se- quente illum versu Plutarchus, Pausanias, aliique infra citandi, quin Hesiodeus esset, dubitaverint. At, nisi cum

182 COMMENTARIVS

v. 119 etiam v. 118 in suo exemplo Plato habuerit, vix apparet, quomodo ille dicere potuerit l. c. (Ἡσίοδος) Φησὶ μετὰ τὸ Χάος δύο τούτω γένεσθαι Γῆν τε καὶ "Epwra. Nam, remoto v. 118, manifestum est, Hesiodum dicere, iria nata post Chaos, Terram, Tartara, Amorem, ut vo- luerunt Plutarchus alique. Sed potuit duo dicere Plato, servato utroque versu, iungens οἱ ἔχουσι κάρη wiQ. ᾽Ολ. Ἰάρταρά τ᾽ ἠερόεντα, ut Τάρταρά τ᾽ ab ἔχουσι pendeat et dicatur Terra firma sedes Diis tam inferis (infra v. 851.) quam superis. Quodque Alexandrini Grammatici versum 118 spurium censuerunt, ipsum argumento est, lectum tamen ab iis in Theogoniae exemplis fuisse. Agnoscunt eum Cornutus, Origenes, Theophilus, Stobaeus: sed cum Alexandrinis Grammaticis reiiciendum, ut puto, censuit Plutarchus de Orac. Def. p. 933. E. qui, αὐτὴν μὲν οὖν τὴν T», inquit, ὥσπερ Ἡσίοδος, ἐνίων φιλοσόφων βέλτιον Qu γοηθεὴὶς,) πάντων ἕδος ἀσφαλὲς προσεῖπεν, οὕτως καὶ ἡμεῖς ἀΐδιον καὶ ἄφθωρτον νομίζομεν. Tta πάντων latiore accipiendum erit sensu, parum tamen definito, me iudice. Certe alia ratione dicitur DÀ πάντων μήτηρ. Quod autem Chalcidius Commentar. in Platonis Timaeum c. 7. 122. p. 933. Hesiodea reddidit: Prima haec est Caligo, dehinc post Terra creata est, Spiranium sedes firmissima , corpore vasto, non, quod nonnulli volunt, arguit, versus eun ignorasse 118 et 119. Nam recte Muetzellius p. 399. Chal- cidium, reddentem spirantum, illos etiam respexisse versus colligit ex hisce, quae sequuntur apud eum: post Chaos enim , quam Graeci ὕλην, nos silvam vocamus, substitisse Terram docet Hesiodus in medietate mundani ambitüs. Sic enim ut statueret, invenisse debuit apud poétam mentionem faciam τῶν Tt Οὐρανίων xa τῶν ὑποχθονίων θεῶν, quos, Platonis dogmata secutus, inlerpretarelur astra, animala ila ac spirantia, mundano ambitu circa mediam terram

IN HESIODI THEOGONIAM. 183

ἄνω TE καὶ κάτω, supra et infra illam se moventia, quem- admodum etiam interpretatus est, quem item citat Muet- zellius d. 1. Ioannes Diaconus in Allegoriis.

Versum 118 ἀτεβοῦντας Grammaticos secuti sunt de re- centioribus Guyetus iam et Heinsius; deinde Heynius, Wolfius, alii; expunxit Boissonadius. Dixi, cur ab hoc duntaxat abstinendum mihi videatur.

Hesiodo terram habitam ἀΐδιον καὶ ἄφθορτον ex eius verbis v. 117. ἀσφαλὲς aig cum Plutarcho colligit Simpli- cius ad Aristot. de Coelo p. 70. B.

v. 119 agnoscunt praeter auctores supra laudatos Plutar- chus de Is. et Osir. c. 56. p. 374. B. Pausanias IX. 27. 2. Damascius de Primis Principiis c. 124. p. 383. Ed. Kopp. Àn, quod vult Muetzell. p. 394., eum firmet etiam testimo- nium Theophili l. supra cit., tradere Hesiodum dicentis, ἐκ Χάους γεγενῆσθαι Ἔρεβον καὶ τὴν Γῆν xa Ἔρωτα, dubitari potest. Scio Τάρταρον οἱ "Ἔρεβον permutari. Sed

. ex Chao natus Erebus diserte memoratur infra v. 123. , quo respexisse Theophilus potest.

Dicitur Plutarcho l. c. Ἡσίοδος τὰ πρῶτα πάντων Χάος καὶ Γῆν καὶ Τάρταρον καὶ "Ἔρωτα ποιῶν : ac dicendum uti- que ei sic erat, non, ut videtur, agnoscenti versum 118. Sed potuit etiam ab agnoscentibus illum, Τάρταρα autem casum primum habentibus, non quartum, eadem poétae tribui sententia, ut factum a Cornuto p. 173. init. 174. fin. In Theogonia tradi post Χάος tria haec nata, Terram, Tar- tarum, Amorem, dicit etiam Pausanias 1. c. Consentit quo- que Damascius l. c. Ceterum fortasse culpandi quodam- modo censeantur Plutarchus, ceterique, Τάρταρον in hac re memorantes pro Hesiodeo Táprapz, quo mihi quidem videtur usus esse poéta, locum maxime hic cogitans. Sed nihil impedit, quominus hic simul etiam, ut in. Chao,

184 COMMENTARIVS

personam sibi informaverit. Ac talem adeo sibi informasse dicendus est, Namque, ut ex Chao, immenso illo ac te- nebricoso spatio, mox memorantur nati liberi, Erebus et Nox, ita natus Tartaro Typhoeus memoratur infra v. 821 seqq. in quibus firmum huic versui praesidium reperias. Debuit enim ante illos mentio facta esse nati Tartari, quae satis manifesta hic apparet, si Τάρταρα inter tria rerum principia poni ab Hesiodo statuas. Minus autem manifesta est, si Τάρταρα pendere censeas ab ἔχουσιν ut videri po- test censuisse Plato 1. c. Cum hoc duo tantum post Χάος rerum principia agnoscunt Aristot. de Xenophane d. 1. et Metaphys. I. 4. Zeno Stoicus apud Schol. Apollon. Rhod. 1. 498, Sext. Empir. adv. Phys. 1. c. Libanius T. IV. p. 405.

A Tápw, unde τάρβος et ταράσσω, dicta etiam Trapa, nihil utique est, cur dubitemus. Designari autem hoc no- mine partes terrae, quae latent in interiore eius parte causae motuum, non tam exploratum est, ac visum Goett- lingio. Favere videri potest, quod ex Tartaro natus dici- tur Typhoeus. Sed possunt ex Tartari natura aliae quoque nominis causae excogitari.

Nequaquam, ut recte docuit Muetzellius p. 400, ad sen- sum perinde est, utrum cum Cornuto et aliis μυχὸν x. &p. an, ut vulgo legitur, μυχῷ ab Hesiodo profectum censeamus, Etenim, μυχὸν si legamus, Tartarus ad ter- ram ipsam pertinere eiusque partem aliquam complere di- citur, qua ratione Τάρταρα γαίης dicuntur Hesiodo Th. 841. at secundum vulgatam lectionem, quamquam Terrá inclusus esse Tartarus fingitur, tamen distincte ab ea disparatur et totum aliquod per se eílicit. Certum est, visa Hesiodo si- mul nata esse Terram et Tartara; non fuisse haec, ut Guyeto visum, partem Chai sub terra, sed, quod poétae verba indicant, tenebricosum ipsius terrae recessum.

IN HESIODI THEOGONIAM. 185

v. 121. ἤ δ᾽ Ἔρος) ἔρον accusativum passim usurpat Ho- merus, nunquam nominati vum "Epoc, quem in Hesiodi Theo- gonia exstare versum hunc respiciens scribit Eustath. p. 136. 34 seqq. 1843. 60. Perperam autem posteriore loco semel in Theogonia exstare dicit, oblitus versuum 201. 910. Tum forma, quam Aeolicam dicit, potius dicenda erat antiqua, tametsi retinuisse eam Aeolenses docet locus Sapphüs apud Hephaestionem C. VII. p. 42. Gaisf. ἔρος δ᾽ αὖτε μ᾽ ὁ λυ- σιμελὴς dove, ubi metrum ἔρως admittebat.

Plutarcho in Amator. p. 756. E. F. visus est Hesiodus Ἔρωτα πάντων πρώτιστον recüus, quippe Φυσικώτερον , finxisse Parmenide, qui Ἔρωτα τῶν ᾿Αφροδίτης ἔργων πρε- σβύτατον dixerat. (Conf. Aristot. Metaph. I. 4.) Respexit haec Hesiodea Plutarchus etiam in libro de Facie in orbe Lunae p. 926. E. F. 927. A. Parum accurate Schol. ad Apollon. Rhod. III. 26. Ἴβυκος καὶ Ἡσίοδος ἔκ Χάους λέ- ys τὸν Ἔρωτα. ΙΡγοιβ, puto, diserte sic tradiderat. He- siodum rectius cepit Plato l. c. p. 178. B. quem confer etiam p. 195. B. C. Quidam, Servio teste ad Aen. 1, 664., Amorem Chai et primae rerum Naturae filium esse voluo- runt, ita, ut videtur, etiam coniugem Chao largientes, parum e mente Hesiodi, qui nulla esse credidit coniugia ante Ámorem natum.

v. 121. 122. Λυσιμελὴς πάντων τε θεῶν, πάντων T ἀν-᾿ βρώπων Δάμναται ἐν στήθεσσι x. T. A. Contulit iam Muet- zellius p. 403., tum Sapphüs versum modo citatum, tum Archilochi apud Hephaestionem p. 90. Gaisf. ἀλλά μ᾽ ὁ λυσιμελὴς., ὦταιρε, δάμναται πόθος, in quibus manifesta est Hesiodeorum imitatio.

Ad λυσιμελής Gl. Par. C. ὁ λύων τὰ μέλη διὰ τὰς ἀνα- παύσεις (Pertinet hoc ad Somni epitheton apud Hom. Od. Y. 57. V. 343.) ἢ ὁ λύων τὰς μεριμνάς. Gl. Par. G. οὐχ,

186 COMMENTARIVS '

ὡς λύων τὰ μέλη, ἀλλ᾽’ ὡς λύων τὰ μελεδήματα καὶ τὰς φροντίδας. Pro posteriore hac interpretatione pugnant eti- am Scholia vulgata; amplexusque eam est Guyetus atque Interpretum deinceps alii, dissentientibus tamen quibusdam, ut iam Mombritius, Aldinam interpunctionem secutus, red- didit: Membra Deus late solvit Divümque, virümque. Sed in Homericis utique Od. T. 57. Εὖτε τὸν ὕπνος ἔμωρπτε λύων μελεδήματα θυμοῦ Λυσιμελὴς et Y. 393. ὅτε οἱ γλυ- κὺς ὕπνος Λυσιμελὴς ἐπόρουσε, λύων μελεδήματα θυμοῦ duas diversas Somni virtutes, non unam rem indicari recte statuit Eustathius p. 1882. 43. conferens haec Od. A. 794. λύθεν δέ οἱ ἄψεωα πάντα. Tum in Euripid. Suppl. v. 45 seq. verba γεχύων, οἱ καταλείψουσι μέλη θανάτῳ λυσιμελεῖ satis certum, me iudice, argumentum praebent, alteram praeferendam esse interpretationem , ut 81: λυσιμελὴς ὁ λύων τὰ μέλῃ, scilicet languore et affectu. Laodamia apud Ovid. Her. Ep. XIII. 15. Quando erit, ut reducem cupidis

amplexa lacertis Languida laetitia solvar ab ipsa mea.

v. 123 citant praeter Origenem et Theophilum ll. cc. Schol. ad Arat. v. 408. p. 97. et 299. Buhl. Schol. ad Eurip. Orest. v. 174. Inverso ordine versum hunc et sequentem exhibet Cornutus p. 173. fin. idem versum hunc respiciens ead. pag. haud longe a principio et p. 175. Noctis men- tionem h. 1. respexit etiam Cyrillus adv. Iulian. II. p. 53. B. Respexisse videri potest Aristot. Metaph. XIII. 4.

Ad Ἔρεβος Gl. Vat. τὸ σκότος parum definite. Postero- rum autem magis, quam Hesiodi notionem expressit Plu- tarchus de Primo Frigido p. 953. A. ut Χάος et 'Ajdwy, ita Ἔρεβος esse statuens Tb χθόνιον καὶ ἔγγαιον σκότος. Hesiodus Ἔρεβος sibi informavit non in terra, sed ὑπὸ χθονὸς, infra terram, obtegentem illud. Conf. Th. 669. Apud Auctorem Axiochi p. 371. dicuntur nocentes a Furiis

IN HESIODI THEOGONIAM. ες 187

agi ἐπ᾿ Ἔρεβος καὶ Χάος διὰ Ταρτάρου, quod erant Ἔρε- βος εἰ Χάος, i. e. pars primaevi Chai inferior ultra sive infra Tartarum. Superiorem Chai partem memorari videas in fragm. ex Euripidis Cadmo apud Probum ad Virgil. Ecl. VI. 31.

Vt coniunctim ἢ. l. memorantur Χάος, Ἔρεβος, Νὺξ, ita apud Ovid. Met. XIII. 414. Circen convocantem videas Noctem .Noctisque Deos Ereboque Chaoque , quemadmodum etiam Erebumque Chaosque iunctim ut Deos memorat Virgil.

Aen. IV. 510. Conf. et VI. 265.

v. 124 praeter Cornutum, Origenem, Theophilum 1]. cc. citant Ammonius v. ἡμέρα, Etymol. M. p. 429. 25 seq. Schol. Vratisl. ad Pind. Ol. II. 58. Eustath. p. 1527. 55.

Esse 'Hj&fpyy, quam hic Nocte genitam dicit Hesiodus, τὸ διάστημα μόνον ἀσώματον, perperam statuisse censendus est Ammonius l. c. si mens eius haec fuit, poétam sibi illam citra divinae personae notionem informasse. Rectius Etym. M. 1. c. Ἡσίοδος σωματοποιῶν λέγει: Νυκτὸς δ᾽ αὖτ' Αἰθήρ τε x. «Hg. ἔξεγ. Ἑαϊὶ etiam posterioribus Hesiodo tam Ἡμέρη Dea habita, quam ᾿Ηώς. Vid. Pausa- nias I. 3. pr. V. 22. $ 2.

v. 125 exstat apud Theophilum, omissus est apud Ori- genem, item in serie versuum Hesiodi apud Cornutum p. 173. qui neque ipse agnovisse eum videtur, bis matrem Aetheris, at non patrem memorans ibid. et p. 174. Sed: maritum Nocti Erebum tribuunt tamen etiam Cicero de N. D. III. 17. et Hyginus in Praef.

Post hunc versum nmihil deesse et nos integrum habere Hesiodeum Deorum ex Cosmogonia recensum equidem ar- bitror cum Muetzellio p. 404., neque magis quam ille au- ' ctoritatis aliquid tribuo hisce Nonni in Comment. ad Gre-

B

188 COMMENTARIVS

,

gor. Nazianz. T. II. p. 517. A. B. Ed. Bill. in Theogonia (Hesiodus) Deorum ortum enumerare incipit, nimirum , quod er Chao et 4Aethere natus sit ille, ex Coelo Saturnus ; qui- buscum conveniunt Graeca sub Nonni nomine edita in Gregorio Montacutii p. 153. ἐν τῇ οὖν καλουμένῃ Θεογονίοε ὁ Ἡσίοδος ἄρχεται καταριθμίζεσθαι τὰς γενέσεις τῶν θεῶν, ὅτι ἐκ τοῦ Χάους καὶ ἐκ τοῦ Αἰθέρος ἐγεννήθη ὁ δεῖνα x. T. À. Apparet enim, hos homines sua scripsisse non in- specto Hesiodo, neque recentes ab eius lectione, qui proinde tantum nomina quaedam ex Theogonia tenentes, cum vel- lent exempla traditae ibi genealogiae proferre, infausto omine delapsi sint ad illam Aetheris mentionem, cumque iam citandus eius filius esset, nec succurreret iis, quippe nec memoratus a poéta, satis sic habuerint apponere na- tus. ille, ἐγεννήθη ὁ δεῖνα. Quod autem apud Etym. M. p. 215. 37. v. βροτὸς dicitur Hesiodus huius vocabuli ori- ginem repetivisse ἀπὸ Bporo) τοῦ Αἰθέρος xal Ἡμέρας et suspectum est mihi testimonium, nullis Veterum aliis hunc Βροτὸν memorantibus, ne Eustathio quidem, quamvis in illustrando nomine βροτὸς copioso; et, si vel maxime sin- cerum habeatur, ad aliud poétae carmen referendum esse mihi, ut Muetzellio, videtur: neque enim sinebat ordo, quem secutum esse poétam in Cosmogonia cernimus, ut iam nunc de natis hominibus vel hominum generis primo auctore ageret. Scio posse obiici, valde antiquam tamen et cognatam cum Diis originem hominibus ab Hesiodo tribui, dicente "Epy. 108. ὁμόθεν γεγάωασι θεοὶ θνητοί τ᾽ ἀνθρώποι, itaque potuisse in hoc carmine et loco mentionem deorigine etiam hominum fieri, hoc fere modo conceptam: Αἰθέρι δ᾽ αὖτε θεὰ Bporov Ἡμέρη υἱὸν ἔτικτεν" Ἔκ δὲ BporoU βροτοί εἶσιν ἐπὶ χβονὶ πουλυβοτείρῃ: sed tamen amplius nobis de- liberandum censeo, antequam illi Βροτῷ locum inter Deos antiquissimos primaque rerum principia tribuamus, Hy-

IN HESIODI THEOGONIAM. 189

ginus in Praefatione scribens: ex .ethere et Die Terra, Coelum , Mare, manifesto non Hesiodum, sed alios secutus est auctores, secundum quos Ciceroni quoque de N. D. III. 17. Coeli parentes dicuntur Aether et Dies.

v. 126 cum duobus sequentibus citat Stobaeus Ecl. Ph. XI. I. 9. explicat Cornutus p. 175. Vsurpant vv. 126. 127. prae- ter Theophilum et Origenem 1l. cc. Cyrillus advers. Iulian. d. 1. Orio Etym. p. 118. 30 seq. Etym. M. p. 642. 11 564. Schol. ad Pindar. Nem. VI. 1. Versum 126 cum alterius parte dimidia Schol. ad Arat. v. 22. p. 15 et 270. Ed. Buhl. Schol. ad Sophocl. Electr. v. 86. Respexisse locum hunc videri potest Zeno Stoicus, Hesiodum primum fuisse statuens (rectene an secus, dubites), qui τὴν γῆν dixerit στρογγύλην. Vid. Diogen. Laért. VIII. 48. In verbis autem Galeni Comment. in Hippocr. de Nat. Hom. I. c. 25. T. IIL p. 114. C. Chart. xai γὰρ καὶ νῦν οἶδα τινὰς ἄλλα γράφοντας. ὧν τὰ συγγράμματα τοῖς μὲν δὴ συναπέθανε. τοῖς δὲ συντεθνήξεται. καθάπερ καὶ τοῦ λέγοντος, ἁπάντων εἶναι μητέρα καὶ τιθήνην καὶ ἀρχὴν καὶ στοιχεῖον τὴν Γῆν: αὐτὴν γὰρ καὶ τὸν Οὐρανὸν γεννῆσαι, καθάπερ Ἡσίοδός φησις xo) τὰ ζῶα xaT αὐτήν, in his igitur verbis ea xaÜZmep Ἡσίοδός φησι rectius ad sola referas proxime antecedentia καὶ τὸν Οὐρανὸν γεννῆσαι; neque enim colligendum e Ga- leuo, ζώων quoque mentionem factam a poéta fuisse, quae nunc absit. Neque vero ad Hesiodea haec de Terrae prole pertinent, quae leguntur in Schol. ad Euripid. Hippol. v. 596. Matth. γῆ πάντων μήτηρ κατὰ Ἡσίοδον, sed ad verba poétae "Epy. 563. Itaque ex illis certe nequit aliquis defectus hoc loco argui. Ea autem, quae Scholiastes Pala- tinus ad Simmiam A. P. XV. 24, Ed. Iacobs T. III. p. 824. ad Hesiodi auctoritatem retulit: ᾿Ακχμονίδων δὲ τὸν Οὐρανὸν Ἡσίοδος" Tata μὲν "Ακμον᾽ ἔτικτεν" ἀπὸ δ᾽ "Ακμονος

190 COMMENTARIVS

Odpavós, non potuisse olim hic locum habere prorsus ad- sentior Muetzellio p. 405. Coelum ex Terra natum ab He- siodo in Theogonia tradi tot Veterum Scriptorum testimo-

nia confirmant, ut credendum non sit, aliter olim in ve- tustis eius exemplis fuisse, nec magis credendum, alibi ab Hesiodo, quamvis fortasse dixerit l'aiz μὲν "Αχμον᾽ ἔτικτε, fuisse Acmonem hunc patrem Coeli dictum. Apud Eusta- thium, cuius maior nobis, quam istius parum docti Scho- liastae, auctoritas habetur, fuisse Alcman dicitur, qui pri- mus patrem eum Coelo tribuerit. Vid. p. 1154. 23.

vv. 127. 128 explicat Cornutus p. 175. ἵνα περὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἐΐη μωκάρεσσι θεοῖς ἕδος ἀσφαλὲς αἰεὶ, τοῖς ἐπ᾽ αὐτοῦ θέουσιν ἄστροις οἰκητήριον, quorum priora Galei Codex sic in versuum speciem redacta exhibet: ἵνα μὲν (l. pay) περὶ πᾶσαν ξέργῃ Ἣ δ᾽ ἐΐη μωκάρεσσι θεοῖς ἕδος à- σφαλὲς ait, quae lectio Galeo melior visa, quam quae in Hesiodo hodie exstat. Sed non animadvertit Galeus, illis duntaxat ἡ δ᾽ — £4 non convenire interpretationem Cor- nuti, qui Coelum esse voluit οἰκητήριον. sive ἔδος curren- libus £r αὐτοῦ in illo astris, non Terram. Equidem cum Muetzellio p. 406. in illo Galei Cod, interpolatoris manum agnosco. Attamen multum abest, ut ipsius Cornuti inter- pretationem probem tum in aliis, tum. in hoc, quod &/ et ἕδος ad Coelum retulit. Sic enim secum ipse pugnave- rit Hesiodus, cui supra v. 117. dicta Terra θεῶν ἕδος &- σφαλὲς αἰεί, Vt esse Hesiodi versus 128 censeatur, refe- renda ἐΐη et ἕδος erunt ad Terram et explicandus locus, ut explicuimus supra in adnot. ad v. 116. Quod enim Wolfius admonente Heynio, versum uncinis includens, dixit »alienum illum hic esse, qui proxime praecedentem »legerit, statim arbitrabitur? haud ommino adsentientem me habet. Non adfirmo equidem, versum esse Hesiodi,

IN HESIODI THEOGONIAM, 191

quem, si abesset, neque ipse desiderarem ; sed exstantem in omnibus Codd., lectumque a Cornuto, Origene, Theo- philo, Stobaeo, non esse temere expungendum censeo, quip- pe nec alienum a praecedente versu, cum Οὐρανὸς Γῆν 7'epl πάντα καλύπτων vel ἐέργων, sive eam tanquam καλύβῃ vel ἕρκει circumquaque tegens et continens, hoc ipso videri poétae potuerit illam facere μακάρεσσι θεοῖς ἕδος ἀσφα- λὲς au. Facit enim sane tectum vel septum, quo firmius vel tutins sit domicilium. v. 128. ὅς ῥ᾽ ἐΐη Stobaeus, quae lectio profecta ab iis, qui cum Cornuto ἕδος Coelum esse vellent. Vulgatam omnes Hesiodi Codd. tuentur.

vv. 129—132. respexit Cornutus p. 176. ἡ δὲ Γἥ τὰ ὄρη xa) τὸ πέλαγος ἑξῆς λέγεται γεννῆσαι & Tk p QiAÉ- TX4TOc ἐφημέρου (sic), ex cuius brevi mentione incer- tum manet, utrum versum 130 legerit, nec ne. Cum celeris eum adposuere "Theophilus et Origenes. Goettlingio additus esse videtur ab recentiore quodam , qui θεῶν illud (v. 129) explicare conabatur, quamvis eo tantum siguificare poéta voluerit constituta in montibus templa. De templis cogitasse Hesiodum hoc loco, non equidem inducor, ut cre- dam. Adsentior tamen Hermanno in Cens. Goettl. statuenti, posse nos versu carere. Sed haec iusta causa non est eum abiudicandi Hesiodo, qui voluisse potest Terram nascituris ex se Nymphis (v. 187) non minus, quam ceteris Diis ha- bitationis sedem parasse. Tum merito contra Goettlingium tenet Hermannus, nihil offensionis habere adiecta post Νυμφέων., si describi illis plenius Oreades censeantur. (conf. mox citandus versus Apollonii Rhod. 1, 1226.)'veraque est ad h. l. observatio Muetzellii p. 363., esse prolixius hoc expositionis genus inter Hesiodei sermonis proprietates.

Ad ἐναύλους v. 129. Gl. Par. C. τοὺς διὰ στένον ποτά- μους. Convenit haec explicatio locis Homeri quibusdam,

192 COMMENTARIVS

ut Il. Φ. 287. 312. non vero huic Hesiodi. Conf. Apollon. Lex. v. ἔναυλοι. Neque rectius d? Orvillius ad Charitonem p. 138. hunc locum, ut opportunum, contulit cum explica- tidne Scholiastae Apollonii Rhodii, ad haec poétae verbal. c. ὅσαι σκοπιὰς ὀρέων λάχον ἢ καὶ ἐναύλους notantis τὰ σπή- Aziz νῦν. Melius cum Scholiis ad h. 1, Guyetus Hesiodeum ἐνωύλους interpretatus est διατριβὰς, ἐπαυλιστήριω. — Apud Apollon. Rhodium autem ἔναυλοι oppositi σκοπιαῖς sunt convalles. Scilicet, ut notatum iam ab aliis, significatio vocabuli ἔναυλος varia fuit, prout vel ab αὐλὴ» vel ab αὐλὸς ducta esset , notavitque vel, ut hic, habitandi locum, vel, ut in versibus Homeri et Apollonii Rhodii citatis, lo- cum canalis aut fistulae instar vel aliqua ratione cavum. Posteriorem significationem pluribus illustravit Heynius ad Il. IT. 71. prioris non adeo rationem habuit.

v. 182 seqq. αὐτὰρ ἔπειτα x. T. À. Α Coeli et Terrae nuptiis cyclus Graecorum mythicus initium ducebat. Vid. Apollodor. Bibl. pr. Ab iisdem hic initium fit Theogoniae proprie sic dictae; nec dubium est, quin, quae deinceps recensentur Titanum ac Deorum nomina, omnia ex anti- quissima Graecorum religione coniunctisque cum ea my- this prolata sint. Haud temere dixit Plato in Cratylo p. 397. C. φαίνονταί μοι οἱ πρῶτοι τῶν ἀνθρώπων τῶν περὶ τὴν Ἑλλάδα τούτους μόνους θεοὺς ἡγεῖσθαι, οὕσπερ νῦν πολλοὶ τῶν βαρβάρων, ἥλιον καὶ σελήνην καὶ γῆν καὶ ἄστρα καὶ οὐρανόν: manseruntque pristinae religionis ve- stigia. Terrae quidem fuit templum Athenis. Vid. Pausan. 1. 22. item"Spartae, ibid. 1Π. II. 12. ara Phliis, ibid. I. 31. oraculum Delphis, ibid. X. 5. ara et oraculum Olym- piae, ibid. V. 14. ut de Telluris apud Italos cultu nihil dicam. Coelum similiter in Graecia templis arisque cul- tam fuisse non constat: sed fuit iusiurandum per illud

IN HESIODI THEOGONIAM. 193

numen in primis sacrum. Quod Plutarchus ait de Placit. Philosoph. I. 6. p. 880. C. Hesiodum volentem genitis Diis patrem invenire (conf. Herod. IT. c. 53.), talesipsisad hunc mo- dum esse commentum Kojóy,re Κρεῖόν TE X. T. À., id hacte- nus verum habeatur, ut licenter Hesiodus certo Deo cer- tum patrém adsignaverit, non, ut ipse haec Deorum no- mina aut numina commentus.sit, Quod autem omnes hi antiquissimi Dii ab Hesiodo Coeli Terraeque liberi fingun- tur, id neque ipsum per se absurdum est et, si propius ad singulorum naturam respexeris, commode utique in hoc genus retulisse poétam dicas tum maturae partes atque vi- res Oceanum, Tethyn, Coeum, Crium, Hyperionem, Thi- am, Rheam, Phoeben, Cyclopes, Centimanos, tum coelesti origine virtutes Themin, Mnemosynen, tum denique Deu- calioneae et Hellenicae stirpis hominum antiquissimum auctorem lapetum.

Est 'Qxeaybe opinione Hesiodi fluviorum pater (T'h. 337.) atque ipse τελήεις πότωαμος (Th. 242.), cuius πηγαὶ memo- rantur Th. 282. quique fluviorum epitheto βαθυδίνης dicitur et βαθυῤῥείτης ( Epy.171. Th. 265.). Itaque ortum visus hic etiam Coelo debuisse, cum mare salsum (IIéAaryoc) ex sola 'Terra exstitisset. Ad Κοῖον genus suum retulisse Coos, docet Tac. Ann. XII. 61. Filia eius Latona colebatur Deli. Videtur hinc Áegaei maris insulis propria eius Titanis religio fuisse. Κοῖος dici potuit vel a xów, xofe intelligo (vid. Etym. M. in v.), vel a xów turgeo, ut eo nomine declarata sit tur- gens Naturae ad generandum vis. Memoratus quidem Pau- saniae IV. 6. fluvius Messeniae Ko/o? nomen misi ab hoc Titane, ut quibusdam visum, certe a turgentibus. aquis ha- buit. Κρεῖος, a κρέω, Deum significavit eximie potentem; principem, regem, ut apud Orientis populos Deorum no- mina fuerunt Bel, Moloch, alia. "Tradit Pausanias VII. c. nlt. Crium Achaiae fluvium ab hoc Titane dictum ferri,

13

194 COMMENTARIVS

unde videri possit in Achaia maxime servata ex antiqua religione fuisse huius Dei memoria. Ceterum neque hunc Homerus memoravit, neque Coeum. Ὑπερίονα autem Solis antiquitus nomen fuisse arguunt loci Homeri, in quibus vel Ὑπερίονος ᾿Ηελίοιο mentio fit, vel Sol eo nomine designa- tur, Il. O. 480. T. 398. Od. A. 8. 24. M. 133, 263, 346, 374. H. in Ap. 369. Αἱ H. in Cer. 26. est Sol Ὕπερίονος ἄγλωος υἱὸς. ut Od. M. 176. Ὑπεριονίδης. Coeli et Terrae filius Ὑπερίων dicitur etiam H. in Sol. 4. Ἰαπέτου nomen ex Oriente in Graeciam venit per eius posteros, Hellenicae stirpis homines, cum ipse Hellen Iapeti pronepos ferretur. lapetum unum ex Titanibus habuit etiam Homerus, eum cum Crono inclusum Tartaro memorans Il. O. 479. Os Dea per excellentiam sic. dicta, cum ut lucis Dea celebre- tur a Pindaro Isthm. IV. 1. carmine in hominis Aeginetae laudem, videri potest antiquum apud Aeginetas numen fuisse cultum nautico populo, ut Phoenicibus Dea Coelestis. Conf. Welckerus apud Boeckh. in explicat. ad Isthm. 1. c. p. 512. "Péiay vocasse videntur vim naturae facile producentem et ubertim quasi adfundentem omnia. Antiquum Rhea cum Crono templum habuit Athenis, Vid. Pausan. 1. 18. Eam aliquoties memorat Homerus, apud quem mentio etiam Themidis fit Il. O. 87 et seqq., et notabili loco Od. B. 68 seq. Huius Legiferae Deae vetus fuit religio et oraculum Delphis. Vid. Apollod. I. IV. 1. Pausan. X. 5. Memorat idem Pausanias IX. 25. templum et signum eius Thebis, et V. 14. aram eiusdem Olympiae. Μνημοσύνης αἱ antiquissi- mae Deae mentio fit H. Hom. in Merc. 428. Eleuthere cul- tam vidimus supra v. 54. Oo/()4 nomen fuisse videtur an- tiquum Lunae, ut Φοῖβος Solis. Est utique nomen id Lu- nae frequens apud Latinos poétas, quibus Graecorum quos- dam in eo praeivise vero simile est, videturque in ea coelestis ac luciferae Deae virtutem ipse agnovisse Hesiodus,

IN HESIODI THEOGONIAM. 195

qui matrem eam faciat Asteries et lecates Th. 404. 409. 411. Phoebes aliquo tempore oraculum fuisse Delphis | tradit Aeschyl. Eumen. 5. Eam non memorat Homerus. Τηθὺς dicta: est rerum alma mater, seu Naturae vis omnia alens ac nutriens, praesertim humore fertili. Dixit inde Hom. Il. E. 201. 'Oxeawbv θεῶν γένεσιν καὶ μητέρα Τηθύν. Fuisse Κρόνος videtur apud antiquissimos Graecos temporis et anni Deus, fere, ut apud Latinos lanus, ducto Dei no- mine a xpów per/ficio , provenire facio. 'Cronum lovis pa- trem et ab eo privatum honore, deiectumque in Tartarum, tam Homerus celebrat, quam Hesiodus. Servatam vel sic aliquam eius Dei in Graecia religionem docent memorata apud Pausaniam VI. 20. pr. Croni sacra in Elidis monte Cronio 1. 18., Cronique templum Athenis,

Verbis δεινότατος παίδων 0. δ᾽ 4X0. τοκῆα v. 138. prae- paramur ad ea, quae plenius narrantur infra v. 154 seqq. θαλερὸν ad vim generandi refer, qua patrem abutentem nec matri tempus pariendi inque lucem edendi liberos indul- gentem odio prosequebatur Cronus.

vv. 138—137 respicit Clemens Romanus Recognit. inter- prete Rufino X. 31. T. II. p. 320. Ed. Gall. post Chaos (Hesiodus) statim. Coelum dicens factum esse et Terram, ex quibus ait progenitos illos undecim, quos interdum et duode- cim dicit, in quibus sex mares, quinque feminas ponit; no- mina autem dat maribus, Oceanus, Coeus , Crius, Hyperion , lapetus, Cronus, qui et Saturnus; item feminis, Thia, Rhea, Themis, «Mnemosyne, Tethys. | Omittitur in hoc recensu Phoebe, ut item apud referentem eadem Clementem Homil. VI. 2. p. 677. Sed comparet ea cum ceteris apud eundem loco simili Recognit. X. c. 31. p. 320. ubi sex mares, to- tidemque feminae memorantur. Exstant integri versus 134, 135 apud Cyrillum adv. Iulian. II. p. 53. C, cetera quoque

13* Ὁ

196 COMMENTARIVS

attingentem in his: xal Γῆς τέκνον ἀποφήνας τὸν Οὐρανὸν (Ἡσίοδός φησιν) ὅτι καὶ θάλασσας (Oceanum εἰ Tethyn) τέτοκεν Οὐρανῷ παρευνηθεῖσα, Κοῖον τε x. τ. λ. Φοίβην τε πρὸς ταύταις, ἣν καὶ χρυσοστέφανον ὀνομάζει, καὶ

fyro: τὴν ᾿ΗΩ (hanc memoria lapsus addidit), ὁπλότατον δὲ πάντων γενέσθαι φησὶ τὸν Κρόνον. Respexit hunc lo- cum idem III. p. 75. D. Memoratis versibus 126. 127., ut Hesiodi, Scholiastes Pindar. ad Nem. VI. 1. subiicit: Οὐρα- νοῦ de καὶ Τῆς εἶσιν οἱ περὶ Κρόνου καὶ οἱ ἄλλοι Τιτᾶνες. Memor quoque huius loci fuit Plato in Cratylo p. 396. Conf. Proclus in Platon. Theol. IV. 5. p. 188. Opp. T. IV. p. 40. Ed. Cous. in Tim. V. p. 291. Citatur v. 134 integer a Plutarcho de Plac. Philos. I. 6. p. 880. et Etym. M. v. Κοῖος p. 523. 48. Aliorum locos, ubi res, hic ab Hesiodo proditae, sed sine poétae mentione memorantur, vide apud Muetzellium p. 408.

v. 184. Ad Κρεῖον Gl. Par. G. ἤγουν τὸν βασιλικὸν καὶ ἡγεμονικόν. — Consentit Eustathius, qui p. 948. 46. Κρεῖοι, ἴσως οἱ μεγάλοι, ὁμωνύμως τῷ μυθευομένῳ Kpeíg. Minus recte Etym. M. p. 6539. 20. (quem locum citare volui in Variis Lectt, Citatus locus est in Gudiano) Schol. ad ἢ. 1. et Io. Diacon. in Alleg. παρὰ τὸ κεκρίσθαι, quae explicatio tum nata, cum pro Kpsíoc, ut Titanis nomen, frequentari Κρῖος vel Kpibe coepisset.

v. 135. ad Θείαν Gl. Par. C. τὸ ὕδωρ. Videas eodem id trahentem Io. Diaconum. Paulo minus inepte, nec ta- men vere Schol. ad h. 1. παρὰ τὸ θεάσθαι (cum Etym. M. p. 449. 15) ἢ παρὰ τὸ θέειν dictam Θείαν opinatur. Immo fuit apud antiquisimum quendam Graeciae popu- lum dicta simpliciter θεὰ Dea de luciferis quaedam, sicut, teste Herodoto IL. 52., Pelasgi in universum θεοὺς

IN HESIODI THEOGONIAM. 197

non addito proprio cuiusquam nomine vel cognomine dixerunt.

v. 138 effictum e v. 155 et inepte loco huic intrusum arbitrati sunt Ruhnkenius, Heynius, Wolfius. Agnovit versum Cornutus l. c. nec repudiavit eum Aristarchus, quamvis, teste Schol. ad h. 1. offensus ad βωλερὸν, de seniore Coelo dictum, nisi forte significaverit θαλεροποιὸν τῷ βίῳ. Sed et inepta est haec explicatio et vero inepta reprehensio ipsa Aristarchi, cum θαλερὸς proprio sensu recte dici po- tuerit Οὐρανὸς. tot deinceps liberorum pater et ad porro gignendum pronus. (Vid. infra v. 174 seq.) Itaque fecit Κρόνος , ne porro esset ei pater in matris et liberorum in- commodum θαλερὸς fecundo vigore. Nec sane quicquam est in Hesiodeis, quod πρεσβύτερον hic nos Οὐρανὸν informare iubeat. Conf. Muetzell. p. 116.

v. 139 seqq. Fuit apud Graecos antiquissima, ut Tita- num, ita Cyclopum memoria; illorum ut θεῶν, horum ut θεοῖς ἐναλιγκίων, quique propinqui essent Diis, θεοῖς &y- γύθεν, perinde ac Gigantes. Vid. Hom. Od. H. 205 seq. Fuit, Pausania teste II. 2., vetus Corinthi ara, Cyclopum dicta, in qua sacra etiam facerent Cyclopibus. Omnino maxime in Peloponneso celebrata fuit Cyclopum memoria, ubi condidisse etiam antiquissimas urbes ferebantur, Argos, Tirynthem , Mycenas. Vid. Apollod. II. II. 1. Strabo VIII. p. 973. Pausan. II. 16. 25. VII. 25. Schol. ad Euripid. Orest. 963. Sed eos in Peloponnesum venisse Strabo dicit e Lycia, Scholiasta Euripidis ex Curetide i. e. Aetolia, cum ex Thracia oriundi varias terras adiissent. "Trinacriae incolas Cyclopas facit Homerus, cuius auctoritatem sequi- tur Thucydides VI. 2. Sed in Siciliam quoque alicunde navibus venerant, quo, ni fallor, .pertinet, quod Polyphe-

198 COMMENTARIYS

mus dicitum Neptuni filius. Ceterum ob antiquissimam eorum originem commode mythico sermone dici potuerunt Coeli Terraeque filii, cumque, ut sunt, qui hominibus tela fabri conficiunt, ita fingendi quoque essent lovis telo- rum artifices, apte in eam rem arrepti sunt ex aetate my- thica Cyclopes, de quorum vasto corpore, magnis viribus, singularique in architectura cognatisque artibus solertia consentiens antiquitatis fama obtineret. Illos autem anti- quissiimos Coeli Terraeque filios Cyclopes, Iovi fulguris artifices, Hesiodus numero tres fuisse vult, insignitos ipsis tonitrus ac fulguris nominibus. Namque et "Apyo? dictus a candenti fulmine. Conf. Il. O. 131. T. 121. An autem praeter hos Hesiodus alios noverit Cyclopas, quales supra citati auctores memorant, qualesque ex illis antiquissimis ortos Hellanicus et Pherecydes perhibent, citati, hic in Schol. ad Euripid. Alcest pr., ille in Schol. ad h. L. igno- rare nos fatendum est.

Apud Gregor. Naz. Or. III. p. 103 fin. 104 init. Hesio- dea ex Theogonia referentem, memorati inter alios οἱ x&- ραυνοφόροι θεοὶ videri possunt ad hunc de Cyclopibus locum perünere, quo certe referendos duxit Nonnus fab. 73. p. 517. B. C. Billii. Conf. idem. f. 62. p. 514, B., Mon- tacut. p. 148 et 153. Haud dubie locum hunc, sicut se- dem inter superiora et sequentia obtinet, respexit Theo- philus ad Autolyc. II. 6. extr. Ed. Wolf. p. 91 seq. εἰπὼν γὰρ (Ἡσίοδος) Γῆν καὶ Οὐρανὸν καὶ Θάλωσσαν (Pon- tum), ἐξ αὐτῶν τοὺς θεοὺς βούλεται γεγονέναι Mal ἐκ τούτων ἀνθρώπους δεινοτάτους τινὰς συγγενεῖς κατωγγέλλει Τιτάνων γένος καὶ Κυκλώπων καὶ Γιγάντων πληθύν (Cen- timanos δὲ niemoratos infra v. 185). Sua quoque ex ἢ. 1. derivavit Eudocia p. 263. non sine diserta Hesiodi men- tione, quod quidem attinet ad v. 144. Videtur etiam hinc esee, quod ab eadem p. 92. memoratur Brontes Coeli et

IN HESIODI THEOGONIAM. 199

Terrae filius. Conf. et Eustath. p. 1622. 50. ubi diversas esse notat Homeri et Hesiodi super Cyclopibus traditiones.

v. 142. Teste Scholiasta ad h. 1. Crates pro hoc versu alterum substituit οἵ δ᾽ ἐξ ἀθανάτων θνητοὶ τράφεν αὐδήεν- τες. Causa ibidem adfertur, quod ἐν τῷ τῶν Λευκιππίδων καταλόγῳ i. e. parte Hesiodei Catalogi, in qua actum de Leucippi filiabus, itaque de Arsinoé, natoque ex hac et A- polline Aesculapio, dicitur Apollo Cyclopes interfecisse , mortem Aesculapii, ab Iove peremti fulmine, in fulminis artificibus ultus (Vid. Apollod. III. IX. 3. 4. collato Pausa- nia II. 26.); quomodo igitur possent hic Cyclopes a poéta θεοῖς ἐναλίγκιοι dicti esse? — Profecto, nisi illa de Cratete referens imposuit nobis Scholiasta, notabile hic exemplum est Grammatici illius tum licentiae in exercenda critica, tum vero etiam levitatis. Nam verba θεοῖς ἐναλίγκιοι non nisi ad declarandam Cyclopum formam pertinere, satis Cratetem docere poterat versus sequens, ut bene observatum in Scholii ad h. 1. fineet postea a Graevio ad ἢ. 1. Goett- lingius Scholiastam temere Crateti tribuisse versum statuit, qui alterius fuerit recensionis, pertinens ad vv. 144, 145. itaque illum versum ante hos in contextum recepit; ce- terum ommes uncinis inclusit. Equidem, cum perversi iu- dicii Cratetem alia quoque arguant indicia, Scholiastam vera de eo retulisse arbitror, praesertim cum tam accuratus Scholiasta fuerit in subiicienda Cratetei super hoc loco iu- dicii causa. Conf. Muetzell. p. 285. Verba autem Scholiastae Κράτης ἀντὶ τούτου ἄλλον στίχον παρατίθεται mihi vix aliud significare posse videntur, quam quod huius adnuota- tionis initio posuimus.

Poétae fuisse dicuntur Cyclopes per omnia Diis similes, excepto, quod unum media fronte oculum habebant. Vi- detur fabula haec aetate epica adeo fuisse cognita ac vulgo

200 COMMENTARIVS

recepta, ut Polyphemum Cyclopem unoculum fuisse Ho- merus aliter quam narratione de excaecato illo declarare nihil opus esse duxerit. Conf. Accius apud Gellium III. 11. Quid autem ortum fabulae dederit, incertum est, Attamen, ut Empedocles v. 281. κύκλοπα κούρην dixit pupillam oculi rotundam, sic videri quoque possunt appellati primum Cyclopes fuisse, quibus essent magni et rotundi oculi, qua- les generi hominum Celtico proprii fuerunt, ad quod genus pertinuisse Cyclopes vero simile mihi fit, tum ideo, quod ex Thracia oriundi perhibentur, tum ex similitudine, quae inter vetustissima quaedam Celtarum per Europam monu- menta et Cyclopum muros intercedit.

v. 143 suspectum Heynius habuit, Wolfius magis ver- sus 144, 145. Hermannus cum Goettlingio hos fuisse alte- rius recensionis putat. Scilicet offendit eos eadem in v. 143 et 145 clausula. Nam ceteroquin nou est mera in his ver- sibus tautologia. Versus enim 143 agit de uno Cyclopum in media fronte oculo, qua sola formae parte non erant Diis similes Cyclopes; versus autem duo sequentes de con- formatione huius oculi rotunda, deque dictis hinc Cyclo- pibus, quae quidem etymi declaratio vix poterit non He- siodea videri conferentibus infra vv. 195. 207. 282. "Epy. 80.81. Minor autem concinnitas in eiusdem clausulae re- petitione tam potest, me iudice, rudioris adhuc artis in poéta, quam interpolationis posterorum, vel Rhapsodorum vel Grammaticorum, indicium haberi. Bene animadvertit Muetzellius p. 411. versum 143 praecedenti versui arcte adhaerere et ad absolvendam sententiam necessario requiri, lectumque eum haud dubie fuise a Grammatico non in- docto, cuius excerpta aliquantum luxata supersunt in Etym. Gud. p. 352. fin.

IN HESIODI THEOGONIAM. 201

v. 144 cum seq. citant Etym. M. p. 544. 7. Etym. Gud. Ῥ. 528. 43. Schol. ad Od. I. 106. p. 313. Bekk.; respicit Elias. Cretensis ad Gregor. p. 372. C.

Versüs 145 principium citat Scholiastes Callimachi ad H. in D. 53.; integrum Eustathius p. 1392. 36. eodem re- spiciens p. 286. p. 1202. 8.

v. 147 et sequentibus, qui Coeli Terraeque filii post alios, iisdem genitos, memorantur, hoc ipso intelliguntur eiusdem , ac superiores, naturae fuisse ac similiter ad rerum initia pertinuisse. Dubium autem non est, quin manuum capitumque multitudine, qualem hic Cotto, Briareo, Gygi tribuit Hesiodus, qualisque frequens est in Deorum apud Indos imaginibus, multifaria virium immanitas significetur, cum eodem etiam cetera in hac descriptione pertineant , atque ipsa adeo Centimanorum nomina Κοττὸς a xów tumeo, turgeo, Βριάρεως a βαρίω, (Opto gravo, Γύγης a γύω late explico vel ezpansus sum , cui nomini cognatum γίγας a y&w. Facit autem Briarei etiam apud Homerum Il. A. 403 seqq. mentio, ut videatur uterque poéta mythum secutus esse antiquum.

In eruenda autem, quae sub illo mytho lateat, rei veri- tate varia iam Veteres moliti sunt. Fuisse dictos sic ho- mines ex urbe Orestiadis Hecatonchiria satis inepte statuit Palaephatus c. 20., cui fere adhaesit Nonnus ad Gregor. f. 73. p. 517. B. Probabiliora sunt, quae continentur Scho- liis ad h. 1. et Io. Diaconi Allegoriis; ita tamen, ut minore in his veri specie se commendet explicatio, quae trium Centimanorum nomina ad tres anni tempestates, quam quae ad rapientes omnia procellas, vel ad ventos subterraneos refert. Amplexus hanc recentiore seculo L. Barlaeus, cui Briarei nomen alterum Αἰγαίων cognatum visum cum ayic procella, Maluit Clericus, hic, ut saepe, ineptiens, in sen-

202 COMMENTARIVS

tentiam fere Palaephati discedere. Posteriores rectius phy- sicafn secuti sunt notionem. Heynius ad Apollod. I. 1. Obs. 3. Centimanos et Cyclopas esse in mythis statuit na- turae omnia generantis vires, Hermanno Opusc. II. p. 176. visa est Centimanorum generatio primos conatus indicare animatas naturas procreandi, quae immanissimae fuerint , luxuriante adhuc vi genetrice, necdum modum adhibere docta. Addidit tamen in subiecta nota, se, Creuzeri ob- iectionibus motum, vidisse grandinem potius et imbres et nives significari, Mihi videtur poétarum descriptione maior quaedam vis indicari, quae rerum statum saepe converterit, ut est terrae motuum non sine procellis et aquarum elu- vione, quarum rerum antiquo illo tempore potuit recentior esse memoria vel ex iis, quae in Graecia ipsa contigerant, vel ex lapetidarum de diluvio traditionibus: cognatumque puto equidem mythum, quo Gigantes, vel hi, vel alii, mon- ies dicuntur imposuisse montibus. In Briareo fuisse maris, nunc terrae partem absorbentis, nunc montes vel insulas ex se attollentis, vim indicatam colligas ex iis, quae ex Arriano refert Eustathius ad Il. A. p. 125. Conf. idem in Dionys. Perieg. 64. et Scholia ad Apollon. Rhod. I. 1165. Omnino vim et pugnam elementorum hoc de Centimanis mytho submonstratam arbitror. Cogitasse tamen de his vel Homerum vel Hesiodum adfirmare nolim, cum potuerint hi in pridem inductis illis mythicis personis simpliciter tributas illis prodigiosas vires spectare.

Cotti Centimani rarior fuisse videtur in Graecorum post Hesiodum carminibus mentio. Gygis frequentiorem fuisse colligas ex Horatio Carm. II. XVII. 4. III. IV. 69. Ovi- dio II. Am. I. 12. IV. Fast. 593. IV. Tr. VII. 18. Bria- rei, dicti etiam ab aliis post Homerum 1. c. Aegaeo- nis, frequens sane fuit. Vid. Callim. H. in Del. 143. Schol. ad Apollon. Rhod. 1, c. Virgil. Aen. VI. 287.

IN HESIODI THEOGONIAM. 203

X. 565. Pausan. IL. 1. 4. Aelian. V. H. V. 3. ibique VV. DD.

Coeli Terraeque progeniem dictos ab Hesiodo Centimanos testantur Schol. min. ad Il. A. 402. Memorat Gregorius Or. ΠῚ, 3. p. 103. D. τὴν Ἡσιόδου Θεογονίαν et in ea τοὺς Tir&yac, τοὺς Γίγαντας μετὰ τῶν φοβερῶν ὀνομάτων τε καὶ πραγμάτων. ipsa tria addens Centimanorum nomina, quar- tumque insuper Enceladi, quod rectius omisit Elias Cre- tensis ad Gregor. p. 382. D. verba Hesiodi h. 1. propemo- dum secutus. Conf. Nonnus ad Gregor. loco supra cit., Mon- tacutius p. 153. et Catal. Clark. T. I. p. 46. Schol. Plat. p. 452. Bekk.

Hesiodea haec respexisse videtur etiam Apollod. I. 1. quo magis mireris, eum in recensendis Coeli "lerraeque liberis ordinem procreatorum intervertise. Primum enim Centi- manos, tum Cyclopes, hinc denique Oceanum et ceteros memorat, Neque tamen inde colligas, diversum in Hesiodi, quod Apollodorus habuerit, exemplo ordinem fuisse. Sci- licet Apollodorus in Bibliotheca sua varios secutus est poé- tas, neque in Theogonia tradenda sic adhaesit Hesiodo, ut non aliquando ab eo recederet. Habet quidem, qualem Apollodorus, ordinem etiam Theogonia Orphica p. 504 seq.

v. 148. οὐκ ὀνομαστοὶ in Gl. Par. C. recte exponitur ἄφατοι i. e. quos commemorare viz audeas, minus recte ab Elia Cretensi 1. c. redditum est ipsis nominibus formidabiles.

v. 150. ad ἀΐσσοντο Gl. Par. C. &xpéjmyro , κεκίνηντο. Falsum plane prius. Notet autem ἀϊσσοντο cum impetu se

movebant.

v. 152, Guyetus supposititium censuit, Num ut ex "Epy. 149, Sc. 76. elfictum? Mihi similis dictio potius eundem

204 COMMENTARIVS

indicare poétam videtur. An vero, quod, quae ibi de ma- nibus dicta sunt, non putavit Guyetus posse commode ad capita transferri? Sed hoc nullius rei esse, vere dixit Muet- zellius p. 100. Retinendum versum etiam Heynius statuit. Legerat quidem eum Eustathius p. 1590. 10 seq. citans ex Hesiodi Theogonia τὸ ἐπέφυκον a πεφύκω. Conf, idem p. 576.

v. 154 seqq. in ὅσσοι γὰρ παίδων x. T. À. referendum Ὑὰρ ad supra memoratorum δεινότητῶ,, certe ad ea, quae proxime praecedunt. Ceterum dubites, qua de re dubita- tum iam antiquitus fuisse Scholia ad h. l. arguunt, sitne construendum (ἦσαν) γὰρ (οὗτοι) δεινότατοι παίδων, ὅσσοι Γαίης τε καὶ Οὐρ. ἐξεγένοντο, ut dicantur Centimani, for- tasse etiam Cyclopes, maxime terribiles fuisse omnium Coeli Terraeque liberorum, an vero ὅσσοι γὰρ (παῖδες) Γαίης TE x. O. &Eey. (ἦσαν) δεινότατοι παίδων, ut significetur nullis parentibus magis terribiles enatos liberos, quam quotquot e Coelo Terraque nati sint. Amplexi hoc Mombritius, L. Barlaeus. I. H. Vossius. Sed alterum construendi modum, quo ὅσσοι post παΐδων ponatur, secutus est non inelegans interpres Zamagna, reddens: /Von alii, aetherias quotquot Tellure creati Et Coelo videre auras, mage viribus acres Sunt habiti, invisique suo wixere parenti. Basileensis , Schmidius, Graevius, alii, verbum verbo reddiderunt, constructionem et sententiam non expediverunt. Wolfius, dissimulata am- biguitate, tantummodo dixit, construendum δεινότωτοι παί- duy ἦσαν καὶ ἤχθοντο σφετέρῳ Toxíj Heynius tantum ad- notavit: ὅσσοι γὰρ — παίδων pro παῖδες, unde colligas duntaxat, visum ei, poétam omnes pariter Coeli Terrae- que liberos parenti invisos dixisse, itaque etiam omnes pariter eius saevitiam expertos. dem censuisse videtur Hermannus Opusc. II. p. 176. f. p. 177. init. Qua prae-

lata ratione tamen παῖδες rectius ad solos referendum erit

IN HESIODI THEOGONIAM. 205

mares Namque in Themide certe et Mnemosyne δεινότης illa, non fuit, neque causa. excogitari potest, cur eas odio pater habuerit. Sed pro altera construendi ratione pugnat, quod Hesiodus infra v. 617 seqq. vinctos atque in tenebris sub terra abditos a patre Centimanos, item v. 502. Cyclo- pas, non vero alios memorat, quibus consentanea habet Apollodorus 1, 1. (Conf. et lo. Diaconus) neque apparet etiam, quomodo, si illi, qui Titanes postea dicti sunt, item abstrusi penitus in terram fuerint; ea cum matre inire et perficere consilia potuerint, quae deinceps narran- tur. Vide inprimis v. 174. 189. Fatendum tamen est, si δεινότατοι primo in constructione loco ponendum sit, ob- scurius híc locutum esse poétam, inverso iusto orationis ordine. Ceterum, utro modo construas, offensionem parere non debet intellectum ἦσαν. Abest verbum similiter apud Homerum Il. A. 328. ἀμφὶ δ᾽ ᾿Αθηναῖοι μήστωρες ἀυτῆς" E. 266., ubi, mentione equorum Aeneae facta, non prae- cedente nominativo, sequitur οὕνεκ᾽ ἄριστοι "LTguv , ὅσσοι ἔασιν ὑπ’ ἠῶ τ᾽ ἠέλιόν τε, Od. E. 238. αὐτὰρ ἐν αὑτῷ Στειλειὸν περικαλλὲς sc. ἦνο nec proinde opus est, ut, ex- puncto δ᾽ ante ἤχθοντο, cum Guyeto versum hiatu conta- mines iuvandae scilicet constructionis gratia. Guyeti im- probans sententiam Muetzellius p. 95. vel alia ratione ex- plicandum locum, ut iustus orationis ordo per licentiam huic poétae non insolitam interruptus esse dicatur, vel coniectura sustentandum statuit, qualem promptam et fa- cilem esse ait, si pro ὅσσοι scribatur τόσσοι. Sed ὅσσοι tuentur non modo Codd. omnes, verum etiam Scholiastae, neque ulla excogitari causa potest, cur, si scriptum olim τόσσοι fuit, inde ὅσσοι fecerint librarii. Idem autem Vir doctus postea ad magis violentam loci medicinam recurrit, ferroque sanandum eum statuit, ut, recisis vv. 155. 156, qui casu primum e v. 138 et v. 155 huc pervenerint,

2006 COMMENTARIVS

deinde emendatricem curam perpessi sint, legatur ὅσσρι γὰρ Γαίης τε καὶ Οὐρανοῦ ἐξεγένοντο Πάντας ἀποκρύπταφκχε καὶ ἐς φάος οὐκ ἀνίεσκε, Sed praeterquam , quod sio non satis plane declaratur, patrem liberorum id fecisse, pror- sus in hac ratione non habet γὰρ, quo referatur. Esse enim, quod Heynius voluit, γὰρ hic pro principio posi- tum, haud facile mihi persuaderi patiar.

v. 156 seq. Πάντας ἀποκρύπτασκε καὶ ἐς Φάος οὐκ ἀνίεσκε Γαίης ἐν κευθμῶνι traiectio est Hesiodea pro πάντας ἀποκρύπτασκε Γαίης ἐν κευβμῶνι καὶ ἐς ᾧ. οὐκ ἀν. ita in recondito Terrae sinu abdidit, ut in lucem exire nullo modo

possent.

v. 158 sine nomine auctoris citat Etym. Gud. p. 317, 40 seq. sed corrupte.

v. 160. pro στεινομένη Seleucus, teste Scholiasta ad h. 1. scripsit ἀχνυμένη" οὐ γὰρ ἐστενοχωρεῖτό, φησιν, ἀλλὰ διὰ τοὺς κρυφβθέντας παῖδας αὐτῆς ὑπὸ τοῦ Οὐρανοῦ ἐλυπεῖτο. Correctionem improbarunt Graevius, Wolfius, Muetzellius p. 416. at, me iudice, minus recte hac de causa, quod correctione nihil opus sit, cum στεινομένῃ ipsum significare possit anzia, sollicita. Dubium quidem non est, quin se- riores poétae verbum ea significatione usurpaverint, sed hinc non efficitur, fuisse item sic antiquioribus usurpatum, neque ad Hesiodum quod attinet, vero simile fit eo, quod apud Eusebium Praep. Euang. XIII. p. 403. RSt. στεινό- μένοι αἱ Hesiodeum ex "Epy. 178. (Goettl. 179.) citatur eo sensu, cum omnes ibi Codd. habeant φθειρόμενοι. Apud Homerum quidem, ut iam post alterum Scholiastam anum- advertit Heynius, Scamander στεινόμενος νεκύεσσι (Il. 9 220.) non est dolens, sed coangustatus multitudine cadaver

IN HESIODI THEOGONIAM. 207

rum innatantium et Seleuco certe persuasum fuit, in He- siodeis ἢ. 1, στεινομένῃ non posse alio sensu, quam quo accepit, accipi, quod ipsum ad correctionem eum impulit, offensum illa rudioris mythi imagine. Mihi, ut Goettlin- gio, ferenda haec videtur. Sane, si mythum simpliciter, ut se verba habent, accipimus, mirationem facere non po- test, quod Terra tot praegrandibus liberorum corporibus, deinceps in eam abstrusis, oneratam se intus coangusta- tamque et gravatam sensit, atque hinc, ut gravati solent, ingemuit; neque, si porro mythi sensum requirimus, ab- surde sic significatus videri potest terrae status, initio rerum laborantis et gravatae, quod latitantes in ea vires exitum sibi frustra quaererent, cuius indicium saepe illa fecerit gemitu, qualis terrae motum praecedit.

v. 161 seqq. Terra, cum ferrum produxisset, ex ea fal- cem fabricavit, qua deinde liberorum eius aliquis contra patrem utens generandi facultate hunc privaret. Ad ἀδά- μᾶντος in Gl. Par. C. G. notatur, esse εἶδος σιδήρου. Fer- rum indicari satis arguit epitheton 7oAícU, solemne Ho- mericum de ferro, ut recte observavit Goettlingius. Falcem, quam po&ta hic v. 162. δρέπανον, idem infra v. 178. ἅρπην vocat. Priori nomine in hac fabula usi sunt AÁntimachus apud Plutarch. Q. R. 42. p. 2765. A. et Pausanias VII. 23, posteriore Apollod. I. VI. 3. II. IV. 1.

v. 164. verba παῖδες ἐμοὶ καὶ πατρὸς ἀτασθάλου explicat Planudes de Syntaxi p. 159, 19 seq.

v. 165. πατρός κε κακὴν x. T. A.) Putanda est haec di- cens Terra ostendisse liberis ferream falcem, quam para- verat,

208 COMMENTARIVS

v. 168 seqq. Quod ceteri Vranidae, quamvis magnis vi- ribus praediti, suscipere in se non audent, Κρόνος effectu- rum se promittit, atque adeo efficit, Si statuimus, Crono tempus significari, facile intelligimus, cur illi primae in hoc mytho partes tribuantur. Scilicet, commixtis inter se Coelo Terraque, magnae quidem vires movebantur, mul- taeque et vastae rerum existebant formae: sed erant omnia incondita, confusa, indigesta. Attamen aliquando, tempore, finem accepit hic status, diremtum est Coeli Terraeque connubium, ademta Coelo novas formas gignendi potestas; itaque constans et stabilis facies rerum esse coepit, inque res eas regnum hinc exstitit Κρόνου temporis, sive Dei tempo- re cuncta perficientis, natis tum demum etiam Ἡλίῳ ac Σελήνῃ.

v. 171. δυσωνύμου invisi nominis, abominandi, Sic ll. Z. 255. δυσώνυμοι υἷες ᾿Αχαίων Tl. M. 116. Μοῖρα δυσώνυμος. Od. T. 571. δυσώνυμος Ἦώς, de quibus agens Eustathius ad Il. p. 640. 31; 895. 40. ad Od. p. 1878. 48. ἑρμηνεύε- cÜa; censet διὰ ToU οὐκ ὀνομαστὸς παρ᾽ Ὃμήρῳ. Conf. supra v. 148. '

v. 174. ἐνέθηκε δὲ χειρὶ ἅρπην καρχαρόδοντα. "'erra falce filio tradita simul eum docuisse censenda estj quid eà fa- cere ipsum vellet. Kapx/zpódovra dentibus asperam in mo- dum serrae falcem fabricaverat, quo firmius statim impin- geretur genitalibus,

v. 176. Ἦλθε δὲ Νύκτ᾽ ἐπάγων μέγας Οὐρανός) Sensus est: Οὐρανὸς Terrae concubitum appetens ad eam venit noctu: sed hoc poétice effertur: enit Οὐρανὸς Noctem (personam intelligas) secum adducens.

Hesiodea haec respicit Eustathius in Epistola Dionysio

IN HESIODI THEOGONIAM. 209

Periegetae praemissa p. 4. Ed. Steph. p. 109. Ed. Oxon. sed perstringendi magis, quam, ut par erat, laude prosequen- di gratia.

v. 178. Verba ὁ δ᾽ ἐκ λοχεοῖο πάϊς citantur ab Schol. À. ad Il. Y. 160. p. 609., ubi traditur, esse, ut a Φωλεύω, QuAsbc, sic a λοχιεύω, λοχεὸς » lectum autem λοχέοιο fuisse a pluribus, qui per pleonasmum τοῦ & positum arbitra- rentur pro λόχοιο. Priori sententiae faventem Aristoni- cum Grammaticum λοχεοῖο cum θυρεοῖο comparasse Scholia ad h. l. testantur.

ὠρέξωτο (τῶν Οὐρωνοῦ μηδέων) χειρὶ σκαιῇ i. e. extendit se manu sinistra versus Coeli genitalia, Est ὀρέγεσθαι me- dium extendere se; ὀρέγεσθαι τινὶ τινός aliqua re vel parte corporis extendere se versus aliquid. Conf. Il. A. 307. 'Y. 99.

v. 179 citatur inde a δεξιτερῇ cum duobus sequentibus ab Etym. M. v. ἅρπη p. 148. 25. Respicit locum Plutar- chus Quaest. Rom. 42, p. 275. A., ubi in memorando usu τῆς τοῦ Κρόνου ἅρπης Mesiodo obsecutum dicit Autima- chüm. In eadem re προτέρων ἔπος memorat Apollon. Rhod. IV. 985.

v. 180. τοὺς ὄρχεις Hesiodum in Theogonia μήδεα dixisse notat, hunc versum, vel infra v. 188 respiciens, Eustathius ad Il. p. 234. 32. Extrema autem huius versus et princi- pium sequentis respicit Proclus in Commentario ad Platonis πολιτείαν p. 868. 371., inter veterum poétarum mythos memorans πατέρων ἐκτομὰς et Οὐρανοῦ τομάς.

. , v. 181. πάλιν fere idem valet, quod sequens ἐξοπίσω. Cronus resecta patris genitalia pone se abiecit in mare, quo more piacula abiici solent: sed, cum sic ferrentur supra

14

210 COMMENTARLVS

terram, stillantes inde guttas Terra omnes excepit gremio (v. 183 seqq.).

v. 183 cum duobus sequentibus citat Etym. Gud. p. 206. 43 seqq.

v. 185. γείνατ᾽ ᾿Εριννῦς) nefando scelere filii in patrem commisso consequens fuit, ut nascerentur Erinnyes. Modus autem, quo generatae dicuntur, dignum poéta commentum exhibet. Ἐριννῦς dictae ab ἐριννύειν, Arcadibus furere. Vid. Pausan. VIIL. 25. $ 4.

Quas Deas Athenienses σεμνὰς, eas Hesiodum in Theogo- nia ᾿Εριννῦς dixisse, scribit huius loci memor Pausanias I. 28. 6.

μεγάλους τε Γΐγαντας) Fuit Gigantum, ut Cyclopum, antiquissima memoria. Fuit similiter etiam Phaeacum. Itaque Cyclopes, Gigantes, Phaeaces θεοῖς ἐγγύθεν εἶναι dicuntur Od. H. 205 seqq. Ex Coeli genitalium sanguine, a Terra coniuge excepto, nati hic Gigantes perhibentur, quemadmodum, apud Apollonium Rhod. IV. 922. et lauda- tos ibi in Scholiis auctores Ácusilaum et Alcaeum, Phaea- ces. Ex Coelo et Terra Gigantes natos tradit etiam Apollo- dorus I. VI. 1., sed ex Terra et Tartaro Hyginus in praef.

Gigantum nomina et descriptionem olim in Theogonia fuisse, colligit Muetzellius p. 418 seqq. ex hisce Gregorii de illa verbis Orat. III. p. 103. D. 104. A. τοὺς Τιτᾶνας, τοὺς Véyavrac μετὰ τῶν φοβερῶν ὀνομάτων τε καὶ Tpa- γμάτων, Κοτὸς, Βριάρεως, Γύγης, ᾿Εγκέλαδος, οἱ δρακοντοπό- dec , οἱ κεραυνοφόροι θεοί x. T. λ. Sed, cum Gregorii Inter- pretes, Nonnus f. 73. p. 517. Elias Cretensis p. 888, A. Montacut. p. 153. in hoc loco explicando muti sint, illorum aetate iam intercidisse censet, quae Gregorii tempore ad- huc exstabant. Mihi oí δρωκοντοπόδες, οἱ κεραυνοφόροι θεοὶ

* IN HESIODI THEOGONIAM, 211

referri posse videntur ad illa, quae de Typhoeo et love exstant infra v. 820 seqq. , ut Typhoeum, quem anguinis capitibus terribilem poéta induxit, anguipedem etiam Gre- gorius crediderit, hoc, ut item alia in sequentibus, ex aliorum Gigantomachiis adsumens. Vid. Apollod. I. VI. pr. Κοττὸς, Βριώρεως, Γύγης nomina sunt in Theogonia adhuc, sed alibi, exstantia. "EyxéAadov, nisi per errorem memo- raverit Gregorius, ortum inde, quod eius prae ceteris cla- rum erat in Gigantomachiis nomen, adsumsisse potest ex Hesiodeis, Theogoniae subiectis, quae magis integra adhuc illius aevo supererant. Certe in Gregorii testimonio nihil est, unde efficias, ex hoc loco nomina Gigantum interci- disse. Mentio quidem Cotti et fratrum eius ab hoc loco prorsus aliena est. Enceladum autem si memoravit ex eo Gregorius, cur non alia quoque citavit inde Gigantum no- mina, quae tum pariter ibi lecta fuisse, vero simile est, qua- liaque, haud minus Qe ep habent Scholia ad h. 1, et Apollodorus I. VL, unde non magno opere versus tibi fin- gere possis huiusmodi:

Πορφυρίωνα, Μίμαντα καὶ ὄβριμον " AAxvovija , Ῥοῖτόν τ᾽ ᾿Εγκέλαδόν τε καὶ Εὔρυτον ἠδὲ Θοῶνα.

Sed equidem vel duobus tantum his versibus immissis minus concinnam puto effici periodum, divulsis longius ab se invicem Νύμφας θ᾽, ἃς Μελίας x. ἔπ. ἀπ. γαῖαν in versu 187. ab hisce Γείνωτ᾽ ᾿Εριννῦς τε xp. μέγ. τε Γίγαντας in v. 185. Quamobrem híc, ut Erinnyum et Nympharum Meliarum, ita Gigantum quoque nomina silentio praeteriisse poétam , haud temere, ut opinor, statuo.

v. 186 uncinis inclusit Goettlingius, ut additamentum alicuius rhapsodi, qui verba Homerica Il. A. 533. et X. 510. coniunxerit. At verissime Hermannus in Goettlingia-

14*

e 212 COMMENTABIVS

.

nae censura propter genus armorum, quibus instructi hic Gigantes inducuntur, versum antiquissimum et Hesiodeum habendum esse censuit. Recentior rhapsodus; Gigantes ex opinione sui temporis sibi informans, versum, si talem in- venisset, potius omissurus, quam talem ab se formatum additurus fuisset. Conf. Muetzell. p. 231.

v. 187. Νύμφας θ᾽, ἃς Μελίας x. T. A.) Videntur anti- quitus frequentissimae in Graecia fuisse μέλιωι frazini. Itaque mythico sermone robustissimos aenei seculi homines natos dixere ἐκ μελιῶν. Vid. "Epy. 145. Cum autem opi- nione veteris aevi inesse numen crederetur in arboribus, finxere Μελίως et Μελίαδως Νύμφας, ut Δρύαδας et "Agua δρύαδας. Eas autem fingi par fuit antiquissimae originis. Apud Callimachum H. in ἴον. 47. dicuntur Iovis cunabulis adfuisse Δικταῖαι Μέλιαι et H. in Del. 80 seq. memoratur aerumnarum Latonae testis αὐτόχθων Μελίῃ — ἥλικος ἀσθμαίνουσα περὶ δρυός. Harum nomina Nympharum no- vem memorat Tzetzes ad "Ep'y. 144.

Respicit versum Eustathius p. 1210. 39 seq.

v. 188 seqg. accuratius declaratur, quod v. 181 seq. modo indicatum fuerat. ἃ Crono retro iacta Coeli genitalia ἀπ’ ἡπείροιο ex continente, quae λόχον ipsi praebuerat, missa sunt in pontum, ubi ex spuma eorum prognata est Venus, Verborum ordo est Mea δ᾽, ὡς τὸ πρῶτον ἀποτμ. &d. κάββαλ᾽ — ὡς φέρετ’ ἀμ’ πέλαγος sicut iecerat, ita ferebantur.

ἤπειρος Hesiodo terra est continens, opposita insulis et mari. Vide infra v. 582. 964. "Epy. 622. Epirum vel mare Epiroticum significari, perperam primus Basileensis inter- pres credidit, quem secutis hinc tum aliis, tum Graevio recte oblocutus est iam Clericus, ut nuper Vossio in Sched.

5 ^

IN HESIODI THEOGONIAM. 213

Crit. T. II. p. 366. ἐπ’ "Hereéipoio circa , Epirum. reddenti Muetzellius p. 419.

v. 191 seqq. τῷ δ᾽ ἐνὶ κούρη ἐθρέφθη x. T. A.) Ad hune Veneris ortum passim adluserunt veteres poétae, Graecorum quidem luculentissime Nonnus Dion. I. 87. βρυχίην ' Aqppo- δίτην Οὐρανίης ὥδινεν ἀπ᾽ αὔλακος ἔγκυον ὕδωρ. Conf. Schra- der. ad Musaeum p. 327. Latinos memorat Broukhusius ad haec Tibulli I. 11. 39 seq.

Nam fuerit quicunque loquar, is sanguine natam,

| Js Fenerem e rapido sentiet esse mari.

Cultus Veneris ad Graecos venit a Phoenicibus, qui €oe- lestem Venerem, Coeli dominam, Astarten colebant. Cultus autem ille primum celebrari coeptus est in insulis Cypro et Cytheris. Vid. Herod. I. 105. Pausan. IIT. 23. Hinc in- telligitur, unde Coelesti semine prognata Venus e mari in eas primum adpulissee insulas dicatur. Apud Homerum Venus recentioris est originis, nata ex love et Dione.

v. 192. Κυθήροισι ζαθέοισιν) De multa ibi religione Ve- neris, quo pertinet epitheton, vide Pausaniam 1. c.

v. 193. ἔπλητ᾽ adpulit, accessit, a πλήμι adpropinquo. Conf. Il. O. 63. Ξ. 438.

ἔπειτα περίῤῥυτον ἵκετο Κύπρον) De Venere Cyprum ad- pellente Hymnus est inter Homericos. Eam primum Cy- prum adpulisse dicit Callimachus H. in Del. 21. magis uti- que probabiliter, si Phoeniciam religionis originem spectes: sed Hesiodus Cronum cogitasse videtur ex aliquo Graeciae loco proiicientem μήδεω, quae certe post recepla opinio fuit (vid. Pausan. VII. 23.): nec fortasse ille de propagata sensim Veueris religione traditionem accurate: perceptam habuit.

214 | COMMENTARIVS

v. 194 seq. Nata Venere omnia magis ad venustatem el amorem se componunt: qua incedit, vernat terra, ut apud Homerum 1], X. 341. in Iovis et Iunonis concubitu. (Conf. Lucretius I. 7.) Illa autem, Amore et Cupidine (Ἱμέρῳ) co- mitata, Deorum ad coetum se confert (v. 201 seq.), quorum hinc deinceps ameres et coniugia narrantur.

v. 197. κικλήσκουσι θεοί τε καὶ ἀνέρες, alias saepe diversi in tribuendis nominibus. Vid. Il. A. 403. B. 813. Ξ. 291. Od. K. 305.

οὕνεκ᾽ ἐν ἀφρῷ θρέφθη) haec respiciens Plato in Cratylo p. 406. dicit: περὶ ᾿Αφροδίτης οὐκ ἄξιον ᾿Ησιόδῳ ἀντιλέγειν ἀλλὰ ξυγχωρεῖν, ὅτι διὰ τὴν τοῦ ἀφροῦ (ἐκ τοῦ ἀφροῦ 1) γένεσιν ᾿Αφροδίτη ἐκλήθη" nec dubium est, quin eadem, quamvis Hesiodum non memorantes, respiciant etiam Ovid. Met. IV. 536 seq. Fast. IV. 61 seq. Nonnus ad Gregor. f. 68. p. 520. D. Macrobius 1. Saturn. 8 et 12. Serv. ad Aen. V. 81. Isidorus Orig. VIIL c. 11. $ 19. Ed. Matrit. quorum tamen posteriores "Adpodírwy ἀπὸ τοῦ ἀφροῦ di- ctam volunt alia ratione, qualem secuti quoque Diogenes Apolloniates apud Clementem Alex. Paedag. I. 6. p. 126. et Cornutus c. 24, p. 197.

Verba ex h. v. τὴν ᾿Αφροδίτην cum versibus 196—198 et 200, ut Hesiodi, citantur apud Etym. M. p. 179. 4. ubi agitur de origine nominis ᾿ΑΦροδίτη, sed absunt hi versus a libro Gudiano p. 97., quamvis ibi copiosior sit reliqua de nomine disputatio. Absunt item a Parisino Bekkeri, cuius vide adnotationem ad Etym. M. p. 777.

v. 196 abiudicandum Hesiodo recte censuisse mihi vide tur Wolfius, tum, quod eo reiecto melius procedunt haecce: τὴν δ᾽ ᾿Αφροδίτην κικλήσκουσι θεοί τε καὶ ἀνέρες, tum, quod ἀφρογενὴς, ἀφρογένεια magis ob Hesiodeum mythum fvr-

IN HESIODI THEOGONIAM. 215

mata atque hinc recentiorum usu frequentata. vocabula, quam Hesiodea esse, vero simile ducendum est, cum certe Homerus illa ignoraverit. Vide copiose et accurate de his disputantem Muetzellium p. 425.

Exstat versus apud Etym. M. l. c. Sed citati illic, ut Hesiodi, versus cum a Gudiano absint, est, ut illos a re- centioribus additos putemus, At vero mihi cum Thierschio Gr. Gr. $ 181. 1. convenit, apud Clementem Alex. Coh. ad Gentes p. 13. nomina Veneris, ἀφρογενὴς9 Κυπρογενὴς ex Hesiodi, quo Clemens utebatur, exemplo ducta esse, cum mox ab illo subiiciatur, τὴν Φιλομηδέα dictam Vene- rem, ὅτι μηδέων é£eQa Uy itaque emblema habendum esse Clementis aevo antiquius. Nolim tamen cum Goettlingio dicere, additamentum esse rhapsodi antiquissimi, quamvis fortasse referri possit ad eam aetatem, qua composita ple- raque Orphica fuerunt. Certe ἀφρογενὴς θεὰ memoratur etiam in Orphico Hymno I. 11.

Scholia ad Hesiodum auctoritatem versui addere non pos- sunt. Nam, quae in illis ad ἀφρογένειων adscripta sunt, perperam ibi sunt adscripta, cum tantum faciant ad nomen ' Adppodíry illustirandum.

v. 198. Verba ab ἀτὰρ ad finem versus, ut Hesiodea, cilat Orion Etym. p. 79 fin. 80 pr. postrema ὅτι προσές- κυρσε Κυθήροις Suidas v. Κυθέρεια, Photius in Lex. p. 184. 8.; sine diserta poétae mentione Scholia B. D. ad Il. E. 422. Hesychius T. IL. p. 369. Etym. M. p. 546. 48. Etym. Gud. p. 351 fin.

Ad προσέκυρσε Gl. Par. C. παρήγγισε. Ab Eustathio, ad Dionys. Perieg. v. 498. mythum hunc Hesiodeum memoó- rante, exponitur προσεπέλασε, Conf. idem ad ll. p. 650. 45. py. 1024. 49 seq.

Hesiodo Κυθέρειαν dictam ἀπὸ τῆς Κυθήρων πόλεως refert

216 COMMENTARIVS

etiam Etym. M. p. 543. 43 seq. Similia habet Phavorinus p. 1122. 22 seq. secutique hanc etymologiam Festus v. Cytherea et Moschopulus περὶ Xx. p. 4. Ed. Steph., cui sane haud praeferenda est altera memoratorum supra Gram- niaticorum, Orionis, aliorumque Hesiodo obloquentium , qua repetendum a κεύβω sit Κυθέρεια. Cytheris eximie cul- tam Venerem, quis nescit?

vv. 199. 200 item glossatoribus adscripsit Wolfius, quem sequor. Posteriorem tamen haud dubie agnovit Clemens l. c, priorem agnovisse videri potest. Vtrumque, ut He- siodi, memorant Scholia ad Il. E. 422. et Etym. Gud. p. 955. 10. Abest v. 199 ab Etym. M. p. 179. 6. Sed idem cum diserta poétae mentione citatur ibid. p. 546. 20.

v. 199. ὅτ, γέντο πολυκλύστῳ ἐνὶ Κύπρῳ) γέντο quamvis apud Homerum Il. O. 43. N. 25. 241. X. 476 seq. semper positum sit accipiendi, vel sumendi notione, ut parum no- bis satisfaciat Apollonius in Lex. tradens, esse per syncopen illud positum pro ἐγένετο (Vid. Heyn. ad Il. O. 43.), tamen dubium non est, quin apud alios poétas in γέντο; Éyevro talis agnoscenda sit syncope. In versu quidem infra 705. τόσσος δοῦπος Pyevro θεῶν Epidi ξυνιόντων manifesto positum est ἔγεντο pro ἐγένετο exstitit, ortus est: quem versum si cum nonnullis haud satis auctoritatis habere .dicas, at non erit, ut similiter suspecta habeas exstantia alibi exempla apud minus quidem antiquos poétas, sed qui tamen anti- quitatis usum secuti esse videantur. ἔγεντο hoc Doricae Dialecti esse vult Gregor. Corinth. p. 203., exemplum ex Theocrito citans, cui Koenius alia in adnotatione addidit. Conf. et Moschus Id. III. 29. Sed similiter usurpavit quo- que Apollon. Rhod. I. 1141. IV. 1421. Itaque etiam h. 1. γέντο positum esse possit pro &yfvero. Αἱ vero primum

IN HESIODI THEOGONIAM. 217

variant in lectione Codices; deinde, quod gravissimum est, Venerem in mari natam primum Cythera, hinc Cyprum adpulise, cum Hesiodus dixerit, nullo niodo illam paulo post idem £& Κύπρῳ γένεσθαι et hinc Κυπρογενῆ vocatam dicere potuit. Itaque etiam hoc videntes quidam pro ἐνὶ Κύπρῳ h. 1. iam antiquitus scripserunt ἐνὶ πόντῳ : sed non viderunt illi, sic absurdam fieri etymologiam, nisi simul in principio versus nomen llovroytv4 in alterius locum no- minis succedat. Legendum Hermannus proponens Κύπρις δ᾽ ὅττι γένοιτο 7. &. K. verbum, ni fallor, accepit, haud nascendi, sed veniendi, accedendi significatione.

v. 200 agnoscunt, praeter Auctores supra laudatos, Etym. Gud. p. 553. 20. Eustathius ad Il. 439. 35. p. 558. 15. p. 650. 44. Schol. D. ad Il. I. 424, Tricha et Elias libro de metris p. 73 et 83; Moschopulus περὶ Exs2. p. 121 et 130. Indignum Hesiodo, ut.superiorem, censuerunt Lenne- pius Animadv. ad Coluthum p. 94. Wolfius, alii, maxime hoc urgentes, quod alias semper φιλομειδὴς ᾿ΑφΦροδίτη dicitur, ut in hoc ipso carmine v. 969; quibus tamen ob- licias €, & , 4' antiquitus vix diversa fuisse et Boeotis ma- xime frequenter usurpatum fuisse & pro ἡ et contra. Vid. Choeroboscus apud Bekker. Anecd. p. 1368. Hort. Adonid. p. 209. Etym. M. p. 410. 5. p. 602. 35. itaque in Φιλο- μειδὴς οἱ Φιλομηδὴς argutandi, praesertim homini Boeoto, fuisse locum. Sed, cum totus locus malam glossatorum operam clare prodat, iisdem tribuendus mihi quoque vide- tur hic versus, quem item, ut superiores 196 et 199, suspe- ctum etiam facit Codicum in lectione varietas.

y. 207 seqq. Οὐρανὸς unius liberorum Tirafyoyroe manuni extendentis (supra v. 178) facinus omnium consilio perpe- iratum statuens, hinc omnes adpellavit "Trr&vec.

218 COMMENTARIVS

Dicit Pausanias VIII. 37., Homerum primum (hunc enim ille antiquiorem habuit Hesiodo) carmine Titanes celebrasse, qui sic dictos θεοὺς ὑποταρταρίους prodiderit Il. E. 279. Conf. et H. in Ap. 334 seqq. ubi ex Coelo, Terra, Tita- nibus nati Dii atque homines dicuntur. ᾿

Versus 207—210 spurios censuit Wolfius, ineptam ratus etymologiam, inepteque inferri illam post longiorem de Venere, ἃ Titanibus alienam, digressionem. »Tum, inquit, »unus tantum eorum Cronus impietatis erga patrem reus »agi poterat, non ceteri item filii supra memorati v. 133 »seq. qui tantum abest, ut et ipsi sceleris conscii fuerint, »ut maximo horrore animi orationem matris exceperint »v. 167." "Verum enim vero ad hoc quod attinet, qui v. 167. Titanes occupasse dicitur δέος, metus fuit aggre- diendi rem, non horror aversantium facinus, cuius haud dubie conscii fuerunt omnes, uno, si Apollodorum audias I. 1. 4, non probante id Oceano. Etymologia autem, quamvis inepta, nullo iure hic haberi potest iudicium voleéíac, cum in talia poétas veteres et in primis Hesiodum proclives fuisse vera sit observatio Eustathii ad I]. p. 650. 39 seq.: et erat appellatio Titanum eiusmodi, ut Hesiodo necessarium vi- deri posset, eius aliquam tradere originem, praesertim ut adpareret, qui memorarentur infra Titanes, Cronum esse et fratres; nec potuit illa adpellationis causa tradi nisi hoc loco, post absolutam de Venere, ex abscissis Coeli genitalibus nata, narrationem.

Respiciunt hanc nominis Titanum etymologiam Eustath. p. 712. 24; 849. 45. (priori loco cum diserta Hesiodi men- tione); Etym. M. p. 760. 41. Etym. Gud. p. 530. 33 seq. Conf. Phavorinus p. 1760. 20. 21. 59 seqq.

v. 209 τιταίγοντως Hesychius exponit τιμωρίαν λωμβάνοντας, quam explicationem habet etiam Scholiorum alterum ad

IN HESIODI THEOGONIAM. 219

h. v. secuti id L. Barlaeus, Graevius, alii, vertendo poenas sumentes. Contra Schol. Trinc. ad v. 207. dictos vult Τιτᾶνας ἀπὸ ToU μέλλειν αὐτοὺς τιμωρίαν τίνειν, quae sen- tentia fuit etiam Plutarchi de Carnium Esu L. 1. fin. p. 996. C. Sequitur in eodem Scholio ἢ ἀπὸ τοῦ τιταίνειν τὴν Ψυχὴν ἑαυτῶν, à ἐστι βλάπτειν. Τιτᾶνες γὰρ. οἱ ἄδικοι καὶ βλαβεροί. Secundum quae ferme Mombritius intentos ad pessima reddidit, Basileensis Interpres et hinc alii nocentes, at Krebsius festinantes, qui tamen dubitat de veriore inter-' pretatione e v. 178 petenda. Petiit inde non dubitans Guyetus, exstatque illa iam apud Eustathium, Etym. M. et Gudianum ll. cc. Cognata sunt τέως réívw, tendo, τάω, τιτάω, τιταίνω, cuius postremi verbi significatio dubia esse nequit conferentibus Homeri Il. B. 390. O. 266. A. 370. M. 59. N. 534. 704. Y. 403. Hesiodi Sc. 229. Ceterum vera nominis T/rày etymologia nos latet.

v. 210. τοῖο δ᾽ ἔπειτα τίσιν μετόπισθεν ἔσεσθαι) Titani- bus in Tartarum detrusis ab Iove, infra v. 728 seqq.

vv. 211—232 alius esse rhapsodi arbitratus est Thier- schius de Hesiodo p. 24. Sed ab Hesiodo memorari hic debuit Noctis progenies secundum ordinem, quem sibi ipse praescripserat supra, versibus 106 seq.' Neque offensionem facere debet, quod disiunctim Noctis proles memoratur, pri- mum v. 124 seq. deinde hoc loco. Nam prioribus, ex Erebo conceptis, liberis Aetheri ac Diei, locus iam dandus fuit in Cosmogonia, quos autem Nox sola ex se genuisse dicitur, hi, quorum plerisque non nisi inter homines iam natos locus esse potuit, omnino serius erant memorandi,

Noctis progeniem Apollodorus omisit, Apud Hyginum in Praef. p. 7. densa memoratur et in hac Fatum, Mors, Lethum, Somnus, Somnia, Petulantia, Miseria, Hesperides,

220 COMMENTARIVS

Parcae tres (i. e. Clotho, Lachesis, Atropos,) Nemesis, Ami- citia, Senectus, Discordia, sed quos omnes liberos item ex Erebo Nox susceperit. Similem liberorum Noctis et Erebi recensum habet Cicero de N. D. III. 17.

In vv. 212. 213 manus interpolatrix visa Heynio in Ep. ad Wolfium, qui, vellem, iudicii causas addidisset. "Ver- sum quidem 212 ab Hesiodo profectum arguunt versus in- fra 758 seq. Super versu 213 scrupulum iniicere potest , quod aliter tradidere Cicero et Hyginus, at non eum tamen, utideo poétae versum abiudicandum censeamus. Nam quid, si alium illi secuti sunt auctorem? Sunt sane apud illos locis citatis etiam alia ab Hesiodeis h. 1. diversa. Mihi au- tem, vel si absit hic versus, vero simile haud videtur, ha- bitum horum quoque liberorum patrem Erebum ab Hesiodo, cuius in y. 214. δεύτερον post versus 211 seq. satis indicet, eum huius sobolis a Nocte procreationem seiunctam sibi informasse ab illa supra v. 124 seq. memorata. Ágnoscunt versum pariter Scholia et omnes Scripti. Profectum ab Hesiodo statuit Hermannus in Censura Goettlingianae, se tantum offendere testatus ad illum, nulla copula cum ante- cedente connexum , quamobrem de alia recensione cogitan- dum putat, quae versum 212 ignorans sic habuerit: Νὺξ δ᾽ αὖτε στυγερόν τε Μόρον x. K. μ. Οὔτινι κοιμηθεῖσα x. T. À. vel versus 220 et 221 fuisse post v. 218 et ante hunc alium, in quo Erinnyes tanquam Noctis filiae memoraban- tur, quem διωσκευαστὴς expunxerit ob supra receptam al- terius recensionis traditionem.

v. 211—225. Mythico sermone dicta sunt Nocte edita, primo, quibus Nox ortum et occasionem dat, Somnus, Somnia, Φιλότης s. concubitus (v. 212. 224.), deinde, quae res noctis instar habent, sive, quod lucem demunt , ut va- riae mortis species (v. 211. 212.), sive, quod perniciosae et

IN HESIODI THEOGONIAM. 221

tristes sunt, ut Μοῖραι et. Κῆρες i. e. Fata Poenaeque (v. 217 . seqq.), Momus, 'O£cuc i. e. ex aerumna lamentatio, Neme- sis, Eris (v. 223. 225.), seu, quod obscurae occultaeque sunt, ut Fraus (v. 224.), denique Hesperides, Nymphae vespertinae, ad occasum in Noctis ditione habitantes. Poéta autem: nu- merosam hauc Noctis sobolem recensuit nullo classium or- dine servato, quamquam apte iunxit Mópov, Kijpz, Θάνατον, apteque proxime post hunc Ὕπνον et φῦλον ὈΟνείρων posuit. Infra v. 756. et Il. E. 231. dicitur “Ὕπνος κασίγνητος Θα- γάτοιο, atque inde apud Virgilium Aen. VL. 278. consan- guineus Letho sopor.

v. 213. κοιμηθεῖσα accipiendum κατακλιθεῖσα., vel, qua significatione positum est εὐνηθεῖσα ΤῊ. 133. 380. 634. Sc. 6. Conf. VV. DD. ad Hesychium v. κχοιμηθέντι..

v. 214. δεύτερον αὖ Μῶμον) secundo partu (post Mópov et ceteros vv. 211 seq. memoratos) peperit Μῶμον, repre- hensionis Deum, seu natam ex invidia 6alumniam, persona indutam. Conf. Callim. H. in Ap. v. ult. ibique Spanh. Est Μῶμος Ciceroni Invidentia, Hygino, ut videtur, Pe- tulantia.

v. 215 seqq. Pleniorem olim hunc locum fuisse et tum Hesperidum nomina, tum Herculis illarum mala furati mentionem habuisse, Muetzellius p. 430 seqq. ex Servio ad Aen. IV. 484. et Schol. Cantabr. ad h. l. colligit, atque ex Servio quidem effici vult, versum excidisse huiusmodi:

Αἴγλην, Ἑσπερίην καὶ ἀγακλειτὴν ᾿Αρέθουσαν. Sed Hesperusam vocat Servius; itaque potius fuerit, iudice etiam Goettlingio:

Αἴγλην, "Eavepéeraay, ἰδὲ κλειτὴν ᾿Αρέθουσαν.

222 COMMENTARIVS

cui versui tamen interponendo locus non est. Mentionem autem Herculis mihi videtur Scholiastes huc aliunde temere invexisse. Certe μέλουσι manentia adhuc apud Hesperides mala indicat, quod videns Muetzellius (p. 433.) versum 216 coniicit sic antiquitus fuisse propagatum:

'Χρύσεα καλὰ μέμηλε, TÁÜ Ἡρακλέης ἐτρύγησεν,

oblitus primam in τρυγάω longam esse. At vero infra quoque v. 335. de Dracone, horti Hesperidum custode, dicitur παγχρύσεω μῆλα φυλάσσει et quis pro certo dicat, Vete- rum opinione, sic ab Hercule ablata fuisse mala, ut in horto nulla curae Hesperidum relinquerentur? Quis, non postea in ablatorum locum alia in arboribus, aureum illum fructum ferentibus, succrevisse? Ipsa adeo ablata postmodo ad Hesperidas rediisse quidam auctores fuerunt. Vid. Apol- lod. II. V. 11 fin. Quis denique illum de ablatis ab Hercule Hesperidum malis mythum ab Hesiodo tractatum fuisse yn certo adseverare audeat?

v. 215. περὴν κλυτοῦ ᾿Ωκεανοῖο) tay aríg πρὸς νυκτὸς 9 ut additur v. 275. unde Ἑσπέριδες dictae. Pherecydes, ut ex Scholiis ad Apollon. Rhod. IV. 1396. discimus , sedem iis tribuit ἐν τῷ ᾿Ωκεανῷ, aliqua in insula Oceani, sed ἐν

Ὑπερβορείοις.

vv. 215. 216. μήλω χρύσεα καλὰ fuere, qui de ovibus acciperent, ut Diod. Sic. IV. 27. Varro de R. R. II. 1. 6. Palaeph. de Incred. 19. Plerique tamen poma interpretati sünt, quo ducunt etiam memorati passim horti Hesperidum. Conf. Pherecydes apud Eratosth. c. 3. Itaque χωρπὸν v. 216. ipsa haec μῆλα intelligas. Diodoro 1. c. Hesperides sunt Atlantis filiae, Aliorum variationes vel errores notat Heynius Observ. ad Apollod. II. V. 11. p. 170.

IN HESIODI THEOGONIAM. 223

v. 217 et duo sequentes profectos esse ab Hesiodo, inter- polatori autem deberi versus 904—900, statuit Ruhnkenius Ep. Crit. 1. p. 91. "Visa etiam Heynio ad Apollod. I. III. 1. mythologia ἢ. l. tradita antiquior, adeoque Hesiodo di- gnior, quod iudicium eius, ut prior Apollodori editio anno 1782 facta, ita altera habet anno 1803 vulgata. Attamen paulo post priorem editionem factam ipse aliter senserat. Namque in Ep. ad Wolfium, anno 1784 scripta, dubitare se ait, an vv. 217—219 ab Hesiodo profecti sint, quod praecesserat Μόρος et Kóp, versu 217 subiiciuntur Mojpau et Κῆρες serioris ingenii foetus et Μοῖραι memorantur infra v. 904 ex love natae, ut adeo, inquit, nunc illos versus relinqui malim, quam eos, qui hic inserti sunt, ubi illud nunc referendum est ad sententiam antea ab ipso ad Apol- lodorum proditam. Haec autem sententia cum etiam in altera Apollodori editione exstet, adparet, Heynium postea ad illam rediisse, quamvis manente ei, ut ibi fassus est, scrupulo ob memorata vix diversa in v. 211. et v. 217. nu-

. mina. Sed in Scuto quoque v. 156. ὀλοὴ Kip, deinde v. 248 seq. plures Κῆρες memorantur; ut similiter apud alios diversi Pan et Panes, Cupido et Cupidines. Tum haud dubie diversi sunt Mópoc et Moipz. Pro retinenda autem Moípwy h. 1. mentione facit etiam, quod apud Ciceronem l. c. Aetheris ac Diei sorores, itaque Noctis filiae, memoran- tur Parcae, ac similiter apud Hyginum, sequente apud utrumque mentione Hesperidum, quae híc praecedit. Nu- κτὸς Φίλα τέκνα μελαίνης dictae quoque Moipa; in Orph. Hymn. LVIIL et LIX. Contra fatendum est ex Apollo- doro l. c. lovis et Themidis filias edente Parcas, Theogo- niae versibus 903 et seqq. praesidium accedere. Eos autem servandi, neque tamen ideo ἢ. 1. versus 217 et quinque se- quentes expungendi uma ratio haec est, ut dicas v. 217. Moípac significari ab lovis et Themidis filiabus diversas;

224 COMMENTARIVS

fecisse autem idem iis tributum nomen Μοίρων, ut easdem significari aliquis putaret, qui propterea versus 218 et 219 e versibus 904 et 905 conflatos addiderit. Apud Stobaeum quidem Ecl. Phys. I. IV. 38. p. 124. Ed. Heeren, iis omissis versibus, exstant 217. 220—222. sed habet idem I. VI. 5. p. 168. versus 217. 218. 219. In his autem versibus offen- sionem etiam hoc facit, quod, cum versu 117. verba καὶ Μοίρας καὶ Κήρας diversas memorari Deas indicent, nomina Clotho, Lachesis, Atropos ad proxime ante memoratas Kipac referenda videantur, ommi tamen antiquitate ea no- mina Parcis tribuente, sicut etiam in Scuto diversae ab se invicem memorantur, primum v. 249 Kec, deinde v. 288 seq. Clotho, Lachesis, Atropos. Equidem igitur vv. 218. 219 expulsos hinc malim, quibus reiectis haud minus bene cohaerentes versus 217. 220—222 hoc etiam mihi commen- dari videntur, quod circa Κήἥρως traditionem habent non vulgarem, neque eiusmodi, ut eam recentioris aevi aliquis invexerit. Qui tria Parcarum nomina habet, Hyginus 1. c. iam versus 218 et 219 in suo Hesiodi exemplo legisse videri: potest.

v. 217. γηλεοποίνους) similes apud Aeschylum formae sunt ὠκύποινος, ὑστερόποινος. Conf. Blomfield. ad Septem contra Theb. 740.

v. 218. Parcarum ex Hesiodo nomina citat Schol. Pindar. Ol. VII. 118. Sed dubium, utrum hinc, an e versu infra 905 petita.

Ad αἵτε βροτοῖσι Γεινομένοισι x. T. À. respexisse videri potest Lucianus in Iove Confut. c. 1.

v. 220 et duo sequentes a rhapsodis insertos, nullum se dubitare scripsit Heynius in Ep. ad Wolfium. Antea in

IN -HESIODI. THEOGONIAN. ἢ 225

Commentat. Gótting. T. II. p. 141. statuerat, vel excidisse versum, quo IIoyal nominabantur, vel fr! ἀνδρῶν x. T. A. a Parcis seiungenda et accipienda, tum eae (sc. Poenae), quae cet. 1. H. Vossius, reddens: Auch die Pónen gebar sie , die grausam strafende Keren, incertum est, utrum Μοίρας ea significatione acceperit, an pro nomine illo Ποινὰς reposi- tum in v. 217 voluerit. Mihi ipsa haec Poenarum notio - inesse videtur in epitheto γηλεοποίνους» et Κῆρας poéta tales sibi Deas informasse, quales serioris aevi homines Ποινὰς dixerunt. Sic Laii caesi vindictam persequi dicuntur Κῆρες ἀπλακητοὶ apud Sophoclem Oed. Tyr. v. 472. Ed. Brunck. ac similiter Oresten caesa matre persequi δειναὶ Κῆρες; κυ- νώπιδες θεαὶ apud Euripidem Electr. v. 1253. Ed. Matth. Μοίρας impia facta aversantes novit etiam Pindarus Pyth. IV. 258 seqq.

Vocabulo πώραιβασίας usum Hesiodum testatur Eustathi- us ad Il. p. 302. 19. 20.

v. 223. Τίκτε δὲ καὶ Νέμεσιν) Vltrix haec iniuriarum et superbiae Dea.culta fuit maxime Rhamnunte Atticae, ubi quidam eam Oceani filiam faciebant, teste Pausania I. 33. Tradit idem VII. 20. fuisse eius templum etiam Patris.

Noctis filiam Nemesin habuit etiam Hyginus 1. c.: neque aliter Smyrnaei, teste Pausania VII. V. 3.

. v. 224 insititium habuerunt Ruhnkenius, Heynius, Wol-

fius. Iam Guyetus, φιλότητα non ferens, pro eo δολότητα repositum volebat, quod ne Graecum quidem est. Ad Φι- λότητα maxime offendit etiam Wolfius. Sed apud Cicero- nem quoque l. c. inter Noctis liberos memoratur 4fmor, apud Hyginum J4micitia , sicut híc A4micitiam reddidere In- terpretum plerique. At recte L. Barlaeus τὰ ἀφροδίσια interpretatus est, quo significatu iam Scholiasta etiam acce-

15

226 COMMENTARIVS

perat, idem adiunctum ᾿Απάτην ad meretricias fraudes referens, quem: secutus est Clericus. Sed nihil obstat, quo minus 'ATáT4 latius de omni fraude accipiatur. Apud Ciceronem in saepe laudata recensione fraus exstat; non item apud Hyginum.

v. 225. Ἔριν καρτερόβυμον i. e. contentionem pertinacem, sed in malis serendis: namque meliorem "Epi, de qua vide "Epy. 17 seqq. nondum híc agnoverat Hesiodus.

Est apud Hyginum 1. c. Contentio recte repositum a Munc- kero pro Centinentia.

v. 226 seqq. Ex Eride numerosa malorum soboles exstitit. Memorat poéta Πόνον ἀλγινόεντα, molestiae plenum Laborem; | cuius personam ab Hesiodo mutuatus videri potest Virgilius, ubi illi cum Fame (Λημῷ) et aliis aeque tristibus sedem tribuit in Orci vestibulo, Aen. VI. 213 seqq.; Λήθην, perni- ciosam Oblivionem beneficiorum, officiorum, legum; Διμὸν Famem, cum, converso ad lites populo, vel neglecta squal- lent arva, vel et culta vastantur; hinc "AAyea δακρυόεντα lacrymabiles Dolores v. 226 seq.; deinceps, ὝὙσμίνας x. T. À. Proelia et ex proeliis Caedes; in foro Neíxez Iurgia et 'Αμφι- λογίας Disceptationes, non sine Mendaciis ac Πιγοιασαπάο, cuius violata religio gravem exigit a periuris poenani v. 229. 231 seq. denique Aucvouí4 perturbatum civitatis statum , cum ius et fas negliguntur, et huic necessarió coniunctam "Ἄτην Noxam. In v. 228 res easdem Ὑσμίνας et Máx ae, Φόνους οἱ ᾿Ανδροκτασίας, diversis nominibus significatas, poé- ta, ut diversas personas, indüxit, quemadmodum supra Μόρον et Θάνατον. Quae Δυσνομίη h. 1., eadem apud Hom. Od. P. 487. est ὕβρις, opposita εὐνομίῃ dicta Hygino in Praef. Superbia. "A15; (v. 230) apud Homerum Il. T. 91. Iovis est filia et ab hoc Deo procedens vindicta ὕβρεως. "Opxov (v. 231.)

IN HESIODI THEOGONIAM. 227

intellige Iurisiurandi religionem , persona Dei indutam, ut "Epy. 219. 804. inque egregiis Pythiae versibus apud Herod. VI. 86. et in Aureis Carminibus v. 2. ad quem Hierocles videndus.

ἄλγεα δακρυόεντα dictio fuit adamata Orphicis. Vid. Lobeck in Aglaoph. p. 438 seqq.

v. 228 vix differt ab Homerico Od. A. 611. de quo versu Gellius egit XIII. 24. Hygino 1. c. pro memoratis híc plu- ribus una in recensum venit Pugna. :

v. 231 seq. ut Hesiodi citant Schol. Pindari ad Nem. XI. 30. Stobaeus Serm. XXVIII. p. 196.

vv. 233—239. Res sunt contiguae Pontus et Terra; ita- que probabiliter in 'Theogonia coniuges feruntur v. 233. 238. Ex hoc coniugio nati memorantur liberi, patrem praecipue natura sua referentes, Nereus, Thaumas, Phorcys, Ceto, Eurybia. Conf. Apollod. I. II. 6. Initium fit ἃ ma- ximo natu Nereo, quem post memorata proxime periuria et sata ex Eride Mendacia videri poéta potest de indu- stria statim ἀψευδέα καὶ ἀληθέα prodidisse. In Nereo ma- ris notionem subesse vulgo Veteres putarunt. Πυθμὴν πόν- TOV, γαίης πέρας dicitur in H. Orph. in Ner. 4. Est Cor- nuto c. 23. Νηρεὺς ἡ θάλασσα s. quod in ponto fluidum est, Nomen enim repetit a γεῖσθαι. Conf. Euripides Iph. in Aul. 937. Ed. Matth. Νήρεια τέκνα pisces vocat Comicus apud Athen. VIII. p. 343. B. Α Latinis poétis ponitur adeo pro mari Nereus. Vid. Tibull. IV. 1. 58. Ovid. I. Met. 187. II. Am. XI. 39. imo fundo aequora tridente, ut Neptu- nus, ciens, inducitur a Virgilio IT. Aen. 418 seq., firmant- que praedictae opinionis velustatem ipsa apud Hesiodum Nerei filiarum nomina. Ceterum Hesiodus, tametsi ipse

15*

228 COMMENTARIVS

quoque haud dubie maris Deum esse Nereum putavit, eum tamen a Ponto diversum esse voluit, nec tam physicum illad in Nereo, quam, quae ferrentur, virtutes eius, tri- butamque ei senis appellationem spectavit. Quod v. 234. dicit, καλέουσι γέροντα vulgo receptum huius adpellationis usum arguit. Gytheatas Laconas marinum aliquem Deum, ipsis γέροντα dictum et Nerea habitum, coluisse auctor est Pausanias III. 22. Memorat etiam Homerus Il. X. 38. 141. patrem Neréidum γέρονθ᾽ ἅλιον, sed non addito Nerei no- mine. Itaque Schol. Vict. ad Il. X. 38. p. 488. Bekk. er- rasse statuit Hesiodum , qui Nereum sibi confingendum du- xerit, ut adpareret, unde dictae Nereides; γέρονθ᾽ ἅλιον "autem apud Homerum intelligendum non Nereum putat, sed vel Proteum vel Phorcyn. Sed suadere videtur analogia, ut Νηρηΐδας , quarum certe mentio apud Homerum exstat (Il. Z. 38. 49. 52.), dictas censeamus a patre Nereo, ut di- serte Νηρῆος θυγάτηρ Θέτις dicitur H. in Ap. v. 319. Quaestio autem restat, unde dictus Νηρεύς. Α vá&w, véw unde vaphc, γερὸς, γηρὸς i. e. ὑγρὸς repetendum nomen duxit Salmasius ad Trebellium Poll. (Hist. Aug. T. II. p. 303.) ut iam Schol. Vict. ad. Hom. 1. c. a. γέω Νηρηΐδες. Conf, Etym. M. p. 507. 43. p. 604. 40. Cornutus l.c. At '" Hermannus de Mythol. Gr. ant. (Opusc. II. p. 178.) Nypéa inter- pretatur JVefluum i. e. fundum, sic ducto nomine a v4 ne- gante et fév. Ab hoc verbo illud repetiisse videri potest etiam Sgholiasta ad h. l., Nxpéa exponens τὴν feci, sed qui igitur »4 ἐπιτατικὸν habuerit. Equidem Salmasium sequi malo. Ceterum nescio, an possit item repetendum videri nomen, ac fortasse repetendum poétae visum sit a νη ἐπιτατικῷ et ἐρέω, ut 511 Νηρεὺς veraz.

Ad ἀψευδέα καὶ ἀληθέα h. 1. item ad versus infra 240 —242. et 264. respexit Aelianus Hist, Anim. XIV. 28.

IN HESIODI THEOGONIAM. 229

v. 234 seq. αὐτὰρ καλέουσι γέροντα sed senem vocant (non, quia πρεσβύτατος παίδων, verum) quia νημερτής τε xal Wri0c. Hanc poétae mentem non adsecutus, Wernick. ad Tryphiod. p. 30. pro αὐτὰρ malebat ὃν δὴ.

γέροντα Nerea ex hoc, ut videtur, loco memorat Eusta- thius ad Il. p. 116. med. ad Od. p. 1428. 53. qui sic dictuní vult a canescentibus in mari spumis, ut l'ezíac. Alios etiam maris Deos hinc γέροντας dictos (Proteum et Phorcyn apud Hom. Od. A. 385. N. 96.) opinatur Servius ad Georg. IV. 403. Conf. et Cornutus l. c. Sed videntur etiam antiquitus fuisse, qui in Nereo causam adpellationis eius hinc repete- rent, quod haberetur, ut in Pseudo Orphei Argon. 328. di- citur, Deorum maris omnium πρέσβιστος , ut in H. Orphico cit. ἀρχὴ ἁπάντων, qua ratione scilicet Homerus Il. E. 201. "Qxeayby θεῶν γένεσιν καὶ μητέρα Τηθύν, Thales autem aquam dixit omnium rerum esse principium. Sic Nereus fuerit alio nomine dictus Πρωτεὺς. primus omnium. Conf. H. Orphic. in Proteum. Contraria est Hesiodeae sententia, prodita ab Heynio ad Il. Σ. 39., tractum esse ab ipsa hac notione senis, ut vulgo non modo iustus ac verax, sed et futuri prudens haberetur Nereus. At vero etiam Nerei fi- liae memorantur v. 261seq. iisdem praeditae virtutibus, et pariter justi verique et fatidici ab Homero et aliis indu- cuntur Oceanus, Proteus, Glaucus, maris Dii. Mare etiam scelerum ac perfidiae poenas exigere vulgo creditum, Ita- que cum maris notione coniuncta fuisse videtur illa iusti- tiae aliarumque virtutum notio. Fortasse, ut Ceres dicta est θεσιμοφόρος, quod cum agricultura simul leges natae, ita maris Dii habiti sunt mites, iusti, prudentes, quod in rudem adhuc Graeciam per mare melioris vitae instituta iuraque venerant. Porro, cum iis, qui mare navigando pi- scandoque exercent, propria esse soleat prudenlia, saepe etiam ilJa rerum futurarum, tempestatum puta ac ventorum

*

230 COMMENTARIYS

praescia, vero simile videri potest, haec ab hominibus ad Deos marinos transtulisse vulgus.

v. 297. Θαύμαντα μέγαν) Sub huius Dei persona latere miranda Naturae phaenomena, illa in primis, quorum fre- quentior in mari inter navigandum observatio est, tum nomen ipsum declarat, tum, quod Thaumas infra, v. 265 seqq. genuisse dicitur Iridem, arcum coelestem et Harpyias procellas. Ceterum rara est huius Thaumantis mentio, neque.ulla ferme, nisi cum mentione Iridis coniuncta, ut apud Cicer. de N. D. III. 20.

ἀγήνορᾳ Φόρκυν) Dicitur apud Homerum Od. A. 72. Phor- cys ἁλὸς &rpuyéroi μέδων Od. N. 96. 345. ἅλιος γέρων, possitque nomen ipsum videri senem indicare, cum apud Hesychium Φόρκον exponatur λευκὸν, πόλιον, ῥυσόν: ut fortasse idem maris numen ab aliis in Graecia Νηρεὺς , ab aliis Φόρκυς dictus fuerit. Idem Hesychius: Νηρεὺς θα- λάσσιος δαΐμων' ᾿Αλκμὰν καὶ Ylopxov ὀνομάζει. Dixit Φόρ- κου ὕδωρ pro mari Phanocles in Elegia apud Ruhnkenium Ep. Cr. II. p. 802, Minus manifestum, quo sensu dicatur apud Lucanum IX. 645. Phorcus secundum numen aquis. Potest enim esse ordine secundum et nautis in aquis secun- dum s. favens. Φόρχυν autem Hesiodus, ἀγήνορα vocans, uxoremque ei Ceto tribuens v. 270 seqq., maris Deum ha- buisse terribilem videtur, fortasse ob varia ex animantium genere in mari vel maris littoribus monstra. Memoratur huius generis PAorci chorus apud Virgilium Aen. V. 249. Phorci exercitus ibid. 822. apud Plinium XXXVI. 4. S. 7. iunctim Tritones chorusque Phorci et pristes. Eum signo dato phocas toto aequore contrahentem facit Val. Flaccus | Hr 727.

Φόρκυν παρὰ τὸ φέρεσθαι ὠκέως dictum volunt Etym. M. p. 798. 38. Eustathius ad Od. p. 1392, 54. Zonaras p. 1818.

IN HESIODI THEOGONIAM. 231

Eudocia p. 417. Ad maris περιφορὰν referunt etiam Scho- lia h. 1. Hermanno autem. Opusc. 11. p. 179. Φόρκυς est Furcus, quo promontoria, inquit, et quivis alii exstan- tes in mari scopuli indicantur. Equidem ipse quoque Furcus, Furca et Φόρκυς cognata esse puto vocabula, sed a TíQopxa, auferendi significatione, ducta. Apud Lycophr. v. 477 seq. λαιμῷ Qópxo (belluae marinae, cui Priami so- ror Hesione exposita) Interpretes gutture cano reddiderunt secundum supra citatam Hesychii glossam. Dubites, an non potius reddendum fuerit rapaci.

v. 238. Κητὼ καλλιπάρῃον) Solemne hoc Deae epitheton apud Hesiodum, etiam cum sub Deae nomine res monstro- sae atque horrendae latent. Conf. infra v. 270. 298.

Ad Κητὼ Gl. Par. C. τὸ πλάτος xal Tb βάθος. Herman- no ]. c. Κητὼ est Jacua, allinem cum verbo χεῖσθαι originem habens, quae latentia sub undis saxa occultosque': scopulos significet. Mihi potius est Capacina, continens in se ma- gna omnia atque immania, cele et huius generis alia, ut sit stirps κάω, χάω. Suadent hoc vocabula κητώεσσα, με- γακήτης. Conf. Heyn. ad Il. B. 581. O. 222.

v. 239. Εὐρυβίην) Dubium esse vix potest, quin per hanc Deam significetur ingens vis maris, saxa excavantis, moles aggerum sternentis, navigia quamvis magna subvertentis. Dicitur hinc quoque Τρίτων εὐρυβίης "Th. 931. εὐρυβίας YIo- σειδάων apud Pindarum Ol. VI. 98.

vv. 240—264 recensetur numerosa Nerei soboles e Do- ride Oceani filia. Viguisse Nereidum religionem iu maritima Magnetum ora Sepiade auctor est Herodotus VII. 191 extr. Conf, Eurip. Andr. v. 1241 seqq. Ed. Matth. Sed eas etiam in aliis Graeciae locis cultas docet Pausanias II. I. 7.

232 COMMENTA RIVS

II XXVI. 5., quo contulit, quod ἀπὸ χρυσέων Νηρηΐδων genus suum repetebant Aeacidae. Vid. Pindarus Nem. V. 14 seq.

Nerei uxor Doris etiam ipsa pro mari ponitur, certe apud Latinos poétas. Vid. Virgil. Ecl. X. 5. Ovid. IV. Fast. 673.

v. 242. Dicitur "Qxeaybe τελήεις πόταμος, ut item infra v. 959. Od. A. 638. et alibi. Est τελήεις,. cui nihil ad per- fectionem deest; in suo genere perfectissimus. Sic apud Ho- merum passim τελήεσσαι ἑκωτόμβωι memorantur et H,. in Merc. 541. τελήεντες οἷωνοί.

Versibus 243—263 recensita nomina Nereidum pleraque exstant etiam apud Homerum 1]. X. 39 seqq. Apollod. I. IL. 7. Hyginum in praef. Ducta sunt ea partim a mari ipso, rebusque in eo vel circa illud conspicuis; partim ab iis, quae mare exercentes sibi ad prosperam ngvigationem optant; partim a commodis, quae navigatio et commercia hominum per mare afferunt. Memorata quidem, etiam ab Homero (1l. c. v. 43.), Πρωτὼ cum ab Hesiodo prima omnium hic ponatur (v. 243.) huic certe visa id nomen habere, quia primo genita. Sed Εὐκράτη, quam v. 243. plures Codd. agnoscunt, haud dubie dicta est a mari temperato: in cuius locum Nereidis si recipiatur, ut anobis recepta est, Εὐκράντη, fortasse eadem Apollodori l. c. Κραντὼ, notio perficiendae feliciter navigationis suberit. Dicta Xaie v. 243. esse potest, vel a servandis navigiis et nautis, vel a σάω moveo, unde σάλος aestus maris. ᾿Αμφιτρίτη (ibid. et 254. 930.) nomen habuit a cavernis, quibus scopulosa maris littora abundant, ut est ἀμφιτρὴς spelunca apud Sophocl. in Philoct. 19. Εὐδώρη (v. 244.) dicta ab reputantibus bona, quae per mare ad se delata acceperant, Dictae inde similiter Δωρὴς (v. 250.) cuius apud Homerum mentio 1. c. v. 45; Δωτὼ (v. 248.) memorata Homero ibid. v. 43. etiam Virgilio IX. Aen. 102.

IN HESIODI THEOGONIAM. 233

Valer. Flacco I. 134., fano culta eadem, teste Pausania II. I. 7.; Λειωγόρη item et Eówyóp,, quae multis mercibus advectis facilem iu foro annonam redderent. Referendum huc quo- que nomen IlovAuróu4 (v. 258.) multos pascens. Εὐνείκῃ (v. 246.) pertinet ad bonam cum mercibus navigantium ae- mulationem. Sed Θέτις (v. 244. 1000.), etiam ex Homero notissima, sine dubio a ponendis sive componendis dicta flu- ctibus. Γαλήνη (v. 244.) est maris tranquillitas, a cuius hilaro statu dicta etiam videri potest l'uA&Teiz, apud Ho- merum 1. c. v. á5. insignita epitheto ἀγακλειτὴ» celebrata Theocrito Id. XI. Virgilio Ecl. VII. 37. Aen. IX. 103. Cir. 393. Ovidio XIII. Met. 735 seqq. Il. Am. XI. 34. Certe Γλαυκὴ (v. 240.) cuius et Homerus meminit l. c. v. 39. dicta est a colore maris, ut Γλαυκονόμη (v. 256.); a flu- ctuum autem celeritate Κυμοθοὴ (v. 245.) memorata eadem Homero ibid. v. 41. Virgilio I. Aen. 144; a fluctibus: dicta etiam Κυμὼ (v. 255.), ut ab excipiendis illis Κυμοδόκη (v. 252. Virgil. Aen. V. 766.), a sedandis iisdem Κυματολήγη (v. 253.). Σπειὼ (v. 245.), quam agnoscunt Hom. 1, c. v. 40. Virgil. V. Aen. 826. adpellata vel a fluctuum vel a cur- rentium per eos navium celeritate; Θοὴ (v. 245.) item a celeritate vel huius vel illius cursus. Est ᾿Αλίη (ibid. et Hom. 1. e. v. 40.) marina. "Epari» (v. 246.) et Μελίτη (v. 247.) Nereides dictae navigantibus propitiae. Mentio huius etiam apud Homerum d. 1. v. 42. οἱ Virgilium V. Aen. 825. Πασιθέη (v. 246.) et ᾿Αγαυὴ (v. 247. Hom. ibid. v. 42.) sic vocatae a spectabilibus et admirandis in mari multis, Dicta Εὐλιμένη (v. 247.) quae in bonum portum duceret navigantes; Φέρουσα (f. 248.), quae navem et ipsos, quo vellent, ferret. De Πρωτὼ (ibid.) conf. Varr. Lect. Δυνωμένη (ibid. et Hom. 1. c. v. 42.) est potens, sed, ut videtur, in bonam partem. Νησαίη (v. 249.), memorata ilem Homero l. c. v. 42. hinc Virgilio V. Aen. 826. et

234 COMMENTARIVS

Propertio Il. XX. 6. ab insulis dicta, ut Nai» (v. 201.). "Axrai (v. 249. Il. X. v. 41.) littorea dicta est ab dry, ut Ἠϊόνη (v. 255) ab ἠϊών. Memorat illam etiam Homerus d. 1. v. 41. Vocata Πρωτομέδεια (v. 249.), quae praecipuam curam gereret navium. Namque navibus et navigantibus consulere omnes Neréides credebantur, unde intelligendi Propert. III. v. 33 seqq. Ovid. II. Am. XI. 34 seqq. Conf. et Apollon. Rh. IV. 843 seqq. Leonidas Tarentinus A. P. VIIL Ep. 550. Virgil. Aen. I. 244, V. 240. Itaque dictae hinc quoque ᾿Αλιμήδη (v. 255.), Ποντοπόρειωα (v. 256.), Εὐ- πόμπη (v. 261), Λαομέδειω (v. 257.) et Λυσιάνασσα (v. 258), solvens haec reges a maris periculis. Ilayóz» (v. 250.) no- men habuit a prospectu, qui in mare quaqua versus patet. Iunguntur Δωρὶς et Ilavór4 etiam apud Homerum 1. c. v. 45. Est Panopea virgo apud Virgil. 1. 6, 437. et V. Aen. 240 et 825. inter praecipua maris numina, ut item Ovidio VI. F. 599. Auctori Cons. ad Liv. 435. Valerio Flacco I. 134. II. 590. Panopae greges sunt pisces in Sereni car- mine apud Terentian. Maurum v. 2630. Ἱπποθόῃ, "Jarovót (v. 251.) et Μενίππη (v. 260.) dictae, ut Ποσειδῶν Ἵππιος ab equis primum mari in Graeciam advectis, vel quod optima essent prope mare pascua. Εὐάρνη (v. 259.) dicta item a pascuis vel lavandis in mari agnis. Ψαμάθη (v. 260. 1004.), eadem fortasse ᾿Αμάθεια Homeri 1. c. v. 48. certe utraque dicta ab arena. Denique, cum, ut Nereus ipse prudens et iustus, ita prudentes iustaeque eius etiam filiae haberentur, id significarunt quoque nomina quarundam: Αὐτονόη (v. 258.), Θεμιστὼ (v. 261.), Προνόη (ibid.), ΝΝημερτὴς (v. 262.) cui apud. Homerum d. 1. v. 46 iungitur ᾿ΑΨευδὴς.

Quod autem Homerus et Hesiodus eadem habent plera- rumque nomina Neréidum, arguere mihi videtur, eos in his memorandis antiquiorem de illis traditionem secutos esse, non, ut vult Eustathius ad 1l. X, p. 1130. 35 seqq. ipsos

IN HESIODI THEOGONIAM. 235

primum ea nomina finxisse. Ceterum factum esse non ne- gem, ut varia unius Deae marinae epitheta, variis ei locis tributa, opinione vel fictione poétarum deinceps in totidem abierint personas.

vv. 265—270. Congrue poéta seu primus, seu post alios Ponti filio Thaumanti (Mirino) uxorem dedit Oceani filiam (infra v. 349.) Ἠλέκτρην, a splendore sic dictam, αἱ ἠλέ- xTUp, ἤλεκτρον. Ex his nuptiis natae Iris et Harpyiae. Ἶρις iam apud Homerum Il. P. 547. adpellatur arcus coe- lestis: Cicero autem de N. D. III. 20. Arcus, inquit, quia speciem habet admirabilem , 'Thaumante dicitur esse natus. Cui praeiverat Plato in Theaet. p. 155. D. ubi, Hesiodea haec respiciens, xa? ἔοικεν ὁ τὴν Ἶριν Θαύμαντος ἔκγονον Φήσως οὐ κακῶς γενεαλογεῖν. Conf. Proclus in Alcib. I. T. Il. p. 113. ed. Cous. Sed probabiliter etiam ad Ponti familiam arcus refertur, qui ad speciem velut exsurgat ex aequore, ex quo illum etiam aquas haurire Veteres crede- bant. Vid. Lucanus IV. 81. Attamen, ut apud Homerum, sic etiam apud Hesiodum Iris et Deae personam habet, et inducitur ut Deorum nuntia (vid. infra 781. 784), quo pertinet epitheton dsiz. Creditur quoque dicta Ἶρις pro Εἶρις, ab éípw, εἰρέω dico, nuntio. “Αρπυιᾶς proprie dictas fuisse abripientes omnia procellas, ipsis indicari. videtur earum nominibus v. 267. Attamen "Aprzwizc vocatas fuisse putem haud omnes, sed certas quasdam in mari, praesertim Euxino, procellas, unde locus quoque iis datus in Argonau- ticis tum ab aliis, tum ab Hesiodo. Vid. Schol. ad Apollon. Rhod. II. 276. 296 seq. Illas, ut Deas sibi informans, poéta ἡἠυκόμους dixit. Diversam Harpyiis originem, nec tamen dissimilem, aliam alii tribuerunt, filias quidam Ponti et Terrae, quidam Neptuni, quidam Typhonis opinati. Vid. - Val. Flacc. IV. 428. Serv. ad Aen. III. 241. Dicta ᾿Αελλὼ

236 COMMENTARIVS

ab ἀέω spiro, ᾿Ωκυπέτη a celeri volatu, Has duas cum Hesiodo memorat Apollodorus I. II. 6. Sed ex eodem I. IX. 21. discas, alteram a quibusdam ᾿Αελλόπουν. ab aliis Νικοθόην , alteram a nonnullis ᾿᾽Ωκυθόην dictam fuisse. Apud Homerum ll. II. 150. est "Aprwz Ilodápyw. Apud Virgi- lium Aen. III. 211. 245. tertia Celaeno memoratur; apud Hyginum in Praef. tres hae, Celaeno, Ocypete, Podarge. Conf. Heynius in Exc. VII. ad Aen. III.

Harpyias Hesiodum Thaumantis et Electrae filias dixisse, testatur Serv. ad Aen. HI. 212.

v. 270 ut Hesiodi in Theogonia citant Draco de Metris p. 94. 15. Lascaris Gramm. Gr. 1. III. B. VIII. £. v. ed. Ald. Cum Hesiodo, coniugem Phorcyi tribuente Ceto, fa- ciunt Apollod. I. II. 6. et Hyginus in praef. At Typhaoni Ceto coniungit Euphorion apud Etym. M. p. 396. 28., cuius poétae dolendum est non nisi unum ibi versum citari "Occovc εὐρυκόωσα Τυφάονι κύσσατο Κητώ. Namque ex integro lucem forsitan accepissent, quae de prole Cetüs hic traduntur, quam omnem interpretationem respuere censuit Heynius. Attamen ad primam generationem quod attinet, est sane, ut aliquis, cum tot γέροντες in mari memorentur, etiam l'pzíze memorari haud miretur, idque similiter vel cum Scholiis ad ἢ. 1, ad maris ex spumis canitiem, vel ad alias causas referat, de quibus supra diximus ad v. 288. sicut ipse Heynius cano colore Γραΐων ipsarum prudentiam designari putat, Obss. ad Apollod. p. 119. Hermanno Opusc. Il. p. 179. Γραΐαι sunt undae, quae littori alli- sae spumas agunt nunc veniendo, nunc recedendo, l'ópyovée magnae et terribiles undae. Mihi, quod Graeis sorores dan- tur horrenda specie Gorgones, quodque harum esse dicitur habitatio trans Oceanum (v. 274.), cuius undae non hoc prae mari mediterraneo vel ponto Euxino peculiare habuerunt.

IN HESIODI THEOGONIAM. 237

ut spumas agerent et magnae subinde terrorem facerent, po- tius repetenda omnis haec Phorci stirps videtur a narratio- nibus Phoenicum , qui, littora Oceani legentes, vel phocas aliasve huiusmodi belluas marinas, vel varia simiarum ge- nera, vel mulieres adeo viderint mirationem aspectu fa- cientes, in Africae quidem trans fretum Herculeum littore Nigritias nigro crispoque capillitio, in Borealibus Europae plagis Celtici generis feminas ἐκ γενετῆς πολιὰς (v. 271) quippe quibus admixtae parvulae, similem crinium colorem exhibentes, eum naturae non senectutis esse demonstrarent. Sive autem Graeae reapse mulieres fuerunt, sive ex aliquo de memoratis supra mihi ;genere bestiae, sive aliquod na- turae ᾧαινόμενον , feminas inde atque adeo Deas pó&tae sibi informarunt, quamobrem etiam epitheta iis tribuerunt mu- lieribus ac Deabus convenientia. Quas Hesiodus Dpaíae, eas a patre Φορκίδως dixere Aeschylus in Prom, v. 819. Apollod. I. II. 6. II. IV. 2. alii.

Quod καλλιπαρήους dixit Hesiodus, indicat, eas sibi illum informasse non vetulas, sed £x γενετῆς») vetularum instar, hoc habentes, quod erant πολιαΐ. Ab hoc crinium colore κόραι κυχνόμορφοι dictae Aeschylo 1. c.

v. 271 seq. τὰς δὴ Γραίας καλέουσιν ᾿Αθάνατοί τε θεοὶ, χωμαὶ ἐρχόμενοί τ᾽ ἄνθρωποι) quas non alio nomine Dii, sive antiquius saeculum, alio recentior hominum aetas ad- pellavit; sed quas ab omni aevo l'gaíze dixerunt. Decla-

ratur his, ni fallor, mythi antiquitas, cuius tamen apud Homerum memoria non exstat.

v. 273. Πεφρηδώ τ᾽ εὔπεπλον ᾿Ενύω τε κροκόπεπλον) Duabus hic ab Hesiodo memoratis Graeis tertia Aevi» addi- tur apud Apollod. 11. IV. 2. "Tres etiam Aeschylus iam noverat l. c., neque tamen hinc cum Goettlingio colligas

238 COMMENTARIVS

post hunc versum excidisse alium, qui nomen habuerit tertiae Graeae. Probabiliter Volckerüs in Geographia My- thica p. 18. ternarium numerum a recentioribus inductum censuit, ut essent Graeae totidem ac Gorgones. Quominus autem versum excidisse censeas, facit etiam, quod. vel nunc satis magno ab se intervallo distant Γραΐως τέκε et Γοργούς θ΄.

Alterius Hesiodeae Graeae nomen Πεφρηδὼ commode re- petatur a TéQpaÓa, ut Dea haec communem habuerit pru- dentiam cum aliis Diis marinis. Fertur utique ea Perseo viam ad Gorgonas indicasse. Sed a TéQopa duxisse Herman- nus videtur 1. c. p. 180, cui Πεφρηδὼ est refluxus maris, 4zu- ferona, Latinorum Salacia; "Evów fluxus aequoris Inundona Latinorum enilia, Admitti haec possint, si nomina his Graeis non primum ab Hesiodo, sed iam ab antiquioribus tributa censeantur. Nam certum habeo, illum de maris fluxu et refluxu non cogitasse, videturque mihi quidem Ἐνύω tam Hesiodi Graea, quam Homeri Dea bellica, magis dicta ab ἔνω interfício.

vv. 274 seqq. Gorgonum fabulam ab Hesiodo primum inventam esse, eique nomina Gorgonum deberi, perhibent Scholia B. L. ad Il. E. 741. Schol. .B. ad Il. A. 36. Scho- lia B. Q. ad Od. A. 634. consentiente Hesychio in v. Pop- γείην κεφαλήν. Mihi, ut Heynio ad Apollod. Obss. p. 116., videntur de Perseo fabulae, deque caesa ab illo Gorgonum una antiquiores Hesiodo fuisse: sed fortasse hic primus Me- dusae συγγένειων γενεαλογεῖν Eme x εἰρησε.

Ad Γοργοὺς h. 1. sine dubio respiciunt Schol. B. L. ad Il. O. 349., ubi traditur, formam alteram Γοργὼν non ab Hesiodo magis, quam ab Homero usurpari. Attamen in Scuti v. 230. sunt Γοργόνες ἄπλητοι. Postrema versus 274 respicit Agatharchides de Mari Rubro p. 444. Ed. Bekkeri.

Πέρην κλυτοῦ ᾿Ωκεωνοῖο id est, in aliqua insula Oceani,

IN HESIODI THEOGONIAM. 239

quo ut pervenires, traiiciendus erat Oceanus. Conf. infra 290. 292. 294. Pomponius Mela III. IX. 93. Contra eos- dem (Aethiopes Hesperios) sunt insulae Gorgades, domus, ut aiunt, aliquando Gorgadum. Ipsae terrae promontorio, cui Ἕσπέρου κέρως nomen est, finiuntur. Refert Plinius VI. 31. eadem, sed e Xenophonte Lampsaceno, Peripli auctore, addens, eas insulas bidui navigatione a continente distare: tum et haec adiicit: Penetravit in eas Hanno Poenorum im- perator, prodiditque hirta. feminarum corpora, duarumque Gorgonum cutes argumenti et miraculi gratia in lunonis tem- plo posuit, spectatas usque. ad Carthaginem captam. — Vitra has etiam duae Hesperidum insulae narrantur. Repetens haec, Solinus c. 56. item ad auctorem Xenophontem Lampsace- num refert: incertum, an recte, Tenendum ex his dun- taxat, fuise iam antiquitus, qui Gorgonum fabulam ad Aethiopum Hesperiorum sive Occidentalis Africae monstra et Phoenicum de iis narrationes referrent. Nam neque haec sumere Hesiodus ab Hannone, qui multo fuit eo iunior, po- tuit et Gorillas Hanno memoravit, non Gorgonas. Sed iam ante Hesiodum (si Strabonem I. p. 48. audias, iam ante belli Troiani tempora) ultra columnas Herculis progressi sunt Phoenices, qui tum potuerint eadem ferme ibi mira observare, quae saeculis aliquot post Hanno. Nec repugnem, si quis statuat, vel Γορίλλων, vel simile nomen barbarum; ortum dedisse Graeco vocabulo Dopyi; quamquam Graeci, iam Homeri et Hesiodi aetate dictas ita Medusam et sorores censuerunt ob γοργότητα agilitatem, non pedum, ut voluit Salmasius ad Solinum p. 915. A. B., sed oculorum, qua terrorem inculiebant. Apud Homerum quidem est Il. A. 36. Γοργὼ βλοσυρῶπις ---- δεινὸν δερκομένη. Conf. Il. E. 741. O. 349. Od. A. 633., quorum cum Hesiodeis h. 1. et in Sc. v. 223 seqq. consensus salis etiam arguit, antiquiorem his poétis fabulam de Gorgonibus fuisse.

240 COMMENTARIVS

v. 27b an genuinus sit, dubitat Heynius ad Apollod. Obss. p. 124, sed nullam prodit dubitationis causam. Le- ctum versum antiquis fuisse, docet doctum ad eum Scholion in Cantabr. libro. Conf. et Pomponius Mela loco supra cit.

πρὸς νυκτὸς i. e, versus noctem, ut apud Herod. VII. 115. πρὸς ἡλίου δυσμέων. Est autem nox ultra occasum.

Ἑσπερίδες λιγύφωνοι dicuntur etiam infra v. 519. Ὑμνὼ- δοὺς κόρας vocat Euripides in Herc. Fur. 394, ἀοιδὰς in Hippol. 734., ubi vid. Valcken. Dulcem earum cantum memorat etiam Apollon. Rhod. IV. 1399 seqq.

v. 276 ut Hesiodi citat Herodianus περὶ μὸν Af. p. 13 init. Tres καθ᾿ Ἡσίοδον Gorgones ex h. v. memorantur ab Etym. M. p. 238. 33. Phavor. p. 432. 14.

Hermanno, l. c. Gorgonas undas habenti, Xfeie est /a— leria, ἙΕὐρύωλη Lativolva, Μέδουσα Guberna ab eo, quod un- darum cursum regit. ltaque ei non visus est horum no- minum auctor fuisse Hesiodus, quippe quem iam non phy- sicum, sed historicum tractasse mythum, clare sequentia de Medusa arguant. Mihi videtur Σθεινὼ a viribus dicta, EU- ρυάλη ab lato mari, in quo Gorgonum insula, Μέδουσα dignitatis nomine, ut Μέδων.

v. 277. ἡὶ μὲν ἔην θνητὴ x. T. A.) secundum haec Apollodorus H. IV. 2. de Gorgonibus: ἦσαν δὲ αὐταὶ Σθενὼ, EOpudAM , Μέδουσα" μόνη δὲ ἦν θνητὴ Μέδουσα.

vv. 278 seq. Ovidius IV. Met. 797. Medusam a Neptuno vitiatam dicit in Minervae templo, quae, ne impune id fuisset, pulcrum antea crinem Gorgoneum in hydros mu- tavit, Potest λειμὼν fuisse τεμένους. Sed tamen dicendum potius, Ovidium in his recentiorum poétarum retulisse com- menta,

IN HESIODI THEOGONIAM. : 241

v. 279 additur in quibusdam Codicibus ante vel post Il. Y. 224. Vid. d' Orvillius ad Charit. p. 618. Heyn. ad Il. l. c.

vv. 280. 281. Priorem respicit Hesychius in v. Γοργείην κεφαλὴν » posteriorem Eustath. ad Il. p. 577. 33. p. 1014. 62 seqq. Fabulam in hoc et illo versu traditam, ut He- siodeam, memorant Scholia ad Nicandri Alexiph. v. 101. 4tem Scholia Pindari ad Ol. XIII. 89., ubi ipsi quoque ver- sus exhibentur. Conf. et Eustath. ad Il. p..577. 36 seq. et p. 1014, 62 seqq., ubi memoratur ex Hesiodi Theogonia non Χρυσάωρ, sed Χρυσάορος.

Fit versu 280. obiter mentio Persei tantum ob NUTS giam. Scilicet aequalibus Hesiodi satis notus erat Perseus, perinde ut Hercules. Eius cum abscisso Medusae capite in pera recondito fugientis, persequentibus eum Gorgonibus, plenior exstat mentio in Scuto v. 216 seqq. Fuisse epos antiquum mythi antiquissimi, Argivis domestici, Persei profectionem ad Gorgonas exponens, probabiliter censuit Heyn. ad Apollod. Obss. p. 116. sis πάντων ἀριδείκετον ἀνδρῶν etiam Homerus dixit Il. E. 320.

vv. 282 et 283 uncinis inclusit Wolfius, ad talem semper etymologiam offensus. Mihi, ut Eustathio, videtur ada- masse talia Hesiodus. taque certe versus non propterea reiiciam. Sed sunt in v. 283. scrupuli, ad quos offendas. Nam praeterquam, quod variat ibi Codicum scriptura, est sane ὁ δ᾽ ἄορ χρύσειον ἔχεν μετὰ χερσὶ φίλῃσι parum ex- plicite dictum pro τῷ δ᾽ ἐπώνυμον ἦν, ὅτ᾽ ἄορ Xp. Ex. p.

X. φίλῃσι. Hermanno iudice, in censura Goettlingianae, ὭΗ vv. 282---285., ut iam habemus, recentiorem sapit interpolationem; antiquiorum autem poétarum unus scri- pserat: Τῷ μὲν ἐπώνυμον ἦν, ὅτ᾽ ἄρ᾽ "QxsayoU παρὰ πηγὰς

16

242 COMMENTARIVS

ν᾽

"Qxer! ἀποπτάμενος "rp. XB. μητέρα μήλων, alter ὅτ᾽ ἄρ '"Qx. περὶ πηγὰς Ἵκετ᾽ ἐς ἀθανάτους, nisi fortasse prius illud distichon cum sequente coniunctum fuerit per ἷχε τ᾽ ἐς ἀθανάτους. Versum autem 283 Hermannus putat ita conceptum fuisse Γέντα δ᾽ ἄορ χρύσειον ἕλων μετὰ χερσὶ Φίλησι et post v. 280 in parenthesi positum fuisse, ut ab aureo Persei ense dictus fuerit Χρυσάωρ et γέντο valuerit arripuit. Sed Perseo apud Apollod. II. IV. 2. $ 8. tribuitur ἀδαμαντίνη ἅρπη, Chrysaori autem, degenti in regione auri tum ferace, convenit utique ἄορ χρύσειον. Pegasum autem, ex eo, quo natus sit, loco statim in coelum avo- lasse, nemo antiquiorum tradidit.

v. 282. ᾽Ωκεανοῦ περὶ πηγὰς) ad fontes i. e. ad. fines Ocea- ni, ut iunguntur πηγαὶ καὶ πείρωτω infra v. 738. 809.

vv. 284—286. χώ μὲν ἀποπτάμενος --- ἵκετ᾽ £c ἀθανάτους. AÀvolavit demum Perseus in coelum post operam Bellero- phonti praestitam in debellanda Chimaera. Vid. infra 325. Πτερόεις Πήγασος Pindaro Isthm. VII. 63. excussisse domi- num Bellerophontem dicitur, in coelum contendere volen- tem. Ipsum autem coelo receptum idem tradit Ol. XIII. 131. — Μήτερα μήλων, matrem pecudum, Homerus Il. B. 696. Itonen, Il. I. 475. Phthiam dixit, Hesiodus hic ornante epitheto terram universe, quae alias χθὼν πολύφορβος, που- λυβοτείρη dicitur. Regionem Hesperidum eiusque mala ci- tria haud recte cogitabat Clericus. Currui lovis iunctum Pegasum ἀστραπηφορεῖν dixit Euripides in deperdita Tra- goedia Bellerophonte, unde versum protulit Aristoph. in Pace v. 722, taque sic accipiam etiam h. 1. Qpuv, sicut item Φέρει. ut cum Bekkero legendum, in his verbis Scho- liastae δὰ Arat. v. 205. ἱερὸς ὃξ ὁ "roc, ἢ ὅτι ólloctidóY αὐτὸν ἐγέννησεν, ἢ ὅτι βροντὴν καὶ ἀστραπὴν Φέρει (vulgo

IN HESIODI THEOGONIAM. 243

τρέφει, quod nihili est) καθὸ ἐμφερής ἔστι τῷ Ail. Tonan- tes Iovis equos volucremque currum memorat Horatius Carm. l. XXIV. 7. Iunctum Aurorae currui Pegasum quosdam tradidisse, colligas ex Schol. ad Il. Z. 155. et Schol. ad Lycophr. 17. Magis autem vulgata est recentiorum tradi- tio, qua relatus inter sidera fertur Pegasus. Ad Hesiodeam de Pegaso traditionem non minus, quam ad superiora, offen- sus, Goettlingius vv. 282—286 uncinis inclusit.

v. 287 seq. Chrysaori in locis trans Oceanum degenti probabiliter uxor datur Oceani filia Callirhoé. Conf. infra v. 951. 979 seqq. Ex his natus Geryoneus; quem infra v. 981. dici videas βρότων κάρτιστον ἁπάντων. Has vires multiplices, neque uno facile vel impetu, vel ictu supera- biles, antiquior aetas, mythico sermone declarans, tricipi- tem nobis edidit Geryonem. Namque ex Hesiodo nihil porro colligas. Apud Apollodorum autem IT. V. 10. Geryon describitur τριῶν ἔχων ἀνδρῶν συμφυὲς σῶμα, συνηγμένον εἰς ἕν κατὰ τὴν γαστέρα, ἐσχισμένον τε εἷς τρεῖς ἀπὸ λω- γόνων τε καὶ μηρῶν, ut proinde tria capita, triaque pectora cum sex manibus et sex pedibus habuerit, qualem, teste Scholiasta ad ἢ. 1. informavit iam Stesichorus in Geryo- nide, atque insuper ὑπόπτερον. Conf. Lucian. in Hermo- timo c. 74. ᾿

v. 287 citant Sthol. ad Aristoph. Eq. 414. Suidas v. κυνοκέφαλος, Lascaris Gramm. 1. III. B. ΠΙ. f. v.

v. 289 seqq. Geryon ab Hercule interfectus βουσὶ παρ᾽ εἰλιπόδεσσι, sive, ut infra dicitur v. 983. βοῶν εἵνεκ᾽ εἰλιπόδων, cum pugnando suas recipere boves vellet, quas Hercules, occisis prius armenti custodibus, cane et bubulco, iam abi- gere coeperat Tirynthem versus, quo sibi illas adducere

16 *

244 COMMENTARIVS

eum iusserat Eurystheus. Conf. Apollod. II. V. 10. Re: gesta in Erythia insula, quam Pherecydes, eumque secutus Apollodorus, esse volunt Gades, alii insulam iuxta Gades, scilicet eam, quae nunc continenti adhaeret. Vid. Herod. IV. 8. Strabo III. p. 221. In eam insulam venit Hercules διαβὰς πόρον ᾿Ωκεανοῖο (v. 292.) traiecto, quod inter con- tinentem et insulam erat, Oceani freto. Quomodo traie- cerit, híc non dicitur. Sed ab Stesichoro in Geryonide, Pisandro et Panyasi in Heracleis, dictus est traiecisse Her- cules Solis δέπατι s. φιάλῃ, cymbii instar habente navigio, quo Sol ipse uti soleret, ut post occasum ab Hesperidum regione nocturno itinere per Oceanum ad orientem rediret. Vide Athenaeum XI. p. 469. et accurate de hoc mytho di- sputantem Heynium ad Apollod. Obss. p. 163. Delato in insulam Herculi primum res fuit cum custode boum, cane Ortho, Typhaonis et Echidnae filio (v. 293. 309.) fratre Cerberi, unde ipsum quoque monstrosum fuisse vero simile fit (δικέφαλον facit Apollod. 1. c.), et huic opem ferente bubulco Eurytione (v. 293.), cuius genus Hesiodus non me- morat. Martis et Erythiae filium Hellanicus prodidit, teste Scholiasta ad. ἢ. 1. Vtrumque in stabulo, quod tuebantur, interfecit Hercules. Σταθμὸς ἠερόεις umbrosum stabulum v. 295. dicitur, vel, ut vult Clericus, quod erat in caverna, vel, quod ipsi locus ex poétae opinione erat ἐσχατίῃ πρὸς νυκτὸς, ultra Oceanum, situs. Conf. supra v. 274. Tiryns, quo abducebantur boves, ἱερὴ dicta v. 292., non ut Scho- liasta censuit, quod a Cyclopibus condita, sed quod erat in alicuius Dei tutela, templique alicuius religione sacra , tt fere nulla non urbs antiquitus.

Versum 293 citat Schol. ad Pindar. Isthm. 1. 16. vr. 292—294 Tzetz. ad Lycophr. v. 651.

IN HESIODI THEOGONIAM. 245

v. 295 et seqq. quod eum in modum praecedentibus ad- iuncti sunt, ut, quae fuerit poétae super Echidnae parenti- bus sententia, sub dubitationem cadat, quodque Apollod. II. 1. 2. Echidnam Ταρτάρου καὶ Γῆς filiam appellat, ea- que genealogia et Echidnae et gnatorum naturae explican- dae nna omnium maxime est apposita, quamobrem tri- buenda Hesiodo videri possit, ideo Muetzellius p. 452. non alienus est a coniectura, versus 295—332, qui aptissime inter se colligati sunt, aliam olim in Theogonia sedem habuisse. Verum enim vero vix est, ut iis aliam commo- dam in ea sedem invenias, sive supra, póst locum de Ter- rae ex Coelo liberis, sive infra, ubi dicitur ex Tartaro Terra post debellatos Titanes ὁπλότατον παῖδα edidisse Ty pho£a. Constat autem, Apollodorum saepe alios secutum esse AÀu- ctores, quam Hesiodum; quod in loco citato paene certum est obtinuisse, cum ibi occisa ab Argo Echidna tradatur, quae secundum Hesiodum (v. 305.) fuit ἀθάνατος, nec quidquam credere nos vetat, priscis Graecorum fabulis plu- res ac diversas celebratas fuisse Echidnas. Quod autem post τὸν μὲν Ap ἐξενάριξε (v. 289.), sequitur 5 δ᾽ ἔτεκ᾽ ἄλλο πέλωρον, indicare mihi videtur, hunc esse traditionis Hesiodeae ἢ. 1. nexum et sensum: filium quidem: Calli- rhoés, monstrosum illum Geryonem, Hercules occidit, illa autem aliud peperit monstrum Echidnam: itaque ἡ refe- rendum esse ad Callirhoén, ut retulerunt L. Barlaeus, Wol- fius et ad Apollod. Obss. p. 100. Heynius, quamvis ad Ceto retulisse videatur Pherecydes apud Schol. Apollon. Rhod. II. 1248. huius e Phorcyne filiam Echidnam faciens “οὶ probabilius utique fingatur his parentibus genita Echidna serpens, quam ex aurei ensis domino Chrysaore et Callirhoé Nympha. Cum Pherecyde facit Hermannus Opusc. T. II. p. 181. Sed Κητοῦς mentio v. 290. nimis longe ab hoc loco distat, quam ut καὶ δ᾽ &rex' ad eam commode referatur.

246 COMMENTARIVS

In Echidna autem, suadente ipso nomine, praesertim te- nenda est serpentis notio, sed magni et formidandi, qualibus portentis abundasse videtur antiquus orbis etiam iis in locis, ubi nunc non amplius visuntur. Itaque complura de iis re- ferre potuerunt ab Oceani littore et Hesperiis plagis reversi Phoenices aliive nautae: sed illata est similis in Graeciam etiam ex Arimis ab Oriente fama et vero habuit etiam Graecia antiquitus suos dracones et Echidnas, certe Graecas de iis traditiones. Quod autem monstrosum ac terribile esset hoc genus, eo ipso visum est divinitatem habere, cui consequens fuit, ut eius quoque in Theogonia ratio habere- tur. Itaque Dea, θείῃ (v. 297.), informata est Echidna, nec proinde tota serpens, sed pro parte Nympha ἑλικῶπις » καλλιπάρῃος (v. 298. 307.) eademque ἀθάνατος καὶ ἀγήραος (v. 305.), a qua diversa igitur habenda est memorata apud Apollod. II. 1. 2 extr. Tartari ac Terrae filia Echidna, quam in Arcadia occidit Argus Panoptes. In Hesiodea au- tem traditione apparet, quaesitum esse nexum inter fabulas Hesperias, ex Árimis Asiaticas et Graecas. Itaque soror vel amita Echidna fingitur Geryonis, natusque ex ea canis eiusdem Orthus (v. 309.); at vero, ubi ipsa tanquafu in custodia degeret, adsignatus ei Deorum voluntate specus in Arimis (v. 301. 305.), quos esse Cilicas Aramaeos satis con- stat ex Strabone XIII. p. 626.; maritus quoque ei datus ibi- dem degens (vid. Il. B. 783. Pindar. ΟἹ. IV. 11. Pyth. I. 32. Fragm. XCIII. Boeckh.) Typhaon s. T'yphoéus (v.306.) unde et Chimaeram suscepit (v. 319.), vicinae Arimis Lyciae terrorem; sed nati quoque ex ea, Graecorum fabulis notissimi, Plutonis canis Cerberus (v. 310 seqq.) et Hydra Lernaea (v. 313 seqq.).

v. 297. σπῆϊ tvi γλαφυρῷ) Callirhoé Oceanitis, pro more earum in specu degeus, ibi peperit Echidnam, cui deinde ad habitandum alia adsignata est in Arimis spelunca.

IN HESIODI THEOGONIAM. 247

v. 300 uncinis inclusit Wolfius, pro glossemate habens. Sane molestum est ὠμηστήν. Memoratur quidem apud Apollodorum 1. c. Arcadiae Echidna συνωρπάζουσα τοὺς παρίοντας 9 sed non dicitur ea fuisse, ut haec, pro dimidia parte, scilicet superiore, Nympha. Fingi tamen etiam me- morata hic ab Hesiodo potuit ex serpentis id natura ha- buisse, ut esset ὠμηστὴς» quod poéta per incogitantiam ad partem eius anguinam retulerit, Certe infra v. 304. λυγρὴ dicitur et hinc quasi carcere cohibita in Arimis.

vv. 301—305 Heynius et Wolfius duntaxat transponen- dos censuerunt, ut v. 304 εἰ 305 primum legantur, dein- de v. 301. 2. 3. Sane, versu 300 eiecto, locum, quem nunc obtinet, versus 301 tueri non potest. Codex Taurinensis hoc ordine habet v. 295—300. 303—305. 301. 302. unde Hermannus in Goettlingianae censura duas statuit fuisse recensiones, in quarum una fuerint v. 295—300. 303.; in altera v. 295—299. 304. 305. 301. 302. Aliter Goettlin- gius ordinaverat, in una recensione fuisse ratus v. 295— 297. 300—302.; in altera v. 295. 6. 8. 9. 305. 308. Hanc nihil offensionis habere largituv Censor, illam admitti posse recte negat. Goettlingius in altera Editione facere iam se cum Hermanno dicit. Mihi nondum liquet, esse omnino de duplici recensione cogitandum: quare, si quid mutandum, potius Heynium et Wolfium, versus quosdam transponentes, sequar. lta verba in v. 300. ζαθέης ὑπὸ κεύθεσι γαίης re- ferenda erunt ad locum, ubi nata Echidna, σπῆϊ vi γλαφυρῷ (v. 297.).

v. 304. ἡ δ᾽ Épur? εἰν ᾿Αρίμοισιν) Vt est ἔρυμα secunda brevi apud Hesiodum "Epy. 536. Homerum Hl. A. 137. et alibi (vid. Valcken. ad Eurip. Phoen. 990.), ita hic ἔρυτ᾽. At habet ἐρῦτο productam secundam apud Nostrum in Scuto

248 COMMENTARIVS

v. 415. Scilicet est hoc pro ἐρύετο ab £póouai, illud ab ἔρυμαι. Est autem in Sc. l. c. ἐρῦτο (ut scribendum) 3. imperf. medii, coAhibebant impetum; hic autem ἔρυτ᾽ acci- piendum est passive coércebatur, quasi carcere. Perpe- ram Heynius, in Exc. IV. ad Il. A. vocabulum hoc deri- vans ab fów sereo priore longa, versum quasi ob metri vitium Hesiodo abiudicandum censuit. Respiciunt eum Schol. Lycophr. apud Bachmann. Anecd. Gr. T. II. p. 278. el Tzetz. ad Lycophr. v. 1354. ᾿

v. 806 suspectus fuit Wolfio, quod apud Apollod. 1. c. interfecta ab Argo dicitur Echidna. Sed memoratur ibi Peloponnesia, non Arimaea.

v. 306 seqq. TuQ uv, alia forma dictus Τυφωεὺς (infra v. 821. 869.), ἄνεμος ὑβριστὴς et similium ventorum pater (v. 869 seqq.), ortum ipse ducere visus ex profundis terrae

. Spiraculis et cavernis, itaque mythico sermone dictus Tar- tari et Terrae filius (v. 821 seq.), de quo mythos fuisse Arimaeos, constat ex Homero et Pindaro 1l. cc., probabiliter inde coniux datur hic cohibitae apud Arimos Echidnae, neque incongrue ex his tremendis portentis nata aeque ter- mibilia monstra perhibentur, cum alia, tum primum Canes duo, Orthus (v. 309.) et Cerberus (v. 310 seqq.), uterque la- tratu referens patrem (v. 834.), Cerberus etiam, ut ille, bel- lua multorum capitum (v. 312. 825.), sicut biceps etiam ha- bitus est quibusdam Orthus, Chimaera ipsi Hesiodo triceps.

Non diversi, ut Goettlingio visum in priore Editione (nam in altera sententiam mutavit) sed iidem habendi -Τυφάων (v. 306.) et Τυφωεὺς (v. 821. 869.). Vide, prae- cipiente Muetzellio p. 259., Homerum Il. B. 781 seqq. col- latis híc versibus 304. 306. Heynio in Ep. ad Wolfium minus certum id visum miror, cum illi in Obss. δά Ápol-

IN HESIODI THEOGONIAM. 249

lod. I. VI. 3. iidem habiti fuissent, TuQwedc , Τυφὼν et Τυφώς. Potest nomen hoc qualicunque forma proditum Graecae originis videri, ductum a τύφω, ut vult Etym. M. v. Τυφὸὼν p. 772. 30 seqq., cum sit ventus igneae naturae, Eusta- thio ad Il. p. 261. 38. πνεῦμα ὑπογέων, πυρόεν καὶ καυστικὸν (conf. infra v. 845.), nec tamen ideo pronuntiem, errare eos, qui peregrinam statuant nominis originem, sive ÀAe- gyptiam, ut Iablonskio placuit Panth. Aegypt. V. 2., sive Orientalem, cum :uffones etiam nunc Indi vehementiores ventos vocent, teste Turnero in Itinere Thibetano I. 1.

v. 309 seqq. Orthum Echidna κύνα γείνωτο Vwpuovifi, quo deinceps uteretur Geryon (v. 309. supra 293.); Cer- berum (v. 311.) ᾿Αἴδεω κύνα χαλκεόζωνον aerea, i. e. in- fracta voce praeditum, quod epitheton Stentori tribuit Homerus Il. E. 785. Conf. Sc. v. 248. Πεντηκοντακέφαλον dixit Hesiodus cum iis, quibus numerus quinquagenarius pro magno placuit. Alii fingere ἑκατόγκρωνον maluerunt, unde /ellua centiceps dicitur Horatio II. XIIL. 34. Tpíxpa- γον σκύλωκῶ iam Sophocles in Trach. v. 1098. et deinceps posteriores tantum non omnes dixere, sed ita, ut tribus caninis capitibus multa pone adhaerere anguina fingerent (vid. Apollod. II. V. 12 init), quae ignota fuisse Hesiodo videntur. Homerus Il. O. 368. simpliciter memorat κύνα στυγεροῦ ᾿Αἴδαο, ne nomine quidem addito, ut neque Od. Δ, 623. Conf. Pausanias III. 25. ex quo fere colligas, pri- mam de Cerbero famam a Taenaro venisse. Potuerunt utique accolae, ut fauces Taenarias alta ostia Ditis, ita natum subinde tremendum in illa caverna sonum latratum habere inferni canis, cuius deinde figuram pro mentis ter- rore sibi informaverint.

v. 311 respicit Schol. ad Soph. Trach. v. 1098. Ed.

250 COMMENTA RIVS

Brunck. 1100. Elmsleii, qui ibi πεντηκοντωκέφαλον resti- tuit.

v. 311. Κέρβερον , inquit Eustathius ad Il. p. 717. 54. , οἱ νεώτεροι καλοῦσι quia scilicet apud Homerum nomen non exstat. Dictus autem, Eustathio iudice ibid. 60., παρὰ τὸ xíay βαρύνειν. Aliquanto probabilius in Scholiis ad h. l. nomen repetitur a xíap et βέρω, sive (Oópw , unde βρώ- σκω, βιβρώσκω, ut sic idem fere notet, quod ὠμηστής. Welckero in Trilog. Aeschyl. p. 131. est Κέρβερος pro Ἐρέβερος, praemissa fortiore adspiratione; Hermanno Opusc. II. p. 182. Κέρβερος est Hiscius, transpositis literis pro κρεμερὸς , quod non adsequor. Goettlingius comparat x&p- fdavoz , dictum nonnullis pro βάρβαρος et vocabulum a la- trantis sono repetit. Obstare -videri possit, quod, teste Scholiasta ad Nicandri Alexiph. v. 378., Κέρβεροι dicti quoque βάτραχοι ἄφωνοι.

Χαλκεόφωνον alicubi dictum Κέρβερον, scripsit Eustath. ad Il. p. 1140 init.

v. 818 seqq. Tertia Typhaonis et Echidnae proles fuit digna matre filia, Hydra Lernaea, quam infensa Herculi Iuno gravem ei laborem aluit, sicut, similem, ut videtur, ob causam , etiam Leonem aluit Nemeaeum (infra v. 328.). Hydram poéta dixit λύγρ᾽ eiduiav (λύγρα F iduiay) pernicio- sam, satis sic significans, terribilem fuisse; nulla tamen plurium eius capitum mentione facta, quorum passim re- centiores meminerunt. Eam Hesiodus ab Hercule interfe- ctam dicit (v. 316.) νηλέϊ χαλκῷ, aereo velense, vel hastae cuspide, quae fuit antiquior traditio. Χρύσεωι ἅρπαι me- morantur apud Euripid. in lone v. 192. Secundum recen- tiores Hydrae capita Hercules contudit ῥοπάλῳ clava. Vid. Apollod. II. V. 2. Iolaus (v. 317.), quem socium et auri-

IN HESIODI THEOGONIAM. 251

gam Herculis eliam in Scuto videmus, in hac primum pu- gna dictus est opem ei, neque inutilem, praestitisse. Vid. Apollod. ibid. Minerva, consiliis Herculem instruens (v. 318.), etiam in Scuto memoratur v. 125 seqq. 325 seqq. et apud Hom. Il. O. 362. Od. A. 626. Hydrae autem Lernaeae nulla facta est in Homeri carminibus mentio.

Quod apud Gregorium Or. III. p. 103. D. seq. (de quo loco diximus ad v. 185.) post memoratos ex Hesiodi Theo- gonia Τιτᾶνας, Γίγαντας, τοὺς δρωκοντόποδας, τοὺς x&- ραυνοφόρους θεοὺς, memorantur etiam τὰ πικρὰ τούτων γεννήμωτα καὶ προβλήματα, “Ὕδραι, Χίμαιραι, Κέρβεροι. Γόργονες, in his τούτων eximie ad Gigantes referendum interpretes duxere, cumque traditio exstaret, e Gigantum sanguine varia enata esse monstra, eam ad illustrandum Gregorium adhibuere. Vide Scholium Graecum ex Cod. Clarkiano a Gaisfordio editum in Catal. Clark. T.I. p. 46. et Elias Cret. Comm, in Gregor. T. II. p. 383. A., in qui- bus commode αἵματος fit mentio, pro quo vitiosa exstat σώματος oris apud. referentes eadem Montacut. p. 153. 4. Nonnum p. 517. C. ut item apud Eudociam p. 209., illud de Hydrae origine traditum diserte auctori tribuentem He- siodo. Movere haec virum eruditisimum Lobeckium in Aglaoph. p. 576. not., ut diversam ab hodie exstante fuisse olim in Theogonia proditam monstrorum plerorumque ori- ginem statueret, contra quem optime disputavit Muetzell. p. 464. Chimaeram quidem Typhaonis et Echidnae filiam ab Hesiodo dictam , diserte tradit Apollod. IT. III. 1.

v. 316. ἐνήρατο medium pro interfecit rarius est: fre- quentius hac significatione activum. Est tamen item Il.

II. 92. Τρῶας ἐναιρόμενος.

v. 319 seqq. Nexus est; τὴν μὲν (hauc quidem Echidnae

252 COMMENTARIVS

et Typhaonis prolem) Διὸς υἱὸς ἐνήρατο (v. 316.), ἡ δὲ sed illa (sc. Echidna) Χήκαιρων ἔτικτε. Non attendentes ad versum 316., Scholiasta Cantabr. et Mombritius ἡ δὲ ad proximam Hydram retulerunt. Conf. supra dd. ad v. 295. Apollod. l. c. Chimaeram Homerus Il. Z. 180. simpliciter θεῖον γένος, οὐδ᾽ ἀνθρώπων vocat, idem Il. II. 328. obiter indicans, eam nutritam fuisse ab Amisodaro'Lycio. Quippe notam ille fabulam tangebat, partem pridem celebrati in vulgus mythi Corinthiaci de rebus a Bellerophonte gestis. Poétarum autem de Chimaera narrationi dedisse ortum po- test, quod Tobates Lyciae rex, cum, ut Homerus refert Il. Z. 168 seqq., ex arcano Proeti, Corinthiorum regis, mandato perniciem Bellerophonti strueret, eum misit venatum ca- pram sylvestrem, χίμαιραν (vid. Hesych. h. v.), in loca, ubi summum quoque a leonibus et serpentibus periculum erat; ex quo triplici ferarum genere deinde mythicus ser- mo et poétarum commenta unius speciem belluae finxerint, triformem Chimaeram. Nomen quidem ipsum cogitare nos praecipue de capra iubet, sed vastioris generis, vel maxime feri, quales oves caprique sylvestres describuntur apud Op- pian. Cyneg. IL. 328. θέειν κραιπνοὶ σθεναροί τε jur emat, quamquam significari quoque potuit aliud cornutum animal, ad caprae figuram accedens, ut oryx (vid. Plin. H. N. VIII. 53. Oppian. Cyneg. II. 445 seqq.), vel, quae memoratur ab Eustathio ad Il. p. 634. 61. κατὰ Πτολεμαῖον, ἡ μεγαλόκε- po. Manc qualemcunque feram δεινήν τε μεγάλην T€ T?- δώκεά τε κρατερήν τε (v. 320.) Pegasus et Bellerophon i. e. hic, conscenso Pegaso (vid. Apollod. II. III. 2.), εἷλε, de medio sustulit, occidit (v. 325.) Quod Chimaeram Tf πνέειν Homerus dixit Il. Z. 181 seq., qui versus etiam hic leguntur (v. 323. 4.), id iam Veteres ferme interpretati sunt de monte ignivomo, quem vulgo Cragum Lyciae fuisse vo- lunt, ubi quaedam adeo convalles nomen retinerent Chi-

IN HESIODI THEOGONIAM, 253

maerae (vid. Strabo XIV. p. 981. B. Plinius II. 10. V. 26. Vibius Sequester de Montibus, Serv. ad Aen. VI. 288. Eu- stath. ad Il. Z. p. 634. 60.; 635. 15 seqq.) placuitque haec interpretatio postea inprimis Clerico ad h. l. et recentius Hermanno Opusc. II. p. 182. cui Xíuzipz ab nomine χεί- μαῤῥος est Torrentina, significatque profluentia liquefacta saxa atque arenas, quam hodie /aeam vocant. Verum enim vero, cum πῦρ πνείοντες ταῦροι memorentur etiam in Taso- nis historia, ubi praedictae interpretationi locus non est, censeam equidem, antiquiores Graecos locutione ea nihil indicare voluisse, nisi spiritum, quem irata bellua vehe- mentiorem naribus emittit, quique, praesertim in locis fri- gidis, ita fumi instar sub oculos cadit, ut subesse ignis vi- deri possit.

πνείουσαν ἀμαιμάκετον πῦρ citat sine auctoris nomine Etym. M. p. 76. 13. Vsurpatum vocabulum ἀμαιμάκετος de igne etiam Sophocli in Oed. Tyr. δ΄ 177. de Furiis s. Erinnysin in Oed. Col. v. 125. ᾿Αμαϊμακέτην Chimaeram ipsam dixit Hom. Il. Z. 179. II. 329. Notat Heynius ad priorem lliadis locum, Grammaticos vocabulum alios a μῆκος, alios a μαιμάω repetere, neque ipse de re pronuntiat. A. μῆκος quidem s. μῆκος quominus dicatur, repugnat prio- ris in h. v. syllabae quantitas. Reisig. ad Soph. Oed. Col. 125. non dubitare se dicit, quin sit a μαιμάως in qua de- rivatione equidem cum Goettlingio exitum vocabuli miror. Comparat Goettling. Aeschyleum ὠμάχετος Sept. adv. Th. v.86. Μακετὸς et. μαχετὸς a μάχομαι mon. differunt, nisi quod illa forma est antiquior. Potest a μακετὸς, geminata priore syllaba, factum esse μωιμάκετος (ut a πάλη factum παιπάλη") hinc ἀμαιμάκετος, a Grammaticis vulgo exposi- tum ἀκαταμάχητος. Estne sic in Phaeacum navi (Od. X. 311.) ἱστὸς à ἀμαιμάκετος malus invictae firmitatis, an repetendum a μαιμάσσω vocabulum cum Doederlino de ὦ intens. p. 10.?

254 COMMENTARIVS

v. 321 respiciunt Schol. BLV. ad ll. Z. 181. Propter ἦν cum plurali iunctum priora eius citant Schol. Sophocl. ad Trach. 517. Scholia Apollon. Rhod. ad II. 65. Eustath. p. 634. 37., 1110. 55., 1759. 52., 1892, 47. Choeroboscus in Bekkeri Anecd. p. 1293. Herodianus περὶ μον. Ae. p. 45. περὶ σχηήμ- p. 60. 16. Horti Adon. p. 75 a. p. 78 ὁ. Auctor libelli de Barbarismis, a Valckenario editus, p. 198. Ad Doriensium et Boeotorum ἰδιωτίσμους retulit Heraclides Alexandrinus, ut discimus ex Hortis Adon. p. 75 a et Eu- stathio p. 1759. 31. quem vide etiam p. 1885. 58., ubi legendum ἐνίοις Βοιωτῶν pro βιωτῶν, Scilicet Boeoticum visum propter Hesiodum. Referendum autem potius ad antiquum sermonis usum, qui, quod in neutris postea re- tentum est, idem quoque in aliis frequentaverit generibus. Conf. Valcken. ad Herodot. p. 376. 21. Namque, ut » plurale habeam cum Goettlingio ad v. 183., nondum me induci patior. "

v. 323 et 324 sunt Homeri Il. Z. 181 seq. perperam huc intrusi, ut vidit iam V. D. in Obss. Misc. T. II. p. 317. Aliter atque Homerus Chimaeram sibi informavit Hesiodus, non vero, ut volunt Schol. BLV. 106. ob male intellectum ab ipso Homerum. Fuit haud dubie de Bellerophonte my- thus utroque poéta antiquior. Retractaus mythum Hesio- dus magis velerem Chimaerae notionem retinuit, monstro- samque eam tantum hoc fecit, quod tria illi dedit trium ferarum capita. Homerus autem sibi monstrum finxit non triceps, sed cui corpus esset ex tribus feris compositum, capite leonino, media parte caprae, cauda serpentis. llli Chimaera i. e. monstrum sic compositum, dici potuit da- νὸν ἀποπνείουσα πυρὸς μένος sc. ut res clamat, parte ea, qua ipsius caput eral; sed, ut hic versus sunt positi, dici- tur ignem elllare Chimaera capra, sive pars monstri media

IN HESIODI THEOGONIAM. 255

inter anteriorem leoninam et posteriorem anguinam, quod ridiculum: at, remotis iis versibus, conimode dicitur per iria ora ignem spirare. Conf. Muetzell. p. 454 seqq.

v. 325 vix Hesiodeum censuit Heynius in Ep. ad Wolf. causa iudicii non addita. Muetzellio autem p. 461. versus iustam movere interpolationis speciem videtur, cum ex vulgari traditione Bellerophon, Pegaso quidem insidens (vid. Apollod. IL. III. 2.), sed' solus Chimaeram occiderit. At vero Pegasus, dorso Bellerophontem excipiens, sic in causa fuit, ut Chimaera interficeretur, possuntque etiam in ve- teri mytho, quem obiter hic tangit Hesiodus, memoratae fuisse in conficienda bellua partes Pegasi, λωκτίζοντος et conculcantis eam.

v. 326. ἡ δ᾽ ἄρα dix ὀλοὴν τέκε K. 0A.) collatis supra versibus 289. 295. 316. 319. est, ut videatur hic ἡ δ᾽ op- positum superiori (v. 325.) τὴν μὲν ad Chimaerae matrem Echidnam referendum esse, quae sic mater fuisse dicatur etiam Sphingis et Nemeaei leonis, non Chimaera, ut ad h. ]. Scholiastae, Io. Diacono et auctori carminis de Laudibus Herculis v. 76. (in poétis Latinis Minor. Wernsdorfii T. I.) placuit, sicut item postea Mombritio et recentius Claverio ad Apollod. T. II. p. 258. nec non Hermanno Opusc. II. p. 183. at neque Heynio ad Apollod. Obss. p. 242. neque Vossio Epp. Mythol. T. II. p. 23. Thebani et Nemeaei monstri matrem Echidnam prodidere etiam Apollod. lI. V. 1. et III. V. 8. Hyginus praef. p. 12. pr., sed patrem Typhaonem, in hoc alios secuti, quam Hesiodum, auctores, ex quorum traditione etiam in Scholia ad h. 1. invecta est illa Typhao- nis mentio, perperam haud dubie, cum poéta diserte Or- thum faciat Sphingis et Nemeaei leonis patrem.

Cadmeos seu Thebanos infestavit monstrum, recentius

256 COMMENTARIVS

vulgo EQ/y£, lwyoc, antiquius dX, Φῖκος dictum, unde Φίκιον ὄρος, quod ibi consederat. Vid. Apollod. III. V. 8. Exitialem Cadmeis dixo qua ratione dixerit Hesiodus, in- certum est. Namque aenigma et huc pertinentia possunt commenta esse serioris aevi, sicut etiam forma Sphingis de- scripta ab Apollodoro 1. c. Nomen quidem, a Q/yyw, σφίγγω derivatum, eiusmodi monstrum indicat, quod ho- mines strangulando conficeret. Itaque, eo respiciens, haud inepte de dracone cogites, qualis ab Ovidio Met. III. 48, in Cadmi historia describitur, eius socios longis necans com- plexibus.. Áttamen fuere iam de Veteribus, qui mallent ad humanas referre insidias. Vid. Pausanias IX. 26. Palae- phatus c. 7. Sphingis nusquam meminit Homerus.

v. 9327 seqq. Habuit antiquitus Graecia, ut dracones seu maiores serpentes, ita leones suos, qui Xerxis tempore ad- huc frequentes erant in Macedonia Thraciaque. Vid. Herodot. VII. 125 seq. coll. Aristotele H.. A. VI. 31. VIII. 28. Pau- sania VI. 5. Certe in historia Graecorum mythica plures memorantur, ut Parnassius (vid. Pausan. I. 27.), ut, item ab Hercule interfectus, Cithaeronius (vid. Apollod. II. IV. 10. $ 5). Prae ceteris tamen clarus Nemeaeus fuit. Eum Iuno aluisse dicitur hic (v. 328.), ut supra (v. 314 seq.) Lernaeam Hydram, scilicet suscitans Herculi laborem; col- locasse autem eum (v. 329.) in fertilibus iugis (γουνοῖσι) Nemeae, perniciem hominibus, quorum ille QUAx magnum numerum, perimeret (v. 330.). Magnifice (v. 331.) dicitur xoipayéwy Τρητοῖο N. ἠδ᾽ "Ac. ut tauro regnum nemoris tri- buitur apud Phaedrum I. XXX. 8. Erat mons Tretus in- ter Mycenas et Nemeam, non longe a Cleonis, infra habens διώρυχα διηνεκῆ, sive ἀμφίστομον σπηλαῖον, ubi degere Leo solitus. Vid. Apollod. II. V. 1. Diod. Sic. IV. 11. Pau- san. II. 15. Ab illo specu. Nemea mons non longius quam

IN HESIODI THEOGONIAM. 257

quindecim stadia aberat. Supra Nemeam erat mons Apesas. Vid. Pausanias ibid. Etym. M. v." Amezac.

v. 830. ἐλεφαΐῥατο (sic) φῦλ᾽ ἀνθρώπων ex h. v. sine auctoris nomine citat Etym. M. p. 329. 27. Legitur ἔλε- Φηράμενος laedendi significatione etiam Il. Y. 388. Sed Od. T. 565. ἐλεφαίρονται est decipiunt. Scilicet primaria significatio fuit capiendi. Namque ab stirpe ἕλω sunt ἑλέω ἑλέξω, ἐλέφω (unde nomen viri Ἐλεφήνωρ)» ἐλεφάω, ἐλε-- Qaípo.

v. 931, ut Hesiodi, citat Etym. M. p. 119. 40.

v. 988 seqq. Redit poéta ad Cetüs et Phorcynis proge- niem, memorans ex ea stirpe natu minimum Draconem, malorum aureorum custodem iisdem in locis, ubi Graea- rum quoque et Gorgonum, item e Phorcyne et Ceto nata- rum, sedes erat, πείρωσιν ἔν μεγάλοις (v. 335.) in extremis lerrae finibus. Conf. v. 518. Draconem hunc, Apollonio Rhodio IV. 1390. Ladonem nominatum, Pisander, teste Scholiasta ad Apollonium, Terrae filium prodiderat. Aliis dictus Typliaonis et Echidnae filius. Vid. Apollod. II. V. 11.

Secundum Scholiastam Apollonii Rhod. d. 1. Draconem Hesperidum Ἡσίοδος ἔκ Τυφῶνος φησίν, ubi, ni fallor, hunc locum respexit, sed errante memoria lapsus est. In alia ivit Muetzell. p. 463. tantum illi Scholiastae tribuens, ut ex eius testimonio colligat, depravatam híc nos Theo- goniam habere.

v. 333 citat Lascaris Gramm. 1. III. B. VIIT. f. v. In eo versu mire Guyetus ὁπλότατον nomen habuit proprium.

v. 335. παγχρύσεα μῆλα φυλάσσει) Conf. supra dd. ad 17

258 COMMENTARIVS

y. 218 seqq. Abrepta ab Iercule mala secundum recen-

tiores Hesiodo statuens, ceterum imitatione eum exprimens,

Apollonius Rhodius IV. 1397. παγχρύσεα ῥύετο μῆλα dixit. .

v. 337 seqq. Oceano, Veteribus habito omnis aquae prin- cipio et elemento, Tethys, naturae vis omnia alens ac nu- triens, coniux tributa etiam ab Homero Il. E. 201. Ex his parentibus ortos ait Hesiodus Fluvios, quotquot sint, nec minore numero Oceaninas, lacuum ac fontium praesides et omnino nutriente humore fertilem terram exhibentes atque hinc xovporpóQouc (v. 337. 346 seqq. 367 seqq.), unde haud efficitur quidem, respexisse poétam .aquarum meatus subterraneos, e maris fundo ductos, quales cogitavit Virgil. IV. G. 465 seqq. 481. attamen videri potest Hesiodus, deri- vatum ab Oceano, tanquam fonte, omnem per terras fluvio- rum et lacuum fontiumque humorem credidisse, cum Home- rus quoque Il. ᾧ, 195 seqq. dixerit βαθυῤῥείταο μέγα σθένος "Qxsayoro, Ἔξ οὗπερ πάντες ποταμοὶ καὶ πᾶσα θάλασσω xo) πᾶσαι κρῆναι καὶ Qpeíarm μακρὰ νάουσιν. Vtrum autem huc referendum sit, quod idem Homerus Il. E. 201. Ocea- num θεῶν γένεσιν καὶ μητέρα Τηθὺν dixit, an id latiorem etiam sensum habeat, quo postea Thales aquarn dixit esse rerum omnium principium et Virgilius hinc IV. G. 481. Oceanum patrem rerum, quaestio est nec expeditu facilis, et certe Homerica magis, quam Hesiodea.

Noverat autem Hesiodus, permagnum esse, ut lacuum et fontium in terris, ita fluviorum numerum. [taque defi- nite, ut poéta, (v. 364. 368.) ter mille dixit esse lacuum praesides Nymphas totidemque Fluvios: ceterum ex utro- que genere non nisi pauca eaque celebriorum nomina ad- pesuit, primo fluviorum v. 338 seqq., deinde Oceaninarum v. 349 seqq., unde sane liquet, quinam Hesiodo memorabi- les in primis fluvii sint habiti, non vero, qui notitiae

IN HESIODI THEOGONIAM. 259

fluviorum modus éi, vel eius aetati fuerit. Namque, ut Graeciae fluvios Hesiodus praeter memoratos haud dubie alios noverat, itá exterorum quoque novisse plures potest , quorum nulla in eius h. l. versibus facta mentio. Possunt autem rationes :colligi probabiles, cur poéta memoratos ceteris praetulerit. Sunt enim hi primum nobiliores Grae- ciae fluvii, Alpheus Elidis, Achelous et Evenus Aetoliae, Peneus Thessaliae, Ladon Arcadiae, tum vicinarum: Grae- ciae regionum, Macedoniae Haliacmon, Thraciae Strymon et Nessus, deinde in illa Àsiae Minoris ora, ündé Hesiodi pater in Graeciam venerat, fluvii Maeander et Hermüs Lydiae, Caicus Mysiae; porro ex Ida, Troadis monte, decur- rentes fluvii, quos nobilitaverant de bello Troiano natra- tiones, Rhesus, Rhodius, Heptaporus, Granicus, Aesepus, Simois, Scamander (Conf. Il. M. 22.); tum et in Pontum Euxinum effluentes, ab Argonautica expeditione celebrita- tern nacti (conf. infra v. 992 seqq.) fluvii, Sangarius Phiry- giae, Parthenius Paplhlagoniae, Phasis Colchidis, Aldesctis et Ister Scythiae; denique memorantur inter exteros, qui non longissime a Graecia remoti essent, facile principes fluvii, Nilus, quem 1n Odyssea quoque A. 477. X. 201, sed sub Aegypti nomine memorari videas, et Eridanus, quem Italiae Padum esse equidem ron dubito, cum hane regio- nem Hesiodo notam fuisse declarent infra v. 1011 seqq. Geterum hos fluvios recensuit poéta, nulla secundum 1oco- rum vicinitatem ordinis ratione habita, sed, ut maxinie ex apta nominum iunctura carminis Atiór4e sequebatur.

v. 388. Nili nomen, ignotam Homero, primum, qui no- verit, Hesiodum fuisse, tradunt huius loci memores Posi- donius apud Strabon. I. p. 29. (p. 51. Almelov.) Schol. Pal. et Q. ad Od. A. 477. Eustath. p. 1510. 10. S ils Lex. p. 58. Etym. Gud. p. 14 med.

17*

260 COMMENTARIVS

Ad Hesiodeam autem de Phaéthonte fabulam, non ad h. l. pertinere videtur, quod Eridanum memorasse dicitur He- siodus apud Hygin. f. 154. Schol. ad German. v. 366. Lactant. Placidum Narrat. Fabul. Ovid. p. 796. Staver.

v. 942. θεῖόν τε Σιμοῦντα citat Schol. Ven. ad Il. M. 22. quo loco omnia h. l. agri Troiani fluviorum nomina ab Homero mutuatum vult Hesiodum, ὡς ἂν νεώτερον τούτου.

v. 344, ad. Λάδωνα Gl. Par. C. ᾿Αρκαδίας τῆς ἄνω. Conf. Dionys. Perieg. v. 437.

v. 345. "Αρδησκον, quod nonnulli Codd. habent, si pro- fectum ab Hesiodo censeatur, nihil obstat, quominus cum Wesselingio eundem habeamus ac, memoratum ab Herodoto IV. 92., ἴΑρτισκον, sed non potest hic fluvius, auctori illi dictus in Hebrum ziepíem, idem haberi ac Dionysii Perieg. 344. ΓΑλδησκος Panticapae et Agathyrsis vicinus.

v. 946 seqq. Fuit haec antiquitus, non per Graeciam modo et. Italiam, sed etiam per septentrionalem Europam passim recepta diuque retenta opinio, esse, praeter coelites ac ma- iores Deos, rerum universitati prospicientes, multa, in ter- ris degentia, inferioris ordinis numina, quorum praesenti cura ac benignitate fertilitas agrorum aliaque commoda cer- iis locis obvenirent et conservarentur: quae numina ob hanc almam altricemque naturam tum muliebris fere sexüs habita sunt, tum eximie praeesse credita irrigantibus sin- gulas regiones aquis, quod hinc maxime et ubertas agris et potus hominibus sufficeretur. Has Nymphas, quae cum Apolline (Phoebo), lucida diei tela moderante, et singularum regionum fluviis χουροτρόζων partes explerent (v. 347 seq.); Hesiodus Oceani filias habuit, ab eodem igitur, ac fluvios,

IN HESIODI! THEOGONIAM, 261

benigno terreni humoris principio ortas, tum perinde atque illos terrae magis numina, quam maris (v. 346. 365.), qua- rum proinde Nympharum natura alia esset ac Neréidum, nec nisi hactenus ab natura Meliarum seu Dryadum diversa, quod hae sylvas tantum servabant, Oceanides passim vagae, ium sylvas, tum alia terrae loca obibant, ac modo in terris modo in aquarum profunditate versabantur. Secundum hanc, pervulgatam, ut videtur, de Nymphis, Oceano ge- nitis, opinionem intelligitur, quomodo illae a poétis comi- tes dari potuerint Naiasin ac Dryasin, legentique flores Pro- serpinae et venatrici Dianae. Vid. Hom. H. in Cer. 5. 419 seqq. Callim. H. in Dian. 13. Virgil. IV. G. 344. 381 seqq. Ceterum, ut aquarum Nympha Egeria credita fuit Numam consiliis instruere, sic universe providum iustumque et ope consilioque promptum habitum est omne hoc Nympharum genus, quam naturam Oceanides quidem a patre duxerint, uno Titanum omnium maxime prudenti, iustoque. Per- tinent huc nomina Oceanidum Πειθὼ (v. 349.) ZevEis, "Iduia (v. 352.) Μενεσθὼ (v. 357.) Μῆτις, Τελεσθὼ (v. 359.) et quod per Στύγα (v. 361.) Dii iurabant. Praestantissimo patre genitas praestantes filias probabiliter memorantur sibi coniuges adscivisse Titanum ac Deorum primarii, Thaumas Electram (v. 265.) Nereus Dorida (v. 240.) Iapetus Cly- menen (v. 507.) Sol Perséidem (v. 957.) Pallas Styga (v. 383.) Iupiter Metin (v. 866.) et Eurynomen (v. 907.) secundum quosdam etiam Pluto (v. 355.), unde Tantalus proguatus. Vid. Hygin. f. 82. et ibi VV. DD. Sole et Perseide genitus Aeeles coniuge ipse quoque dignus habitus est Oceanide Iduia (v. 958.) paremque ob causam uxore Callirhoé non indignus habitus Chrysaor (v. 287.). Alias, memoratas híc, Oceaninas tametsi, quae res maxime nobilitaverint, de plerisque haud satis nunc tenemus, attamen hoc tenere nobis videmur, nullum hic ab Hesiodo positum esse no-

262 CONMENTARIYS

men quod non iam priorum fama celebrassel, Memorau- tur quidem ab Homero H. in Cer. v. 418 seqq. inter Ocea- nides cum Electra, Callirhoé et Styge etiam Admete, Jan- ihe, Vrania, Rhodia, Galaxaure, Melobosis, Pluto, lanira, Acaste, Chryseis, Calypso, Tyche, Ocyroé, Πειβοῦς Suade- lae antiquissima religio fuit apud Athenienses et Sicyonios. Vid. Pausan. I. 22, II. 7. De Τυχῇῆς (v. 360.) apud Grae- cos cultu conf. idem IV, 30. VII. 26. Asia (v. 399.) ut Promethei uxor celebratur ab Herodoto IV. 45., ab aliis, ut uxor lapeti. Vid. Apollod. I. IL. 3. Dione (v. 353.) apud Homerum mater est Veneris, quam Theogoniam etsi non agnovit Hesiodus, at Dionen tamen ut ἐρωτὴν amabilem novit, eique ob hanc praestantiam locum dandum inter Oceanides censuit. Simile quid obtinuisse in Europa (v. 357.) potest, ut illa Hesiodo non quidem Agenoris filia, sed ta- men digna fuerit habita, quae inter Oceaninas referretur, nec fere dubito, quin ab Hesiodo et aliis in hanc homestis- simam classem relatae fuerint plures heroici temporis puel- lae, sive, ut Ovidio Ep. Her. 1 27. dieuntur, Nymphae, illae maxime, quae ad antiquissimam gentis alicuius origi- nem pertinebant, Conf. Apollod. IT. I. 1.; IIT. ὙΠ]. 1. Sane memorata hic nomina Oceanidum sunt nonnulla quidem manifesto spectantia vel ad naturam aquae et fontium, ut Καλλιρόη (v. 3517) ᾿Αμφιρὼ, "Oxvpón (v. 360.) "Aaín (v. 359.) ab Zzic, limosa; item Ylerpaiy (v. 357.) Πρυμνὼ (v. 350.) praeceps de rupe; Πληξαύρη, Γαλαξῳύρη (v. 353.) auras lapsu rivi illa impellens, haec relaxans; Κερχηὶς (v. 355.) a κρέκῳ strepo; vel ad almam et xouporpéQoy Oceanidum maturam, ut Δωρὶς (v. 350.) ΠΠολυδώρη (v. 354.) Εὐδώρη (v. 360.) Πλουτὼ (v. 355.) Χρυσηὶς (v. 359.) Διώνη (v. 353.) item "[rmw (v. 351. Homero H. in Ca. v. 418. Aeuxézz4) My- λοβόσις (v. 354. Homero ibid. v. 420. Μηλοβότη) Εὐρυνόμη

(v. 388.). Sed sunt tum in his ipsis quaedam, tum alia,

IN HESIODI THEOGONIAM. 268

quae simpliciter nomina haberi puellarum possunt, ut ha- benda omnino videntur ᾿Αδμήτης ᾿Ιάνθη (v. 349.) Κλυμένη, Ῥόδεια (v. 349.) KAvrín (v. 351.) "Idveipzt, " Ax&a (v. 356.). Itaque nescio, an nimis argutati sint interpretes, qui no- mina Oceanidum ἢ. 1. et apud Homerum 1. c. sine exce- ptione omnia ad aliquam aquae vel fontis virtutem refe- renda existimarunt, quod in nonnullis nominibus aliquam veri speciem habere potest, ut in Ξάνθη (v. 356.) item in Oct (v. 354.) et Πασιθόη (v. 352.), at vero in aliis non nisi cum hallucinatione tentatur, ut e. g. ᾿Αδμήτη (v. 349.) L. Barlaeo ad h. 1. nomen habere visa est a maris (7) ferocia, I. H. Vossio ad Hom. H. 1. c. ab invicta in perenni fonte aquae abundantia, Goettlingio, quod non, ut Πειθὼ, fossa se includi patiatur. Mihi Πειθὼ quidem haud magis fontis esse Nympha videtur, quam aut Tui, aut Περσηὶς (v. 356.), in quo nomine utique haerere videas interpretes. Puto equi- dem, sub eo cultam alicubi fuisse Persae filiam Hecaten , atque inde factum esse, ut diversam ab Hecate Deam vel primus, vel post alios arbitratus Hesiodus dandum ei quoque nomen inter Oceanidas censuerit. Similiter Οὐρανίη») quam item Oceaninam cum Homero H. in Cer. 423. Hesiodus facit (v. 350.), mihi videtur non imbribus nutritum vel quasi coelitus ab alto lapsum fontem indicare, sed cultam variis Graeciae locis Coelestem Deam, quae a posteris ᾿Αφροδίτη Οὐρανίη, antiquitus simpliciter Οὐρωνίη dicta fuerit et sic multis diversa habita a Venere. Conf. Pausan. I. 14. III. 23. VIT. 26. Alias Doctorum Virorum super quarundam Oceanidum. nominibus hallucinationes infra ad singula in- dicabimus suo loco.

v. 847. κουρίζουσι, Scholiastes male intellectus Guyetum et Clericum. induxit, ut exponerent κείρουσι. Est χουρίζω iuvenescere vel vigere facio.

204 COMMENTARIVS

v. 949. Ἰάώνθη dicta, ut "Póday0y, Εὐάνθη, quod tenendum, ne quis cum L. Barlaeo ab iaíy» derivatum putet, vel cum I. H. Vossio ad Hom. H. in Cer. v. 418. repositum hic velit καὶ Ἠλέκτρη καὶ Ἰάνθη. Habuit ἴον eiola digamma., Conf. infra v. 844, Muetzell. p. 468.

v. 861. 'Pódeiz Oceanina (etiam apud Hom. 1. c. v. 419.) ad Rhodum insulam referenda visa est Goettlingio. Sed potius dicta videatur ab roseo colore, ut "Podór4 apud Homerun d. l. v. 422., Ῥοδίᾳ et *Póoy, Danaides, apud Apol- lod. 11. I. 5. ]

v. 852. Ζευξὼ certe non potest esse bifida, quod Goett- lingio visum. Potius sit, ut Hermanno placet, e duobus fontibus unita, Simplicius tamen et analogiae convenientius existimo, ut cum Pasore et L. Barlaeo exponatur activa si- gnificatione iugzans, coniugans, utindicetur Nympha eiusdem fere indolis ac Πειθώ.

v. 856. Περσηΐς τ᾽ ᾿Ιάνειρά T^) Est, Goettlingio iudice, Περσηὶς ad Persidem, Ἰάνειρα ad Ionum regionem, ut *pé- dé ad Rhodum, Δωρὶς ad Doriensium terram referendum. Hermanno in Cens. Goettlingianae, omnia haec fontium esse nomina censenti, Περσηΐς est perrumpens, utsit a πέρω, πείρω. Possit item secundum etymologiam a πέρθω repeti, quod L. Barlaeo placuit. Sed sic nomen minus conveniret κουροτρόφῳ. Analogiae repugnat Scholiastae, a περάω repe- tentis, ratio. Quid mihi videatur, supra dixi, Perséidem non habet Homerus d.1l. "IZveipz, memorata H. in Cer. v. 422., non dubium Hermanno videtur, quin dicta sit ab izío. Neque repugno, cum similiter sint "IA&eipz ab ἱλάω, Δάειρα a δάω, Vereor autem, ut satis recte I. H. Vossius ad H. in Cer. l. c. ab ἰάω vel iaívw et ἀνὴρ repetiverit.

IN HESIODI THEOGONIAM. 2065

v. 957. Μενεσθὼ et v. 358. Τελεσθὼ probas esse formas, erudite ostendit Muetzellius p. 148 seqq., ubi tamen ille, de nominibus feminarum in ὦ exeuntibus disputans, haud satis expedire mihi videtur, unde sit illa femininorum terminatio in ὦ pro vulgari in 4 vel ἡ. Equidem illud ὦ contractum puto ex ó4. Certe probabiliter dicas, esse ᾿Αμφιρὼ pro ᾿Αμφιρόη, ut IIoAvZio pro Πολυξόῃ. Quidni similiter sit Μενεσθὼ pro Μενεσιθόη , Τελεσθὼ pro "TeAeci- 0ó4 , quomodo congrue dici promptae ope et consilio Ocea- ninae potuere, ut viri ᾿Αρηΐθοος s. ᾿Αρήϊθος , ἹΠειρίθοος s. Πείριθος. In Πειθὼ autem, Πρυμνὼ, Ἰππὼ. Zev£o, Πλου- τὼ, Καλυψὼ aliisque similibus, terminationis ratio hinc, ni fallor, petenda est, quod antiquitus haec quoque nomina in fine ó4 habuerunt, ut sic primum IIe/fó, , deinde Πειθὼ dixerint, Cum Μενεσθὼ contulit Muetzell. p. 149. viri nomen Μενέσθης apud Hom. Il. E. 609. et alterum nobilius, Μενεσθεὺς. Valet hoc, opinor, Μενεσίθεος.

v. 359. Καλυψὼ apud Apollod. I. II. 6. inter Nereides memoratur. Sed cum Hesiodo facit Hom. H. in Cer. 422. ut diversa sit, ibi atque hic memorata, ab nobiliore ex Odyssea Atlantis filia Καλυψώ (infra v. 1017.). Est Ocea- nina Καλυψὼ Goettlingio, quae luto foecundo inducit ter- ram, cum super ripas effluit. Quaerenda haec luti siguifi- catio in 'Ací|, non in Καλυψὼ, quae probabilius Hermanno exponitur latens vel occultans : neque tamen constare mihi videtur, esse id in memorata hic Nympha ad aquas referen- dum, cum idem nomen tributum sit Atlantis filiae, ac simpliciter muliebre haberi possit, a velamento tractum.

v. 860. Huius loci memor Laur. Lydus de Mensibus p. 44. Οὐδαμοῦ τοῦ τῆς Τύχης ὀνόματος “Ὅμηρος μέμνηται" Ἡσίοδος μέντοι. Scilicet in lliade et Odyssea nomen Τύ-

266 COMMENTARIVS

χῆς non exstat, sed fit eius mentio in H. in Cer. v. 420. Conf. Pausan. IV. 30.

- v. 861. προφερεστάτη ἐστὶν ἁπασεῶν) Infra v. 777. di- citur θυγάτηρ ἀψνυοῤῥόου ᾿Ωκεανοῖο Πρεσβυτάτη. lta mox seq. versu 802, πρεσβύτατωι alias dici potuerint προφερέ- στατωι; omnium praestantissimae, maxime venerandae. Conf. Ern. ad Callim. H. in ἴον. 35.

v. 363. πολλαΐ γε μέν εἶσι καὶ ἄλλα!) Vt H. Hom. in Cer. v. 418. Phaeno, v. 419. Melite et Jache memorantur, apud Apollod. 11. I. 1. Me/ia, III. VIIT. 1. Meliboea, III. X. 1. Pleione; apud Pausan. I. 38. Daira; apud Schol. Apollon. Rhod. ad 1. 554. II. 382. PAilyra, ad III. 242. Asterodia, ad IV. 1212. Ephyra; apud Virgil. IV. G. 341. Clio et Beroé; apud Ovid. V. Fast. 171. etra; apud Hygin. p. 5. Staver. Menippe, 4rsgia, fortasse et aliae. Sunt enim pleraque ibi corrupta nomina, nec nisi pro parte certam satis correctionem ex Hesiodo recipiunt. "Teste eodem Hy- gino f. 182. Oceanides etiam a quibusdam habitae Jdothea, A lthaea, -4drasta, Yovis in Creta nutrices.

v. 864, ut Hesiodeum, citat Schol. Pindari ad Ol. V. 1. sed corrupte, cum ibi pro "Oxeavivai exstet ?"Oxeavides et principio versus τρὶς γὰρ μύριωι pro τρὶς. γὰρ χίλιαι. For- lasse obversabatur ei numerus ille ex "Epy. v. 265.

v. 865. Ad βένθεω λίμνης Guyetus: »Aoc est, inquit, θα- λάσσης. "QxemyoU. Hom. (Od. T. 1.) Ἠέλιος δ᾽ ἀνόρουσε, λιπὼν περικαλλέα λίμνην." Sic et Yl. N. 21. 32. βένθεα λίμνης. Certe non.est excludenda hic notio maris, sed nec de solo mari cogitandum, cum λέμνη dicatur quivis aquae gurges. Conf. Il. E. 790. Φ, 317.

IN HESIODI THEOGOMIAM. 207 v. 366. πάντῃ ὁμῶς) ita ut nullis locis desint Oceanides. ---θεάων dry Amt τέκνα) i, e. θεαί. Conf. supra v. 240.

v. 967 seq. ἕτεροι ποταμοὴ — "Yiéec ᾽Ωκεανοῦ, Tales me- morat Ápollod. II. I. 1. 7nachum, YII. XII. 6. 44sopum, plu- res alios Hygin. p. 6. sed, ortos, ut Oceanidas, ex Ponto et mari,

Verba καναχηδὰ ῥέοντες ex h. 1. adtulit Apollonius Dys- colus de Adv. p. 562. 15. Esse totum hunc Hesiodi locum manifesta imitatione expressum a Dionysio Perieg. v. 644 segq., monuit iam Wolfius.

v. 370 citat Eustath. ad Dionys, Perieg. v. 644.

v. 971 seqq. Sequitur nunc progenies reliquorum Tita- num: primum Hyperionis ét Thiae, Apud Homerum 'Hé- λιος Ὕπερίων dicitur Il, €. 480. Od. A. 8. M. 133. 263. 346. 374, At nonnunquam eidem Solis hoo non cognomen, sed quasi nomem est, Sic ὙὝπερίανος ἀνιόντος καὶ δυσομένδιο meminit Od. A. 24. et est ἡλέκτωρ Ὕπερίων pro Sole Il. T. 398. H. in Apoll. 369, Itaque dubium non est, quin cul- tus antiquitus a Graecis Sol fuerit hoc nomine, quod Theo- goniam condentes inducere potuit, ut duo diversa numina Hyperionis et Solis atque hunc ex illo natum fingerent. Dicitur 801, Ὑπερίονος ἄγλαος vibe etiam Hom. H. in Cer. 26. H. in Merc. 13. et Ὑσεριονίδης ἄναξ Od. M. 176. Ab Hesiodo Soli mater Thia datur, quam originem omnis lucis et splendoris dixit Pindarus Isthm., V. 1. (Conf. supra dd. ad v. 135.). Itaque eadem Lunam quoque et Auroram peperisse traditur Hyperioni. Homerico in Solem Hymno v. 9. mater horum liberorum, eademque Hyperionis soror et coniux, non Thia, sed Euruphaéssa dicitur, Hygino p. 10. Aethra. Conf. Burmann. ad Ovid. IV. Met. 192. Αἱ Ca-

208 COMMENTARIVS

tullo LXV. 44, Sol progenies Thiae clara, Homerico Hymno in Merc. v. 99 seq. Σελήνη est Πάλλαντος θυγάτηρ Meya- μηδείδαο ἄνακτος. taque fortasse etiam ab hoc, non pa- trueli fratre, sed patre dicta Aurora Pallantias Ovidio IX. Met. 420. et alibi.

Dicit Aurora apud Ovidium XIII. Met. 585., esse sibi rarissima templa per orbem, Attamen eius, ut personae et Deae, frequentissima est apud poétas et mythographos men- tio, sicut etiam Solis et Lunae, tametsi neque horum nu- minum ífrequentis apud Graecos cultüs servata exstet me- moria. Solis arae memorantur apud Corinthios, Argivos, Arcades. Vid. Pausan. II. 5. 18. VIII. 9. Solis et Lunae simulacra apud Eleos, teste eodem VI. 24., quem vide etiam V. 11. Sed, ut notum, praecipue cultus Sol Rhodi fuit, ubi currus eius et colossus. —

Versum 371 cum γείνατο e versu 374 citant Ammonius v. ἡμέρα, Schol. ad Eurip. Phoen. IV. 179. (p. 630. Valck.) et Eustath. p. 1527. 57 seq., cum v. 372 et 374 integro Schol. Vat. ad Pindar. Ol. VII. 72. sine 372 sed cum v. 874 Schol. ad Pindar. Isthm, V. 1. ubi vitiose ᾿Ηέλιον τέκε μέγαν" solum versum 371 Schol. ad Apoll. Rh. IV. 54. sed in utroque libro corruptum, omnes hi cum mentione Hesiodi, quem memorant etiam, hunc locum respicientes, Etym. M. p. 779. Etym. Gud. p. 542, Schol. ad Od. A.8. Conf, et Iulianus Orat. IV. p. 136. C. Proclus in Timaeum p. 257. med. Schol. AD. ad Il. O. 480.

v. 973. Suspicionem ab hoc versu, quem citati supra auctores omittunt, opportune removet Muetzell. p. 470. collatis Homeri Il. A. 1 seq. et Il. B. 48 seq.

vv. 376—977. Crio, quod antiquo tempore alicubi in Graecia nomen fuisse videtur supremo ac praepotenti Deo

IN HESIODI THEOGONIAM. . 369

(conf. supra dd. ad v. 134.), commode uxor datur Euru- bia, late potens naturae vis. Nati his parentibus memo- rantur Astraeus, Pallas, Perses, quorum personis varia de- clarari naturae phaenomena, liquere puto. Astraeus quidem quo pertineat, et nomen indicat et, quod mox v. 878 seqq. - Hesperi et omnino Astrorum pater perhibetur. Pallas no- men esse videtur Dei terram quassantis, ut 'Evocíx Buy 9 Ἐννοσιγαῖος. ltaque potest, vel cognomen illud quoque an- tiquitus Neptuni fuisse, vel in Titanis terram quassantis locum postea Neptunus successisse. Persae, qui Περσαῖος dicitur H. in, Cer. 24., nomen probabiliter repeti vel a πέρω, πείρω, vel a πέρθω potest, et utraque ratione proba- biliter referri ad Solem, sive huius per coelum ab ortu ad occasum transitus indicetur, seu perdentia Wonines tela, ut sit Πέρσης idem fere, quod ᾿Απόλλων. Itaque huius longe jaculantis Dei (Exé&rov) commode filia perhiberi potuit Ἑκάτη (infra v. 411.). Tum in Solem, ὃς πάντ᾽ ἐφορᾷ xa) πάντ᾽ ἐπακούει bene convenit, quod hic (v. 377.) dici- tur de Persa, superante vel omnes scientia. Patet tamen, diversum ab Sole Persen facere Hesiodum, seu, quod ita placuit poétae, seu, quod huius antiquissimi Titanis natu- ram non nisi obscurius habuit cognitam. Ex Homerico H. in Merc. 1. c. fere colligas, Crio cognomen fuisse Megamedis, cum sit ibi Pallantis patronymicum Μεγαμηδείδης. — Sed potest etiam in huius patre variatum fuisse.

vv. 978—382. Ab Aurora (mane) surgentes, sive ortum habentes, venti mythico sermone Aurorae filii dicuntur; nec difficilem explicationem habet, quomodo eorundem ab Astrorum potentia seu numine Astraco, tanquam patre, origo repetatur. Nati autem ex Astraeo et Aurora Venti Hesiodo v. 379 seq. recensentur tres (conf. VV. Lectt.) Ze- phyrus, dictus Argestes, quod discussis nubibus coelum

270 COMMENTARIVS

reddit candidum, Boreas et Notus. Euri nulla neque hic mentio fit, neque infra v. 870 seqq. ubi supra dictis veti- tis stabilibus, εὔθεσιν, opponuntur μωψαῦραι. —Ytaque He- siodus Eurum etiam inter ventos minus stabiles habuit, cuius rei causa mihi fuisse videtur situs locorum, in qüi- bus poéta degebat. Apud Homerum cum Noto memoratür Eurus Il. B. 146. II. 765. Od. M. 326., cum Zephyro Od. E. 295. 331 seq. Astraei nulla fit apad Honierüm mentio; ᾿Ηὼς eidem. frequentissime, ut Dea, memoratur.

v. 378 et seq. leguntur in Servianis ad Aen. 1. 132, sed, ut videtur, ab Editoribus additi. Certum tamen est, re- spexisse hos versus Servium d. 1, scribentem, natos, se- cundum Boios. ex Astraei Titanum unius cum Aurora concubitu. Suidas etiam, v. Θείως ἀμνάμων (T. TI. p. 193.), in verbis ὡς Ἡσίοδος λέγει, Θείως ἀπόγονοι o) ἄνεμοι, tradita hic v. 378., supra v. 371 seq., respexit.

v. 882. τά τ᾽ Οὐρανὸς ἐστεφάνωται) pro καθ᾽ ἃ Οὐράνὸς ἐστεφάνωται... Conf, Yl. €. v. 485.

v. 888. seqq. Pallantem, a quo Titane dictam urbem suam ferebant Pallenenses, teste Pausania VII. 26. habitum fuisse Deum pollentem viribus, ipsumi nomen arguit, a πάλλω quatio derivatum. — Quamobrem congrue coniux ei data Styx, Oceani filia (supra v. 361.), item potens Dea et ab incorruptae constantiae viribus eximie dicta ἄφθιτος v. 389. infra v. 776. δεινὴ Στύξ. Ttaque potentes etiam ex his parentibus nati liberi memorantur (v. 384 seq.) Ζῆλος» Νίκη, Κράτος, B4. De his Hyginus in praef. p. 11. ez Pallante gigante et Styge Pis, Invidia, Potestas; Pictoria. Sed a Titane Pallante diversus Gigas, cuius meminit Apol- lod. 1. VI. 2. Tum Ζῆλος rectius intelligatur Ardor con-

IN HESIODI THEOGONIAM. 271

tendentium in certamine, cum alter alterum superare stu- det: itaque apte cognati finguntur Ζῆλος et Νίκη. Huius, ut Deae, frequens mentio est (Vide in primis Paüsaniam I. 22, V. 26.); illius cultus non adeo memoratur. Κράτος et Bía nobiles sunt in Aeschyli Prometheo personae: τῶν (v. 886.) cum sequentibus ad hos potissimum referendum, unde Callimachus etiam H. in ἴον. v. 67. Σή τὲ Βίη τό τὲ Káproc, ὃ καὶ πέλας ἐΐσαο δίφρου. Dicuntur sic iidem Hesiodo semper apud lovem habitare, sedentique adsidere et praeeuntem sequi, ex quo pugnaturus ille cum Titanibus, Croni sociis, Deos in Olympum convocaverat, ut eos pro- ἡ missis in suas partes pertraheret (v. 390 seqq.), in quod concilium tum prima, Oceani patris monitu, Styx cum suis liberis venit, ut Iovi adesset, qui proinde invicem, tum ipsam, tum liberos honore perpetuo mactavit (v. 397 seqq.).

Dicta Στὺξ, quia στυγερὴ θεὸς ἀθωνάτοισι (infra v. 776.).

Oceani filiam Styga, Pallantis uxorem, Hesiodum in Theo- gonia prodidisse, testatur Pausanias VIII. 18. pr. hunc locum respiciens, qui deinde varias refert de Styge poétarum tra- ditiones.

v. 383 seq. iunge Érex! ἐν μεγάροισι" similem verborum traiectionem vide supra v. 240 seq.

v. 884. καλλίσφυρος Νίκη dicta ornante feminarum epi- theto. Conf. infra v. 507. 526. 950.

v. 987 an Hesiodi sit, dubitat Heynius (de Theogonia ab Hesiodo condita, Commentat. Gótting. T. II. p. 145 in nota). Cur dubitet, neque ipse dicit, neque ego capio, ut neque, qua ratione ibidem Ζῆλος ab eo exponatur Felicitas.

272 - COMMENTARIVS

v. 998. μή τιν᾽ ἀποῤῥαίσειν γεράων) Simplex ῥαίω proprie notat frango, unde ῥᾳιστὴρ malleus, hinc perdo. Confer Od. I. 459. N. 151. 177. Y. 459. ἀποῤῥαίω item est perdo Od. II. 428. sed ex primaria vi simplicis etiam notat re- fringo, revello; ἀποῤῥαίω τινὰ τινὸς revello aliquem ab ali- qua re, deturbo, privo aliquem aliqua re. Apud Homer. Od. A. 404. eadem significatione dicitur ἀποῤῥαίειν τινὰ τί-

v. 397 seqq. Respiciunt fabulam Serv. ad "Aen, VI. 131. Làctantius Placidus ad Statii Achill. III. 83. Schol. ad Il. T. 127.; in Mosquensi Scholiorum Codice ad v. 113. cum Hesiodi mentione (vid. Heyn. Comment. ad Homerum T. VII. p. 630.) cum eadem mentione T»etz. ad Lycophr. v. 707.

v. 400 respiciunt Schol. AD. ad Il. O. 369, Schol. ad Il. O. 37. Schol. ad Pind. Ol. VII. 119. Etym. M. p. 731. 33. Confer supra citatos ad. v. 397. E verbis Natalis Comitis Mythol. IIT. 2. p. 196. alii honorem illum datum Stygi fuisse dixerunt, quia coniurantium Deorum adversus Iovem , cum illum vincere eoluerunt , insidias patefecit, ex his igitur verbis colligi po- test, quid exciderit ex Scholio Leidensi, cuius verba Valc- kenarius expromsit. Scilicet ibi post illa καὶ δηλοῦσι τοῦτο Aii scriptum fuit Στὺξ καὶ παῖδες Στυγὸς, vel simile quid. Porro in fine Scholii pro vitiosis ἡ ἱστορία παρὰ Ἡσιόδῳ xa) Θεογόνῳ cum Maetzellio p. 475. legendum ap Ἡσιό- de ἐν Oeoyovía, tametsi illa de Titanum insidiis et iudicio Stygis ab Hesiodi narratione hoc loco aliena sunt. Conf. omnino Muetzellius 1l. c.

vv. 404—452. Coei Titanis posteri memorantur ex ipso et sorore eius Phoebe (v. 134. 136.) Latona (v. 406.) et Asteria (v. 409.) ex hac et Perse Hecate (v. 410 seqq.). Apud Homerum Phoebes et Asteriae nulla fit mentio; Λητὼ θυ-

IN HESIODI THEOGONIAM. 273

γάτηρ μεγάλοιο Κοίοιο dicitur H. in Apoll. v. 62. Περσαίου θυγάτηρ Ἑκάτη H. in Cer. v. 24 seq. Videntur antiquiore Graeciae populorum, certe quorundam, religione coniuncta numina fuisse, ut 'AcTpajoc et ᾿Αστερίη, Dii astrorum praesides, ita Φοῖβος et Φοίβη, "Exaroc et Ἑκάτη, quibus nominibus haud dubie Sol et Luma significabantur. Postea autem Φοΐβος et “Ἕχατος tanquam cognomina facta sunt iunioris Dei, love geniti, Apollinis, estque huius apud He- siodum Phoebe non soror, sed avia, antiquioris ordinis Dea, Titanis ipsa, fratrique Titani Coeo nupta, ut item Hesiodo non est 'Ex&rov ᾿Απόλλωνος, sive Φοίβου soror Hecate, sed μουνογενὴς (v. 426.) et Apolline antiquior, quippe magnos jam sub Titanibus adepta honores (v. 424.), ceterum a Phoebe eodem, atque ille, gradu distans: quod utrum pri- mus sic finxerit llesiodus, an ex aliorum traditione hau- stum retulerit, incertum est. Hoc liquet, in his Deorum nuptiis et generationibus fingendis maxime positam fuisse operam τῶν Üsoyovíay ποιησάντων. Quod enim in hac Ti- tanidum successione prima Phoebe, postrema Hecate poni- tur, poterat contra fieri, cum certum videatur, utroque nomine idem numen significari, nisi statuas, Hesiodeam traditionem hoc indicare, Lunam prius sub Phoebes, quam sub Hecates nomine fuisse cultam , ut sane Phoebes anti- quitus religionem et oraculum fuisse Delphis, auctor est Aeschylus Eumenid. v. 7. Λητὼ, quam ex ipso nomine et epithetis Noctem iam antiquitus interpretati sunt, Phoe- bes aeque probabiliter, ne dicam probabilius, mater fingi ac filia poterat, ut item Asteries aeque mater ac soror, Hecate quidem Noctis filia dicta Bacchylidi apud Schol. Apollonii Rhod. III. 477.; Latonae filia, quod fere eodem redit, poétae Orphico apud Lobeck. in Aglaoph. p. 561. Ceterum apte in una familia ponuntur Φοίβη, Λητὼ, ᾽Αστε- ρίη9 Ἑκάτη. Μοπιογαίππι hic Phoebes maritum non inepte

18

274 COMMENTARIVS

Veterum quidam interpretati sunt operantem in aére foe- cundam vim, teste Schol. Cantabr. ad v. 404. Forsitan comparari possit Latinorum Cous s. Cohus, quod poétis pro coelo usurpatum fuisse notat Festus v. Cohum. Conf. Hesselius ad Ennii Fragmenta p. 133. Κοῖον Turbulum ex- ponit Hermannus Opusc. II. p. 175., qua ratione, non ad- sequor, cum Kojoc haud dubie sit a xów, cui verbo turbandi significatio tribui nequit. Vtut est, huius sic dicti Dei nisi religio, certe memoria diu viguisse videtur in Áegaei ma- ris insulis, ut item ÁAsteries et Latonae, quarum haec pas- sim, a patre, Κοίου γένος, Konig, Κοιογενὴς, Κοιογένεια dicta. Conf. Pindari fragm. apud Strabon. X. p. 743. A. Callim, H. in Ap. 62. H. in Del. 150. Apollon. Rhod. II. 712. Ovidius VI. Met. 366. Tacitus Ann. XII. 61. Pausan. IV. 33. Phoeben pro Luna passim Latini dixere, Graeco- rum haud dubie imitatione, quamquam nunc Graecorum exempla minus exstant.

v. 404. Φοΐβης aviae secundum Hesiodum Phoebi (Apol- linis) meminit Etym. M. v. Φοίβη.

v. 406. κυανόπεπλον, nigro peplo indutam, probabiliter ad Noctem referas, ut eodem pertinere videantur epitheta ἤπιος, μείλιχος, ἄγανος, cum et nox εὐφρόνη dicatur. Conf. Eustathius ad Il. A. 36.

v. 408 seqq. Phoebes et Coei filiam Asteriam coniugem accepisse traditur Perses, haud incongrue profecto, si Per- sae nomine Solis aliqua vis, seu virtus significetur: tum item apte his parentibus nata fingitur Hecate. Perses do- mum duxit Asteriam (ὥστε) φίλην κέκλησθαι ἄκοιτιν, ut vocaretur coniux (v. 410.) i. e. ut eius coniux esset. Conf. ἢ. T. 138. A. 61. E. 210. 268. Od. H. 313. T. 79. Ce-

IN HESIODI THEOGONIAM. 275

terum nescio, an ipsa haec verba male accepta fundus fue- rint recentiorum traditionis, quam auctori Musaeo tribuit Schol. ad Apollon. Rhod. III. 467. 1035., ab Iove amatam et gravidam Asterien, hinc uxorem datam fuisse Persae, ut huius deinde filia dicta fuerit Hecate, quemadmodum Her- cules Amphitryonis. Alii tradiderant, Iovis amplexum fu- gientem Asterien, hinc adsumta ὄρτυγος coturnicis forma praecipitem in mare se dedisse apud insulam, quae ab ipsa primum ᾿Αστερίη et "Oprv'yót, hinc Delos dicta sit. Vid. Callim. H. in Del. 37. Apollod. I. IV. pr. Hyginus f. 53. Haàec, quamquam ab Hesiodea narratione diversa , celebrem tamen antiquitus Ásteriae memoriam arguunt, tametsi nulla eius apud Homerum mentio exstat. Hecaten autem non Asteriae, sed Nymphae alicuius et Persae, Sole geniti, filiam fuisse, Dionysius Milesius tradiderat primo Argonauticorum, teste Scholiasta ad Apollon. Rhod. IIT. 200., in quibus quod Sole genitus Perses dicitur, item arguere videtur, opinione Veterum aliquam huius Titanis cum Sole necessitudinem intercessisse.

v. 409. In εὐώνυμου argutatur Scholiasta, meliora dicens dextra omnia, deteriora sinistra, et esse astrorum lucem mi- norem diurna. Rectius Basileensis ceterique Interpretes ac- cepere claram. Vocabulum apud Homerum non exstat : sed eo frequenter usus est Pindarus.

vv. 418—452. Certum videtur, antiquissimos Graecos "Exaroy et Ἑκάεργον Solem, Ἑκάτην et ᾿Εκαέργην Lunam dixise ob vim horum siderum e longinquo operantem. Ad hanc Lunae vim, multarum in terris rerum altricem, mul- torumque bonorum hominibus effectricem, pertinere viden- tur ea, quae poéta longiore hoc loco de potentia atque honoribus Hecates praedicat, quamvis ipse iam diversam

18*

276 COMMENTARIVS

eam ab Luna arbitratus. Itaque aetate Hesiodi adhuc pri- sca religio Hecates vigebat, causa eius religionis minus iam tenebatur: postea autem et super Hecate magis variari coe- ptum est opinionibus et cultus eius diversus a prisco factus est. , Cum enim Ἄρτεμις in multos pristinos Ἑκάτης et ᾿Ἑκαέργης honores sucecessisset, dici ipsa quoque 'Ex&r et '"Exaépyw potuit, ut Apollo, in Titanis Solis honores succe- dens, Ἕχωτος et 'Ex4tpyoc, quamquam 'Exa£py» deinceps magis habita fuit una e Dianae ministris Hy perboreis, ut item Ἑκάτη dicitur nomen impositum ab Diana fuise Iphigeniae Tauricae. Vid. Pausan. 1. 43. Serv. ad Aen. 1]. 532. VV. DD. ad Callim. H. in Del. 292, Sed certum est, Hecaten magis confundi coeptam esse cum Diana ipsa, ita ut lovis etiam filia haberetur. Vid. Schol. ad Theocr. Id. Il. 12. Cornutus de N. D. 34. Simul autem Hecate coepta est haberi χβονίω, fortasse e memoria priscae religionis, cum erat Hecate eadem ac Luna, quae aliquando sub terris latet. Eius prima opinionis vestigia habet Hom. H. in Cer. ubi v. 24 seq. memoratur Hecate in antro habitans, v. 52. faces gestans, v. 440. degenti apud inferos comes facta et minis- tra Proserpinae, quacum postea item confundi coepta est. Sane versus ex Orphicis, quem citat Scholiasta Apollon. Rhod. HIL 467. Hecaten Δηοῦς (Cereris) filiam edit. Denique He- caten, quam ex prodita ab antiquis memoria Lunam in- terpretabantur, eandem autem terrestrem ac venatricem Dianam, infernam Proserpinam intelligebant, Diva facta est Triformis, colique in triviis coepta. Vid. fragm. Sopho- clis apud Schol. Apollon. Rhod. III. 1214. Tradit Pausan. IIl. 30., primum Alcamenem Atheniensem Hecates triplex fecisse iunctis corporibus signum; apud Aeginetas autem signum esse ligneum Hecates, cuius unicum. os, ut corporis truncus unius. Coeloque. Éreboque potentem Hecaten memo- rat Virgilius VI. Aen. 247. Hesiodus coelo, terraque et

IN HESIODI THEOGONIAM. 277

mari potentem (v. 413 seq. 427.) non Erebo, nec triformem. Longior autem eius honorum Hecates praedicatio vero simile videri facit, quod Scholiasta ad ἢ. 1, tradit, praecipuum apud Boeotos huius Deae fuisse cultum. Αἱ vero eam prae ceteris Diis etiam Aeginetas coluisse, qui sacrorum Hecates auctorem sibi Orpheum Thracem perhiberent, item narrat Pausanias, l. c. Sane videtur a septentrione haec religio venise in Graeciam, ut item illa '"ExZrou et Ἑκαέργης , praesertim, ex quo maris Euxini littora Argonautarum aliisque expeditionibus celebrari coepta sunt, ac fortasse ad septentrionalem huius religionis originem pertinet, quod Pherecydes Hecaten filiam fecit Aristaei Paeonis, teste Schol. ad Apoll. Rh. IIT. 467.

Censuit Heynius in Comment. de Theogonia, locum hunc de Hecate totum esse ex Orphicis, in quibus Hecates numen potentissimum: qui tamen antiquiores Hesiodo Orphicos intellexit, addens, locum hunc satis vel unum testari posse, ex pluribus poétis sua collegisse Hesiodum. Huic iudicio non est, quod intercedam: sed, quod vult Goettlingius, certa indicia esee, hunc hymnum in Hecaten (?) non ab antiquo auctore Theogoniae profectum esse, sed additum a recentioribus poétis, fortasse Onomacrito, deque ea re mo- nuise iam Heynium, illud. mihi non aeque probandum videtur atque Hermanno in Censura Goettlingianae, cum neque certa habeam, quae Goettlingius adfert indicia, et longe alia monuisse Heynium ex supra dictis adpareat. Tum, ni fallor, antiquitatem huius loci prodit, quod ille Hecaten nobis exhibet aliam longe atque eam recentiores vulgo sibi informarunt.

Hecaten Persae, Coeo Eurybiaque geniti, et Asteriae filiam ab Hesiodo dici, testatur Tzetzes ad Lycophr. v. 1175. Tita- nis et Asteriae filiam Serv. ad Aen. IV. 511. Perseida ab eodem vocatam Eustath. ad Od. p. 1651. 56. Schol. Vulg.

278 COMMENTA RIVS

et Ὁ. ad Od. K. 139. Conferatur etiam egregie correctus a Muetzellio p. 476. locus Lactantii Placidi ad Statii Theb. IV. 482. p. 188. Cruc.

v. 413 citat Schol. Eurip. Hippol. v. 146. 228. ubi ta- men pro ἔχειν est ἔχει.

v. 414. ὑπ᾽ οὐρανοῦ varie accepere Interpretes. Reddi- tum síellizero in coelo a Basileensi et Graevio, ste/ligero sub coelo ab D. Heinsio et L. Barlaeo, qui ad hominum cultum retulit, ste/ligero « coelo probabilius ab Schmidio, Krebsio, Robinsono; similiter ab I. H. Vossio, vom sternli- chen Himmel. Hecates numen ac potentiam, ut terra et mare (v. 413.), ita quoque coelum stelligerum agnovit. Wolfius autem ὑπ᾽ Οὐρανοῦ ita dictum voluit, ut v. 395. Um Kpó- νου itaque ab vel sub Prano regnum obtinente. Sed, ut videtur, nata est Hecate imperante iam Crono. Quod si antiquitus Lunae vim ac potentiam Hecaten dixere, intel- ligitur sane, quomodo honorem eum nacta esse dicitur etiam a coelo stelligero.

vv. 416—420 alterius recensionis esse, censent Goettlin- gius et Hermannus, tum et ille inepto loco positos, quippe referendos post v. 428. Mihi videntur omnia apte cohae- rere. it poéta, sic apud omnes Deos honoratam esse He- caten, ut, si quis hominum sacra Diis κατὰ νόμον facere velit, simul Hecaten invocet, quae scilicet propitios ei Deos reddat ceteros. Neque est, ut cum Wolfio, quod de illo more aliunde non constat, vereamur, ne poétae Orphico debeantur hi versus. Contra videtur mihi de antiquitate loci vel hinc maxime constare, quod memorantur hic ea,

quae posteà ex usu abierunt.

IN HESIODI THEOGONIAM, 279

vv. 420—425 altera causa additur, cur una cum ceteris Diis semper invocanda sit Hecate; quod Vranidarum seu Titanum nullus aliquam potestatem nactus est, quin ean- dem αἶσαν etiam nacta sit Hecate, seu quod, quarum re- rum potestas inter eos divisa fuit, eam una indivisam ha- bet, retentam etiam sub Iove.

v. 426 seqq. οὐδ', ὅτι μουνογενὴς x. T. A.) Neque ideo minus honoris obtigit ei, quod est unigenita (conf. infra v. 448.), quodque sic nullos habet fratres, qui illam tu- eantur (conf. "Epy. 376—380.), immo multo plus honoris illi obtigit, quod Iupiter eam honorat.

Citatur versus in Scholiis ad haec Apollonii Rhodii IIl. 1035. verba μουνογενῇῆ δ᾽ Ἑκάτην Περσηΐδα.

Quod ab Hesiodo bis inculcatur, Hecaten esse μουνογενῆ; hoc Goettlingio apertum est indicium, illatam esse Heca- ten ab Orphicis antiquae Theogoniae, a qua multum absit haec unum numen procreandi ratio. "Verum enim vero " habet eadem haec antiqua Theogonia Palladem, Proserpi- nam, Mercurium, alios μουνογενεῖς. Quod autem porro ait Goettlingius, μουνογενὴς verbum esse ab Orphicis de Pallade et Proserpina, quae ipsa videatur esse Hecate, usurpatum, fateor equidem, Palladem et Proserpinam in Hymnis Orphi- cis sic dici, sed, aut vehementer fallor, aut video, illas ibi velut commendari hoc epitheto, quod longe secus est in hoc loco.

v. 427 in insititiis esse censuerunt Heynius et Wolfius, uncinis inclusere Gaisford. et Dindorf. Sane constructionis difficultas, ad quam offenderunt VV. DD., non plane tolli- tur ratione Guyeti, ad γέρας ex praecedente versu intelligi iubentis ἥσσον᾽ nec, quod L. Barlaeo placuit, esse polest γέρας per antiptosin dictum pro γέραος. Goettlingius iu-

280 COMMENTARIVS

vandum locum censuit transponendis versibus 426 et 427, ut coniungantur ἀλλ᾽ bye, ὡς τὸ πρῶτον ἀπ᾽ ἀρχῆς ἔπλετο δασμὸς Καὶ γέρας ἐν γαίῃ τε καὶ οὐρανῷ ἠδὲ θαλάσσῃ. Putat Hermannus in Cens. Goettling. versum 427 in alia recensione fuisse post v. 413. Quid, si, intellecto ἐν (ut "Epy. 18.) legamus xal γεράων γαίῃ τε x. T. A.?

vv. 429—446. Quod multa hominum exercitia etiam ad Lunam vel necessario, vel ab industriis peragi solebant, quaedam adeo meliore cum successu ad Lunam peragebantur, hinc Luna, ut iis exercitiis atque operibus, ita celebranti- bus ea favere credita est; tam Dea, cuius praesentem vim in rebus physicis terra marique multifariam homines ob- servassent, vel observare se putassent, haud minus potens habita est in iuvandis quibuscumque hominum studiis et artibus. Itaque etiam ab Hesiodo dicitur Hecate, si velit, favere non modo pastoribus (v. 444 seq.), praedam seu ve- natu seu piscatu petentibus (v. 442 seq.), equitantibus (v. 439.), bellantibus (v. 431 seqq.), sed etiam in concione dicentibus (v. 430.), regibus ius reddentibus (v. 434.), in agone de praemio certantibus (v. 435.), quae omnia diurna erant exercitia. Obiter notandum, nullum hic de magicis aut medicis ar(ibus verbum fieri, quarum potentes maxime sacris Hecates initiatos crediderunt posteri.

v. 429. ᾧ δ᾽ ἐθέλει μεγάλως παραγίνεται) Verbum 2- paryiverau, quod in hoc de Hecate loco ter invenitur, neque alibi apud Hesiodum, neque usquam apud Homerum ex- stat. Haud tamen inde, quod Goettlingius vult, efficitur, esse haec illata ab recentioribus, Nam sunt etiam apud Homerum multa, quae uno tantum alterove loco invenias. Heynius quidem ad hoc verbum non offendit, qui ad Il. Y. 342. μέγ' ἐξίδεν ibi conferat cum μεγάλως παραγίνεται

IN HESIODI THEOGONIAM. 281

hoc loco et πτωρωγίνεται explicet prodest, Malim cum Bois- sonadio , adest.

v. 434, βασιλεῦσι παρ’ αἰδοίοισι καθίζει) Regibus adsi- det, eos instruens consiliis.

v. 435. ἐσθλὴ δ᾽ αὖθ᾽ x. τ. ^.) Vsum vocabuli ἐσθλὴ hic et infra v. 439, 444, nou esse epicum statuit Goettlingius, immemor loci Hesiodei "Epy. v. 812. Conf. et Apollon. Rhod. I. 106 seq. III. 917. Guellius et Cerda ad Virgilii Ecl. V. 1.

v. 436 frigide ex superioribus repetitum ac proinde eli- minandum, censuerunt Ruhnkenius, Heynius, Wolfius. Ego quoque abesse eum malim, cum ad ἐσθλὴ δ᾽ αὖθ᾽ in prae- cedente versu facile intelligi possit παραγίνεται: nisi for- lasse X4) τοῖς indicet, opponi hic victoriam in certamine ludicro verae pugnae, de qua supra actum v. 431 seq.

v. 438. pea Φέρει) Dubites, sitne hic Φέρει pro consueto Φέρεται, an significet facile fert quamvis gravem tripo- dem, quem νικήσας obtinuit, cum prae laetitia pressum se onere vix sentiat.

v. 439. ἐσθλὴ δ΄. ἱππήεσσι x. T. A.) Dicitur. Φίλιππος Luna Hymno Orphico in illam v. 5.

v. 440 suspectum facere possit digamma neglectum in δϑυσπέμφελον ἐργάζονται, quod miror haud animadversum a Goettlingio. Attamen Scholia AV. ad Il. II. 748. citant hunc versum, ut Hesiodi; Scholia BLV. ad Il. II. 34. vo- cabulum γλαυκὴν uno illo loco de mari usurpatum ab Ho- mero, ἀντὶ κυρίου (pro nomine substantivo) posuisse Hesio- dum notant.

282 COMMENTARLVS

Ad Homericum δυσπέμφελος (Il. IT. 748.) de urinatore usurpatum, Schol. Br. apud Heyn. (Comment. T. VII. p. 263.) δυσάρεστος ἢ δυσκίνητος; ἢ, ὡς Ἡσίοδός φησι, δυσ- χείμερος. Non autem est Hesiodeum vocabulum δυσχείμε- poc, sed vult Scholiastes, eam esse vocabuli δυσπέμφελος apud Hesiodum significationem. Conf. "Epy. 616.

Magnam esse Lunae vim in mare et coeli tempestates, ne- que nunc ambigitur el Veterum opinione constitit. Est γλαυκὴν ἐργάζεσθαι mare exercere sc. navigando, ut ἐργά- ζεσθαι γῆν (Ἔργ. 621.) est terram exercere arando. P'astum maris aequor arandum Virgilius dixit Aen. II. 780.

v. 442, ἄγρην de praeda, venatu capta, Scholiasta, alii de piscatorum praeda ceperunt, maxime ob praecedentem ma- ris mentionem. ἄγρη ab ἀγείρω colligo dicitur quaevis prae- da. Vid. Od. M. 330. Αγροται Od. II. 218. sunt aucupes; ἀγρευτῆρες apud Callim. H. in Dian. 218. venatores. Equi- dem nihil horum excludam: tantum non cum Wolfio de praedatione maritima cogitem. Notus e fabulis adamatus Lunae venator Endymion. Hecate venatrix memoratur in Schol. ad Apollon. Rh. III. 200. Piscatus in maris Euxini littoribus, ubi olim maxime colebatur Hecate, frequentis- sime nunc quoque ad lunam celebratur. Hecatae in sacri-

;ficiis offerebatur mullus piscis. Vid. Athenaeus VII. p. 325 B.

v. 444. Ad incrementa tum aliarum rerum, tum maxime gregum praecipua esse creditur Lunae vis. Hecaten Hymnus Orph. in eam v. 9. dicit βουκόλῳ εὐμενέουσαν ἀεὶ κεχα- puóri θυμῷ. verum etiam in Mercurii tutela credebantur esse pecudes omnis generis. Vid. Hom. H. in Merc. 567 seqq. ληΐδα alibi praedam pecoris (vid. Il. A. 154.) hic pecoris proventum accipe. Sic "Epy. 700. ληΐζεσθαι simpliciter est ndipisci, lucrari. -

J

IN HESIODI THEOGONIAM. 283

Exstat βουκολίας substantivum etiam Hom. Hymne in Merc. v. 489. et apud Apollon. Rh. I. 627.

v. 450. Pristinos honores Hecates confirmans, Iupiter hoc novum ei γέρας concessit, ut esset κουροτρόφος (τούτων τῶν κούρων) qui post illam (hoc munere ornatam) nascituri es- sent. Βριμὼ κουροτρόφον dixit etiam Apollon. Rh. III. 861.

v. 452 uncinis inclusit Wolfius, ut Gallica hieme fri- gidiorem et miserabiliter claudicantem. Vncinas apposuere etiam Gaisf. et Dindorf. Goettlingio mire dictum videtur ei δέ τε τιμαί, atque eo excogitatum consilio, ut transitus pararetur ad sequentia, quae sunt vere Hesiodea »exspe- ctabas saltem, ait, αἵδε τε τιμαί.᾽ Probavit hoc Hermannus in Cens. Goettl. Mihi magis scrupulum facit Οὕτως $ £ &pX, 4e κουροτρόφος, praecedente O xe dé μιν Κρονίδης κουροτρόφον. Ceterum versum Scripti omnes et Scholia agnoscunt.

Post hunc versum lacuna videtur esse Thierschio de He- siodo p. 23 seq., nondum enim de Croni regimine exposi- tum esse. Sed tenendum est, magis Theogoniam híc tradi, quam Deorum historiam. Haec obiter tantum infertur, estque sic obiter de Croni regimine mentio facta v. 395 seq.

v. 453 seqq. Veteri Titanum religioni successit in Grae- cia aliorum religio Deorum, quorum princeps habebatur lupiter. Hi Titauum successores ob id ipsum haberi po- tuerunt Titanum posteri, dicique mythico sermone potuit Titanum princeps, Cronus, a filio. suo, novorum Deorum principe, love superatus fuisse ac Coeli regno deiectus. Ab Hesiodo memorantur Titanum principis Croni Rheaeque liberi, praeter Iovem, Neptunum, Plutonem, potentissimos Deos, tria Vniversi regna sortitos , Ἰστίη, Δημήτηρ 9 Ἥρη,

284 COMMENTA RIVS

veteris apud Graecos ac praecipuae venerationis numina. Ἰστίην, Vestam, primam ex Crono genitam agnoscit etiam Hom. H. in Ven. v. 22. classico de Vesta loco, ubi dicitur hunc ab Iove honorem nacta, ut esset in omnibus templis τιμάοχος et apud omnes mortales θεῶν πρέσβειρω habere- tur. Olympiae quidem primum in sacrificiis locum tri- buebant Vestae, teste Pausania V. 14. Nulla autem, quod mireris, in lliade, nulla in Odyssea Vestae facta mentio est. * Saepius ibi memoratur Δημήτηρ,» sed non addita pa- rentum mentione. Verum Hom. H. in Cer. v. 75 seqq. diserte dicitur Rheae filia, soror lovis et Plutonis. "Hp passim apud Homerum eximie dicitur θυγάτηρ μεγάλοιο Κρόνοιο, ut. Κρόνου παῖς lupiter vocatur. Eam autem Cro- nus ll. A. 60. dicitur πρεσβυτάτην γενεῇ τέκεσθαι. Yl. O. 187. diserte memorantur tres ex Crono et Rhea fratres Iu- piter, Neptunus, Pluto, sed versibus 182 et 204, horum natu maximus lupiter, qui secundum Hesiodum post omnes na- Qus est.

v. 453 seq. Dici ab Hesiodo natas e Rhea Vestam, Iuno- nem, Cererem, testatur Proclus in Cratylum $ 140. 166.

v. 454 citatur, sed vitiose, apud Ammonium v. βωμὸς p. 38. οἱ Eustathium p. 1564. 32. rectius ab Etym. M. v. Ἑστία p. 382. 46.

v. 455 seqq. Tradere Hesiodum ex Crono, seu Saturno genitos Iovem, Neptunum, Plutonem testati sunt Theodoret, de cur. Gr. affect. II. p. 735. IIT. p. 768. Nonn. ad Greg. p. 517. A. ed. Montac. p. 153. patrem lovis Saturnum ab eodem dici Theophil. ad Autol. II. 5. p. 90.

Ad Homerica Il. A. 59., ubi inducitur Iuno, de se prae- dicans: καί μὲ πρεσβυτάτην τέκετο Κρόνος, Schol. Ven. A.

IN HESIODI THEOGONIAM. 285

τιμιωτάτην Voy" πλαγιαςθεὶς δὲ ἐντεῦθεν Ησίοδος νεώτερον Φησὶ τὸν Διά (postremum omnium memorans v. 457.). Natos ante Iovem fratres eius καθ᾽ Ἡσίοδον ait Schol. ad Arat. v. 16.

v. 459 seqq. Quod per redeuntes certo tempore certas annorum vices res in terris oriri, interire, post oriri denuo Graeci quoque veteres observassent, hinc prisco illo ac my- thico sermone dictum iis Κρόνον, temporis et anni Deum, natos ex se liberos rursum recondidisse in se, inde autem denuo luci reddidisse, mihi post alios probabilis opinio vi- detur. Eum autem mythum cum posteri de liberis, proprie sic dictis, accepissent, necesse fuit plura accedere, quibus ornaretur mythus. Tum connecti quoque haec fabula coe- pta est cum alia de Crono, per lovem filium potestate ex- uto. Memorat hanc Homerus; alteram non memorat, sive ignotam sibi, seu, quod equidem vero similius habeam, si- lentio pressam ab ipso, ut minus relatu suavem. Memo- rantis eam, Hesiodi mentio facta a Themistio Oratt. XXXII. p. 363. A. Schol. AD. ad Il. B. 205. Etym. Gud. p. 5. 10. Respiciunt haec Hesiodea Theodoret. 1]. c. p. 768. Laur. Lydus de Mens. I. p. 2. Lactant. ad Statii Achill. IT. 190. p. 611. Cruc. Isidor. Orig. VIIL 11. Hesiodea de Crono omnia, devoratos ab eo liberos, subductum ei ab Rhea Io- vem, dato in locum huius devorando lapide, bello vi- clum eum regnoque deiectum ab love adulto, detrusum denique ab éodem in Tartarum, vinctumque ibi cum sociis, haec igitur omnia, tum hoc loco, tum infra, post locum de filiis Iapeti, tradita, continua serie recensuit Lucianus Sa- (turn. c. 5).

κατέπινε (v. 459.) proprium de potu verbum, hinc usur- patur de omnibus, quae quis deglutiendo in ventrem de- mittit, Vid. Wetsten, ad Matth. XXIII. 24. — ὅστις ἕκα- cro; Νηδύος ἐξ ἱερῆς μητρὸς πρὸς γούνατ᾽ ἵκοιτο pro, ut

2806 COMMENTARIVS

quisque nasceretur, dictum de more prisci sermonis, singula ad vivum depingentis.

vv. 461—465. Causa, cur natos ex se liberos Cronus deglutiendo rursum in se reconderet, haec refertur, quod ita cautum volebat, ne quis alius de gente Vrani Deorum (Οὐρανιώνων) regnum eriperent ei, cui praedixissent Terra atque Vranus, fore, ut a filio domaretur. Promethei id oraculum fuisse, ait Clemens Hom. VI. 2. (T. I. p. 668. Ed. Cotel.), qui suos habuisse auctores potest; quamvis equidem eo pertinere non ducam Aeschyli locum in Prom. v. 993. Ed. Blomf. At Iovi simile quid praedicentem Prometheum inducit Aeschylus ibid. v. 793. Hesiodum sequitur Apollod. I. I. 15.

v. 465 spurius visus Guyeto, Heynio, Wolfio, uncinis inclusus a Gaisfordio ac Dindorfio. Tuiti illum sunt Goett- lingius et Muetzellius. Conf. Varr. Lectt.

v. 468 seqq. Rhea, cum in eo esset, ut Iovem pareret, cum parentibus consilium iniit, quo, maritum ipsa in pa- riendo fallens et sic natum puerum ei subducens, ita simul viam sterneret ad repetendum ab eo poenas impii facinoris.

v. 472 seq. τίσαιτο δ᾽ ἐριννῦς πατρὸς ἑοῖο x. T. A.) ἀπο- τίνειν ἐριννῦς dicitur, qui poenas impii facinoris solvit, Vid. Il. 6. 412. τίσασθαι ἐριννῦς. qui poenas s. uitionem talis facinoris exigit. Dicuntur autem ἐρινγύες τινὸς immissae tam in aliquem, quam ab aliquo poenae. Dixit quidem Homerus ll. l. c. et Od. A. 279. μητρὸς ἐριννύας poenas a matre invocatas in filium: sed apud Sophocl. in Antig. v. 603. Φρένων ἐριννὺς est poena, quam patiuntur Qpévec posterorum Oedipi; apud Eurip. in Or. 1389 seq. Περγά- μων ἐριννὺς est illata Pergamo pernicies ab Helena. Vtrius-

IN HESIODI THEOGONIAM. 287

que exemplum hic habemus, si construamus: τίσωιτο ἐριννῦς παίδων exigeret debitas filis (οὺς κατέπινε μέγ. Κρ. ἀγκ.) et immissas quasi ab iis poenas πατρὸς ἑοῖο parentis sui, posito £o sic, ut "Epy. 58. Sed effecit impeditior con- structio, ut offenderent VV. DD. ad h. 1. ᾿Ανδρὸς ἑοῖο pro πατρὸς legendum censuit Guyetus, cui mox παίδων pendere visum ab intellecto Évexa. Confirmari possit hoc Home- rico Il. T. 366. τίσασθαι ᾿Αλέξανδρον κακότητος. Αἱ certe non sollicitandum πατρὸς, quod omnes habent Codd. No- tatum Heynio versum 473 uncinis inclusere Wolf. Gaisf. Dind. et in alter. Ed. Goettl. Fit utique, remoto illo, pla- nior constructio, quamvis sic quoque dubium maneat, sitne pueri pater Cronus? an Rheae pater Vranus intelligendus (conf. supra v. 185. 210.): sed versum agnoscunt Scripti mei quidem omnes, potestque, vel servato illo, 7Tpbc ἑοῖο eo, quo diximus, referri. Retinendum omnino versum censuit Hermannus in Cens. Goettling., ceterum de genitivo παίδων nihil monuit, nescio an, quod hactenus Goettlin- gium probaret, cum Guyeto et L. Barlaeo intelligentem ἕνεκα. Genuinum versum etiam 1. H. Vossius habuit, red- . dens, strafen die schreiende that des Erzeugers, Da er die Kinder verschlang. Scilicet ille πατρὸς ἐριννῦς sic accepit, ut olim L. Barlaeus, ex Hesychio exponens ἁμωρτίας. Si- militer Heynio ad Il. ᾧ. 412. ἐριννῦς hic sunt Croni im- manitas, liberos devorantis, et in hunc sensum quoque an- liquiorum interpretum plerique furias patris contra filios reddidere. Dubito.equidem, an recte, Locum certe Ve- terum desidero, in quo vocabulum ea significatione exstet. Namque in omnibus, quos contuli, ἐρινγὺς est, vel impii facinoris vindex Dea, vel poena impii facinoris, non faci- nus ipsum. taque expediendum locum potius ea, quam supra dixi, constructione censeam. Venit tamen aliquando mihi in mentem, v. 473. legendum esse παίδων θ᾽ oUc xa-

288 COMMENTARIVS

τέπινε, ut v. 472. πατρὸς ἑοῖο ad Rheam referendum sit, ultaque haec dicatur ἐριννῦς patris sui Vrani, quibus ille Cronum devoverat ob facinus supra memoratum v. 180 seqq. (conf. et v. 209.) et simul ἐριννῦς παίδων, quos Cronus devo- raverat.

v. 477 seqq. Parituram Iovem Rheam parentes in agrum Cretae Lyctum misere. In Cretam Rhea cum venisset , natum ex ea puerum Terra, tanquam jJ4ziz, suscepit alen- dum ibidem educandumque (v. 477—479.) ἐδέξατο (v. 479.) proprio sensu dictum, ut semper apud Homerum et Hesio- dum, non, quo I. H. Vossius accepit, promittendi. Rhea autem per noctem, quo magis falleref, abreptum in mon- tana Lycti puerum (namque Lyctum, primum illa venit) ibi in sylvosi montis Aegaei antrum abscondidit (v. 480— 484.); patri vero pro puero fasciis involutum lapidem de- vorandum dedit (v. 485 seqq.).

Mytho de Cretensibus lovis natalibus originem dedisse videtur, quod in Graeciam ex Creta primum, vel maxime, delata est Iovis religio. Cum autem inde primum apud vicinos Cretae Peloponnesios invaluisset, altera fabula exsti- tit de nato in Messenia vel Arcadia Iove. Vid. Pausan. IV. 33. VII 38. Has fabulas ita in concordiam redigere stu- duit Callim. H. in lov. 10 seqq., ut in Parrhasio monte Arcadiae natum, in Creta absconditum et educatum Iovem diceret. Cretenses fabulas habent etiam Strabo X. p. 468. Diod. Sic. V. 70. Eas secutus, Hesiodus etiam hoc incul- care voluit, apud Lyctum natum esse lovem. Fuit Lyctus s. Lyttus ἀρχαιοτάτη τῶν κατὰ Κρήτην πόλεων secundum Polybium IV. 54. Conf. Hom. Il. B. 647. P. 611. Itaque probabiliter dicitur Lyctum primum delatus Iupiter. Mons Aegaeus ab uno memoratur Hesiodo h. ]., cuius e narratione colligitur, montem eum non longe ab Lycto abfuisse. Erat

IN HESIODI THEOGONIAM, 289

ipsa Lyctus loco edito sita. Vid. Steph. Byz. in v. Cum Aegaei montis appellatione probabiliter Schol. ad h. 1. connexam existimat fabulam de love nutrito lacte aye, caprae. Posterioribus magis memoratur Dictaeum antrum. Vid. Callim. H. in Tov. 4. Apollod. I. 1. 6. Virgil. IV. G. 152. Sed nec Dicte mons longe ab Lycto aberat et fortasse idem fuit mons Dictaeus atque Aegaeus.

Versum 479 et sequentem, Heynii suasu, uncinis inclusit Wolfius, sequentia ἔνθα μὲν glossam abunde arguere sta- tuens. Secuti illum Gaisf. et Dind. Guyetus expungere maluit v. 481 et duo sequentes. Notat Muetzellius p. 481., quaeri posse huic opinioni praesidium ex eo, quod Schol. ad Arat. v. 33. tantummodo dicit, tradere Hesiodum, τραφῆναι τὸν Διὰ ἐν Αἰγαίῳ ὄρει. Neque tamen Muetzellius adfir- mare quidquam vult in re ambigua. Goettlingius in pr. Ed. versus 479 seq. alius esse statuit recensionis pro versibus 481 seq. Dissentit Hermannus in Cens. Goettl., quod sic v. 481. ἔνθα μὲν ixro φέρουσα verbis ὅπποτ᾽ — ἤμελλε re- pugnarent, cum priora haud dubie de nato iam infante intelligenda sint. Potius censet alteram recensionem ad versum usque 480 progressaam, alteram versui 477 conti- nuo versum 481 subiecisse. Movit, ut videtur, id Goett- lingium, ut in Ed. alt. durius etiam'de loco pronuncia- ret, versus 478—484 dicens se habere pro insertis a recen- tiore quodam rhapsodo, ne Cretae oblitus esse videretur Hesiodus. Equidem Guyeti rationem Heynianae praestare facile adsentior Muetzellio p. 101; ut item statuenti illi versum 483 saltem potuisse servari. Sed tamen animad- verti velim, versu 485. τῷ δὲ eapyovícacu μέγαν λίθον ἐγγυάλιξεν rectius procedere post praecedentem de Rhea mentionem (v. 482.) κρύψεν δέ ἑ χειρὶ λαβοῦσα, quam, his remotis, post illa τὸν μέν οἱ ἐδέξατο Γαῖα πελώρη. In

19

290 COMMENTARIVS

summa nobis verissima videntur quae l. c. ipse subiicit Muetzellius: interim tamen revocandus erit fortasse ἢ. ἰ. animus ab interpolationis suspicione. Nam , qualem quidem nos accepimus , poétam im narrationum concinnitate et per- spicuitate non multum operae posuisse, facile apparet. Ita- que non uno loco factum est, ut, quum primum rem omnem breviter enuntiasset, eandem deinde enucleatius illustraret.

v. 481. φέρουσα Goettlingius esse vult ἐν γαστρὶ Φέρουσα. Vellem exempla attulisset verbi, illa significatione sic nude

positi.

v. 482. χρύψεν δέ &) absconditi Iovis cum mentione tra- dentis id Hesiodi meminit Porphyrius apud Schol. BD. ad Il. O. 21. p. 410.

v. 487. ἑὴν ἐγκάτθετο νηδὺν, deglutiens in ventrem abdi- dit. Conf. infra v. 889. Λίθον καταπινόμενον ὑπὸ Κρόνου ab Hesiodo tradi memorat item Porphyrius 1. c.

v. 490. ὅ μιν ---- ὁ δ᾽ ἔν, qui illum — et ipse.

v. 492 seqq. Proprium Diis, ut cito adolescant. Vid. H. Hom. in Merc. v. 17 seqq. Callim. H. in lov. 55 seq. Itaque anni spatio (conf. dd. in Varr. Lectt.) adultus, Iupiter patrem suum dolo aggressus est, consilium ei sug- gerente Terra. Qualis dolus fuerit, ab Hesiodo non di- citur. Tradit Apollod. I. III. pr., Iovem adultum adiutri- cem sibi sociasse Metidem, Oceani filiam; ab hac datum Crono emeticum coégisee eum ad evomendum primo lapi- dem, deinde liberos, quos in ventrem demiserat. Haec si antiqua et Hesiodo nota fuit fabula, potest ille statuisse de Terrae consilio sociam lovem sibi adscivisse Metidem,

IN HESIODI THEOGONIAM. 291

quam Rex factus etiam uxorem duxit. Conf. infra v. 886 seqq. Sane, cum suos liberos evomuisse dictus esset Cro- nus, facile eo deventum est, ut diceretur ad hoc coactus fuisse Φαρμακῷ. ]

v. 492 et sequentes novem subdititios censuit Guyetus, uncinis inclusit Wolfius, cuius facti tamen eum postea poenituit. Facio equidem cum Heynio, abesse illos, si narrationis ordinem spectes, non posse arbitrato. In eodem autem hoc loco quaedam excidisse statuit post Wolfium Muetzell. p. 479 seqq. ob locos Platonis de Republ. p. 377 seq. Euthyphr. initio, Luciani Saturn. c. 5. Dionis Chrys. I. p. 443., memorantium, ab Hesiodo et Homero tradi vin- ctum a filio Cronum deiectumque in Tartarum fuisse. Mihi secus videtur. Respiciunt Auctores citati non hunc locum, sed infra v. 716 seqq., ubi vincti deiectique in Tartarum Titanes memorantur, versumque 850, ubi memorantur iidem ὑποταρτάριοι, Κρόνον ἀμφὴς ἐόντες, et his congruos Homeri locos Il. O. 479 seq. E. 207 seq. O. 225., ubi item diserta fit Croni in Tartarum deiecti sedentisque ibi mentio.

vv. 497—8500. Prope templum Delphicum adscendentibus inde ostendebatur lapis non magnus, quem singulis diebus, maxime autem festis, oleo perungi lanaque velari moris, erat, NNarrans id Pausanias X. 24. addit, opinionem inva- luisse, hunc esse lapidem, qui datus Crono fuerit pro filio, quemque ille rursum evomuerit. Lapidem hunc a Graecis appellatum fuisse βαιτυλὸν, tradunt Hesychius et Etym. M. in v. nec non Priscianus apud Putschium p. 647. extr. et 747. 14, Certe lapis fuisse videtur e genere βαιτυλῶν, ita quondam apud Delphos ex coelo lapsus, ut illi in Syria, quorum meminit Damascius apud Photium p. 1062. Hoc, ut priscae religioni Delphensium, ita locum dedisse fabulae

19*

292 COMMENTARIVS

potest, cuius h. 1, et apud Pausaniam facta mentio, est, ut sic ad Cretensem mythum adaptarentur Delphicus lapis et religio.

v. 501 seqq. Suprema lovis potestas fulmine praesertim censebatur, eoque maxime creditus est praevaluisse. Conf. vv. 458. 689 seqq. Itaque poétae declarandum erat, unde ei fulmen, quod Cronus non habuerat. Scilicet opifices fulminis Cyclopas Cronus pravo consilio vinxerat. Hos Iupiter solvit. Itaque hi memores gratiam ei beneficii re- tulerunt, datis tonitru, fulmine, fulgure, quae prius cum ipsis sub terra latuerant. Conf. supra v. 141. Tradit Apol- lod. I. II. 1., vaticinio Terrae promissam fuisse Iovi victo- riam, ἐὰν τοὺς κωτατωρταρώθεντας ἔχῃ συμμάχους: lovem inde Cyclopes liberasse Tartaro. Conf. idem I. I. 5. Versu 502. πατὴρ idem est, qui in πατροκασιγνήτους intelligitur; itaque lovis pater. Οὐρανίδας quim Cyclopes intellexerit poéta, Coelo Terraque prognatos, dubitari vix potest, col- latis cum hoc loco versibus supra 139—141. De Centima- nis item cogitasse hic Hesiodum, ut Wolfio visum ob versus infra 617 seqq., haud equidem puto, cum adiuverint illi quidem" Iovem, at non, ut hic dicitur, δῶκάν οἱ βροντὴν X. T. À.

Ceterum Wolfius haec (v. 501—506.) nimium quantum abrupta et sine dubio manca pronuntiavit: tum, de obscu- ritate loci questus, eam haud dubie e mutilatione ortam dixit. Sed obscuritatem hic adesse haud sane comprobatur eo, quod vocabula Οὐρανίδας et πατὴρ male interpretati sunt nonnulli. Rectius illa acceperat iam Guyetus et ante eum Scholiasta, Neque, si quid ad planam fabulae expli- cationem deest, continuo hinc ellicitur, locum esse muti- lum. Denuo mihi monendum est, non continuam hic Deo- rum historiam tradi, neque in tam antiquo carmine per-

,

IN HESIODI THEOGONIAM. 293

fectam artis concinnitatem quaerere nos debere. Quod autem Goettlingius, non esse haec Hesiodea, declarari putat vocabulo Οὐρανίδας , quo de Cyclopibus uti poéta non po- luerit, quippe ex eius sententia, versibus 139. et 147. enun- liata, genitis Tellure sola, nobis operose refutandum non videtur, cum eam esse Hesiodi in illis versibus sententiam, neminem facile concessurum arbitrer Goettlingio. De vin- ctis a Crono Cyclopibus, ab Iove solutis, consentanea He- siodeis habet Schol. ad Aeschyli Prometh. v. 958., citatus a Muetzellio p. 481.

v. 507 seqq. enarratur lapeti stirps, ipsa quoque, ut Cronus, praepotentem Tovis vim, praevalidumque consilium experta, quamobrem commode poéta hunc esse ei stirpi locum in Theogonia postsuperiora v. 492—506. voluit. Ab lapeto genus suum Hellenes repetebant, populus ab Septen- rione in Graeciam advena, sed Asiaticae originis, quod ipsae fabulae Hellenum arguunt, multa habentes primaevis Orien- tis traditionibus similia, ut, quam mox Hesiodus refert, de femina malorum omnium fonte hominibus. Conf. "Epy. 90 seqq. Omnino pertinuerunt hae fabulae ad primaevam humani generis historiam, quae sermone mythico Hellenum per allegoricas fere declarata fuit personas. Sic duo inducti fratres, alter prudentia, alter scaevitate insignis; transla- lisque in Graeciam lapetidarum mythis nomina his fratri- bus ab re facta sunt Graeca, Prometheus et Epimetheus. Ab illo ignem inventum, aliaque bona hominibus orta per- hibebant; ceterum, quominus hi plenum inde fructum per- ciperent, Epimethei, feminam recipientis, stultitia factum esse. Sed praeter Prometheum Hellenibus ob merita cele- brabatur e mythica aetate alter, ab indefessa industria Graeco nomine Atlas diclus, Hic cum item inventis, prae- serlim, nt. videtur, astronomia οἱ navigandi arte clarus ex-

294 COMMENTARIVS

stitisse ferretur, hinc prisco sermone frater dici potuit Pro- methei; cumque Prometheus, Epimetheus, Atlas, antiquis- simo tempore fuisse ferrentur, hinc, ut videtur, filii dicti sunt lapeti, quem primum generis sui auctorem Hellenes praedicabant: quod, ut in tribus illis, ita etiam in quarto factum, quem superbum et contemtorem Deorum, ob id fulmine ictum, mortem, οἶτον, subiisse, vetus Hellenum fa- ma obtinebat.

De uxore lapeti cum nulla certa memoria exstaret, data ei ab aliis alia, ab Hesiodo (v. 507.) non inepte filia Ocea- ni, Κλυμένη (inclyta, magni nominis), quocum faciunt Schol. ad Aeschyli Prom. v. 347. Hyginus in praef. Servius ad Aen. L 745. Sed lapeto coniux, Prometheo mater Asia tribuitur apud Apollod. I. II. 3. Lycophr. 1283. (ubi vid. Tzetz.) Schol. ad Apollon. Rhod. 1. 444.,, quam Promethei coniugem esse statuit Herodotus IV. 45. Secundum Aeschy- lum autem Promethei mater Themis fuit; secundum alios, Proclo teste ad Ἔργα 99., Asope. Habita autem Clymene Promethei coniux a quibusdam. Vid. Schol. Ambros. ad Hom. Od. K. 2.; Solis uxor ab aliis. Vid. Ovid. I. Met. extr. Sed ex ea Coeloque genitum Prometheum tradunt Schol. ad Aratum v. 254. Similiter Atlantem, Coeli filium, Croni fratrem perhibent Atlantei ntythi apud Diod. Sic. IV. 66. at Iapeti filium, sed ex Aethra Oceani filia Ti- maeus in Schol. ad Il. Z. 486., Libyae filium, Plinius VII. 56., Aetheris et Diei filium Servius ad Aen. IV. 247. Sed, ut Hesiodus, lapeti filium, idem, vel potius alius Gramma- ticus ad Aen. I. 741.

v. 511 seqq. de Epimetheo quae leguntur, Muetzel- lius p. 481. aut mendosa esse censet ac recens deturpata, aut a Criticis veteribus tolerari saltem non potuisse, cum uberiori fabulae traditioni, quae in Operibus circumfertur,

IN HESIODI THEOGONIAM. 295

, nequaquam conveniant. "Videtur ille maxime offendisse ad πρῶτος (v. 513.), quod tamen, me iudice, commodam inter- pretationem recipit. Scilicet ἀνδράσιν ἀλφηστῇσιν, h. e. iis, qui arte et labore sibi victum quaerunt, ab initio noxt Epimetheus exstitit, quoniam ad eum primum perducta, ab eoque, ut traditur etiam "Epyy. 84 seqq., recepta est mu- lier eius generis, quale natum ex ea deinceps fuit, quaesita a viris industriis bona absumens. Vide infra v. 590 seqq. Muetzellio autem παρθένον, quamquam nullum habens sen- tentiae momentum, principio tamen versus collocatum ita, ut enuntiati simu] faciat clausulam, et ipsum iustam mo- vere suspicionem videtur: sed agnoscunt vocabulum omnes Codices, poétamque in hac παρθένου mentione sibi placuisse, testantur "Epy. v. 63 et 71. infra v. 572.

vv. 514—516. Dicitur apud Apollodorum I. II. 3. et Schol. ad Aesch. Prom. v. 347. 397. Menoetium χερωυνώσας ἐν τῇ Τιτανομαχίῳ Ζεῦς καταταρτάρωσαι, quod num item voluerit Hesiodus, incertum est, Equidem antiquissimam fabulam aliud spectasse arbitror. Incertum quoque, utrum a Titanum partibus stetisse Menoetium, alicubi invenerit Apollodorus, an vero id tantummodo collegerit ex Hesiodi verbis hoc loco. Nunc quidem Menoetium alibi memora- tum vix invenias.

vv. 517—520. Poéta, Atlantem nobis exhibens capite ac manibus sustinentem coelum, haud dubie gigantis sibi illum informavit imagine, non montis. Similiter Homerus, apud quem Od. A. 52 seqq. dicitur Calypso "ArAavroc θυγάτηρ ὀλοόφρονος, ὅστε θαλάσσης Πάσης βένθεα oidev ἔχει δέ τε κίονας αὐτὸς Μακρὰς. oli γαῖάν τε καὶ οὐρανὸν ἀμφὶς ἔχουσι: quamquam ibi Atlas non tam coelum capite et manibus, quam columnas coelum fulcientes aliqua ratione tenens vel

296 COMMENTARIVS

sustinens inducitur. Apud Aeschylum in Prom. 349. dici- Lur idem xíoy οὐρανοῦ τε καὶ χβονὸς "Ὥμοις ἐρείδων, quem poétam si statuas χίον᾽ οὐρανοῦ dixisse montem in Mauri- tania, sicut montem illum accolae dixere, teste Herodoto IV. 184., sicut etiam Pindarus Pyth. I. 36. Aetnam κίονα οὐρωνίαν dixit, vel sic videbitur tamen Aeschylus quoque diversum a monte sibi Atlantem informasse, cuius quippe humeris columma illa coeli fulciretur. Atlantis χάλκεα γῶτα in hac re memorat Euripides Ion. princ. In Heracleis etiam similiter exhibitum fuisse Atlantem, indicat Apollod. II. IV. 11. Eum cum monte confuderunt demum recen- tiores (ut Virgilius IV. Aen. 246 seqq. splendido loco), cum invaluisset etiam traditio, quam retulit Ovidius IV. Met. 620 seqq. de Atlante in montem mutato, cum Perseus ei caput Gorgonis obiecisset. Quod autem Hesiodo coelum sustinere Atlas dicitur κρατερῆς ὑπ’ ἀνάγκης (v. 517.), im- posita^hac ei sorte ab Iove (v. 520.), ex eo coniicias, sta- tuisse poétam, poenae datam hanc Atlanti sortem, cum aliqua re Iovem offendisset, quod utique statuisse videntur etiam Aeschylus l. c. et Pindarus Pyth. IV. 515. Atlanti, qui dux fuisset Titanum, coeli fornicem super humeros imposuisse Iovem, Hyginus fab. CL. tradit et huc referunt Grammatici epitheton ὀλοόφρονος apud Homerum 1. c., aliis tamen exponentibus περὶ τῶν ὅλων Qpovoüvroc, ἢ ὑγιεῖς τὰς Φρένας ἔχοντος et hinc cum Cleanthe Stoico reponentibus óAoóQpovog vel óAóQpovoc, quod scilicet adiecta ὅς τε θωλάσ- σής X. T. À. Homerum laudare Atlautem voluisse arguant. Sane faciunt illa ad exactissimam in Allante maris rerum cognitionem declarandam , quo nescio, an perlineat eliam, quod eum Homerus patrem fecit Calypsüs, in maris insula degentis Nymphae. Neque tamen eo minus aliqua de causa óAoopova dicere Atlantem potuit, Apud Hesiodum infra 938. "Epy. 381. pater Atlas dicitur Pleiadum, quibus, ut

IN HESIODI THEOGONIAM. 297

earum matri Pléionae (vid. Apollod. III. X. 1.) ; nomen haud dubie factum est a πλεῖν navigare. ltaque tam inde, quam ex Homero liquet, veterem de Atlante fabulam etiam hanc fuisse, qua illum siderum observationem et coelestium rerum cognitionem primum ad geographiam et rem nauticam adhibuisse perhibebant. Vid. Diod. Sic. III. 60. Virgil. I. Aen. 741 seqq. (ubi magister Atlas fuisse Topae dicitur, non cantüs, sed coelestium rerum, de quibus lopas canit) Pli- nius H. N. II. 8. VII. 56. Clem. Alex. Strom. I. p. 132. Serv. ad Virgil. l. c. Erat, Pausania teste IX. 20., apud 'Tanagram ad mare vicus, Poloson dictus, ubi consedisse olim Atlas ferebatur, rebus coelestibus ac subterraueis per- scrutandis intentus, quae traditio arguere videlur, dome- sticum ei loco, nisi Atlantem, certe de Atlante mythum fuisse. Tanagraeus quidem ferebatur etiam Atlantis ex Alcyone nepos Vrieus et ommino fabulae de filiabus Atlan- tis earumque posteris, tractatae a Pherecyde in Atlantide (vid. Schol. ad Il. 2. 486.), ita Graeciae vel finitimis re- gionibus Atlantem vindicant, ut certum videatur, antiquio- res Graecos, Atlantem ex iis oris aliqua ratione in Afri- cam delatum, non quod posteris placuit, origine Libyn habuisse. Vid. Clem. Al. Strom. I. p. 362. Hesiodus qui- dem eum durissimae sorli subiectum ab love facit in ex- tremis terrae finibus, πρόπωρ Ἑσπερίδων λιγυφώνων (v. 318.), similiter Aeschylus et alii. Homerus autem, quamvis, quo- modo Atlas eam sortem nactus sit, non dical, tamen prae- dicando peritiam eius in marinis rebus, indicium praebet, unde colligas, eum per mare delatum illuc, ubi erant su- stinendae illi Coeli columnae: ac puto equidem, omnem hanc fabulae de Atlante partem fundum habuisse in anti- quiore quadam, cuius apud Graecos servata memoria fueril, expeditione navali ad montem usque Atlantem perducta, cui tum Graecum illad nomen (aliter enim, teste Herodoto

298 COMMENTARIVS

IV. 184. dicebatur ab indigenis,) attributum fuerit in ho- norem sive eius, qui expeditionem duxerat, sive antiquioris Atlantis, cuius maxime inventis incrementa res navalis ce- perat; hinc autem, cum mons ille coelum attingere vide- retur, quod montis esset, paullatim coeptum esse ei tribui, a quo mons dictus, Et vero, si tumulatum sub eo monte fuisee ducem expeditionis statuamus, potuit ille mythico sermone dici xíova οὐρανοῦ ἔχειν et hinc, innixum quasi illi fulero, coelum ipsum sustinere. Namque mihi quidem probabilior ea ratio explicandi fabulam videtur, quam si cum Veterum nonnullis statuamus, Atlantis divinam coe- lestium cognitionem earumque rerum in monte observa- tionem paullatim ad eum errorem fabulae traductas. Vid. Cicero T. Q. V. 2. ibique Davis.

Versüs 517 principium citat Etym. M. p. 164. 27. Ex Procli in Timaeum Commentario p. 53. 29. fere colligas, versum 517 et sequentis principium etiam in Orphicis fuisse.

Conf. Fr. Orph. XXXV.

v. 518. Dicuntur híc, ut supra v. 275., Hesperides Aryó- Qwvo; (dictae eaedem ab Eurip. in Herc. Fur. v. 394. ὑμνῳδοὶ et Hipp. v. 743. 40/90) ut inducitur apud Home- rum Circe canens Od. K. 221. Mire Goettlingius exortum e Ligyum nomine vocabulum statuit et Hesperides in Li- gyum regione habitasse vult. Alia profecto suadent supra v. 274 seq. ]

v. 519 addititium censuit Guyetus, nescio, an offensus mentione manuum Atlantis, cum ipsi montis imago obver- saretur, qualis descripta est a Virgilio IV. Aen. 247 seqq., in qua probabiliter memorari caput et humeri, non item manus poterant.

IN HESIODI THEOGONIAM. 299

vv. 521—615. Narrati his versibus, mythi summa huc, ni fallor, redit. Disceptabant inter se Dii atque homines Meconae (v. 534 seq.). Disceptatum de sacrificiis fuisse ex * ipso poéta nostro colligas (v. 535—556.). Ex Hygino au- tem P. A. II. 15. discas, fuisse disceptatum de eo, quaenam pars victimae Diis, quaenam hominibus cederet, Prome- theus, arbiter, ut videtur, electus, sed clanculum homini- bus favens, bovem mactatum sic divisit, ut in altera parte carnes et pinguia viscera, ventre bovino tecta, in pelle re- conderet, in altera autem ossa bovis poneret, sed super ea multam arvinam (v. 535—8540.), cumque lupiter iniquam partium divisionem argueret (v. 541—544.) quod ea portio, in qua erant ossa sub arvina, longe alterá maior videbatur, liberam ei Prometheus optionem dedit, quippe sperans fore, ut Iupiter, optione data, portionem eligeret specie maiorem ac meliorem et egregie sic falleretur, sub adipe nihil in- venturus praeter ossa (v. 545—548.). Iupiter, tametsi do- lum subesse non ignorabat, maiorem tamen portionem sibi sumsit, hoc agens, ut, Promethei fraude patefacta, causam nancisceretur et illum et homines, cum Diis disceptare ausos, puniendi (v. 549—551.). Ceterum, ut apparuerunt ossa, confestim dictis iram suam in Prometheum exprom- sit (v. 552—554. 657—8560.). Porro, tametsi sortes, ut erant, reliquit, unde mos hominibus ossa Diis adolendi (v. 555 seq.), attamen ignem abscondendo fecit, nt nullum homines ex carnibus et extis, quae sortiti erant, capere vitae fructum possent (v. 561—563. Coll. "Epy. 50.). Pro- - metheus autem ignem, ab love furatus, in cava ferula, hominibus reddidit (v. 564—566.). Iupiter vero hoc bo- num statim iis novo malo compensavit, Namque, iubente eo, Vulcanus quidem ex terra et aqua formavit, Pallas autem porro adornavit virginem, ex qua, per Epimetheum inter homines recepta, muliebre genus existeret, multorum

300 COMMENTARIVS

iis malorum causa (v. 5$69—611.). At Prometheum ipsum lupiter iratus, quod secum consilio et astutia contendisset, validissimis compedibus ad columnam alligavit, eique sic aquilam immisit, eius ad comedendum iecur, cuius im- mortali natura fiebat, ut quantum die depavisset aquila, tantum nocte recresceret (v. 612—615. 521—524.). Ab hac peste Prometheum liberavit demum Hercules Thebanus, permittente illud Iove in filii sui gratiam, quippe cuius gloria hoc facto augeretur (v. 526—533.).

Poenae, Prometheo inflictae, locus ab Hesiodo non indica- tur; ab Aeschylo in Prometheo Vincto princ. designatur Scy- thia, sed ab eodem, ut ex Cicerone liquet T. Q. II. 10., in Prometheo Soluto, disertius indicatus fuit Caucasus, quam traditionem ferme amplexi sunt recentiores. Apud Hesiodum h. 1. ad columnam ligatus fuisse traditur Prome- theus, apud Aeschylum ad petram, sive saxum, et quidem διατόροις πέδαις. adacto per pectus eius cuneo, transverbe- ratus (Prom. 65. 67. Conf. Cicero l. c.) quibus indicari videtur, Aeschylum verba Hesiodi (v. 522.) μέσον διὰ xiov ἐλάσσας accepisse μέσον (Prometheum) διελάσας (tv) xíóvi. Conf. Apollod. I. VII. 1. Sed simplicius est, ut iungamus

ἔσον κίονα διελάσας, de quorum tamen sententia verborum dubitatio esse potest. Docet Scholiasta ad h. 1l. fuisse, qui acciperent de palo, ad medium in terram adacto, quominus scilicet convelli posset: sed habet idem aliam explicationem, fuisse ad mediam columnam vinctum Prometheum, quae non dubie verior in universum habenda est, tametsi ipsa quoque varie potest accipi. Mihi, quod in annot. ad ἢ. 1. censuit Heynius, fuisse vincula ipsa mediae columnae in- iecta et circumducta ,, non satis referre videtur vim verbi διελάσας. Immo constringentia Promethei corpus vincula, quo firmius haererent, columnae impacta fuisse putem me- diac, ut. in ea pendens supplicium lucret Prometheus, quod

IN HESIODI THEOGONIAM. 301

idem video postea placuisse Heynio, ad ll. O. 15. recte comparanti Ἡσιόδου ψυχὴν πρὸς κίονι χαλκέῳ δεδεμένην apud Diog. Laért. VIII. 21. Vincula mediae columnae in- fixa intelligenda duxit etiam Hermannus in Censura Goett- lingianae.

Prometheum adfizum Caucaso memorat Cicero T. Q. V. 3. hoc quoque ad divinam in eo coelestium cognitionem referens, quam scilicet, ut explicat Servius ad Virgil. Eel. VI. 42. in altissimo monte residens, nimia cura et sollicitu- dine deprehenderat. Conf. Aeschyl. Prom. 457 seqq. Aqui- lam δὰ curas referünt etiam Schol. et Allegor. ad h. 1. Sane, ut figurato sermone cura edere, seu rodere cor, iecur, animum dicitur, ita potuit mythico sermone in hac re pro cura memorari aquila, vel alia quaedam avis de rapacibus, quod in Tityo factum vult Lucretius III. 1005 seq. Fluvium Aieróv dictum, Promethei Scytharum regis agros abro- dentem, minus probabiliter commenti sunt Herodorus et Agroetas, veteres historici, teste Scholiasta Apollonii Rho- dii ad II. 1248. cui sua debet Eudocia p. 346 seq. Cete- rum omnes, qui fabulam interpretati sunt, Scythiam Pro- metheo patriam tribuerunt, quod, tametsi alienum haud dubie fuit a. mente Aeschyli, apud quem Prometheus eo tanquam in exsilium deducitur, nec fortasse magis congruit cum mente Hesiodi, qui Prometheum induxit, ante poe- nam obversantem Meconae, nihilominus aliquam veri spe- ciem habet, quatenus lapetidarum antiquissima sedes fuit subiecta Caucaso ad meridiem regio, unde primum in Pon- tum ac Scythiam, hinc migrando deinceps in Thraciam, Macedoniam, Thessaliam venerint. Horum hominum in Graeciam advenarum traditiones. necessario multa habue- runt, unde Scytho-Asiana ipsorum origo agnosceretur, ut proinde Caucasi et Scythiae mentio in rebus Promethei non. magis mirationem facere debeat, quam pater ei tribu-

302 . COMMENTARIVS

tus lapetus et connexae cum ipsius mytho traditiones, ve- tustissimis Asianis similes, de fictis e luto hominibus, de muliere malorum fonte, de diluvio, quod sub Promethei filio Deucalione fuerit. Lapsu autem temporis factum, ut magis magisque Graecum habitum induerent hae fabulae et, tum Graeca acciperent personarum nomina, tum et rerum, tanquam in Graecia gestarum, pro vera substitu- tam mentionem, [taque habitus ille prisci filius lapeti dictus est Prometheus et certasse astutia cum Iove creditus Meconae; prima mulier Pandora audiit, eaque mater ha- bita est Pyrrhae Deucalioni nuptae, qui, servati e diluvio, in Thessalia regnaverint. Sed etiam mythis veteribus lapsu temporis accesserunt multa. Sic de Aquila, Promethei iecur comedente, fabulam equidem antiquissimam fuisse puto, multo autem serius adiectam alteram super interfecta illa ab Hercule aquila, cum inter feras, ab Amphitryonis filio occisas, etiam aquila fuisset et hanc vulgi vel poétarum fabula aquilam interpretata esset Promethei. Sane, quod ab Hesiodo dicitur (v. 529 seqq.) in Herculis gratiam per- misise lupiter, ut peste illa Prometheus liberaretur, hoc aliis dictus est ob aliquod Promethei in se meritum fecisse. Vid. Lucianus D. D. 1. extr. Neque cum Hesiodo prorsus consentit Apollod. II. V. 11. $ 12., qui secutus recentiorem videtur Heracleam , ut antiquiorem Hesiodus. Liberati Promethei gloriam ad alium Herculem referebant Caucasi accolae, teste Philostrato V. A. II. 3.

v. 521 citant Etym. M. p. 71. 34. Draco Stratonic. 12. 4, et θά, 9. Choeroboscus apud Bekker. p. 1182. Lascaris Gr. Gr. 1. III. A. II. f. v. Ed. Ald. Respicit hunc versum, item 523. et infra v. 614 seqq. Scholiasta Apollon. Rhod. II. 1249.

Iudice Muetzellio p. 484. Buttmannus Gr. Gr. T. II.

IN HESIODI THEOGONIAM. 303

p. 398. Codicum, δῆσε δ᾽ exhibentium, recte auctoritatem vituperat idcirco, quod cum v. 521. ad primariam narra- tionis continuitatem redeat oratio, intempestive illa ex eo enuntiato nexa est, quod secundarium tantum est et prope adventitium. Id equidem concedere non possum. Voluit poéta ostendere, omnes lapeti filios gravem expertos in se vim lovis, Epimetheum recepta ab eo muliere, multorum malorum effectrice, Menoetium, detrudente eum in Ere- bum fulmine, Átlantem, necessitate imposita coelum sus- tinendi, Prometheum vinculorum et aquilae supplicio. Itaque commode post v. 520. ταύτην γάρ oi μοῖραν x. T. λ. subiicitur δῆσε δ᾽ ἀλυκτοπέδησι ἸΠρομηθέα π.» neque fit ita reditus ad superiorem de muliere, ab Epimetheo recepta, narrationem , sed, post memorata huius Menoetiique et Atlantis fata, subiicitur de Prometheo narratio, — Ceterum male in Varr. Lectt. Buttmannum inter eos recensui, qui versus quosdam excidisse putarent. Statuit ille, admissa Draconis scriptura Δῆσως &AvxT., omnem dictionis mole- stiam tolli. Video etiam Goettlingium in altera Editione sententiam de versibus, qui exciderint, vel reponendo in v. 520. σφίσι pro οἱ in v. 521. δῆσας 4A. pro δῆσε δ᾽ xA. in priore Editione ab se proditam, haud repetendam du- xisse, obsequentem sic Hermanno, prorsus improbanti Gram- maticorum dca. .

v. 532. ταῦτ᾽ ἄρα ἁξόμενος τιμᾷ ἀριδείκετον υἷον) Omnes inde a Basileensi Interpretes ταῦτ᾽ οὐ id reddiderunt, quasi positum sit pro διὰ ταῦτα. Recte autem Muetzellius p. 90. hanc fuisse non Epicorum ait, sed Atticorum consuetudi- nem. Videtur ipse ταῦτα iungendum censuisse cum T/4£, ut ἁζόμενος deinde pariter atque illud ad ἀριδείκετον viov pertineat, Reddit scilicet: tantum gnato Iupiter tribuit ho- norem , plurimi illum aestimans. Malim equidem: pietate in

304 COMMENTARIVS

illum. ductus. Cum enim &Couau proprie reverentiam ex pietate notet (vid. ex gr. Il. A. 21. Od. 1. 200.), quidni possit etiam ad pietatem seu voluntatem in filium pater- nam revocari? Conf. citatus ἃ Muetzellio locus Ὁ. Smyr- naei Paralip. I. 189.

v. 534 seqq. Dicta Mecone antiquitus, quae postea Sicyon, testibus Strabone VIIL p. 382. Stephano Byz. v. Σικυὼν. Schol. Pindari ad Nem. III. 123. ' Cum autem haec inter antiquissimas fuerit urbes Graeciae, veterique tum regno, tum Deorum cultu prae ceteris inclyta (vid. Pausan. II. 5 seqq. Callim. in fr. apud Schol. Pind. l. c.), mirum haud potest videri, quod antiquae famae res, ad cultum Deorum pertinens, Sicyone gesta perhibetur. Quin et vero simile videri debet, reapse aliquando actum fuisse Sicyone de re- ligione Graeciae constituenda, ut, cum antea Graecorum populi alios alii Deos coluissent, definiretur, qui Dii iam communiter ab omnibus Graecis colerentur, item, quo po- tissimum nomine singuli et quibus honoribus. Fuerit hic κλῆρος ὁ μυθευόμενος ἐν Σικυῶνι, quem dicit Heraclides Alleg. c. 41., unde sua hausit Schol. Ven. ad H. O. 18. Nam potuerunt poétarum sermone dici Dii sortiti esse ho- nores, qui tunc iis certi ab hominibus, aliis alii, constituti sunt. Fuerunt inter hos haud dubie sacrificia, tum alia, tum in primis victimarum, qualia non semper in usu fuisse constat , et de quibus disceptatio esse potuit, num omnino, vel quatenus essent facienda Diis, cum quidam totas iis ad- olerent hostias, alii partes earum sibi ipsis reservarent. Praeferendum visum est posterius, ea partium distributione facta, ut nisi maior, certe melior pars cederet hominibus. Huius autem callidi commodique hominibus inventi gloria amplior visa est, quam ut homini tribueretur, cumque non posset de more tribui Minervae, quippe quae ipsa una esset

IN HESIODI THEOGONIAM. 305

de Diis, quibus offerenda erant sacrificia, Titanis Promethei providae faventique hominibus solertiae ritum ita partiendi victimas acceptum referendum esse duxerunt. Scholiasta rem, quae hic narratur, gestam dicit μετὰ τὸν πόλεμον, hoc est, post bellum, quo lupiter Titanas vicerat, idque el ego putem ex Hesiodi narratione posse colligi, sicut etiam hoc, quod disertius traditur in Aeschyli Prom. v. 199 seqq., Prometheum, futuri eventus providum, Iovis potius, quam Titanum, sequi maluisse partes. Itaque causa intel- ligitur, cur in disceptatione Meconae lupiter arbitrum esse voluerit Prometheum, in quem iram concepit denum ob dolosam victimae partitionem et magis deinde ob surre- ptum ignem. — Pro uno magno bove, quem Hesiodus v. 537. memorat, Hyginus P. A. IT. 15. Prometheum duos immolaniem facit, quorum cum iocinora primum in ara posuisset, reliquam carnem ex uiroque tauro, in unum compositam, corio bubulo texerit, collocatis ab altera parte eorundem ossibus, reliqua pelle contectis. In uno bove acquiescit Schol. ad Aesch. Prom. v. 11., ceterum referens, id egisse Prometheum, ut Iovi ossa, ceteris Diis carnes cederent. Vult autem Lucianus in Prom. c. 3., illam carnium portionem Prometheum sibi ipsi desti- nasse.

v. 534 supposititium censuit Guyetus, causa iudicii non reddita, quae neque idonea inveniri potest. Conf. Muetzell. p. 100.

Inter hunc versum et sequentem aliquando versum unum alterumve fuisse intersertos, quorum sententiam augurari liceat e verbis θνητὸς ξὼν in Cod. Scholiorum Cantab. Ed. Bas. p. 258., vereor, ut recte colligat Muetzell. p. 485 seq. Mihi verba illa non videntur esse lemma; sed a Scholiasta, Christiano homine, scriptum fuisse: καὶ γὰρ ἤριζεν ὁ ἄν-

20

306 COMMENTARIVS

θρωπὸς ὅμοια ποιῆσαι τῷ θεῷ, θνητὸς v, quibus accurate nexa sint θνητὸς γὰρ θεὸς ὁ ἄνθρωπος.

v. 535 cum principio sequentis citat Schol. ad Pind. Nem. IX. 123., unde etiam confirmatur éxpívoyro , quod in mendo cubare temere suspicatus est Wolfius. Conf. Hygi- nus ]. c.

Posteriorem versus partem, qua cum Diis disceptasse θνητοὶ ἄνθρωποι dicuntur, Heynius Comment. ad Hom. T. VII. p. 38. statuit interpolatiomi deberi, cum aliud praedi- catum Deorum subiectum esset, ut antea v. 111. οἵ T^ ἐκ τῶν ἐγένοντο θεοὶ, δωτῆρες $áwv Ὥς τ᾽ ἄφενος δάσσαντο καὶ ὡς τιμὰς διέλοντο et v. 882. ἐπεὶ μάκαρες θεοὶ ---- Τιτή- γνέσσι δὲ τιμάων κρίναντο βίηφι, quippe eo Scholia ad h. 1. ducere et Schol. Pind. 1. c. Sed, cum inter Deorum ho- nores (τιμὰς) in primis sacrificia censeantur, eaque offe- rantur ab hominibus, recte utique memorantur hic θνητοὶ ἄνθρωποι. Conf. infra v. 562. 556.

v. 536. Mecones mentionem in Theogonia factam ab He- siodo testatur Eustathius ad Il. p. 191.

Πρόφρονι θυμῷ i. e. animo in id intento, ut Iovem falle- ret. Conf. "Epy. 665.

v. 537. ἐξαπαφίσκων accipe fallere studens ob versum in- fra 557.

v. 538. 540. τῷ μὲν — τῷ Ó'i. e. hic — illic, ut est οὗ eo loco, ubi.

v. 599. diversa sunt ῥινὸς et γαστὴρ βοεῖα. In illo col- lecta, hoc adoperta erant pinguia viscera et carnes.

IN HESIODI THEOGONIAM. 307

v. 540. ὀστέα λευκὰ β. ὃ. ἔν v. ex hoc versu et verba &pyéri δημῷ ex sequente citantur a Clem. Alex. Strom. VII. p. 716. C.

v. δ41. εὐθετίσας i. e. tam scite dispositis omnibus, ut ossa penitus laterent sub arvina.

καλύψας &pyéri δημῷ ex h. 1. citat Lucian. in Prom. c. 3. Respicit idem locum D. D. 1. de Merc. Cond. c. 26. et Ad eum, qui dixit: Prom. es in verb. c. 7. Conf. Proclus ad "Epy. v. A8.

v. 549. Liberam Iovi optionem permittendo voluit Pro metheus etiam de se querendi facultatem ei praeripere, qui sane fraudem eam ultus non est, sed demum ob ignis fur- tum poenas de Prometheo sumsit.

v. 551. In γνῶ $^, οὐδ᾽ wyvolyre δόλον non otiosa est tau- tologia. Valet enim: novit, neque, ut Prometheus spera- verat, ignoravit. Αἱ vero illud non pro divina cogitatione fecisse lovem, sed se decipi passum a Prometheo, tradit Hyginus 1. c.

vv. 5656 seq. suspectos habuit Heynius, quod ossa victi- marum in aris concremata usquam fuisse, legere se non meminisset. Invalidum hoc argumentum merito insectatus est I. H. Vossius Epp. Mythol. IT. p. 308. Locum, ut He- siodi, citat Clem. Alex. Strom. VII. p. 30&., tum et ea ex Pherecrate, Menandro aliisque poétis adfert, unde certo colligas, onmino Diis concremata fuisse ossa, quae ἄσαρχῶ adeo fuisse dicit incertus poéta apud Clem. d. 1. Porphyr. de Abstin. II. $ 58. Cyrill. adv. Iulianum IX. p. 306. Nec temere est, quod μηρία Grammatici τὰ μηριαῖα ὀστᾶ , vel τὰ ἐκ τῶν μηρῶν ἐξαιρούμενα καὶ ἱεροθυτούμενωα ὀστᾶ in-

205"

308 COMMENTARIVS

terpretati sunt. Vid, Apollon. in Lex. ad v. (ubi etiam huiusloci memor fuit) Hesychius et Etym. M. in v. Paraphr. et Schol. ad Hom. Il. A. 460 et 464. Ed. Wassenb. Conf. et Pausanias I. 24. VIII. 38.

v. 5602 seqq. Hyginus l. c. Jupiter, inquit, cum factum rescísset , animo permoto , mortalibus eripuit ignem , ne Pro- methei gratia plus Deorum potestate valeret, neve carnis usus utilis hominibus videretur, cum coqui non posset. Ipse He- siodus "Epy. v. 52. dicit Iovem χρύψαι Up, unde expli- candum h. ]. οὐκ ἐδίδου, negavit iis usum, quem antea ha- buerant. Certe probabilius sic fingitur, cum res acta dica- tur Meconae, nisi contendas, hoc nomine significari non urbem, pridem ab hominibus conditam, sed locum, ubi postea urbs fuit. Alia res est in traditione apud Apollod. : I. VIL. pr., qua fertur Prometheus fictis ab se hominibus subductum coelo iguem dedisse. Sed ortus fabulae repe- tendus mihi non dubie videtur ab antiqua traditione de recepto igne, quam hostili invasione subito sedibus extur- bati et hinc in deserta profugi, vel huiusmodi calamitate aliqua, prisci homines, Graecorum πρόγονοι, amiserant, quemque vel ipsorum aliquis solerti invento, vel advena ipsis restituit. Namque advena fuisse Phoroneus videtur, quem inventorem ignis Árgivi, non Prometheum ferebant, teste Pausania II. 29., quamquam huic traditioni fons fuisse idem potest, atque Hesiodeae, ut significata res eadem, nec nisi in edendo inventoris nomine variatum sit. Attamen mihi vero similius videtur, diversos populos, sed pari fato, quon- dam a cultiore hominum vita segregatos, diverso tempore ac modo ignis usum recuperasse, reique huius memoriam servasse, Plinio teste VIT. 56. iguem ex silice Pyrodes Ci- lix invenisse perhibebatur (conf. Virgil. I. G. 135.), eun- dem adservare in ferula Prometheus.

L ΙΝ HESIODI THEOGONIAM. 309

Est ferula (νάρθηξ) arbor ex earum genere, quae corticis loco lignum forinsecus habent, ligni autem loco fungosam intus medullam, ut sambuci. Vid. Plinius XIII. 22. S. 42. In hanc ferulae medullam (vapüfxoc νεάτην νηδὺν dixit Ni- cander Alex. 272.) exceptum ignem Prometheus in terras detulit, furatus Διὸς παρὰ μητιόεντοςγ) ut diserte dicitur "Epy. v. 51. Hoc secutus, ignem aetherea domo subductum dixit Horat. I. Od. III. 29., οὐράνιον καὶ αἰθεριὸν πῦρ etiam Apollonius, Atheniensis Rhetor, apud Philostratum, Vit. Soph. II. XX. $ 3. Sed fuere antiquitus, qui coelestis ignis genus accuratius etiam definirent, secundum quos Servius ad Virg. Ecl. VI. 42. Prometheum ignem furatum dicit, adhibita ferula ad rotam Solis; et hanc, ni fallor, tradi- tionem respexit Heraclides Alleg. p..488., speculis ahe- neis contra Solem positis ignem collegisse tradens Prome- theum: qualem sane modum sacri ignis reparandi Peruanis frequentatum fuisse constat: nec potuit, nisi talis ignis vel de fulgurito accensus, lovi surreptus dici. Reiicienda igi- tur ratio Diodori Siculi V. 67., Prometheum inventorem fuisse dicentis τῶν πυρείων, hoc est, instrumentorum e ligno, vel lapide, quorum attritu vel collisione ignis exci- tatur. Vid. Wessel. ad Diod. l. c. Promethei furtum Le- mnium memorans, Cicero T. Q. II. 9. significare videtur, ignem ex officina Vulcani Lemnia subductum. Fortasse sic Aeschylus tradiderat in Prometheo vel Soluto, vel Πυρφόρῳ, seu Πυρκαεῖ. Platoni quidem in Protagora (T. I. p. 321. D. E.) dicitur Prometheus, ex intrata clam Mi- nervae Vulcanique communi (sed coelesti, ut videtur) offi- cina furatus'Tiy ἔμπυρον τέχνην utriusque, hominibus tra- didissee, qui locus collatus cum altero in Philebo (T. II.

p. 16. C.) docet, qua maxime re Plato Promethei in ho- mines beneficium censuerit. — Praeiverat iam — Aeschylus Prom. Vinct. 109 seqq. Ναρθηκοπληρωτὸν i θηρῶμωι πυρὸς

4 310 ' COMMENTARIVS

Πήγην xAoTacy, ἡὶ διδάσκαλος τέχνης Πάσης βρότοις πέ-- Qwuve καὶ μέγας πόρος. Postremum hoc magis, ni fallor, Hesiodus universe spectavit, quam eximie artes per ignem exercendas. Longius, ut a poétae mente, sic a vero, quod fabulae subest, recedunt, qui Promethei ignem philoso- phiae lumen interpretantur, ut Theophrastus apud Schol. Apollon.. Rhod, II. 1248. — Ferulam iactasse fertur Pro- metheus, ne spiritus interclusus vaporis exstingueret in an- gustia lumen; Itaque in certatione ludorum cursoribus (ad Promethei áàram in Academia Athenis) instituerunt; ex Pro- methei consuetudine, ut currerent , lampadem iactantes. Vid. Hyginus l. c. coll. Pausania 1, 30. Alia Promethei quasi monumenta ostendebantur a Panopensibus, teste Pausania X. 4, Exstare etiapm apud se contendebant tum Opuntii, tum Argivi; sed hi quidem minus, quam illi, probabili- ter, iudice eodem Pausania II. 19. Certe mythus de Pro- metheo Hellenicam habuit originem, non Árgivam. Cete- rum, cum tam celebris Promethei apud Graecos fama fue- rit, mirum est, nullam eius mentionem apud Homerum fieri.

v. 565 seqq. lecti fuere a Cyrillo Alex. adv. Iulian. IIl. p. 75. C., exponente hinc narrationem de Promethei furto, deque formata a Vulcano, ornata a Pallade Pandora.

v. 570 seqq. Cum essent, recepto igne, homines ma- gnum ad. vitam adepti commodum, lupiter illud statim lis compensare voluit damno, vitae hominum addita mu- liere. Itaque, iubente eo, de luto facta est prima mulier Pandora, quam recepit Epimetheus (supra v. 513. "Epy. 83 seqq.) cuiusque scaevitate factum est, ut mala et morbi super terram spargerentur (Ἔργ-. 94 seqq.). Repetit Hey- nius ad Π. X. 419, Pandorae fabulam a prisco sermone,

s *

IN HESIODI THEOGONIAM. 311

in quo.ea, in quibus ars motum corporis, incessum et actum expresserat, se movere, incedere, agere narrabantur. Itaque fabulae fundum posuit in simulacro pulcherrime ex argilla facto. Immo manifesta, ni fallor, hic apparent servatarum ab lapetidis Hellenibus Asianarum antiquioris aevi traditionum indicia. Notandum autem in iis propa- gandis narrationibus variatum inter illos fuisse. Namque alii de luto fictos homines a Prometheo dixerunt (Vid. Apollod. I. VII. pr. Pausan. X. 4.); ac nescio, an haec, vulgo magis recepta, etiam antiquior fuerit traditio, a qua disces- sum sit deinceps, postquam lupiter πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τέ coeptus est haberi: neque enim cum hac opinione congrue- bat, ut Prometheus homines formasse diceretur. Itaque nullius hominum generis auctor Prometheus editur in He- siodeis "Epy. 108 seqq., sed aurei et argentei Cronus et Dii cum illo, aerei atque insecutorum lupiter, quo iubente etiam ficta e luto perhibetur mulier, ita tamen , ut huius historia arcto nexu cum rebus Promethei coniuncta et my- thi de illo pars sit.

v. 571 respicit Eustath. ad Il. p. 1151. 30. Memoratur ex h. v. ᾿Αμφιγυήεις a Cyrillo l. c. In γαίης σύμπλασσε (v. 571.) pendet genitivus ab intelligenda praepositione £x, quam addit poéta "Epy. 70. usserat autem lupiter Vulca- num γαῖαν ὕδει φύρειν, terram aqua diluere , miscere. Vid. ibid. 61.

vv. 573—577, teste Scholiasta Parisino ad h.1., ἠθετοῦντο, quod a Dea Pallade mulierem ornari indecorum videretur. Sed, love iubente, id factum a Minerva, et per se intelli- gitur, et manifestius indicatur "Epy. 63. . Praeter cinctum autem ornatumque alia Pandorae dona Minervam tribuisse docent ibi vv. 64. 72. 76. Tum ibi quoque Veneris (v. 65

312 COMMENTARIVS

seq.), Mercurii (v. 67 seq. 77 seq.), Gratiarum , Suadae, Horarum (vv. 73—75.), collata in Pandoram dona memo- rantur, nomenque illud ei datum dicitur (v. 80 seqq.) quod omnes Dii dona in eam contulissent, cuius híc nominis ac rei mentio non fit. Rursus híc uberior est poéta in de- scriptione factae illi a Vulcano coronae (v. 578 seqq.).

v. 574 citat Etym. M. p. 137. 40.

v. 575 seq. uncinis inclusere Wolf. Gaisf. Dind., alterius recensionis esse censuit Hermannus. Non temere autem Goett- lingius: »Poéta, Pandoram ut sponsam descripturus, addidit quaedam, quae nobis quidem nimia videri possint, non ab- sunt tamen sionibus institatisque SDHTSHAHK Sic H. Hom. in Ven. altero v. 7. narratur: χρωτὶ δ᾽ ἐπ’ ἀθανάτῳ στεφάνην εὔτυκτον Miss et v. 18. eadem Venus dicitur Ἰοστέφανος." Στεφάνην dici ornamentum ex aere vel auro, diversum ἃ στεφάνῳ, serto e frondibus vel floribus, apparebit conferen- tibus Homerica Il. H. 12. K. 30. A. 96.

v. '582 citat, Etym. Gud. p. 331.

Κνώδαλα dicuntur quaevis belluae. Vid. Od. P. 317. ibi- que Scholie, Mihi κνώδαλον et κινώπετον, pro quo dicitar etiam xyà/, communem habere originem videntur in verbo xió9 , cui cognatum χιγέω moveo.

v. 985 seqq. lupiter ornatam, ut iusserat, Pandoram edu- xit in conventum Deorum, atque hominum, talem scilicet, qualem et antea habuerant Meconae. Quod autem exce- ptam ab Epimetheo mulierem supra v. 513. missamque ad eum ab love "Epy. v. 83 seqq. poéta tradidit, arguere vi- detur, eas fuisse in illo conventu paries Epimethei, quae in priore fuerant Promethei, ita uL futura hominum con-

IN HESIODI THEOGONIAM, 313 .

ditio similiter a consilio et optione penderet eius, qui quasi patronus vel proxeneta esset hominum. Itaque fecit ille recipiendo mulierem, ut hominibus posted semper cum mulieribus vivendum esset.

καλὸν κακὸν ex h.l. repetiit Cyrillusl.c. Pindari Pyth. II. 73. καλὸν πήἥμωα hoc Hesiodeo illustratur ab eius Scholiasta.

vv. 590—612 uncinis inclusit Wolfius, sed priora dun- taxat pro Hesiodeis agnovit Pausanias I. 24., scribens, He- siodum et alios tradere, Pandoram primam feminam fuisse. Conf. et Cyrillus 1. c. Statuebat Heynius, locum esse trun- catum, aliis omissis, aliis insertis,

v. 590. "Ex τῆς γὰρ γένος ἐστὶ γυναίκων θηλυτεράων) Θεαὶ θηλύτεραι, ut Homero dicuntur Od. Θ. 324., item Nymphae complures, fuerunt ante Pandoram, sed γυναί- xay θηλυτεράων mulierum prima, secundum Hesiodum, Pan- dora fuit. taque, si memorata "Epy. 145. in argentea aetate mater Ὑυνὴ fuisse censeatur, statuendum erit, illa aetate antiquiorem fuisse Pandoram. Sed Apollod. I. VII. 2. aequalem hanc aeneo generi facit, firmarique haec tra- ditio videtur eo, quod Pandorae nepos perhibetur Hellen (vid. Apollod. ibid. coll. fr. Hesiodi apud Schol. Apollon. Rhod. III. 1086.), qui sine dubio quartae sive heroicae ad- scribendus est aetati, Vid. "Epy. 156 seqq. ibique Schol. Itaque in aetate secunda sive argentea feminas fuisse statuas diversae a mulieribus et praestantioris naturae. Natum ἐκ μελιᾶν ("Epy. v. 145.) sive e Nymphis, sive e fraxinis, ter- tium sive aeneum hominum genus sine mulieribus ut ex- stare, ita propagari potuit, ac nescio an finem accepisse censendum sit, cum ex inducto in terras muliebri genere novum quoque nasci hominum genus coepisset. Secundum haec ἄνθρωποι v. 535. et 585. intelligendi erunt aenei ge-*

314 COMMENTARIVS

neris homines. Certiora, ni fallor, super his teneremus , si γυναίκων κατάλαγοι adhuc integri exstarent, in quorum primo de Pandorae posteris actum fuit.

vv. 591—593 citat Stobaeus LXXI. p. 433. Dicta ibi tanto cum affectu a poéta, caadidi homine ingenii, credere utique nos cogunt, aetate eius haud bene vulgo moratas fuisse in Graecia mulieres, praesertim cum repetitae simi- les posterorum poétarum querelae secutis Graeciae seculis eandem fuisse labem doceant. Scilicet ibi tenera puella- rum aetate non id agebatur vulgo, ut formarentur utiles maritis vitae consortes, quae paupertatem cum 118 tolerare, eamque opere et consilio levare possent, sed instituebantur fere ad ignaviam et luxum, taque nuptae postea erant οὐλομένης πενίης οὐ aüjDopor, ἀλλὰ κόροιο ad luxum fa- cientes, non ad. paupertatem comites. Conf. "Epy. 302. 782.

vv. 594—599 comparantur ignavae et sumtuosae uxores cum fucis, apum depascentibus laborem, ut comparatur homo ignavus'cum fucis "Epy. 303 seqq. — Ξυνήονες ἔργων κακῶν, ἀργωλέων v. 595. 601. sunt, qui, quae cum malis operibus versantur, eaque afferunt secum. Α ξύνειμι est ξυνέων, Ion. ξυνήων, Dor. ξυνάων. Apud Pindar. Pyth. III. 84, ἑλκέων ξυνάονες sunt habentes vulnera, pleni vulneribus.

v. 594 citat Schol. Theocr. Id. 1. 107.

v. 602 seqq. Hominibus ἀντ᾽ ἀγαθοῖο, pro commodo red- diti ipsis a Prometheo ignis, Iupiter inducto in terris novo hoc muliebri genere, unde iam liberi quaerendi sunt, non modo hoc rependit malum, quod ex mala atque sumtuosa uxore vir experitur, sed etiam alterum, quod patitur ille ὅς κε γάμον φεύγων x. T. A. v. 603 seqq. qui, nuptias mo-

IN HESIODI THEOGONIAM. 315

lestamque rem muliebrem fugiens, uxorem ducere noluerit et ad senectutem venerit miseram χήτει γηροκόμοιο. quia ne- minem habet, qui, necessitudine ductus, ipsum curet foveatque senem. 'O δ᾽ οὐ βιότου ἐπιδευὴς X. T. A. — Vivit autem ille coelebs haud indigens victás, quippe immunis a necessitate alendae coniugis, sed moriens bona sua relinquit , non libe- ris, quos nullos habet, sed χηρωσταῖς, remotis cognatis, he- reditatem χηροῦ," orbi, nanciscentibus. Conf. Homerus Il. E. 153. à δ' αὖτε γάμου x. T. A. Cui vero coniugii sors ob- venerit, ei, si uxorem nactus est probam et modestam , vel sic tamen perpetuo malum cum bono certat (v. 607 seqq.). llle autem, qui in uxorem inciderit/ de molestiori genere (mu- lierum), vivit perpetuum habens animo dolorem, estque eius insanabile hoc malum (v. 610—612.).

v. 605. χήτει γηροκόμοιο male redditum in Graeviana caret, quae senectutem foveat. Melius Basil. Interpres, in penuria eius, quae senectutem foveat, tametsi γηροκόμος non ad uxorem, sed ad filium, ex ea natum, referendum erat, ut bene vidit L. Barlaeus, cui, secundum Apollon. Lex. in v., χήτει exponitur &vJéíz. Citat Boissonadius Hey- nium ad Il. Z. 463. Wyttenb. ad Plutarch: T. I. p. 435. Orpheum de Lapid. 76. Muetzellio autem p. 66., ut sen- tentia recte procedat, requiri verbum videtur χητεῖ. Lar- gior equidem Viro Doctissimo, non esse magni momenti, quod χητέω a nullo scriptore fuit usurpatum, cum, ne exstare potuerit, nulla analogia prohibeat: sed non neces- sariam duco correctionem; modo coelibis γήἥρως a poéta dictum censeas ὀλοὸν χήτει γηροκόμοιο, hoc ipso, quod non habet illud γήρως γηροκόμον. Neque sic causam esse video, cur alteram sequamur, a Muetzellio propositam , emenda- tionis viam, ut videlicet statuamus post verba χήτει "yypo- κόμοιο nonnullorum versuum iacturam nos fecisse, quibus

316 COMMENTARIVS

sortem senum coelibum infelicem poéta ampliore descri- ptione illustraverit.

v. 609. ἀπ᾽ αἰῶνος perpetuo. Conf. Wetsten. ad Luc. I. 70.

v. 611 seq. Ruhnkenius Ep. Crit. I. p. 55., offensus tau- tologia στήθεσσιν, θυμῷ, κραδίην. totum versum 612 a ma-, gistello prioribus adsutum censuit. Goettlingius in priori Editione servari posse versum statuit, si scribatur xa) xpa- δίῃ καὶ θυμῷ ἀνήκεστον κακόν ἐστι. Hermannus in Censura Goettlingianae neque inducendum neque corrigendum ver- sum ait, si modo θυμῷ καὶ xpadíg ut dativos accipias. Hinc Goettling. in altera Ed. verba illa cum ἀλίαστον coniun- genda esse dicit. Mihi cum Muetzellio p. 116. videtur, potuisse auctorem eam sibi permittere tautologiam, quo vehementius animum, mentemque malo cruciari significa- ret, praesertim cum notio vocabulorum ab hac coniunctione minime abhorreat, sintque plura istiusmodi tautologiae etiam in Homero exempla. Vide citt. a Muetzellio Od. A. 548 seq. Hermann. ad H. in Cer. 361.

v. 613 seqq. Causae nihil est, cur cum Heynio Wolfio- que putemus, ex superioribus excidisse nonnulla, quibus responderent haec, quasi pro epiphonemate subiecta. Ex- posito infelice Promethei doli, furtique, quod ad homines attinet, eventu, commode subiicit poéta: ὡς οὐκ ἔστι Διὸς X. T. À. quod firmat sequentibus οὐδὲ γὰρ x. T. A. Scili- cet, cum Promethei benigna in homines consilia id spe- classent, ut, decepto Iove, multa bona largiretur homini- bus, neque decipere ille Iovem potuit et, humano generi tributa ab se bona multis ab Iove compensata vidit malis. Sed nec sibi ipsi quidquam in sua repperit solertia, quo

IN HESIODI THEOGONIAM. 317

gravem lovis iram, atque hinc iniecta sibi vincula effuge- ret. Pro χλέψαι et παρελθεῖν (v. 618.) decipiendi significa- tione (Conf. Il. A. 132. E. 217. Od. N. 291.) in "Epy. v. 105. est ἐξαλέασθαι, ad quod propius accedit sequens ὑπεξήλυξε.

Dictus v. 614. Prometheus ἀκάκητα PN epitheto, ut postea Mercurius, (vid. Hom. Il. II. 185. Od. Q. 10.) ob benignam eius in homines naturam. Prometheo in Grae- corum religione quasi successit Mercurius, a cuius cogno- mine et cultu mons in Arcadia dictus ᾿Ακωκήσιος. Cul- tum ibi Prometheum perperam tradit Schol. ad h. 1. Per- peram etiam Eratosthenes et alii ab eius montis et in illo oppidi, vel Aeaci, qui id condiderat, nomine ἀκῶκήτην dictum voluere Mercurium. Vid. Schol. ad Od. Q. 10. Strabo VII. p. 299. Pausan. VIII. 3 et 36.

vv. 617—819. Priori carminis parte poétam maxime quidem in recensendis Coeli Terraeque liberis eorumque nuptiis et posteris, seu Theogonia proprie sic dicta, sed subinde etiam in eorundem exponendis rebus fatisque ver- satum vidimus. Sic lapeti Clymenesque et natae inde pro- lis mentio occasionem ei dedit longiorem adiiciendi narra- tionem de Prometheo, non alienam tamen a consilio, quod item maxime secutum videas Hesiodum, declarandi, quo- modo lupiter, superatis aemulis, regnum sibi Coeli stabili- verit, lam, finita narratione ea, propositi tenax enarrat, quid memoratis ab se supra v. 147 seqq. Centimanis Vra- nidis factum sit, ut item exposuerat de Cyclopibus v. 501 seqq., cum in Centimanis pariter ac Cyclopibus maximum lovi fuerit ad victoriam de Titanibus obtinendam adiu- mentum.

Centimanos vinxisse dicitur pater (v. 617.), qui vix alius hic intelligi potest, quam Vranus (Conf. supra v. 156.).

318 COMMENTARIVS

Eos, Terrae suasu (v. 626.) solvit Iupiter, socios habiturus in bello contra Titanes. Itaque haec Centimanorum men- tio sponte poétam ducit ad enarrandam dehinc Titanoma- chiam, in quo argumento, ut praecipue ad poésin accom- modato, diutius versatur, multos et ancipites pugnae casus referens, ad extremum tamen obrutos lapidibus a Centi- manis detrusosque in Tartarum Titanes, unde, invitante materia, accuratius T'artarum et res Tartari locorumque adiacentium naturam describit, redeunte tamen subinde Cen- limanorum mentione, quippe custodum ab Iove Tartaro, Titanum carceri, adpositorum, qua mentione adeo conclu- ditur locus.

Versüs 617 partem, sed corrupte, citat Schol. Victor. ad Il. A. 403. Versüs 619 tria priora verba, cum explicatione verbi ἀγώμενος, habet Etym. M. p. 15. 40. In eius ver- sus postremis δὲ xa) εἶδος advertendum neglectum digam- ma. Fortasse antiquitus fuit ἠδ᾽ ἄρα εἶδος.

v. 620. ὑπὸ χθονὸς. in Erebo. Vid. infra v. 669.

v. 626. Γαίης Φραδμοσύνῃησιν) Apollod. I. II. 1. de Iove ac Titanibus, μαχομένων δῈ αὐτῶν ἐνιαυτοὺς δέκω (infra v. 636.) ἡ Γῇ τῷ Aii ἔχρησε νίκην, τοὺς καταταρταρωθέν- τας ἂν ἔχῃ συμμάχους, ubi tam Centimani intelligi, quam Cyclopes possunt, quamvis proxime sequatur tantum Cy- clopum liberatorum mentio.

vv. 629 seqq. In coelo orta inter Titanes et Cronides lis περὶ τιμάων (v. 882.) nonnisi diuturno bello diremta est. Cum love statim fecerant fratres ac sorores (v. 624 seq. 634.), quos impius in liberos Cronus pariter omnes ab se alienaverat. — Studuit autem lupiter etiam antiquiorum

IN HESIODI THEOGONIAM. 319

Deorum quosdam ad suas partes pertrahere promissis, quo- rum mentio fit v. 392 seqq. diserteque v. 397 seqq. in eius partes transiisse narratur Styx cum liberis Ζήλῳ, Níxy, Κράτει, Bíg (v. 383. 884.). Favisse quoque ei contra Cro- num, ut antea Rheae Vranus atque Terra intelliguntur e versibus 470. 626. 884. 891. Idem probabiliter colligi po- test de aliis quibusdam antiquioris ordinis Diis, tanquam Hecate, Metide, Themide, Oceano, Nereo, Prometheo. At- tamen Titanum plerique, ut videtur, iuniorem Deum sequi 'detrectarunt, ltaque cum Crono steterunt hi contra Iovem, quorum tamen ab Hesiodo mentionem factam non videmus. ut ne ipse quidem Cronus hic diserte commemoratur. Cum Crono lapetum memorat Homerus 1]. O. 479., alii alios, ut Coeum, Atlantem, Menoetium. Versu 632 seq. descri- bitur scena pugnae. Olympum tanquam arcem tenent Cro- nidae, Othryn Titanes. Cum esset certis de causis factum, ut Olympus Coelestium sedes haberetur, facere eaedem cau- sae debuerunt, ut de regno Coeli (v. 520.) pugna circa Olympum commissa videretur, inter quem montem ad septentrionem et Othryn ad meridiem media sita Thessalia (vid. Lucanus VI. 339 seqq.) et per se dignus videri cam- pus potuit,, in quo concurrisse ad pugnam crederentur Dii ac Titanes, et habebat forte, ut ab altera Olympi parte campi Phlegraei, multa, quae videri possent quasi monu- menta esse ac vestigia olim ibi collisarum inter se maxi- marum coeli terraeque virium, sparsa hic illic saxa im- mania, quondam terrae aliquo motu vel subterranei ignis vi de montibus deiecta ac devoluta, sed quibus mythica traditione usi pro telis Briareus aliique ferrentur (v. 650. 675. 715 seqq.).

v. 634 uncinis circumscripsit Wolfius, quod videri possit e v. 625 repetitus, Facio equidem cum Muetzellio p. 116.,

320 COMMENTARIVS

tales repetitiones ab horum poétarum aetate et ingenio mi- nime alienas censente.

vv. 635—637 manifesto respicit Schol. ad Aeschyli Prom. v. 349., ut item supra vv. 501—506., ubi de Cyclo- pibus, v. 624 seqq., ubi de Centimanis ab Iove in auxilium adsumtis agitur, et infra v. 638 seqq., ubi nectar iis prae- bitum, et secuta hinc lovis eos ad pugnam hortantis oratio memoratur, denique locum v. 674 seqq., in quo pugnae μετὰ κρότου commissae versorumque in fugam et xaTaTZp- ταρωβέντων Titanum mentio fit.

v. 636. δέκα πλείους ἐνιαυτοὺς) Itaque totidem ac pugna- tum ad Troiam, cuius fortasse rei memoria poétam indu- xit, ut hunc numerum annorum poneret.

v. 638. ἶσον δὲ τέλος τέτατο πτολέμοιο) Apud Homerum Il. O.. 413. simili sententia dicitur ἐπὶ ἶσα μάχη τέτατο, πτόλεμός τε. Nam τέλος πολέμοιο nihil aliud est, quam πόλεμος. bellum, quod agitur, peragitur.

v. 639 seqq. lupiter, cum trahi bellum vidgret, Terram de eius eventu consuluit, quae victorem ipsum futurum esse dixit, si socios adsumsisset Briareum et fratres. Vid. supra v. 626 seqq. infra 646 seqq. Apollod. l. c. Itaque liberatos vinculis Centimanos lupiter ut magis etiam be- nevolos sibi redderet, epulis liberaliter accepit, iisque 7ra- ρέσχεθεν ἄρμενα πάντα, omnia accommodata usibus eorum, h. e. cibum et potum convenientem. Conf. Sc. 84.

- v. 640. τάπερ θεοὶ αὐτοὶ ἔδουσιν) Hesiodus igitur nectar et ambrosiam pariter cibos habuit Deorum, unde etiam mox ἐπάσαντο dixit, et infra (v. 797.) eadem βρῶσιν. At

IN HESIODI THEOGONIAM. 321

Homerus véxT2p, ut potum, memorat Il. A. 3. et alibi, ἀμβροσίαν fere, ut cibum (Vid. Il. E. 777. Od. E..93)), quamquam de hac dubitant VV. DD. ad Il. T. 347. 353.

v. 641 citat, ut Hesiodi, Chrysippus apud Galenum de Hippocr. et Plat. Dogm. 111. 2. p. 300. K..(in Ed. Basil. T. 1. p. 166.).

v. 642 Guyeto et Heynio insititius visus est, Goettlin- gio in priore Ed., mutato δ᾽ in τ᾽, inter versum 639 et 640 transponendus. Conf. Varr. Lectt. Putat Hermannus in Cens. Goettling., duas fuisse recensiones, in quarum una versum 640 continuo exceperit versus 643, itaque παρέ- σχεθεν in v. 639. haud dubie ad Iovem pertinuerit; in al- tera post v. 639., παρέσιχεθεν ibi passiva significatione sumto, fuerint vv. 641. 642. etin hoc γέκταρ τ᾽ ἐπάσαντο. Equidem, neque versu 641 lubens caream, cum, ut recie in altera Ed. animadvertit Goettlingius, ibi causa indice- tur, cur nectar et ambrosiam dederit Iupiter, neque sequente versu, cum oratio lovis haud dubie decentius ad Centima- nos habeatur post sumtum ab iis cibum, quod disertius indicatur hoc versu, Fateor tamen, iis servatis versibus, durius παρέσχεθεν ad Iovem referri: sed, quod Goettlingius in altera Ed. pro eo repositum vult TZpéc' yov, ea sic lenis medicina est, ut nihil nos iuvet: nam durius etiam me- morati in v. 626. Dii intelligantur. Aeque lenis, sed effi- cacior mihi videtur prius ab eo proposita medicina, ut παρέσχεθεν exponatur παρεσχέβησαν et in v. 640, legatur

ἀμβροσίη.

v. 653 sine dubio e duabus glossis (ad v. 651. 652.) conflatum ait Wolfius. Dubitare de hoc mihi liceat, 'Hjse- τέρως διὰ βουλὰς omnino requiri videlur; ut appareat,

21

322 COMMENTARIVS

cuius Φιλότητι factum sit, ut liberarentur Centimani a vinculis, quae perpessi erant ὑπὸ ζόφου wepóevroc.

v. 664 seqq. Habere nos hic fragmentum e vetere Tita- nomachia statuit Heynius ad Il. Y. 64. et Φ. 395. Non repugno equidem, quominus fuerint de hoc argumento ante Hesiodum carmina, ex quibus proficere hic potuerit. Sed, quàe híc leguntur, ut Hesiodo potius, quam antiquiori poé- tae tribuamus, facit ipse loci splendor atque cultus.

vv. 671-——673 uncinis inclusit Wolfius, utpote e versi- bus 150 seqq. repetitos. Sed recte' iudicavit Goettlingius, hic non praeterrittendam fuisse Centimanorum mentionem,

v. 674. Τιτήνεσσι κατέσταθεν., *stetere Titanibus oppositi t» de λυγρῇ, quod posterioribus magis est καθίστασθαι εἷς πόλεμον τινί. Sic Euripides in Herc. Fur. 1168. (1171.) ἐς πόλεμον ὑμῖν καὶ μάχην καθίσταται.

v. 676 Goettlingio ab interpolatore additus videtur, ne Titanibus suus derogaretur honor. Hermannus in Goettlin- gianae Censura tres fuisse statuit recensiones; in una fuisse Oi τότε Τιτήνεσσι κατεστάθεν ἐν δαὶ λυγρῇ, πέτρας ἡλιβά- τοὺς στιβαρῇς ἐν χερσὶν ἔχοντες YIpoQppovéwc" χειρῶν re βίης θ᾽ ἅμα ἔργον ἔφαινον ? Aud órepor — quae recensio nec ver- sum $668 habuerit; in altera fuisse versum 676 continuo post 664—667.; in tertia defuisse v. 676, ut post v. 666 continuo fuerit v. 668 et in hoc finem habuerit certantium nuncupatio. Causam equidem nullam video, cur non locum, ita ut se habet, a poéta profectum putem. Post ἑτέρωθεν utique commode sequitur ὠμότεροι i. e. Cronidae et Tita- nes, Ceterum v. 677. post ᾿τροφρονέως distinguendum et ego duxi cum Boissonadio.

IN HESIODI TITEOGONIAM. 323

v. 678. περίαχε per crasin dictum pro περίίωχε. docet Choeroboscus apud Etym. M. p. 92. 9. seqq., citatis ex h. v., sed sine auctoris nomine, tribus postremis. verbis. Conf. Muetzell. p. 170.

v. 681. ῥιπῇ ὑπ᾽ ἀθανάτων, ab impetu Deorum, ut sunt ἀνέμων pera ventorum impetus. Mox iungendum αἰπεῖα »-29. 4 ? J Ἵ - Ll / 7 T' lh ἀσπέτου ἰωχμοῖο ποδῶν βολάων τε κρατεράων.

vv. 687—712 Goettlingio seriem narrationis turbare et postea, ne lupiter honore suo fraudaretur, illati esse viden- tur. Mihi quoque videtur eorum auctor honori lovis con- sulere voluisse: at nihil esse causae puto, cur Hesiodo con- silium illud abiudicemus. Conf. iufra v. 820. Significat autem poéta v. 687., lovem antea vim suam quasi cohibuis- se, ut illam omnem exsereret in hac postrema bellum con- ficiente pugna.

v. 691. ἴκταρ — ποτέοντο) Fulmina ita volabamt,: ut pervenirent, quo missa erant. Est enim "xrap ab Ἰκὼ, sive ἵκω. Conf. Ruhnkenius ad Timaei Lex. in v.

v. 697. Τιτῆνας χβονίους Terrae filios interpretati sunt Guyetus, L. Barlaeus, Wolfius, I. H. Vossius, ut xfovíov: Tragici saepe τοὺς αὐτόχθονας dixere. Sed θεὸς χθόνιος, infra v. 767., Ζεὺς χθόνιος, Ἔργ-. 465., dictus Hesiodo non ab origine, sed ab habitationis loco, et fortasse poéta etiam hic magis locum respexit, in quo tum Titanes versabantur, de terra adscensum in coelum et Olympum molientes, quam- obrem, missis in hos de coelo atque Olympo fulminibus, ardere cum sylvis suis terra dicatur v. 689 seqq. 694 seqq.

ἠέρα δίαν intellige nubes et caliginem procellae. Conf. Il. E. 864. P. 644.

21*

924 COMMENTARIVS

v. 700. καῦμα di θεσπέσιον κάτεχεν Χάος) laculatus est lupiter fulmina tanta cum vi, ut pervenirent etiam ultra lerrae limites. taque incendium corripuit etiam Chaos, hoc est, immensum illud inane, quod est infra terram, in- ter eam ac fundum Tartari, quodque poéta mox describit v. 724 seqq. v. 740 seqq. Hinc v. 814. Titanes in imo Tar- taro vincti degere dicuntur πέρην Χάεος ζοφεροῖο.

vv. 700—705. daro δ᾽ ἄντα x. T. A.) Adspectu et au- ditu res ita videbatur se habere, ac si coelum et terra inter se colliderentur. Talis enim mazime futurus esset fragor, huius quidem elisae, illius vero desuper elidentis. Est ἔΐϊσατο δ᾽ ὡς ὅτε similiter Od. E. 281. Verba αὔτως, ὡς ὅτε x. T. λ. minus bene Basileensis et plerique hinc Interpretes reddi- dere: itidem, ut cum olim terra et coelum latum superne appropinquabat. Poétam enim de re non facta, sed quae fieri possit, locutum esse, arguunt sequentia τοῖος γάρ ' xe μέγιστος δοῦπος ὀρώρει, non ezcitabatur, ut male vulgo versum est, sed excitaretur, ὀρώρει ἄν. taque ὡς ὅτε recte Schmidius, Heynius (in Ep. ad Wolf.), 1. H. Vossius, Goettling. in pr. Ed. dictum censuerunt pro ὡς εἶ» ut sit itidem, ac si terra et coelum latum superne appropinquarent. Neque magis hic offendere debet ὡς ὅτε ---- πίλνατο, quam Od. 4. 406. ὡς ὅτ᾽ ἀνὴρ — tráwaece, itidem, ut vir citharae et canendi peritus facile chordam super pazillo tenderet vel tendat, non tendebat. Hermannus in Censura Goettlingia- nae duas fuisse recensiones statuit, quarum altera habuerit αὔτως ὡς εἰ γαῖα X. T. À., demto versu 705, altera αὔτως ὡς ὅτε γαῖα καὶ οὐρανὸς εὐρυς ὕπερθεν ᾿Αλλήλοις πίλναιντο; μέγας δ᾽ ὑπὸ δοῦπος ὀρώροι' Τῆς μὲν κ. τ. À., quibus reie- ctis Goettlingius in altera Ed. mire satis ἐΐσατο ad Χάος retulit hac sententia: /psum Chaos divinum arbitrabatur, ite- rum se amplexari Terram οἱ Coelum (cf. 133.); nam, si

IN HESIODI THEOGONIAX. 325

vel corruerent coelum et tellus, non potuisset maier. fragor excitari, quam tum excitatus est, quum Dii et. Titanes inter se pugnabant. E loco Aristidis T. L. p. 549. lebb. Gesp OE Ἡσίοδος ἔφη, τοῦ οὐρανοῦ xal τῆς γῆς συμπεσόντων, μέγιστον ἂν γένεσθαι κτύπον liquet, eum quoque verba ὡς ὅτε x. τ. À. sic accepisse, ut acceperunt Schmidius ce- terique supra laudati VV. DD.

v. 705 prorsus ex superioribus confictum censuit Hey- nius; uncinis incluserunt Gaisf, et Dind. Monet ille, exstare versum apud Homerum Il. Y. 66. Sed ibi est τόσσος ἄρα κτύπος ὦρτο θεῶν ἔριδι ξυνιόντων. — Retinendum equidem versum cum Goettlingio censeam, Hermannus in aliqua recensione sic variatum eum fuisse putat: τόσσος ἄρ᾽ ἔπλετο δοῦπος ἀυτή τε ξυνιόντων.

v. 706. Venti quoque ἐσφαράγιζον, sonantes ciebant ἔνοσιν, agitationem rerum, puta nubium, sylvarum, paleae (conf. infra v. 880.) simulque pulverem movebant; ipsa quoque lovis tela, fulmina alque tonitru maiore cum ve- hementia advehebant ; denique in medium advehebant utro- rumque pugnantium fremitum 80 fragorem.

vv. 711—720. Cum prius aliquamdiu ἐμμενέως , sine re- missione, pugnassent Dii et Titanes, ἀλλήλοις ἐπέχοντες, ad- versus se mutuo tendentes (conf. Od. X. 75.), tandem incli- nata est pugna per virtutem maxime Centimanorum, qui per tot ipsorum manus missis frequentibus in T'tanas saxis, sic denique, lapidibus obrutos, sub terram detruserunt, vi- ctosque duris in Tartaro compedibus ligarunt loco, qui a coelo esset remotissimus, quod poéta significat docendo, tan- tum a terra, subditum ei, Tartarum distare, quantum. ipsa

distet a coelo.

326 COMMENTAILIVS

v. 715 seq. vertit pene Elias Cretensis ad Gregor. T. lI. p. 382. qui Titanas lapidibus obruerunt trecentis petris a ro- bustis eorum manibus missis, Memoratae ab ipso Gregorio Or. JL p. 104. A. γῆσοι, insulae, βέλῳ ὅμου καὶ τάφοι τοῖς ἀπαντήσασι sunt confundentis cum Hesiodeis aliorum traditiones poétarum, ferentes, conditos sub insulis Gigantes. Gregorio adhaesit Nonnus f. 73. p. 517. C.

v, 720 seqq. Apud Homerum Il. O. 16. dicitur Tartarus esse τόσσον ἔνερθ᾽ ἀΐδεω, ὅσον οὐρανός ἐστ᾽ ἀπὸ γαίης γ» quo vastius fit spatium sub terra, njsi dicas, Honierum Haden s. inferos partem terrae habuisse, Minorem etiam a terra coeli distantiam, quam híc Hesiodus (v. 722 seq.), indicare Homerus videtur Il. A. 591. Soilicet in his suum quisque poéta sequi potuit ingenium. Itaque etiam Virgilius Aen. VI. 577 seqq. ita hoc de Tartaro variavit, ut diceret, ab ore eius, quantum. ab coelo esset, bis tantum ad iuferos pa- tere. Conf. ibi Servius. Versu 722—725. accuratius He- siodo definitur coeli a terra, huius a Tartaro distantia. Aerea incus, res gravissima (nihil enim obstat, quominus ἄκμων de incude proprie sic dicta accipiatur), si de coelo demittatur in terram, decimo demum die illuc pervenerit: totidemque diebus opus fuerit, ut eadem incus e terra (per vastum, quod infra est, inane) descendat in Tertarum.

Versum 721 stolidi Grammatici emblema censuit Ruhn- kenius Ep. Crit. I. p. 98., cui suffragatus post lHeyniam Wolfius versum uncinis inclusit. Hunc secuti Gaisf. εἰ Dind, "Visus. etiam Goettlingio versus inanis esse et lan- guere incredibiliter. At recte tuitus illum est Muetzellius p. 183 seq. tum, quod manifesto respicitur ab Jo. Diacono p. 989. 16 seqq. tum, quod necessarius est ad absolyendum narrationis ambitum. Videlicet dixerat poéta, Titanas de-

IN HESIODI THEOGONIAM. 327

rusos esse ὑπὸ χῇόνος εὐρυοδείης Τόσσον ἔνερθ᾽ ὑπὸ γῆς» e , , »? " . . . ὅσον οὐρανός ἐστ᾽ ἀπὸ γαίης. Qualis vero his verbis de- scriptus esset locus, nisi hoc versu addito, constare vix poterat.

v. 723 et tres sequentes citat Leontius de Sphaera Arati p. 265. Ed. Buhlii.

Versibus 726—819 continetur deseriptio Tartari et loco- rum supra iuxtaque Tartarum. Circa eum, Titanum car- cerem, erat ductum ex aere septum (v. 726.): a quo, non dicitur, Itaque fuisse videtur ὠὐτοφυές. Conf. infra v. 813. Sic facta erat tanquam immensa turris (Conf. Virgil. Aen. VI. 554.), circa cuius ad terrae marisque radices (v. 728.) elatum verticem (δειρὴν poéta dixit, ut est δειρὰς montis vertex, ut dicitur collum lagenae) nox circumfusa erat triplici ordine (v. 727.), itaque densissima. 7riplicem Tar- tari murum maluit Virgilius VI. Aen. 549. Ἔνθα. ibi, in Tartaro (v. 729.) sub illa nocte; ultra Chaos s. tenebras Tartari inanes (infra v. 814.), conditi erant Titanes, in imo "Tartari fundo vincti (supra v. 717 seqq.), unde ὑποταρτά- ρίοι dicuntur infra v. 851. Conf. Virgil. ibid. 581 seq. lis exitus inde non patebat, cum et faucibus Tartari portas aeneas obdidisset Neptunus (v. 732 seq.). Nam fuisse por- tas ad fauces s. ad δειρὴν» ubi initium. χάσματος, tum versus infra docent 740 seq., tum quod iis adpositi custo- des habitare dicuntur ad terrae, Tartari, ponti, coelique πηγᾶς καὶ πείρατα. fontes s. initia et fines (v. 734 seqq. 807 seqq.). ltaque poéta sibi informavit quasi cavernae in summo monte obditas ostio fores, sive stantes, sive incli- natas. Hoc quidem e versu 783 constat, sic adpositas fuisse, ut cohaerentem' secum murum, seu parietem haberent. Ad- posuisse illas probabiliter dicitur Neptunus, magnarum vi-

328 COMMENTARIVS

rium Deus, quique, in maris fundo habitans, facilem ac- cessum haberet ad "Qxeayoío θέμεθλα, quae fuisse a latere Tartarei septi intelliguntur, quod (v. 728.) supra septum illud et Tartarum fuisse dicuntur γῆς ῥίζαι καὶ θαλάσσης, maris interioris, at non Oceani. Sic igitur in Oceani fundamento stans, Nepturus ostio fores obdidit, quibus fo- ribus obversa Centimani δώματα habebant ἐπ᾿ '"Qxeavoio θεμέθλοις (v. 815.).

Versum 728 et infra vv. 738 seqq. respiciunt Aristoteles Meteorol. II. 1. pr. et ad eum Alexand. Aphrodis. p. 91. Olympiodorus p. 28. b., hi cum diserta mentione Hesiodi.

À versu inde 729 quae ad v. 745 sequuntur, Heynio iu- dice, passim a serioribus rhapsodis amplificata esse, suspi- cari licet, cum cohaereant tantum illa, quod Tartarus mu- ro cinctus est, eiusque pinnacula tenebrae obsident , supra eum vero terrae et mari fundamenta seu termini sunt (v. 728.) eodemque in loco Noctis domus v. 745. 745., nec nisi mera repetitio ex superioribus sit in vv. 729—733. 736—744. Dindorfius diversa carmina diversorum auctorum agnoscere sibi visus est, Primum carmen ab Hesiodo profectum, in quo versus fuerint 720—735, excepto versu 731, item ver- sus 820. 821; alterum, in quo versum 725 exceperint 740—745; tertium, in quo post eundem versum fuerint vv. 736—739. (807—810.); quartum, quod eodem loco in- terpolatos habuerit vv. 758—766; quintum, quod ibidem vv. 767—174; sextum, in quo de Styge locus, versibus 775—806; septimum, in quo versus fuerint 811—819; octavum, quod post v. 733 versus habuerit 746—757. Her- mannus in Censura Goettlingianae, descriptionem Tartari non ab uno poéta profectam esse, tam liquere, ait, quam Theogoniae prooemium ex pluribus prooemiis constare. Idem autem Dindorfii conatus diversas in ea descriptione

IN HESIODI THEOGONIAM. 329

recensiones definiendi non usque quaque censet probandos, quippe quibus obiici possit inter alia, quod nulla in iis ratio habita versus 731; quod versu 743. δεινὸν δὲ xa) ἀθα- νάτοισι θεοῖσι τοῦτο τέρας nullo modo ad θύελλα referri potest; quod v. 746, Atlas haud satis congrue ante Tarteri portas, praecedente v. 732, positus est. Ceterum Herman- nus cum Dindorfio antiquissimum carmen habet vv. 720— 735. Aliis autem posse ait videri post v. 719 collocandam , descriptionem alteram vv. 736—742.; tertiam vv. 758— 766.; quartam vv. 767—773.; quintam vv. 807—819. Vi- dentur autem ipsi in loco de Styge fuisse vv. 775. 743— 745. 731. 746—757., ubi tamen vv. 755—757 ab alio poéta positi fuerint pro versibus 752—754. —Largior equi- dem, in hac Theogoniae parte multa inesse, quae interpo- lata videri possint, praesertim cum facilis ad interpolandum via fuerit per repetitum ἔνθα. Sed cum Goettlingio vel iis, quibus de facta interpolatione persuasum sit, difficile esse puto, certis rationibus definire, ubi sit interpolatum ; nec- dum mihi in locis, ad quos Viri Docti offenderunt, de facta interpolatione satis constat. Certe repetitiones eorundem et per eas transitiones ad alia de iisdem narranda (ut v. 736 seqq.) nescio an non alienae censendae sint ab antiquioris saeculi et nondum excultae satis artis poéta. Tum, aut egregie fallor, aut in hac parte, ut nunc se habet, carmi- nis alia aliis, diverso loco positis, ita lucem adfundunt, ut omnia ab eiusdem poétae ingenio profecta videri possint. Quod autem Muetzellius p. 493. pleniorem ac rotundiorem a poétae ore prodiisse locorum inferorum descriptionem coniicit, diversum eius arguere videtur a supra memoratis Viris Doctis iudicium, sed de arte poétae paullo benignius, quam ut me consentientem habedt.

v. 736 seqq. Ἔνθα (v. 736.) quomodo accipiendum sit,

330 COMMENTARIVS

sequente ἑξείης (v. 737.) declaratur. Erant Ταρτάρου πεί- (&T4, supremus Tartari ambitus, δειρὴ (v. 727.) proxime ad Centimanorum habitationem iis obversam. Erant ὕπερ- s, super δειρὴν (Conf. v. 727. 728.), γῆς» ibi δνοφερῆς. teuebricosae, et πόντου sive θαλάσσης, maris interioris, seu mediterranei, σηγωὶ καὶ πείρατα, ab inferiori parte fines, sive, ut dicuntur v. 728., ῥίζαι radices; deinde terrae ad occasum versus noctem erant oUpavoU πείρατω , coelo ibi initium ducente. Namque alterum coeli ἡμισφαίριον ὑπὸ γῆν sibi informasse Hesiodum, ut vult Leontius de Sphaera Arati, neque e verbis poétae colligi potest, neque vero si- mile videtur. Memorata autem v. 738,» πείρωτα poéta, se- quente versu dicens ἀργαλέ᾽, εὐρώεντα, τάτε στυγέουσι θεοί Tip, eximie Tartari fines, sive a superiori parte initium ac fauces, cogitabat, Itaque per appositionem subiecit χάσμα μέγ᾽, indicans, finem illum, sive initium Tartari, esse ma- gnum hiatum; tum illa addidit, quibus simul χάσμω illud profundissimum (βάθιστον (JépsÜpov similiter dixit Home- rus Il. €. 14.) et pene invium declararet, dicens, ne inte- gri quidem anni spatio -posse aliquem, si primum portas ingressus fuerit, ad eius hiatus fundum pervenire, impe- dientibus passim descendentis iter procellis, quibus huc illuc abripiatur: itaque horrendum illud esse vel immor- lalibus Diis prodigium.

Ceterum haec et infra vv. 808 seqq. respexit Aristides T. 1. p. 201. Ed. Iebb. (T. I. p. 327. Dind.) ἀτεχνῶς di, ὅπερ Ἡσίοδος ἔφη, περὶ τῶν τοῦ ᾿Ωκεανοῦ περάτων εἶναι τόπον, οὗ συντετρήσθαι πάντα eic μίαν ἀρχήν τε καὶ τελευτὴν X. τ. λ.

v. 789 legitur etiam "Epy. 153. et apud Hom. Od. Y. 65., unde huc temere illàtum censent Heynius et Wolfius. Poterat utique commode hinc abesse. Sed agnoscunt eum omnes Scripti.

IN HESIODI THEOGONIAM. 331

v. 740, ut Hesiodi, citat Ioannes Philoponus in Aristot. Meteor. p. 92. A. ed. Aldin. a. 1551.

χάσμα Guyeto recte idem habitum χάος, quamquam χάσμα hic proprie dicitur, qua χάος infernum parte su- periore hiat, Potest χάσμα Tartari ex ἢ. l. recordatus videri Plato in Phaedone T. I. p. 111. C. 112. A. Ed. Serran.

v. 742. φέροι πρὸ i. e. προφέροι: procella eum. procellae traderet una. post. aliam huc illuc abreptum. Conf. Il. Z. 346. Od. Y. 63.

v. 74& soq. xai Νυκτὸς ἐρεμνῆς οἰκία δεινὰ “Ἕστηκεν iungendum cum superiore ἔνθα v. 736., atque ibi (iuxta locum, ubi sunt Centimani) terribilia sunt tenebricosae INoctis domicilia , nebulis tecta nigris. Sic autem, cum e mente Hesiodi Noctis domus haud dubie fuerit ad Occidentem γῆς καὶ πόντου πειράτων., simul declaratur, poétam quoque Tartari portas (v. 732. 741.) ad Occidentem spectantes sibi informasse, unde clarius etiam Centimanorum statio intel- ligitur.

vv. 748—745, iudice Goettlingio, mire languent; in- eptisimum etiam xa) Νυχτὸς ἐρεμνῆς οἰκία δεινὰ, quod prorsus non cohaeret cum sequentibus v. 746 seq. taque seclusit, utpote non profectos ab Hesiodo. Guyetus iunge- bat ᾿Αργαλέη, ὅθε NÓE τε xo) Ἡμέρη ἄσσον ἰοῦσαι, reiectis mediis omnibus, ut supposititiis. Nobis dissentire ab his liceat cum Muetzellio p. 101. Atlas in ultima terrae parte stans, idem recte ponitur in Noctis aedium confinio: ὅθε autem prorsus non potest iis iungi, quae versibus 743 et sequente continentur. Hermannus in Censura Goettlingia- nae verba δεινόν τε καὶ ἀθανάτοισι θεοῖσι τοῦτο τέρας, wt

332 COMMENTARIVS

commodum sensum habeant, referenda ad Styga putat. Itaque versus 743—745, 731 subiiciendos censet versui 775. Equidem non video, cur χάσμα illud procellosum , quod memoratur v. 740 seqq., minus recte dici τέρας possit, quam apud Pindar. Pyth: 1. 49. prorumpentes ab Aetna flammae et in eiusdem Pindari fr. apud Philon. de Corrupt. Mundi T. II. p. 511. Ed. Mang. enata subito e mari Delos et omni- no quaevis res mira atque horrenda.

v. 746 seqq. 4nte haec Noctis domicilia (πείρασιν ἐν γαίης; πρόπὰρ Ἑσπερίδων λιγυφώνων wv. 518. itaque ἔσχωτίῃ πρὸς γυχτὸς v. 275.) coelum capite et manibus sustinet Iapeti filius, Atlas, quem poéta quasi testem facit alternantium vices Noctis et Diei. Scilicet illa aedibus suis exit, terram obi- tura, quo tempore haec aedes illas intratura est, sole oc- cidente terras relinquens. Itaque se mutuo compellare so- lent, προσέειπον (v. 749.), more excubias agentium , obviae sibi factae in ipso limine Noctis aedium. Conf. Od. K. 82. Οὐδὸς ille χάλκεος (v. 750.) aereae firmitatis, ut omnia illic (v. 732. 810.). Ἔσω καταβαίνειν Dies dicitur, quod sunt Noctis aedes sub terra. Omnig autem híc dicta ad occasum et vespertinum tempus pertinent. Neque enim censendus est poéta statuisse, iisdem foribus rursum exire mane Diem, sed existimandus potius, late sub terra paten- tium Noctis aedium etiam ad ortum fores cogitasse, per quas mane Nox intrarit, Die rursus exeunte, quamvis de eo nihil dicat, satis habens dixisse, numquam ambas si- mul in ea domo versari, sed certis semper vicibus fieri, ut altera intus sit in aedibus, altera super terram, ita ut suum utraque servet tempus (v. 751—754.). Describuntur porro Dies et Nox, adferentes super terram hominibus, Dies quidem φάος ToAudepxic, manibus tenens tanquam facem (Conf. Od. A. 300.) Nox autem Somnum μετὰ

IN HESIODI THEOGONIAM, 333

χερσὶν (ἔχουσα), sive ita gestans, ut mater parvulum (Conf. Pausan. V. 18.), sive apprehensum manu comitem secum adducens. — Collatis in "Epy. v. 628. ὡραῖον μίμνειν πλόον, &uróxey ἔλθοι, erit, ut v. 754. μίμνει τὴν αὐτῆς ὥρην ὁδοῦ, ἐστ᾽ ἂν ἵκηται dicta videantur pro Quen ἐς τ᾽ ἂν ἵκηται ἡ ὧρα τῆς ὁδοῦ αὐτῆς, ut proinde non iungendum sit cum quibusdam ἐστ᾽ ἂν ἵκηται, ἡ μὲν X. T. À. donec veniat in terras, illa quidem cet. sed potius ἡ μὲν construendum cum antecedente μώέμνει. Stant paratae haec cum face, illa cum Somno, suam utraque manentes horam. Vt Hesiodus "Yoryoy κασίγνητον Θανάτοιο dixit v. 755., ita Homerus Il. E. 231. Ὕπνον καὶ Θάνατοι διδυμάονε. Conf. Il. Π. 672. 682, Pau- san. III. 18. V. 18.

Ad v. 746. Scholiasta, secundum Veteres Criticos, ut videtur, quaestionem hic movet, quomodo, si novem die- bus opus sit, ut de coelo lapsus ἄκμων in terram veniat, Atlas in terra stans coelum ferre possit. Nullam autem ipse λύσιν apponit. Dicendum est, coeli convexa respicientem poétam, propiorem terrae ad Occidentem, ubi stabat Atlas, sibi informasse oUpayóv, lapsum autem de*supremo coeli vertice ἄκμονα. E

vv. 755—757 uncinis inclusit Wolfius ad Heynii senten- tiam, quod minus bene cohaereant cum prioribus, nec sa- tis recte respondeant sequentibus, simillimique sint versus glossemati, quod quis ad personas accuratius: designandas adscripserit. "Versus 757 Wolfio magis etiam reliquis clau- dicare visus. Wolfium secuti sunt Gaisf. et Dindorf, at non Goettlingius, quem eo nomine reprehendit Ilermannus, ipse positos statuens hos versus ab alio poéta pro vv. 752 —'754. Nos ab uncinis abstinendum etiam híc duximus. Nam versus quidem 755 et 756 satis bene cohaerere nobis videntur cum prioribus, neque esse Hesiodo indigni. Ver-

334 COMMENTARIYS

sum autem 757 tametsi ipse quoque languidum esse fateor et existimationi poétae consuli, si subiectus ab alia manu dicatur, quod non nego potuisse fieri, tamen illum non esse Hesiodeum haud satis e languore isto notataque ab Wolfio claudicatione mihi constat. Potest facta mentio Θανάτου poétam induxisse, ut mentionem NuxTóc ὀλοῆς et tenebra- rum eius subiiciendam putaret, atque harum quidem eo magis, quod Diei mentio, Qec πολυδερκὲς habentis, prae- cesserat, Quod autem Wolfius dixit, versus 755—757 non satis respondere sequentibus, animadvertere mihi liceat, vel remotis illis, non nimis arctum apparere nexum inter ea, quae praecedunt et vv. 758 seqq. tum vero, posse etiam, collatis inter se versibus 745 et 757 facile intelligi, sequens ἔνθα ex Ῥοδίας mente esse eodem in loco, sc. ubi sunt Noctis domus et tenebrae.

v. 758 seqq. Ἔνθα ibi (proxime ad Noctis aedes) habitant eius filii (v. 212.) Ὕσνος καὶ Θάνατος. Congrua haec fi- ctio moribus Veterum, Similiter enim in Iliade Z. 242 seqq. memorantur aedibus Priami coniuncta liberorum do- micilia: et est sane probabilior hii mythus, quam quo Somnus habitasse fingitur Lemni, ut quidem habitasse ibi colligitur ex Hom. Il. E. 230 seqq. Nam dubito equidem, anu sic recte colligatur, cum eo loco tantum dicatur luno Lemni offendisse Somnum, qui veniendi illuc varias habere causas potuit, tum, quas memorant Eustath. et Schol. ad eum locum, tum, quam ego fuisse coniicio, quod Lemmi cultus fuit Somnus,

Quod v. 759. dicitur Sol toto diurno suo cursu nunquam iMos. Noctis filios intueri, id in Somno quidem difficulta- tem non habet, quippe qui tum in suis illis infra terram aedibus degat, nec nisi per Noctem obeat terras. Αἱ Θά- νῶτος tam die, quam nocte terras infestat obiens. — Quo-

IN HESIODI THEOGONIAM. 335

modo igitur Sol eum numquam videt? Dicendum vel οὐ δέ ποτ᾽ αὐτοὺς x. T. À. referendum esse ad eorum sub terra habitationem, vel poétam Θάνατον, ut Noctis filium, ipsum quoque sibi informasse ἠέρι καὶ νεφέλῃ κεκαλυμμένον , qui proinde vel de die versari in terris possit, ita ut tamen a nemine, ne a Sole quidem conspiciatur.

v. 759 extr. 760 seq. Clericus imitationem esse censuit versuum Homeri de Cimmeriis Od. A. 15 seqq. Equidem potius credam e communi fonte, antiquiore quodam car- mine, poétam utrumque profecisse.

v. 767 seqq. [δὲ i. e. iuxta aedes Noctis, Somni Θανάτου, domicilia stant Dei inferi ᾿Αἴδεω et Proserpinae. Πρόσθεν (v. 767.) quo sensu dictum sit, docent v. 744 et 746; neque: dubium est, quin ex Hesiodi sententia subter γῆς πέραν in quibus stabat Atlas et omnino sub terra, superque Tar- tarum, δόμους ἠχήεντας sonoras i. e. alte concameratas, magnas (Conf. Od. A. 72.) habuerit Hades, θεὸς inde χθό- γιος dictus h. 1., ut Ζεὺς χθόνιος Ἔργ. 463., idemque &é- pomi in terra conditis Àmperans (infra v. 850.). Consentit Homerus Il. O. 13 seqq., quamvis difficilius cum ea notione concilietur Vlyssis in Odyssea trans Oceanum ad inferos navigatio. ᾿

In δόμοι ἡχήεντες. scrupulum obiicit neglectum digam- ma, quamquam ἠχέω, 4X3, Hj» fuisse possunt in iis, quae digamma modo habuerint, modo non. Certe, ut exempla sunt observati supra v. 42. "Epy. 582. Sc. 279. 846, 438., ita nen infra v. 835. Sc. 393. Latinorumque fuit Eccho.

Versu 769 memoratus Canis, infernarum aedium custos, haud dubie idem est, versu 311 nominatus Cerberus, ne-

336 COMMENTARIVS

que obstat, quod ibi πεντηκοντακέφαλλος dicitur, hic autem v. 771. eius binae aures memorantur; nam possunt binae intelligi cuiusque capitis.

Expressit hunc de cane inferorum locum, non sine poé- tae, i. e. Hesiodi, mentione, Elias Cretensis ad Gregor. T. II. ;p. 383. B. Conf. idem p. 353. D. Nonnus ad Gregor. f. 49. p. 511. D. f. 73. p. 517. C. Ed. Montac. p. 144. Si- milia iis, quae híc referuntur, nescio an ex Hesiodo de- prompta, habent Lucianus de Luctu c. 4. Eudocia p. 255.

v. 7715 seqq. Ibi, iuxta inferos (Conf. Il. O. 369. Od. K. 514.), in Noctis regione (infra 788. 806.), filia natu maxima vel maxime veneranda (supra v. 361.) Oceani, a fluxu et refluxu dicti ἀψοῤῥόου (Conf. Il. X. 399. Od. Y. 65.), Styx habitat, Dea immortalibus invisa, utpote μέγα. πἥμα θεοῖσι (infra v. 792.). Habitat illa procul a Diis sc. Coe- lestibus (v. 777.) nec nisi raro fit, ut eorum nuncia lris eo perveniat, ubi Styx habitat: quod tum demum accidit, cum, contentione inter Deos orta, ad dirimendam litem opus est iureiurando per Stygem (v. 780 seqq.). Inhabitat autem Styx κλυτὰ δώματα; aedes inclytae magnificentiae, ut sunt Neptuni, Il. N. 21., κλυτὰ δώματα βένθεσι λίμνης. Describuntur aedes Stygis (v. 778 seq.) ad coelum, i. e. maximam altitudinem, eductae et concameratae ingentibus saxis, sive rupibus (Conf. v. 786. 792.) fultae undique co- lumnis argenteis. Est similiter Il. X. 50. Nerei σπέος ἀρ- γύφεον splendidi candoris. Iter Iridis ab Olympo, sede lovis, ad. Stygem et inde retro (πωλεῖται v. 781. est it, redit) peragitur super lata dorsa maris (mediterranei), ob naturam lridis, de qua dictum ad v. 266. et quod iter est Occidentem versus ad ᾿Ὠχεανοῖο κέρας. Venit lris nuncia mandati Iovis, iubentis adferri Stygis aquam, super quam contentione intér Deos orta litigantes iurent, Scilicet Iu-

IN HESIODI THEOGONIAM. 337

piter, simulac mendacium versari videt inter Coelites, sta- tim etiam (Respondent sibi invicem ὅπποτ᾽ ἔρις: ---- καί ῥ᾽ ὅστις ψεύδ. et Ζεὺς δέ τε (v. 782. 8. 4.) Irin mittere solet (ἔπεμψε v. 784.), ut in aureo gutturnio adferat magnum Deorum iusiurandum, celebratissimam Stygis aquam. Conf. supra v. 400. infra v. 805. Hom. Od. E. 185. H. in Cer. 260. Apollon. Rhod. II. 291. Aqua illa destillat e rupe (τὸ κωτειβόμενον Στυγὸς ὕδωρ dixit Homerus 1. c.). Ita- que frigida est. Fluit autem multa sub terram (v. 787.) διὰ Νύκτα μέλαιναν (v. 788.) per loca tenebricosa, ut sunt infera. Ipsa est 'Qxeavoio κέρας (v. 789.) id, quod Latini dicunt órachium. Apollonius Rhod. IV. 1282. similiter Istrum vocat ὑπατὸν κέρας ᾿Ωχεανοῖο, ubi Scholiastes notat, ommes fluvios dici κέρατα ᾿Ωχεανοῦ, quippe ortum ab eo ducentes. Cur ex eo multum fluat (v. 787.) hoc brachium, explicat poéta v. 789 seqq. (rovr« τῷ κέρατι) δεκάτη μοῖρα ἐπιδέδασται (τοῦ ᾿Ωκεανείου ὕδατος) pars attributa est deci- ma aquarum Oceani. Quippe (xar) ἐννέα μὲν (μοίρας) ei- λιγμένος (ὁ ᾿Ωκεανὸς) δίνῃς ἀργ. περὶ y. T. κ- εὐρ. v. θα- λάσσης (v. 790 seq.) novem quidem suis partibus circa terram et mare (mediterraneum) volutus argenteis verticibus (Ocea- nus) εἰς ἅλω, in idem illud mare, πίπτει; incidit, ἡ δὲ μίη x. T. À. (v. 792.) sed una (de decem partibus aqua Stygis) ex saxo fluit (versus iuferos) magnum illa Diis damnum creans.

Oceani filia Styx ἱερὰ πήγη κατὰ τὸν Ἡσίοδον ex hoc loco memoratur in Schol. AD. ad Il. O. 37. Quae legun- tur autem in Etym. M. p. 731. 33. et Schol. A. ad Il. O. 369. ex Villois. Ed. ἡ Στὺξ μία ἐστὶ τῶν 'QxsavoU βυγατέ- ρων, ἣν ὁ Ζεὺς φΦρικωδέστατον ὅρκον τῶν θεῶν ἐποίησε, τιμή- cac αὐτὴν, ὥς φησιν Ἡσίοδος tv Θεογονία. ἐστὶ δὲ κρήνη ἐν ἅδου: ea tum ad hunc locum pertinent, tum ad versus supra 361. 400.

22

338 COMMENTARIVS

Versu 781. receptum a nobis e maiori parte Codicum ἀγγε- λίῃ Buttmannus 1. c. ita verum videri posse censet, si in locis Homeri, ubi exstant ἀγγελίης9 ἀγγελίην, hi casus cum quibusdam -Grammaticis flexi censeantur a nominativo ὁ ἀγγελίης nuncius, cuius fuerit femininum ary yeu nuncia, ut est τοῦ ταμίης femininum τὠμίη. Conf. Hesychius v. ἀγγελίης, Schol. D. ad Il. Γ. 206., cui Grammatico nomi- nativus mascul. generis ἀγγελίης dicitur esse τῆς 'Ládoc διαλέκτου, ubi incertum, utrum esse voluerit Ionicum vo- cabulum pro ἄγγελος» an lonicam formam pro ἀγγελίας. Fateor autem, mihi illud ὁ ἀγγελίης commentum videri seriorum Grammaticorum , cum apud antiquiores notatum invenissent ἀγγελίης, ἀγγελίην esse ἀντὶ τοῦ ἄγγελος, ση- μαΐίνειν τὸν ἄγγελον. Vid. Apollonius in Lex. p. 26. Etym. M. p. 30. 34. Schol. ad Il. A. 140. N. 252. O. 639. 640. Quos equidem cum Heynio Comm. ad Il. I'. 206. voluisse opinor, ἀγγελίαν pro eo dici, qui nunciet, abstractum pro concreto, non vero, ut sit ὁ ἀγγελίας, potiorque mihi vi- detur habenda auctoritas Zenodoti, qui, teste Apollonio 1. c. masculinum illud ignoravit. Impuguantem idem Tollium Excursu ad Apollonium p. 737. laudat hoc nomine Her- mannus Opusc. T. 1. p. 190. Est igitur, ut iure etiam de facto inde substantivo feminino dubitetur. In Odyssea qui- dem semper citra controversiam est ἀγγελίη pro re nun- ciata, vel. nuncianda, ut ex. gr. II. 334., ubi addita est prae- positio ἕνεκ. quam in aliis Homeri locis et lectione Codi- cum nonnullorum atque Edd. omnium in hoc Hesiodi loco ἀγγελίης intelligendam statuit cum aliis Wolfius. Factum autem Hermanni praesertim disputatione, ut minus jam prompti sinnus ad ellipses huismodi admittendas. Itaque ἀγγελίης πωλεῖσθαι Goettlingius ita dictum vult, ut πρήσ- σειν ὁδοῦ. θεῖν πεδίου, nuncio, qui perferendus est, cum via confuso, qua perfertur. Mihi praeferenda hic visa est

IN HESIODI THEOGONIAM. 339

plurium Codicum lectio ἀγγελίη, non, ut sit femininum ab ὁ ἀγγελίης 9 sed ut accipiatur ea ratione, qua accipien- dum censuit Heynius ad Il. Γ, 206. confusa re denuncian- da cum nunciante.

v. 783 spurium censuit Guyetus, nescio an constructio- ne offensus, sed hanc bene expedivit Goettlingius: καὶ ὁπότε τις 'ψεύδηται, ὅστις ποτ᾽ ἐστίν, et, si quis mentiatur Deorum, quisquis ille fuerit. 'Tum requiri versum ad uni- versum narrationis ambitum, recte dicit Muetzellius p. 100.

v. 784. Tentabat Guyetus: Ζεὺς δ᾽ ὅτε Ἶριν ἔπεμψε; non videns, esse hic δέ τὲ in apodosi; ut supra v. 609. Simi- liter est dé τὲ post ὅτε Il. K. 360. 362. τε post ὅστις. Od. M. 41. 43.

vv. 786—792 damnavit, ut spurios Guyetus, ratione iudicii non reddita. Versum quidem 786 respicere videtur Philoxenus apud Orion. Etym. p. 45. 6. et apud Etym. M. p. 731. 20. coll. Gud. p. 513. 55.; eundem et sequen- tem versum Apollod. I. II. 5.; versum 789 seqq. Proclus in Timaeum V. p. 294. med. Sed Guyeto suspectum ha- bendi locum causa fuisse potest obscurior et impeditior vv. 790—792. constructio. Qui Graeca hic verterunt La- tine, verbum de verbo, male etiam &/Aryuévog intortus vel intortum reddentes, nihil expediverunt. Eorum autem, qui poétam adnotatione illustrarunt, plerique locum silentio transmiserunt. Nihil ad eum a Graevio notatum invenias, nihil ab Heynio vel Wolfio. L. Barlaeus ad ἐννέα adno- tavit » sc. μοιραῖς᾽, Matthiaeo Gr. Gr. $ 302. 1. ἐννέα μοΐῖ- pa: dici videntur ipse Oceanus, quare subiectum ab Hesiodo sit εἰἱλιγμένος. Goettlingio non sine causa minus id placuit, qui, si sanus habeatur locus, construendum ait: ὁ 'Qxea-

22*

340 COMMENTARIVS

vóc ἐννέα μοίρας διναῖς ἀργυρέαις εἱλιγμένος (activi sensus) εἰς ἅλα πίπτει, Equidem dubito, an. possit εἱλιγμένος ea significatione accipi: sed acquiescendum mihi in illa con- structione videtur, si εἱλιγμένὸς passivo sensu accipiatur et ἐννέω μοίρας accusativus adverbialis habeatur.

v. 793 seqq. Quisquis Coelitum, TW» i. e. ταύτην τῶν ᾿Ὠχεωνείων ὑδάτων μοῖραν (sive ταύτην τὴν Στυγὰ) ἀπολεί- Ψας, delibata hac Stygis aqua, peieraverit, is primum per annum integrum inanimis ac sine voce iacet, deinde no- vem annos a Deorum consiliis, epulis, coetibus exsulat. Solebant homines iurantes ToA£í(Ze , sive, ut dicitur Od. E. 331. T. 288. ἀποσπένδειν. Hinc in Deorum iuramentis idem usu venire crediderunt: saltem, si love arbitro ad litem dirimendam iurarent, qui mos respicitur H. in Merc. 521. ubi Apollo dicit: ὄμοσσαι ἐπὶ Στυγὸς ὄβριμον ὕδωρ, ut hic est v. 793. ἐπόμοσσῃ. Sed crediti quoque Coelites saepe per Styga iurasse, cum ad manum aqua illa non es- set. Exempla vide apud Homerum 1]. Ξ. 271. O. 37. Od. E. 185. H. in Ap. 85. Apollon. Rhod. II. 291. ubi λοιβή Στυγὸς idem est, quod Il. O. 37. τὸ κατειβόμενον Στυγὸς ὕδωρ. Conf. Nonnus XLII. 527. Adhibita autem Stygis aqua Dii iurantes ac libantes Stygi ipsi libasse censeantur. Sed quaeri potest, num iurantes Deos etiam bibisse Stygis. aquam Graeci veteres putarint, sicut homo ἀποσπένδων idem quoque vinum bibebat. Fuerunt recentius, qui sic statuerent, atque ea, quae narrat poéta v. 759 seqq., repe- tenda ab noxia Stygiae aquae natura ducerent, ut adeo Cle- ricus illa conferret, quae leguntur Numer, V. de muliere adulterii suspecta. Sane Pausanias VIII. 18. aquam ad Ar- cadiae Nonacrin, Stygis dictam , hominibus pariter atque animalibus vim letiferam habere prodidit. Sed incertum est, utrum ex adspectu illius ad Nonacrin aquae, de prae-

IN HESIODI THEOGONIAM. 341

rupta rupe slillantis, suam sibi poétae Stygem informave- rint, ut Homerum censet Pausanias l. c. an vero Nonacri- nam aquam Styga Graeci dixerint, quod, ut poétarum flu- vius, slillaret ab excelsa petra, quemadmodum similes ob causas apud Taenarum aquam Stygis dixerunt, teste Plu- tarcho de Primo Frigido p. 954. D. Certe diversam ab his aquam Stygis cogitarunt Homerus atque Hesiodus, ὑπὸ χθονὸς apud inferos fluentem. Itaque in Peneum, Thessa- liae fluvium, aquam suam immittens Titaresius Homero dictus est Στυγὸς ὕδωτος ἀποῤῥὼξ, qui de terra quasi ab inferis prorumperet. Vid. Il. B. 751 seqq., quem locum rectius cepise mihi videtur Lucanus VI. 375 seq., quam Plinius VIL. 8. Letalem autem aquae Stygiae naturam diserte ne- que Homerus memorat, neque, ut, arbitror, Hesiodus. Nam, quod quidam eo traxerunt v. 786. ivy pbv, non habet ne- cessario vim eam. Morbum autem, qui peierantes Deos af- flixisse traditur v. 795 seqq., immittere potuit alia vis ma- ior. Certe iurantes per Styga periurii poenam metuebant, quamvis non adesset aqua, ut constat ex Homeri 1l. cc. In- haerentem autem aquae vim noxiam, haustá bibendo illà, vel non peierans sensisset. |

Esse in v. 793. ἀπολείψας ab ἀπολείβω, recte docuerunt Graevius, Boissonadius, Goettlingius. Ab ἀπολείπω du- centes, ineptissime Bas. Interpres reddidit re/ictis, aliquanto probabilius Mombritius deprenso crimine. D. Heinsius qua ratione /ubens verlerit, non adsequor. Quod Wolfius ait, exponi posse deserta fide, recte verum esse negat Goett- lingius.

v. 804 Guyeto delendus, ut spurius, visus est. Cur ita visus ei sit, non dixit, Mentio quidem sedis ἀθανάτων in Olympo hic non magis otiosa, aut supervacua haberi debet, quam supra v. 794. Namque in re hic memorata tum

342 COMMENTARIVS

ἀθάνατοι maxime Olympii sive Coelites spectantur, tum totius negotii scena est Olympus, unde ab Iove mittitur Iris, eo reversura, et erant in Olympo Deorum βουλὴ, δαῖτες, εἴραι.

v. 805. ἔθεντο θε0)}) supra v. 400. idem lovi tribuitur. Sed facere id Iupiter potuit, consentientibus Diis.

vv. 806—816. Defluit Stygis aqua per locum asperum (v-. 806.), scilicet illum, in quo sunt terrae, Tartari, ponti, coeli, deinceps omnium fontes s. initia et fines (vv. 807— 810.); in quo item sunt μωρμάρεωι πύλαι, ex splendente aeris materia portae (a Neptuno impositae v. 732.) limen- que a natura factum aereum, immotum, altissime funda- tum (vv. 811—813.). Πρόσθεν autem, non ante, sed ultra illud limen (quippe ab Oceano ac fonte Stygis orsus poéta cogitatione fluentum eius sequitur sub terram supra Tar- tari χάσμα. Conf. v. 740. 787 seq.) habitant Titanes longe a ceteris omnibus Diis, πέρην χάεος ζοφεροῖο, trans χάσμα. descriptum supra v. 740 seqq., itaque in imo Tartaro (v. 813 seq.). Sed in fundamentis Oceani, ad Tartari limen et portas (conf. supra v. 732 seqq.) domicilia habent Cen- timani. Itaque de his poéta v. 617. suam orsus narratio- nem, quae simul Titanomachiam exponeret, cum inde in longiorem de Tartaro digressionem incidisset, denique eo redit, unde orsus erat, usus opportunitate, quam praebebat mentio Stygis, ad inferos iuxta illa defluentis loca, ubi erant Centimani.

"Qyóyicv (v. 806.) male Graevius cum ὅρχον iunxit, ex- posuitque magnum, citans Hesychii ὠγυγίου" παλαιοῦ, ἀρ- χαίου, μεγάλου πάνυ. Rectius alii cum ὕδωρ iunxe- rant, quibus adsensus Wolfius apte οομία! παλαιότατον ὕδωρ apud Callim. H. in Tov. 40.

IN HESIODI THEOGONIAM. 343

vv. 805—819 non ab Hesiodo profectos putat Goettlin- gius, sed quae adfert νοθείας testimonia mihi parum idonea videntur. Singula expendam suo loco. De versibus qui- dem 807—819 durum exstat etiam aliorum iudicium, at non de versibus 805 et sequente, quos cur poétae abiudi- caverit Goettlingius, declarare neglexit. Vv. 807—810, quod sint repetiti e superioribus (vv. 736 seqq.), suspectos Guye- tus, spurios habuit Wolfius, cui similem ob causam su- specta fuere etiam sequentium haud pauca. Itaque totum locum a v. 807—819. uncinis includendum duxit, quam- quam ipse fassus, id se in postremis, ubi de Cymopolea iraditur, non fuisse facturum, si minus arcte cum reliquis iuncti fuissent. Mihi in his antiqui et simplicioris aevi reliquiis vix unquam γοθείας indicium esse repetitio vide- tur; tum puto, fuisse hic etiam poétae causam repetendi mentionem locorum, iuxta quae positi erant Titanum cu- stodes Centimani, scilicet, ut pararet sibi aditum ad no- vum quid de Briareo narrandum, quae marratio quidem ipsa, ut sensit etiam Wolfius, auctoris Theogoniae plane convenit ingenio. Maluit Heynius rhapsodis consilium tri- buere, quod ego tribui posse poétae ipsi censeo. WVolfium in apponendis uncinis secuti sunt Gaisf. et Dind.

v. 811. ad μωρμάρεαι τε πύλαι offendit Goettlingius ob memoratas supra v. 732 seq. χαλκείας. Sed μαωρμάρεος apud EÉpicos non tam marmoreum, quam aliqua de causa splendentem notat, Vide (ut nihil dicam de locis Homeri IH. Γ. 126. X. 441., ubi nunc πορφυρέην legitur pro anti- quo ac fortasse veriore μωρμωρέην) Tl. E. 273. P. 594. X. 480. quo postremo loco μωρμαρέην (ἄντυγω) vix aliter ex- plices, quam aeream. ltaque possunt hic etiam esse memo- ratae supra v. 733. χάλκεαι.

344 COMMENTA RIVS

Versüs 812 postrema quod vix verbo mutato apud Ho- merum Il. M. 134. exstant, item in causis fuere Wolfio, cur suspectum haberet locum.. Sed primum verba Homeri ἐΐζησιν μεγαλῇσι διηνεκέεσσ᾽ ἀρωρυΐχι non sunt tam similia, quam Wolfius voluit, Hesiodeis et sunt apud Homerum fí£ai , proprie sic dictae, radices arborum , hoc autem loco translate fundamenta liminis, ut supra v. 728. γῆς ἐίξαι fundamenta terrae, Similiter apud Apollon. Rhod. II. 320. de Cyaneis dicitur οὐ — ῥίζῃσιν ἐνήρεινται νεάτῃσιν.

Versu 814. pugnare censet Goettlingius αὐτοφυής cum v. 732. Sed potest Neptunus imposuisse fores, ut tamen οὐδὸς fuerit αὐτοφυής. Offendit mox Goettlingius ad πρόσθεν et in v. 814. ad πέρην χάεος ζοφεροῖο, de quibus, quomodo ac- cipienda videantur, supra dixi.

Versu 815. notandum visum etiam ἐρισμωρώγοιο Goettlin- gio, quod utique non est inter solemnia Iovis epitheta, ne- que tamen non est ei conveniens, H. Hom. in Merc. v. 187. mentio fit ἐρισμαράγοιο Γαιηόχου.

vv. 817—819. Supra v. 734 seqq. dixit poéta, tres Centi- manos coniunctim habitasse forium "Tartari custodes, nec fortasse hic aliud cogitavit; quamvis idem diserte de Cotto tantum et Gyge prodens, de Briareo peculiare quid refe- rens, eum, a Neptuno generum allectum, uxorem accepisse filiam eius Cymopoleam. Nihil sane obstat, quominus eam Briareus domum duxisse censeatur. Sed certe saepe apud Veteres memoratur Briareus extra stationem illam suam occupatus. Sic Il. A. 403. traditur evocatus in Olympum a Thetide, ut auxilium ferret Iovi contra Iunonem , Ne- ptunum, Palladem, quod, teste Schol. Apollon. Rhod. Y. 1165. iraditum similiter ab Ione in dithyrambo, .ubi

IN HESIODI THEOGONIAM. 945

Θαλάσσης filius dicitur Briareus. Referebant Corinthii, inter Solem et Neptunum, de regione eorum contendentes, arbitrum Briareum fuisse. Vid. Pausan. II. I. 4. Quae postea dictae fuerint Herculis, prius dictas fuisse Briarei columnas, ex Aristotele refert Aelianus V. H. V. 3. Ex lis, quae notavit Eustathius ad Homerum ]. c. colligitur Briareus habitus. fuisse Deus marinus circa Euboeam et Aegaei maris insulas, quo facit etiam, quod apud Home- rum d. l. alterum ei nomen fuisse traditur Aegaeon. Eum a Neptuno superatum alia traditio ferebat, quam ex Co- none refert Schol. Apollon. Rh. l. c.; aliis eundem Ne- pinum atque Áegaeonem perhibentibus, teste Hesychio in Αἰγαίων. Videri potest in Aegaeonis locum et honores suc- cessisse Neptunus, ut in Croni locum lupiter. Ex eodem Scholiasta Apollonii discimus, Eumelum in Titanomachia prodidisee Aegaeonem, Terrae ac Ponti filium (Conf. Serv. ad Aen. VI. 257.), in mari habitantem, a Titanum partibus stetisse. Memorat Briareum Callimachus H. in Del. 143. sub Aetna conditum, in eiusdem, ni fallor, societatis poe- nam, Hostem lovi inducunt ferme etiam Latipi poétae, Virgil. Aen. X. 565 seqq. Hor. Od. III. IV. 69. Ovid. III. F. 805. Seneca Herc. Oet. 167. Lucan. IV. 569. Statius II. Theb. 596. ubi vid. Lactantius. Mihi quidem ex collatis Vete- rum locis liquere videtur, antiquitus Briarei persona decla- ratam fuisse portentosam vim aestuantis maris, praesertim Aegaei: quo admisso videbitur non inepte hic fingi Neptuni gener Briareus, quem sic ille magis etiam fidum habiturus .esset constitutis ab se Tartari foribus custodem. "Versu 819. Κυμοπόλειων Goettlingius item refert inter indicia, quibus locus hic νοθείας arguatur. Causa ei sic statuendi fuisse mythi insolentia videtur, de qua Wolfius iam egerat, quem tamen ob hunc ipsum mythum pene veritum videas locum uncinis includere:

346 COMMENTA RIVS

v. 820 seqq. Post expulsos coelo Titanes Terra ex Tar- taro Typhoeum peperit, cuius audacia ac viribus prope factum est, ut Iovi regnum eriperetur. In id filio favisse Terram, Hesiodus non dicit, contra semper faventem lovi Terram inducens. Conf. supra vv. 471. 626. infra 882. 894. Tradit autem secundum seriores poétas Apollodorus I. VI. 1 seqq. Titanum cladem indignatam, Terram pri- mum. peperise ex Coelo Gigantes, atque hos Cronidis op- posuisse; deinde, cum et hos Cronidae vicissent, magis. iratam Terram ex Tartaro suscepisee, quem illis oppone- ret, Typhonem. At Hymno Hom. in Apoll. v. 306 seqq. dicitur luno, irata marito ob Minervam ex eius capite prognatam, a Terra Coeloque et Titanibus precando impe- trasse, ut ipsa quoque seorsim ab love susciperei filium, nihil ei viribus cedentem; itaque peperise Typhaonem, dracaenaeque ad Parnassum educandum dedisse. Secutus id Stesichorus, teste Etym. M. p. 772. 50.

Typhaonem δεινόν θ᾽ ὑβριστήν τ᾽ ἄνεμον Hesiodus dixit supra v. 307.; infra autem v. 869. noxiorum eum Vento- rum patrem facit. Ipsius autem vim noxiam praecipue repetit ab ardore. Namque, bellantibus ipso et love, καῦμα excitabatur ἀπ᾽ ἀμφοτέρων. Iovis fulmine, Typhoei ignea vi πρηστήρων τ᾽ ἀνέμων τε (v. 843 seqq.). Colligitur hinc mythica Typhaonis s. Typhoei persona declaratum a poéta fuisse igneae naturae ventum, ad quam naturam in- dicandam pertinet etiam, quod ei v. 826 seqq. flammantes oculi tribuuntur. Id Aeschylus sic accepit, ut in Prometh. v. 956. (364. Blomf.) diceret, Typhonem ἐξ ὀμμάτων &- στράπτειν. Ceterum neque dubitavit idem v. 371. (379. Blomf.) ei, iam sub Aetna tumulato, βέλεα πυρπνόου ζά- A4c tribuere. Ab aliis autem inductus Typhon, ἡμμένας βάλλων πέτρας bv! αὐτὸν τὸν οὐρανόν. Vid. Apollod. I. VI. 3. $ 5. Quod vero hinc fortasse quis colligat, fuisse Ty- .

IN HESIODI THEOGONIAM. 347

phonis imagine et mytho declaratos quoque ignes subterra- neos, e montibus coelum versus editos, id nescio, an ex . Hesiodeis non tam liquido sequatur. Congruit quidem cum ea notione, quod v. 820 seqq. Terrae et Tartari filius di- citur Typhoeus. Sed sic μυθικῶς denotari quoque potue- runt repentini flatus exhalante terra coorti , (verba sunt Pli- nii, quem vide H. N. IL. 49.) vel ex terrae cavernis cum mugitu prorumpentes venti. Vide v. 829 seqq. coll. Plinio II. 44. Πῦρ autem, cuius mentio fit v. 845., nihil impedit, quominus cum Scholiasta accipiamus πρηστήρων T^ ἀνέμων τε, vel τὰς ἐκ τῶν ἀνέμων ἀναδόσεις ἐξημμένας, qualis ar- dor etiam in alto sentiatur (v. 844. coll. Lucretio VI, 422 seqq.) Et vero montium incendia equidem in Hesiodeo de Typhaone mytho non tam ipsius declarata imagine, quam indicata iis puto, quae ad debellandum Typhoeum facere Iupiter narratur v. 855 seqq. maxime v. 859 seqq. Potuit utique, nondum satis bene cognitis subterranei ignis, ex aliquo monte exundantis, natura atque causis, tribui ignis ille iactis in eum montem fulminibus, quasi ita com- pescente love exserentem se in iis locis malefici numinis Typhonis vim, quam cum damno suo homines experiren- tur aéris aestu, igneis ventis ac turbinibus, importuno ter- rae marisque motu. Notum enim saepe mala haec concur- rere, Áetnam montem ab love Typhoni iniectum ex se- rioribus poétis tradens, Apollodorus 1, VI. 3. $ 12. perhi- beri addit, in eo μέχρι δεῦρο ἀπὸ τῶν βληθέντων xe- ραυνῶν γίνεσθαι πυρὸς ἀναφυσήματα.

v. 824 seqq. Erant virili Typhoei formae centum im- posita capita anguina. Ἑκατογκάρανον vel éxarovrax&payoy vocant etiam Aesch. Prom. 353. (361. Blomf.) Pindar. Pyth. 1. 31. Magis monstrosam ex serioribus poétis Ty- phonis imaginem exhibet Apollod. I. VI. 3. additis alis e!

^

348 COMMENTARIVS

anguinis caudis, ad capita etiam barba et capillis. Causam attributorum Typhoni centum capitum satis indicant vv. 829 seqq., quibus mythico sermone varii declarantur Typho- nis procellae soni.

Schol. Aeschyli 1. c. ἑκατογκέφαλον Τυφῶνα dicit, &- πάντων θηρίων ἀγρίων ἔχοντα κεφαλὰς, ibi memor magis eorum, quae sequuntur vv. 831—834, quam huius loci.

Versüs 826 fine scribendum Hermannus in Goettlingia- nae censura putat ἐν dé oj ὄσσων, ut sit ἐν δὲ κεφαλῇσιν: alterum autem £x δὲ ex alia remansisse recensione, in qua pro versu seq. fuerit ἐκ δέ οἱ ὄσσων Πασέων ἔκ κεφαλέων πῦρ καίετο δερκομένοιο.

v. 827. ὑπ’ ὄφρυσι πῦρ ἀμάρυσσε,ς ut Hesiodi, citat Etym. M. p. 77. 28. Conf. Guarinus p. 136. 50 seq.

v. 828 spurium censuit Ruhnkenius, cui suffragatus est Wolfius; uncinis inclusere Gaisf. Dind. Goettling. Muet- zellio quoque p. 117. visus est nihil continere, quod proxi- mis verbis non fuerit plenius et elegantius enunciatum, quare iudicium ille laudat Mombritii, qui vertere negle- xerit, atque ipse fere, ut Goettlingius et Hermannus, hic de alia cogitandum recensione putat. Neque ego vehemen- tius repuguo, tametsi χωσέων hic videri possit maiorem prius dictis emphasin addere, ut voluerit poéta, quoties adspiceret Typhon, ex omnium simul capitum eius oculis iguem erupisse.

v. 830 seqq. ἄλλοτε δ᾽ αὖτε X. T. À. Interdum ita sonum edebant (haec capita), ut Diis (liceret) intelligere. Ytaque

. Deorum sermone utebantur. 4(/ias rursus (sonitum edebant)

tauri valde mugientis ; alias leonis omnia audentis; alias ca-

IN HESIODI THEOGONIAM. 349

tulis similia (sonabant); alias serpentum .more stridebant. Apollodorus I. VI. 3. $ 5. de Typhone: μετὰ συριγμῶν ὁμοῦ καὶ βοῆς ἐφέρετο. Conf. Aeschyl. Prom. v. 355. (366. Blomf.).

v. 8831 Guyetus, ut spurium, damnavit. Mihi ad con- cinnitatem sententiae necessarium certe videtur, quod est in versüs principio φθέγγονθ᾽. Αἱ sane difficultatem habet ὥστε θεοῖσι συνίεμεν, cum dictum esse nequeat pro ὥστε θεοὺς συνίεναι (sive, ut Scholia exponunt, ὥστε γνωρίζεσθαι θεοὺς), neque probari possit, quae Goettlingio placuit, con- structio φθέγγονται θεοῖσι, ὥστε συνίεναι αὐτούς. Quod supplendum Heynius ait, ἐξεῖναι» iam pridem cogitaverant Interpretes, reddentes: ut Diis intelligere liceret, ellipsin per uncinos indicante Schmidio. Conf. Schaefer in Ell. Bos. ad ἐξεῖναι. Neque ego melius quid video. Codices nihil variant. Male Wolfius interpretatus est: modo tam immanis erat contentio vocis, ut vel Di in Olympo eam au- dire, percipere possent. Rectius I. H. Vossius: Lautete jezt Jfür die Gotter verstándliches.

v. 832. ὄσσαν ἀγαύρου ex hoc, ut videtur, loco citat Etym. Sorbon. MS. a Gaisfordio laudatus ad Schol, h. 1.

v. 836 seqq. Kaí vó κεν ἔπλετο ἔργον x. T. À. ac sane die illo, quo se tali habitu, tantisque viribus in Olympum et Iovem ferens Typhoeus, monte conscenso (vid. infra v. 860.) viam sibi in Olympum et coelum moliebatur (ἐπ᾽ οὐρανὸν ὁρμωμένον dicit Apollod. 1. c. $ 6.) res evenisset, nullo post- ea remedio sananda, regnumque iste (Typhoeus) hominum ac Deorum. obtinuisset, nisi (molimina eius) confestim intellexisset Iupiter, suaque in portentum illud iaculatus esset fulmina, primum de sede sua, statim ab re animadversa (v. 839.),

350 COMMENTA RIVS

mox autem insurgens (v. 842 seqq.) sumtisque armis ab Olympo in Typhoeum irruens v. 855. Locus est praeclare a poéta tractatus.

v. 844 seqq. Ardor ab utrisque, love et Typhoeo, bel- lantibus excitatus in pontum usque pervasit; quare, sicut terra omnis et coelum, ita mare, correptum eo, fervere coepit, aestuantibus iuxta ac circum litora vastis fluctibus.

In versibus 845. 846 simplicissimum videtur, ut poste- rior habeatur explicatio prioris, ita ut per (καῦμα) σπρη- στήρων τ᾽ ἀνέμων τε clarius significetur proxime ante me- moratum χωῦμα πυρὸς ἀπὸ τοῖο πελώρου ignis a portento illo (Typhoeo excitatus); per χωῦμω autem χεραυνοῦ" ᾧλε- γέθοντος efficacius declaretur ardor βροντῆς τε στεροπῆς τε. Quod si construere malis πυρός T' ἀπὸ πρηστήρων τ᾽ ἀνέμων TE T. T£À., hac quoque ratione, tametsi verborum ordo suadere videbitur, ut sequentia χεραυνοῦ τε φλεγέθοντος item ad Typhonem referantur, non repugnante etiam Ty- phonis procellae natura (Vid. Plin. H. N. II. 49. 50.) ta- men erit, ut ex perpetua poétae consuetudine ad Iovem potius referenda videantur. Hermanno in Cens. Goettlin- gianae prioris statuenti, versum 846 esse alius recensionis pro v. 845 adsentitur in altera Ed. Goettlingius, quod mi- ror, cum idem mox propositae a Muetzellio traiectioni versuum (Conf. Varr. Lectt. longe praestare dicat vivi- dam antiqui textus reciprocationem, in quo quidem me prorsus consentientem habet, cum adiectum equidem ver- sum 846 a poéta putem ad magis declarandum naturam καύματος, quamobrem etiam κεραυνὸν QAeyílovra ultimo loco posuerit.

v. 849 seqq. Pugnantium tantus, tamque continuus erat fragor, ut eo contremiscerent cum inferis Pluto (v. 850.),

IN HESIODI THEOGONIAN, 351

ipsique in imo "Tartaro Cronus et circa eum Titanes

(v. 851.).

v. 851 spurium habuit Wolfius, quod obiter iniicitur mentio Κρόνου et similis versus est Il. E. 274. Equidem versu carere nolim. Scilicet post memoratos supra Titanes (i. e. Κρόνον, quondam Coeli regem, et socios eius) in Tar- tarum deiectos (vv. 717 seqq.) commode híc memorantur iidem Titanes ὑποταρτάριοι, Κρόνον ἀμφὶς ἐόντες,

In v. 852 genitivos Hermannus in Cens. Goettl. habere negat, unde pendeant. Itaque vel quaedam excidisse putat ante hunc versum, vel locum ei post v. 844 fuisse in alia recensione, quae neque v. 845, neque v. 846 habuerit. Sed quidni possit hic, ut infra v. 882. "Epy. 329., intelli- gi aliquid, unde genitivi pendeant, si non ἕνεκῶ cum ple- risque interpretibus, attamen aliquid ; vel admitti, genitivos esse absolutos, et intelligi participium verbi absoluti? Goett- lingio autem non ante, sed post hunc versum quaedam excidisse videntur, supplenda ex Apollodoro I. VI. 3. $ 10. Verba enim (v. 858.) Ζεὺς δ᾽ ἐπεὶ οὖν κόρθυνεν ἐὸν μένος respondere Apollodori verbis: Ζεὺς δὲ τὴν ἰδίαν ἀνακομισά- μενος ἰσχὺν x. T. λ., itaque iis novum videri certamen indicari, ut apud Apollodorum. Mihi aliter videtur, dis- sentiente.etiam Hermanno, recteque monente, Ápollodorum in ceteris magis alios, quam Hesiodum expressisse.

v. 853 seqq. Iupiter, collectis suis evectisque ad summum viribus, sumtis armis ab Olympo in Typhoeum insiluit , eumque crebro fulminis quasi verbere (πληγῇσιν ἱμάσσας v. 857.) sic feriit, ut omnia monstri capita combureret. Typhoei mutilati casn terra ingemuit allisa (conf. supra v. 843... Flamma .autem, qua fulmine percussus ille ἄναξ

352 COMMENTARIVS

(solemni Deorum appellatione sic dictus Typhon) ardebat, late dissipata omnes montis, iu quo ceciderat, saltus cor- ripuit (v. 859 seqq.). Quaeras cuius montis? Aetnam in- telligere quosdam, non mireris, praeeuntibus iam Pindaro Ol. IV. 12. Pyth. I. 29 seqq. Aeschylo Prom. 365. (373. Blomf.) mentionemque Aetnae alicubi ab Hesiodo factam docet Eratosthenes apud Strab. I. p. 23. (42. Almelov.). Attamen nihil hic quidem locus habet, quod de Aetna co- gitare nos iubeat. Homerus autem ll. B. 782 seq. Ty- phoeum verbere lovis percussum dicit εἶν 'Apísorc , ibique esse Τυφωέος εὐνὰς et vero Hesiodus, Echidnam Typhaoni nuptam pariter εἶν ᾿Αρήμοισι degere, tradit supra v. 304 seq. Itaque secundüm haec probabilius cogites de monte in Ari- mis. Sed Arimorum, sive Aramaeorum nomen latissime patuit (Vid. Strabo XIII. p. 626 seq. (p. 929 seq. Almelov.), cumque Syros etiam eo designatos fuisse constet, non citra aliquam veri speciem Clericus aliique recentiores, memorati ab Heynio in Comm. ad Il. 1. c. montis Moabitidos et la- cüs Asphaltitis incendia in hoc mytho respici crediderunt. Attamen equidem potius cum Veteribus, Pindaro Pyth. I. 32. Aeschylo Prom. 351. (Blomf, 359.) Apollod. I. VI. 3. $ i^ et 8. ab Homero designari putem Arimos Ciliciae. Verum enim vero, quamvis facile mihi persuaderi patiar, eam fuisse patriam Typhaonis, sive ibi natum esse de eo mythum, non item facile admittam, in hoc Hesiodi loco de Ciliciae monte agi, cum si, missis aliis, quae aliunde tenemus, simpliciter ad locum, ut est, attendamus, vix quidquam nobis in mentem venire possit, nisi hoc, mon- tem a poéta indicari Olympo subiectum, vel ei certe vici- uum. Et fuit sane haud longisime ab Olympo mons, Typhaonius dictus, cuius fit mentio in Scuto v. 32., quem- que respicit Scholiasta Pindari Ol. IV. 12. P. I. 32., Typho- ni superiectum montem Boeotiae, quosdam tradere sigui-

4

IN HESIODI THEOGONIAM. 353 à *

ficans. Quamobrem allati in Graeciam ex Oriente mythi (sunt enim in Oriente maxime noxii presteres, amburentes contactu pariter et proterentes, pestemque navigantibus £y- phones primi experti sunt Phoenices) eius igitur a Phoeni- cibus in Graeciam allati mythi scenam apud se Cadmei transtulisse mihi videntur, montemque illum, sive veteris incendii vestigia servantem, sive maxime fulminis ictibus obnoxium, Typhaonium dixisse, quasi illum quondam ad oppugnandum Olympum, velut ὁρμητήριον, Ty phoeus inse- disset, ut prius Othryn Titanes; fuitque sane, ut Ascraeus poéta Boeotorum potissimum traditiones sequeretur.

v. 853. Ad κόρθυνεν Gl. Par. ὥπλισεν, ὥξυνεν. Rectius L. Barlaeus: »τὸ xopÜóvew est colligere et quasi in cumulum »congerere; xópuc enim cumulus, acervus." Apud Homerum Il. I. 7. exstat xopÜóero:, quod abunde illustrant Gramma- tici. Cognata sunt xépa, κόρση, κόρυς. κορυφὴ, xópluc, κορθύω, κορθύνω.

v. 861 seqq. Quod terra ignibus liquefacta esse dicitur ad plumbi candidi, vel ferri morem, sane eiusmodi est, ut exundantes e monte aliquo ardentis materiae rivos decla- rare videatur. Ceterum his versibus duo diversos metalla liquefaciendi seu fundendi modos indicat poéta. Funde- batur κασσίτερος, plumbum candidum, in catino, seu vase fusorio, congruum illi rei os, seu foramen, habente. Ac- cedebat τέχνη αἰζηῶν, praesertim , ut videtur, in adhiben- dis tractandisque follibus conspicua. Conf. Hom. Il. X. 470 seqq. ibique Heyn. Ferri vena excoquebatur, ita ut aquae modo liquaretur ferrum. Conf. Plinius XXXIV. c. 14. s. 41. Fiebat hoc in vallibus sylvosis, ubi plurima esset ligni materia. Definite poéta ad ornatum Vulcani fa- bricam memorat ; neque tamen inde cum nonnullis ἐν χθονὶ

23

354 COMMENTARIVYS .

δίῃ (v. 866.) trahendum est ad Lemnum, vel Liparam. Fluebat liquefactum ferrum in terrae sulcum, ut fieret massa. Conf. II. Paralip. IV. 17. Ax est epitheton simpli-

citer ornans.

v. 865 seq. Hermannus in Censura Goettlingianae varia- tionem esse putat alterius recensionis pro versibus 863 seq.

v. 868. Victum confectumque plagis Typhoeum Iupiter ἀκάχων, iratus (vid. Varr. Lectt, in Tartarum coniecit, Spurium versum censet Goettlingius, nescio an ex praeiu- dicata opinione, qua statuit, iam Hesiodum de Aetna, con- ditoque sub eo monte Typhoeo cogitasse. Sed traditionem de monte ei superiecto ignorasse Hesiodus videtur, ut ne- que Homerus eam diserte memorat. Itaque debetur haec serioribus, ut alia, quae vide apud Apollod. 1. c., ubi conf. Heynius.

v. 869 seqq. Typhoeus ex se (solo, ut videtur, sine E- chidna. Conf. supra v. 306 seq.) genus Ventorum edidit, longe diversum ab iis, quibus coelestis origo ex Astraeo atque Aurora (supra v. 378 seqq.). Quippe his, ut certis, confidere mortales et ex his utilitatem capere ad certos la- bores possunt (v. 870 seqq); sed a Ty phoeo Venti editi sunt incerti, vagi, μαψαῦραι (v. 872. 875.), iidemque procellosi (v. 869. 874.), ac proinde noxii, tum navigantibus (v. 873.), tum agricolis (v. 873 seq.): nam Ventorum istorum tur- bine attolluntur et quaquaversum σύρονταϊγ raptantur, xéAz, ligna arida, sarmenta, virgulta, paleae, quibus exci- tatoque simul pulvere arva aliaque hominum opera im- plentur.

Hominum epitheton χωμωαιγενέων (v.. 879.) exstat etiam H. in Ven. 108., nusquam vero in Iliade vel Odyssea.

IN HESIODI THEOGONIAM. 355

v. 881 seqq. Vt recensus Terrae filiorum lovisque de regno adipiscendo laborum absolveretur, post Titanes me- morandus erat Typhoeus. Ab huius autem mentione redit: jam poéta ad Cronidarum historiam. Hi, labore exantlato, diremtaque viribus contentione, quam habuerant cum Ti- tanibus, (ἕνεκα vel περὶ) Tia», utri divinos honores ob- tinerent (conf. supra v. 112. 203. 413. 421 seqq.), regem sibi praeesse voluerunt lovem, qui mox honores iis scite distribuit. Dicit poéta (v. 884.), fecisse id Cronidas de Terrae consilio. Scilicet, ut apud homines in Graecia, quamvis recepto lovis et huius ordinis Deorum cultu, ta- men Telluris Deae mansit religio (conf. supra dd. ad v. 132 seqq.), ita quoque eius apud ipsos illos recentiores Deos prae- cipua secundum poétas veneratio et auctoritas fuit. Conf. Hom. Il. LI. 278. O. 36. T. 259. Od. E. 184. Hymn. in Terram omnium matrem.

v. 886 seqq. lupiter, Deorum rex factus, primam uxo- rem sibi iunxit Μῆτιν,), Oceani filiam (Th. 358.), consilio supra omnes Deos atque homines pollentem. Mox autem eam, ex se praegnantem, intra alvum suam recondidit, tum, ut, quam paritura primum erat, Deorum fortissimam ac prudentisimam Minervam, ea non a Metide, sed ipsius . ederetur ex capite (v. 895 seq. 925 seq.), utque non posset altero partu Metis parere filium, quem Terra atque Vra- nus praedixerant, si in lucem ederetur, pro love regnatu- rum (v. 891 seqq. 897 seqq.): tum , ut indita ipsi Metis semper eum moneret, quid faciendum , quidque fugiendum esset (v. 900.). Mytho, quamvis agrestius enunciato, sub- est notio de supremo Deo non absurda. Quod Hesiodus v. 890. 899.' dixit ἐὴν ἐγκάτθετο νηδύν, Apollodorus I. III. 6. dixit xzraTív&;, quam vim habere etiam Hesiodea censeas ex collatis supra vv. 467. 485. 497. E verbis autem my-

23*

356 COMMENTA RIVS

thi, iam non allegorica, sed propria significatione acceptis, fluxit, quod deglutiisse Metin lupiter v. 889 seq. dicitur, δόλῳ φρένας ἐξαπατήσας αἱμυλίοισι λόγοισιν. Traditum autem .fuit, ut ex Apollodoro et Scholiis ad h. 1. disci- mus, potuise Metin varias formas induere, quod de Me- tide utique haud incommode finxerunt. lam coniicere no- bis licet, insuper fuisse traditum, Iovem per blanditias et lusus persuasisse Metidi, ut in eam se verteret formam, qua nullo ipse negotio deglutire eam posset, Vaticinium, quod a Terra ac Coelo editum poéta dicit v. 891 seqq., Apollodorus uni Terrae tribuit. Antiquissima apud Grae- cos oracula memorabantur Terrae, cui proinde non incom- mode vaticinantis partes etiam in hoc mytho tribuuntur.

vv. 886—890, ut exstantes ἔν τῇ Oeoyovía, subiecto cum aliqua variatione v. 900. ac deinde vv. 924—926., citat Galenus de Dogm. Hippocr. et Platonis L. III. c. 8. p. 349. Ed. Kuehn,, de quo loco plenius dicendum erit in- fra ad v. 928. Πρῶτον (sic) ἄλοχον θέτο Μῆτιν e v. 886 citat Schol. Vict. ad Il. T. 191.

Versibus 887 seq. de Metide prodita aut non attendit, aut nimia subtilitate elusit Schol. AD. ad Il. O. 31., negans memoratam ab Hesiodo Minervae matrem.

v. 900 uncinis inclusit Wolfius, obsecutus Heynio ad Apollod. 1. III. 6. Sed firmatur versus citatione Galeni, quamvis ponentis eum post v. 890. Ceterum φράσσαιτο in illo versu Wolfio videbatur posse accipi pro ἐφράσατο, usu optativi pro indicativo, Atticis familiari. Itaque hunc versui sensum tribuebat: 7t ei Dea (Terra) quid Jaciendum, quid cavendum esset, consuluerat. Perperam omnino, si quid video.

IN HESIODI THEOGONIAM. 357

v. 901 seqq. Venusto mytho lupiter alteram coniugem duxisse Themin, filiasque ex ea suscepisse traditur Horas, Eunomian, Dicen, lIrenen. De Themide supra dictum ad v. 135. Eam híc poéta λιπαρὴν vocat, ut mox Εἰρήνην τε- θαλυΐαν. Matrem Horarum Themin habuerunt etiam Pin- : darus in fragm. apud Clem. Alex. Strom. VI. p. 731 seq. Ed. Pott. Apollod. 1, III. 1. Pausan. V. 17. (ubi hic pro- pinqua sibi invicem in Eleo lunonis templo "Themidis et Horarum signa memorat). Eunomia, Dice, lrene (bonae leges, Tustitia, Pax) hominibus ἔργω (ea, de quibus Hesiodi carmen est) Gpeóouc;, custodiunt ac tuentur, faciuntque, ut sui quisque laboris fructum percipiat. Hinc dictae Horae. Vid. Cornutus de N. D. c. 29. Has tres Horas agnoscit etiam Pindarus Ol. XIII 6 seqq. Apud Homerum autem Il. E. 749 seqq. Θ. 393 seqq. 433 seqq. Coeli forium cu- stodes memorantur Horae sine illarum numeri ac singula- rum nominis mentione. In summo Elei.lovis solio super Dei caput Phidias, Hesiodo consentiens, tres Horas fecerat, ieste Pausania V. 11. Sed vetere Atheniensium religione duae tantum Horae colebantur, Carpo et Thallo dictae. Vid. idem Pausanias II. 20. In hoc quidem consenserunt omnes, felicem annuum proventum ἔργων his praecipue Deabus acceptum esse referendum, sed ipsas Horas alii ali- ter interpretati sunt, cum utique hominibus ad percipien- dum optatum e labore suo fructum haud minus adesse de- berent faventium anni tempestatum, quam bonarum le- gum iustitiaeque et pacis commoda. Itaque etiam nomina sunt Horis alia ab aliis imposita ac similiter in earum nu- mero variatum est. Tempestatum anni Deae sine dubio sunt Διὸς Ὧραι apud Homerum Od. Q. 344. ac tales eas ferme sibi informarunt seriores, Vid. Theocr. Id. XV. 102 seqq. Pausan. T. 40. Ceterum Horas, sive tales, seu secundum Hesiodum tibi informes, facile apparebit, cur illae saepe

358 COMMENTARIVS,

apud poétas coniunctim cum Gratiis memorentur, ut iam in Hom. H. in Ap. v. 94., tum etiam, cur ab iis ornatum accepisse dicantur Pandora apud Hesiodum "Epy- v. 74 seqq., Venus H. Hom. altero in Ven. v. 5 et 12.

vv. 901—903 exstant apud Stobaeum IX. p. 101., sed additi, ut videtur, a Gesnero. Versum 901 et sequentem citat Schol. Pindari ad Ol. XIII. 6. Respiciunt locum Eratosthenes Catast. 9. Hyginus P. A. 25. Schol. ad Ger- manic, 95.

vv. 904—906, Ex Iove, supremo Deo, et Themide natae quoque Μοῖραι. hominibus bona et mala (secundum iusti- tiam) distribuentes, apte utique finguntur. Abiudicandos tamen hos versus ab Hesiodo censuerunt Thom. Galeus ad Apollod. p. 6. Clericus ad h. 1. Ruhnken. Ep. Crit. p. 91. ob traditam supra v. 217 seqq. aliam Parcarum genealo- giam: at certum est, traditae hoc loco favere Apollodorum I. III. 2., cuius auctoritati Wolfius opponere non debebat illam Tzetzae ad Lycophr. v. 144, priores tantum versus genuinos habentis. Ceterum potius Wolfium sequar, sta- tuentem, alterutrum interpolatum esse locum, quam Virum Doctum in Misc. Obss. Vol. III. p. 80. et Robinsonum ad hos vv., qui, ut hos cum vv. 217 seqq. in concordiam re- digerent, accusativum Μοίρας (v. 904.) regi voluerunt non a τέκον (v. 901.), sed a proxime praecedente verbo ὡρεύουσι. Conf. supra dicta ad v. 217 seqq.

v. 907 seqq. Eurynome, Dea /atipasca , opibus abundans, lovi tres peperit Gratias, quarum nomina, sicut ipsum nomen Χάριτες manifesto pertinent ad declarandum mu- nificentiae bona, praesertim laute exceptis hospitibus vel convivis. Vide Od. I. 5 seqq. coll. Plutarcho : an Philosoph.

IN HESIODI THEOGONIAM. 350

cum Principe p. 778. C. Tales etiam sibi Gratias infor- mabat, qui Olympiae communem Bacchi et Gratiarum aram consecravit. Vid. Pausan. V. 14. extr.

Oceani filia Eurynome dicitur v. 908., ut supra v. 358. et apud Homerum Il. Y. 399., ubi illa cum Thetide exce- pisse et occuluisse traditur eiectum coelo Vulcanum. Ocea- nine habita eadem etiam in illis Theogoniis, quae nuptam eam Ophioni cumque hoc ante Cronum et Titanas in Coelo regnasse perhibebant. Vid. Apollon. Rhod. I. 503 seqq. Lycophr. v. 1191. ibique Scholia. Habuit Eurynome tem- plum apud Phigalenses, quamquam haec diversa fuisse Dea potest, ipsis Phigalensibus cognomen illud Dianae inter- pretantibus, hoc quidem nescio, an minus recte, si, quod perhibetur, simulacrum ibi Deae fuit, feminea forma us- que ad summa femora, cetera piscis figura. Vid. Pausan. VIII. 41.

»Gratiarum religio antiquissima fuit Orchomeni, ab E- teocle, Andrei vel Cephissi filio, constituta, qui 1res con- secraverat. Vid. Pausan. IX. 35. 38. Schol. ad Pindar. Ol. XIV. init. Schol. ad Theocr. Id. XVI. 104 seqq., quam re- ligionem cum poéta noverit, teste Scholiasta ad Pind. l. c., mutuatus inde Gratiarum numerum videri potest: at non item nomina, quae, Pausania teste, nulla ab Eteocle indita Orchomenii noverant. Itaque nomina iissimposuisse He- siodus videri potest, ut sane visus est Senecae de Benef. I. 3. Onomacriti de Gratiis traditionem Hesiodeae, tum in nominibus, tum in aliis consentaneam refert Pausanias d. 1. Conf. H. Orph. LIX. 3. Gratia, Vulcani uxor, secun- dum Hesiodum (infra v. 945.) Aglaia, ab Homero Il. X. 382. non addito nomine memoratur. Χαρίτων μίαν óTAo- τεράων Πασιθέην Yl. E. 275 seq. uxorem sibi ab Iunone paciscitur Somnus, unde quibusdam visus est Homerus alias etiam novisse πρεσίβυτέρως. ^ Lacedaemone duae ab anti-

360 COMMENTARIVS

quisimo tempore colebantur Gratiae, Cleta et Phaénno, Athenis item antiqua religione duae Àuxo et Hegemone, quamquam vetus etiam trium ibi cultus fuit. Haec et va- rias insuper poétarum traditiones habet d. l. Pausanias. Conf. Cornutus de N. D. c. 15. aliique laudati a Schradero ad Musaeum Animadv. c. 9. — Versibus 910 seq. Gratiarum amabilis adspectus declaratur. Veneris filias quidam finxe- runt, Veneris comites alii. Vid. Serv. ad Aen. 1. 724.

vv. 907—910 respiciens Pausanias IX, 35. 5. Ἡσίοδος, iuquit, ἐν Θεογονίᾳ τὰς Χάριτάς φησιν εἶναι Διός τε καὶ Εὐρυνόμης, καί σῴισιν ὀνόμωτα ἙΕὐφροσύνην τε καὶ ᾿Αγλαΐαν εἶναι καὶ Θάλειαν. Seneca etiam de Benef. 1, 3. Hesiodus Gratiis nomina, quae voluit, imposuit. 4glaiam maximam natu. appellavit , mediam Euphrosynen, tertiam Thaliam, ubi Aglaiam mazimam natu dixit, quod prima in v. 909. poni- tur, nec recordatus est, illam infra v. 946. dici ὁπλοτάτῳῃν Χαρίτων. 'Tres Charites earumque trium nomina memorari ab Hesiodo testatur etiam Schol. Pindari ad Ol. XIV. 21. Ignota Homero τὰ ap Ἡσιόδῳ ὀνόματα τῶν Χαρίτων di- cit Schol. BLV. ad Il. Ξ. 276. Memorat etiam Aristae- netus I. 10. tres Charites xa" Ἡσίοδον. Conf. Eustath. ad Il. p. 533.

vv. 907—911 corrupte leguntur in Papiae Elementario, subiecta interpretatione Latina versibus hexametris.

vv. 912—914. In referendis Iovis ac Cereris nuptiis, nata hinc Proserpina, raptaque hac ab Aidoneo, secutus est He- siodus communem fere omnium Graecorum mythum et religionem, ut liquet ex Hom. H. in Cer., Pausania (ma- xime I. 38 seq. II. 35. VIII. 14 seq. 42.) aliisque laudatis ab Heynio ad Apollod. I. V. 1. Cuius mythi quamquam

IN HESIODI THEOGONIAM. 361

haud sane absurda interpretatio est, a Cicerone de N. D. IT. 26. alüsque prodita, qua Cererem eandem ac terram frugiferam, Coeli imbribus fecundatam, filiam autem Ce- reris, a Dite raptam, frugum semen esse volunt sub terra absconditum (Conf. "Epy. v. 465. H. Hom. in Cer. v. 400.), ὁ faventibus huic interpretationi Latinis Dearum nominibus: attamen Hesiodo certe Δημήτηρ diversum habitum est a Terra numen, videturque haec Dea potius ab inventis fru- gibus ostensove earum usu dicta esse Awà, contracte Δῆ (unde Siculorum iusiurandum οὐ dé») item Δημήτηρ» quam sic nominata esse pro Γἥ μήτηρ, casu immutata prima li- tera, Dicta autem μήτηρ respectu κόρης, filiae, quae Iove ac Cerere natae prior denominatio fuit. Coniugi factae Inferorum regis convenire demum altera potuit Περσεφόνης, quam, si Pausaniam audias VIII. 37., ante Homerum (et Hesiodum) ei Pamphus tribuit.

Versum 912 cum principio versüs 914, ut Hesiodi in Theogonia, citat Etym. M. p. 41. 51. Esse secundum He- siodum lovis ac Cereris filiam Proserpinam, scribit Servius ad Aen. IV. 511.

vv. 915—917. Ex love et Mrnemosyne novem Musae. Conf. supra dicta ad v. 54 seqq.

Musae xpuc&umuxec, aurea vitta redimitae, ut hic in v. 916., dicuntur etiam a Pindaro Pyth. III. 158. Isthm. II. 2.

vv. 918—920. love et Latona genitos Apollinem et Ar- temin poéta convenienter receptae sua aetate religioni tra- didit. Conf. Hom. Il. A. 9. ᾧ. 499. 506. Od. Z. 106. Eam religionem a septentrione in Graeciam venisse colligas ex Herod. IV. 33. Callim. H. in Del. 291 seqq. Cic. de N. D. ΠῚ. 23. Pausan, X. V. 4. Quae vero numina illi, apud quos

,

302 COMMENTARIVS

orta haec religio, praedictis nominibus significaverint, ho- die minus liquet. Veterum quidem multi Apollinem eun- dem ac Solem habuerunt. Vid. Plato in Cratylo p. 405. Cic. de N. D. II. 27. III. 20. Cornutus de N. D. c. 32. Pausan. VII. 23. et sic in mysteriis fuisse traditum, diserte ait Heraclides p. 416., possuntque ad hanc opinionem fir- mandam etiam ex antiquioribus poétis argumenta peti, pri- mo, quod mater Apollini datur Λητὼ χυανοπέπλος, quà vero simile videtur Noctem designari, ex qua Sol ortus dicatur, ut e Nocte Dies (supra v. 124. Conf. dicta ad v. 406.); deinde, quod Apollo passim Φοῖβος appellatur, item Ἑκατὸς a telis longe missis, quibus telis mythico sermone radios significari, probabile utique fit e notissimo Homeri loco Il. A. 10. 48. 52., nec minus e Niobes libero- rum historia, quos peste absumtos ait Pausanias IX. IV. 5., ila ut Sol ᾿Απόλλων dictus videatur ab ardentis vi pestife- ra, praesertim caniculae diebus. Conf. Il. X. 31. Quid, quod et luciferum Apollinis telum memoratur in Argo- nauticis? Vid. Apollod. I. IX. 26. $ 2. 3. Apollon. Rhod. IV. 1716. Potest denique ad beneficam Solis vim referri, quod Apollinem cum Nymphis Oceaninis et fluviis ἄνδρας κουρίζειν crediderunt (supra v. 346 seqq.). Quod si Apollo antiquitus idem ac Sol fuit, consequens est, ut etiam soror eius ἴΑρτεμις eadem fuisse ac Luna censeatur, quod sta- iuunt item Cicero et Cornutus ll. cc., favetque huic sen- tentiae nomen ipsum, cum τὸ ὠρτεμὲς maxime in Luna observetur, vices suas exactissime servante. Favet item, quod φωσφόρος et σελωσφόρος colebatur et effingebatur haec Dea (Vid. Pausanias I. 31. VI. 31. VIII. 36 seq.), quodque, ut Apollo Ἑκατὸς dictus est, sic inter "Ἄρτεμιν et Ἑκάτην credita est necessitudo intercedere (Vid. Cornutus c. 32. et 34. Pausan. 1. 43.), ut item inter "Αρτεμιν et "Exaépyw (Vid. Branchus Milesius apud Clem. Alex. Strom. V. p.

IN HESIODI THEOGONIAM. 363

570.); porro, quod ut telis Apollinis marium, ita sagittis ᾿Αρτέμιδος mulierum mortes subitae imputabantur (Vid. Il. T. 59. Q. 606. Od. A. 171 seq. O. 409. 477.), et in primis parturientibus metuenda haec Dea credebatur (Vid. Callim. H. in Dian. v. 126 seq.); denique quod, ut Apollo xoUpíCuy , sic παιδοτρόφος et κουροτρόφος dicta est" Aprejuc. (Vid. Diod. Sic. V. 73. Pausan. IV. 34.). Sed quamvis haec vestigia censeantur exstare antiquissimae religionis, quà culti priscis Hellenibus Sol et Luna sub Apollinis et 'Ap- τέμιδος nominibus, certum est, iam Hesiodi et Homeri ae- tate religionem hanc eas apud Graecos mutationes subiisse, ut diversa numina viderentur Sol et Luna, Apollo et "Ag- TÉJMC, sicut certe diversa illa Homerus atque Hesiodus ha- buerunt. Vid. Od. O. 271. 323. supra v. 371. infra 956. Et vero Hesiodus, qui Latonae liberos ἑμερόεντα γόνον περὶ πάντων Οὐρανιώνων vocet. (v. 919.), certe non Apollinis e nomine pestiferum sibi numen, vel Dianam ad mulierum perniciem Joxézipay, sed potius e vulgari sui temporis re- ligione Αρτεμιν κυνηγέτιν, Apollinem μαντικὸν, musicum, medicum et omnino beneficum, χάρμα βρότοισιν (ut dici- tur H. in Ap. 25.) informasse credendus est.

Memoratur lovi nupta Latona ante Iunonem, quam uxo- rem λοισθοτάτην duxit lupiter (mox v. 921.). Itaque Iu- nonis iram in pellicem Latonaeque hinc errores ac miserias ignoravit Hesiodus.

Locum hunc respiciens, Servius ad Aen. IV. 511. secun- dum Hesiodum, inquit, Diana (filia) Iovis et Latonae.

vv. 921—923. Ex lovis et Iunonis matrimonio orti tra- duntur Hebe, Mars, Iithuia. De Marte consentit Homerus Il. E. 892 seqq., qui similiter Heben Iovis et Iunonis fi- liam tradit, si modo ab ipso profectus sit versus Od. A. 604. Memorat eandem, sed sine parentum mentione Il. A.

304 COMMENTA RIVS

2. 3. E. 905. "Teste autem Pausania II. 13., Olen Lycius Hymno in Iunonem ortos quidem hac tradiderat Martem atque Heben, non vero Ilithuiam, quam suo in eain Hy- mno vel Crono antiquiorem et Amoris matrem fecerat, teste item Pausania VIII. 21. IX. 27., quem vide etiam I. 18., ex quo loco colligas, Hesiodum hic Cretensium secu- tum esse traditionem. Apud Homerum Il. I. 118 seqq. item H. in Ap. 197 seqq. duntaxat obnoxia lunoni Ilithuia significatur. Sed memorat idem plures llithuias Il. A. 270. seq. et sic colebantur Megaris. Vid. Pausan. I. 44. Hebes praecipua religio fuit Phliunte, Vid. Pausan. II. 12. Ilithuiae frequens per omnem Graeciam cultus. Vid. idem 11. 22. 35. VI. 20. VII. 22. VIII. 48. Quod physici veteres, quos sequuntur Schol. ad h. 1. et Eudocia P. 206., matrem Hebes, Martis, Ilithuiae, Iunonem i. e. aérem interpretati sunt, in Deabus aliquam veri speciem habet, cum utique ab aéris apta temperie procedant partuum felicitas et natorum vi- gor. Sed in Marte nullam probabilem rationem habet. Imo fuisse mythus hic videtur bellicosi populi, qui, sum- mos Deos Iovem ac Iunonem agnoscens, hos crediderit bello populos committere, hos in bello virtutem ac successum dare, hos etiam ad bellum populi vires alere promovendo partuum felicitatem, floremque et vigorem iuventutis. Conf. "Epy. 235. 242. Romani, bellicosus in primis populus, cum Marte item luventutem Deam et Iunonem Lucinam co- luerunt.

v. 922 citat Scholiasta Pindari ad Nem. VII. 1., ubi, se- cundum Hesiodum, poéta Hebes et Ilithuiae, ut sororum, meminit.

vv. 924—926. Ex ipsius supremi Dei capite nata Dea sapientiae, praesertim bellicae (v. 925 seq. Conf. Sc. 197

IN HESIODI THEOGONIAM. 365

seqq. 825 seqq.). Dicta illa poétae hic et supra v. 895., item Sc. v. 197. Τριτογένεια» sive a Boeotico vocabulo Tpiri, caput significante (vid. Tzetz. ad Lycophr. v. 519. auctoresque citati a VV. DD. ad Hesychium v. Tpiriv) sive a Tritone, fluvio Boeotiae. Nam de Libyae lacu vix est, ut cogitaverit Hesiodus.

v. 924, αὐτὸς i. e. μόνος. Sic apud Homerum Il. E. 880. αὐτὸς ἐγείναο παῖδ᾽ ἀΐδηλον. Conf. et lunonis oratio in Hom. H. in Ap. v. 310 seqq. maxime v. 314 et 324., ubi tamen nata ex lovis capite Minerva non dicitur. — Schol. Ven. ad Il. E. 880. Homeri verba occasionem Hesiodo de-. disse ait hanc fingendi fabulam, cum αὐτὸς temere in- terpretatus esset μόνος. Quod si Schol. ad Il. O. 13. au- dias, hinc orta fabula, quod passim apud Homerum Iovis, tanquam patris Minervae, numquam matris mentio fit.

vv. 927—929. Quod poéta tradit, ex Iunone sola geni- tum Vulcanum, vulgo receptus Graecorum opinione my- thus fuit, a quo dissensisse Apollodorus I. III. 5. Homerum notat, secundum quem Iovis et Iunonis filius fuit Vulcanus (Il. A. 572. 578, Od: O. 312.). Homerum sequitur Plato in Critia p. 109., Hesiodum plerique Veterum. Τὸν ᾿ΉΦαι- στον ἄνευ Χαρίτων (citra concubitum) ἐκ τῆς “Ἥρως γένε- cÜz;, dixit Pindarus apud Plutarchum T. II. p. 751. D. Ἥρης via κλυτὸν vocat etiam Apollon. Rhod, I. 859. Con- sentit Hyginus p. 12. De femore lunonis natum ait Ser- vius ad Aen. VIII. 454. Apud Eustathium autem p. 987. alius refertur mythus, gravidam ex clandestino Iovis ante nuptias concubitu Iunonem, cum post nuptias Vulcanum pareret, conceptum ex se simulasse δέχω μίξεως, ex quo tamen perinde atque ex aliis, ibi relatis, Samiorum, ut videtur, mythis, nec minus ex Homericis locis Il. A. 590

366 COMMENTAnRLVS

seqq. X. 395 seqq. et fabula apud Pausan. 1. 20. liquere existimo, fuisse antiquitus Vulcani religionem arctiore nexu cum Iunonis religione coniunctam, cuius rei nescio an haec causa fuerit, quod in Lemmo aliisque maris Áegaei insulis, in quibus metalli fodinae ac fabrilia opera fervebant, prae- ter Vulcanum praecipua religione colebatur Dea Coeli re- gina, sive illa Phoenicia fuit, sive Pelasgica. Nam pariter Phoenices et Pelasgos illas insulas habitatoribus frequen- tasse constat, unde apparet etiam, cur Athenis non mi- nus, quam Lemni, in honore fuerit Vulcani religio, cum Pelasgi Lemnii prodantur iidem fuisse, qui Athenas olim «tenuerant, Vid. Il. A. 593 seqq. Od. O. 293 seqq. Herod. V. 26. VI. 47. Thucyd. IV. 109. VII. 57. Eustath. p. 284. 36. Natum autem ex love et Iunone, vel ex Iunone sola Vulcanum, probabiliter iam antiquitus ad coelestem ignis originem retulerunt, praesertim accedentibus fabulis, quae praecipitatum coelo Vulcanum ferrent. Vid. Cornutus c. 19. Heraclides p. 445. Porphyrius apud Euseb. Praep. Euang. III. 11. p. 112. A. Eustath. p. 151. 24 seqq. Serv. ad Aen. VIIL. 414. Sed Hesiodus hic in Vulcano non tam ignis Deum spectavit, quam prae ceteris Coelestibus τεχνῇσι κεκασμένον (v. 929.), quem aemulatione ducta Iuno oppo- nere voluerit lovis filiae ἐργανῇ 9 qualem Hesiodus Miner- vam item noverat. Vid. "Epy. 63. 428.

Versum 928 temere Wintertonus sequenti postponendum duxit, quem egregie refutavit Muetzellius p. 87., citatis similis vocabulorum collocationis exemplis Il. A. 150— 153. Q. 71 seq. Od. I. 25—27. supra 582—584. Est eo versu ζαμένησε inter ἅπαξ λεγόμενα.

Post versum 928 (non, ut dixi in Varr. Lectt, post v. 929.) dandus, sicubi forte, locus iis, quae apud Galenum

IN HESIODI THEOGONIAM. ᾿ 367

l. c. exstant ex Chrysippi de Anima libris servata, quae proinde iam integra hic apponam. Φασὶ δ᾽ οἱ μὲν οὕτως ἁπλῶς ἐκ τῆς τοῦ Διὸς κεφαλῆς αὐτὴν (τὴν ᾿Αθηνᾶν) γενέ- σθαι. οὐδὲ προσιστοροῦντες τὸ πῶς ἢ κατὰ τίνω λόγον' ὁ δὲ Ἡσίοδος ἐπὶ πλέον λέγει ἐν ταῖς Θεογονίαις, τίνων μὲν ἐν τῇ Θεογονίῳ γραφόντων τὴν γένεσιν αὐτῆς, πρῶτον μὲν Mri: συγγενομένου τοῦ Διὸς, δεύτερον δὲ Ofpudi, τίνων δὲ ἐν ἑτέροις ἄλλως γραφόντων τὴν γένεσιν αὐτῆς. ὡς ἄρα γενομένης ἔριδος τῷ Ait xoà τῇ “Ἥρᾳ γεννήσειεν ἡ μὲν Ἥρα δι᾽ ἑαυτῆς τὸν Ἥφαιστον, ὁ δὲ Ζεὺς τὴν ᾿Αθηνῶν ἐκ τῆς Μητίδος καταποθείσης ὑπ᾽ αὐτοῦ" ἡ μὲν γὰρ εἰς αὐτὸν κατάποσις τῆς Μητίδος καὶ ἐνδὸν τοῦ Διὸς τῆς ᾿Αθηνᾶς γέ- γεσὶς κατ᾽ ἀμφοτέρους τοὺς λόγους ἔστίν' διωφέρουσι δ᾽ ἐν τῷ; πῶς ταῦτα συνετελέσθη ---- λέγεται δ᾽ ἐν μὲν τῇ Θεο--: γονίᾳ οὕτω" (sequuntur versus 886—890. et 900.) εἶτα προελθών φησιν οὕτως" (sequuntur versus 924—926.) στήθεσι γὰρ αὐτοῖς ἔνδον εὔδηλον ὅτι ἀπέθετο τὴν Μῆτιν καὶ οὕτως Φησὶν αὐτὴν γεννῆσαι κατὰ τὴν κεφαλήν" ἔν δὲ τοῖς μετὰ ταῦτα πλείω διεληλυθότος αὐτοῦ, τοιαῦτ᾽ ἐστὶ τὰ λεγόμενα"

Ἐκ ταύτης ἔριδος ἡ μὲν τέκε φαίδιμον υἱῶν. Ἥφαιστον. τέχνῃσιν, ἄνευ Διὸς αἰγιόχοιο. Ἐκ πάντων παλάμῃσι κεκλήμενος Οὐρανιώνων. Αὐτὰρ ὅγ᾽ ᾽Ωκεανοῦ καὶ 'Τήθυος ἠυκόμοιο ὅ Κούρην γοσφ᾽ Ἥρας παρεδέξατο καλλιπαρήου, ᾿Ἐξαπατῶν Μῆτιν καί περ πολὺ δινεύουσαν. Συμμάρψας δ᾽ ὅγε χερσὶν ἑὴν ἐγκάτθετο νηδὺν. Δείσας, μὴ τέξῃ κρατερώτερον ἄλλο κεραυνοῦ. Towvexá μιν Κρονίδης ὑψίζυγος, αἰθέρι ναίων. 10 Κάππιεν ἐξαπίνης" ἡ δ᾽ αὐτίκα Ππαλλάδ᾽ Αθήνην Κύσατο, τὴν μὲν ἔτικτε πατὴρ ἀνδρων τε θεῶν τε Πὰρ κορυφὴν, Τρίτωνος ἐπ᾽ ὄχθησι ποταμοῖο.

368 COMMENTARIVS

Μῆτις δ' αὖτε Ζηνὸς ὑπὸ σπλάγχνοις λελαθυῖα στο, ᾿Αθηναίη μήτηρ τέκτηνα δικαίων,

15 Πλεῖστα θεῶν εἰδυΐα, καταθνητῶν τ’ ἀνθρώπων. Ἔνθα θεὰ παρέλεκτο Θέμις παλάμαις περὶ πάντων ᾿Αβανάτων ἐκέκαστο ᾿Ολύμπια δώματ᾽ ἔχουσιν» Αἰγίδα ποιήσασα Φοβέστρατον. ἐντὸς ᾿Αθήνη.

Σὺν τῇ ἐγείνατό μιν πολεμήϊα τεύχε' ἔχουσαν.

De his Ruhnkenius in Ep. Crit, »nusquam, inquit, ἐπ- »terpolatorum manus licentius grassata est, quam in narra- »tione de Metide. Vide enim, quid im suo Theogoniae er- »emplo legerit Chrysippus apud Galenum." Tum, citatis versibus Ἐκ ταύτης ἔριδος x. T. À. subiicit: »Haec, tametsi »adulterina, tamen ob vetustatem digna sunt, quae emenda- »tius legantur." Hinc versus bene multis in locis corrigit. Wolfius autem in annot. ad versum Th. 927. »si quis ad- »huc dubitet, inquit, mazime diversas olim inter se fuisse »Editiones carminis Hesiodi, videat, quaeso, quanto longio- »rem hanc ῥῆσιν (de contentione inter Iovem et Iunonem) »ex libro quodam Chrysippi exhibeat Galenus. — "Vt in- »genium exerceant iuvenes, stribliginem, sicut vulgo edunt, »adscribam : ἐκ ταύτης ἔριδος x. T. A. Neque postea alia prolata est a Wolfio sententia, cum in Prolegomenis ad Homerum p. ccxxxvi. locum in Theogonia (de Metide) 18 (19) versibus auctum ex libro Chrysippi dixit; neque verba haec cum Goettlingio sic accipienda, quasi voluerit Wol- fius, temere versus illos affinxisse Hesiodo Chrysippum: qua damnata opinione Goettlingius ez alio poéta prolatos a Chrysippo versus statuit, Muetzellius autem p. 367. »duplicem, inquit, Chrysippus memorat de ortu Minervae »narrationem, alteram £y τῇ Θεογονίῳ , alteram ἐν ἑτέροις »positam: iam illustrat illam versibus 886—890. 900. 924 »—926.; deinde pergit ad alteram fabulam recitandam his

IN HESIODI THEOGONIAM 369

»verbis ἐν JE τοῖς μετὰ ταῦτα πλείω διεληλυθότος αὐτοῦ" »nempe posita haec narratio ab Criticis erat in carmine ali- »quo, quod in universa Hesiodeorum collectione post Theogo- »niam fuerat collocatum." Conf. idem p. 498 seq. Mihi ve- rior videtar Wolfii sententia, maxime diversas olim inter se fuisse editiones carminis Hesiodei, mihique indicari id videtur verbis Chrysippi τίνων μὲν ἐν τῇ Θεογ ovía γρωφόν- τῶν — τίνων δ᾽ ἐν ἑτέροις ἄλλως γραφόντων. "Tum ad illas tam diversas inter se τῶν γραφόντων editiones vel recen- siones referenda puto Chrysippi verba: ὁ δὲ Ἡσίοδος ἐπὶ πλέον λέγει ἐν ταῖς Θεογονίαις, ex quibus ille Theogoniis unam prae ceteris τὴν Θεογονίαν dixerit, quippe quam ex- imie Critici ut Hesiodeam probassent. Verbis autem ἔν ἑτέροις quominus cum Goettlingio (si tamen hoc voluit) alium poétam indicari putem, obstare mihi videtur prae- cedens apud Chrysippum ὁ Ἡσίοδος, quodque sequitur ἐν δὲ ταῖς μετὰ ταῦτω πλείω διεληλυθότος αὐτοῦ : quominus autem cum Muetzellio ἐν ἑτέροις ad aliud referam in uni- versa Hesiodeorum collectione carmen , obstare, quod prae- cedit, ἐν ταῖς Θεογονίαις. Neque facile inter omnia, quae feruntur, Hesiodea aliud tibi carmen informes, ubi com- modam sedem habuerit haec de Metide narratio, quae pro- fecto commodam magis sedem vix inveniat, quam quo loco positam illam fuisse arbitrati sunt Ruhnkenius, Wolfius, Goettlingius: neque est, ut verba Chrysippi μετὰ ταῦτα potius cum Muetzellio explices post Theogoniam in alio carmine, quam simpliciter post illa, quae locum de nata Mi- nerva (vv. 924—926.) excipiebant. Sunt autem haec: Ἥρη δ' Ἥφαιστον κλυτὸν, οὐ φιλότητι μιγεῖσα, Velvaro, καὶ ζαμένησε καὶ ἤρισεν ᾧ παρακοίτῃ, in quibus, si recte vi- deo, illud ἤρισεν inepto poétae occasionem praebuit, reiecto versu 929, subiiciendi ἐκ ταύτης ἔριδος x. T. À. Ceterum esse haec, quae Chrysippus in suo quodam Hesiodi carmi-

24

370 COMMENTARIVS

num exemplo legit, seu post versum illa Th. 928., sive alibi sedem habuerint, adulterina, negaturum recte neminem opinor; vetusta,esse equidem sic statuam cum Ruhnkenio, quatenus certe antiquiora sunt Chrysippo: sed idem longe recentiora putem haud iis modo, quae citra controversiam ab omni antiquitate habita sunt Hesiodi, verum etiam Scuto et Catalogis, aliisque huiusmodi aetatis Epicae car- minibus, de quibus, an essent Hesiodi, dubitasse videas Ve- terum nonnullos Nam, me quidem iudice, Chrysippe ista colorem magis eius habent seculi, quo. nata sunt ple- raque Orpheo afficta, Sic, quod Μῆτις v. 14. dicitur τέκτηνα δικαίων, plane Orphicum poétam sapit. Hominem eiusmodi, qui sua post Th. v. 929. interpolaverit, si Goettlingius alium poétam dixit, non est, quod ei refragemur. Adpe suit autem Goettlingius Chrysippea emendatius edita par- tim ex Ruhmkenii sententia. Maluimus nos cum Wolfio prius locum, ut est apud Galenum depravatus, adponer, iamque híc deinceps dicere de medela, quam corruptis ad- hibendam censuere VV. DD.

Verissime correxit Ruhnkenius v. 3. κεκασμένον, v. 5. Koópy, νόσφ᾽ “Ἥρης, παρελέξατο καλλιπαρήῳ. Nam, quod Goettlingius cetera, ut sunt apud Galenum, relinquens, se tis habuit καλλιπάρμον pro κωλλιπαρήου scribere, vereor, ut probari possit, cum κούρην πτωρεδέξατο non habeat sigui- ficationem, quae requiritur, coniugii et concubitus. Re- ctius idem Goettlingius v. 6. reliquit xamep πολὺ δινεύου- ca», pro quo Ruhnkenius legendum censuerat καίπερ TÓ- λυΐδριν ἐοῦσαν. Namque et audacior haec emendatio est, εἰ fortasse non indiget emendatione locus, quamvis quid au- ctor verbo δινεύουσαν indicare voluerit, haud satis constet. Heynius quidem Obss. ad Apollod. I. III. 6. explicat re- pugnantem et elabi volentem. | Fortasse, quod Geelio meo in mentem venit, transponendi sunt versus 6 et 7, ut ἐξαπατῶν

IN HESIODI THEOGONIAM. 371

uon ad παρελέξωτο pertineat, sed ad aliam traditionem, cuius, quamquam obiter et obscurius, mentio facta ab Hesiodo v. 889 seq. Minime quidem admittam, quod pro δινεύουσαν Orellius scriptum voluit ἀννεύουσαν. ---- Versus 9, notante Ruhnkenio, est ex Hom. Il. A. 166. vel ex Hes. "Epy. 18. In v. 14 correxit idem ᾿Αθηναίης μήτηρ. —Lenior et elegantior est Goettlingii correctio "Afwvaíg. Cur autem ille pro τέκτηνωα Galeni τέκταινα scripserit, haud adsequor. Versum 15 sumtum animadvertit Ruhnkenius ex Hesiodi v. 889; in v. 16. le- gendum censuit ἐκέκαστ᾽ (ἐκέκασθ᾽ Goettl.) ci ᾽Ολ. 9. ἔχου- σιν" v. 18. scribendum ᾿Αθήνῃ in dativo »ut sensus sit, inquit, Metis aegidem Minervae in Iovis corpore (ἐντὸς) fecit." Reliqua (corrupta in v. 16.) quomodo corrigeret, nescire se fassus est. Welckerus autem in Trilog. Aeschyl. p. 278. in nota, versum 13 et seqq. in Chrysippeis divellendos putat a superioribus, utpote tertiam exhibentes de Metide narratio- . nem, qua dicta haec fuerit τέκτηνω δικαίων eademque Orphi- co sermone Θέμις» post quam vocem distinguendum, contra post versum antepenultimum tollenda distinctio sit: atta- men fatetur asyndeton suspectum de corruptela v. 14 facere. Equidem corruptum haud dubie versum illum censeam, vel si ceterum probabilis habeatur Welckeri de tertia narratione, seriore illa atque Orphici generis, opinio. Corruptum ver- sum censuere etiam Ruhnkenius, Goettlingius, Hermannus. Sed Ruhnkenio nihil, quo corruptelae mederetur, in mentem venit. Goettlingius in pr. Ed. scripsit Ἔνθα θεὰ mapéAex 0", ἡ μὲν παλάμαις περὶ πάντων ᾿Αβανάτων ἐκέκασθ᾽, oi 'OA. ὃ. ἔχουσιν (in Ed. alt. ἐκέκαστο᾽Ολ. d. ἔχόντων). Sed μὲν eo loco stare nequit, et παρέλεχθ᾽ explicatione duntaxat indigebat. Hermannus in Goettlingianae censura legendum statuit : Ἔνθα θεὰ παρέδεκτο (εο. «τὰ δίκαια), ὅθεν παλάμαις περὶ πάντων ᾿Αβανάτων ἐκέκαστο ᾽Ολύμπια δώματ᾽ ἔχοντας» ubi cur in postremis a Ruhnkenii et Goettlingii lectione re-

24 *

372 COMMENTARIVS

cesserit, haud capere me fateor. Prior autem ἃ Viro sum- mo propositae correctionis pars hoc laborat. incommodo, quod τέκτηνα δικαίων Metis vix dici potest illa ἔνθα (ibi in lovis corpore) demum accepisse. Alia res fuerit, si θεὰ in- telligi possit Minerva, ibi a matre Metide τὰ δίκαια aci- piens. Sed quominus sic intelligas, vetat sequens ποιήσασα. Ceterum, vel admissa Hermanni locum emendandi ratione, malim equidem ὅθεν εὖ παλάμαις 7. π.» tametsi idem su- spicor, Hermannum de industria παρέδεκτο ὅθεν, ἐκέκαστο Ὀλύμπια, vix dignos antiquis Epicis hiatus, probasse, quod totam ῥῆσιν serioris poétae foetum haberet. Memorandae quo- que híc duntaxat Orellii super hoc loco coniecturae τέχται- ya, TE δηνέων (vel reu χέων) v. 14. et θεᾷ παρέλεκτο θέμις v. 16. Relictum expositumque a Ruhnkenio ἐντὸς Goettlingius cor- rexit Évroc, ipse notans rarissimum hunc usum nominatiri singularis in eo vocabulo, citans tamen similiter in Archilochi fragm. LVIII. p. 150. Ed. Liebel. dictum ἔντος ἀμώμητον. Gee- lius coniicit, poétam istum, cum animadvertisset, se nimia narrandi festinatione prius de nata Minerva dixisse, quam retulisset ea, quae partum proxime praecesserant, digna tamen, quae item referrentur, hinc post vv. 11. 12, relecto narrationis filo, subiecisse: Μῆτις δ᾽ αὖτε x. τ. A. Tum versus 16 seqq. ita constituendos proponit Vir Cl. "pla θεὰ πωρέϑεκτο, ἔμεν παλάμαις περὶ πάντων ᾿Ανδρῶν T ᾿Αθανάτων θ᾽, οἱ ᾿Ολύμπιω δώματ᾽ ἔχουσιν, Αἰγίδα ποιητὴν τὸ φΦοβέστρατον Évroc , ᾿Αθήνη, Xuv τῇ x. T. A. Ibi in cor- pore lovis Dea Minerva accepit (a matre) aegidem fabrefa- ctam , terribile illud scutum, ut omnes homines et Deos su- peraret fortitudine. Ex lovis capite σὺν ὅπλοις prosiluisse Minervam primum a Stesichoro traditum observat Schol. ad Apollon. Rhod. IV. 1310 seqq.: quod si verum sit, es Hymnum Homer. in Minervam (XXVL) Stesichoro iunio- rem, animadvertit Heynius ad Apollod. 1. c. Itaque Stesichoro

IN HESIODI THEOGONIAM, 373

iuniores etiam, quos Chrysippus habet; versus, quorum postremum confer cum praedicti Hymni vv. 4 et 5.

vv. 930—933. Ex Amphitrite et Neptuno natus Triton, Hesiodo magnus, validus, tremendus Deus, Homero pror- sus silentio transmissus, sed cui locus fuit in Argonauti- cis. Vid. Herod. IV. 179. Pindarus Pyth. IV. 49 seqq. Apollon. Rhod. IV. 1588 seqq. Lycophr. 886 seqq. et ad hos poétas Scholia: quam expeditionem cum item attigerit Hesiodus, ut ex Scholiis ad Apollon. Rh. IV. 259. 284. liquet, est, ut credat quis, eum ibi quoque Tritonem, alque insuper formam huius διφυῆ, necnon buccinam seu con- cham, memorasse. Vetus Tanagraeorum mythus initiatas illic sacris Bacchi matronas a Tritonis e mari invadentis saevitia Bacchi ope defensas ferebat, teste Pausania IX. 20.; quo lecto de bellua marina cogites, aut certe Tritonem eiusdem ferme generis Deum censeas, cuius fuerunt Phor- cus, Ceto, alii. Sed tamen potius est, ut per Tritonis personam declarata fuisse videatur ingens vis maris, cum sonitu'fluctus suos et simul gravissima quaeque attollentis, perque litoris anfractus et cavernas mugientis. Namque huc ducit et ipsius et matris nomen, et quod vulgo ut buccinator inducitur. Vid. Virgil. X. Aen. 209. Ovid. I. Met. 333 seqq. Εὐρυβίην Τρίτωνα inter maris numina in- vocant Árgonautae apud Orph. Argon. 337. (al.339.). Eum vim suam exserenlem ad detrudendas scopulo naves Aeneae inducit Virg. I. Aen. 144 seqq. Fuit Triton inter praeci- pua Macedonum 'numina. Certe coram Neptuno, Tritone et Marte factum inter Philippum Macedonem et Hanniba- lem foedus, quod refert Polybius VH. 9. Nerei filium Tri- tonem facit Lycophron l. c., Neptuni et Celaenüs Acesander apud Tzetzen ibid. et Schol. ad Pind. P. IV. 57. Hesiodum sequitur Apollod. T. IV. 6., sororem tamen Tritoni adiungeus

374 COMMENTARIVS

Rhoden. lgnorat hanc, nostro consentiens, Hyginus p. 11. Ed. Stav. Tritonis mater Salacia apud Serv. ad Aen. I. 148. eadem est Amphitrite. Vid. Muncker. ad Hygin. d. l.

Neptuni apud Aegas κλυτὰ δώματα βένθεσι λίμνης χρύσεα, qualia híc, etiam Tl, N. 21 seqq. memorantur.

v. 933. xpócsa δῶ) Gregorii Corinth. Codex Vat. de D. D. $ 119. αἱ ἀποκοπαὶ ἴδιαι αὐτῶν εἰσί" γίνονται δὲ κατὰ τέλος, Ποσειδῶνα, Ποσειδῶ, δώμα, δῶ" ὡς καὶ Ἡσίοδος" χρύσεα δῶ, Sed potius dicendum, tales apocopas proprias fuisse sermoni minus culto. Conf. Valcken. ad Herod. p. 307. Koen. ad Gregor. 1. c.

vv. 983—937. E Marte et Venere Terror, Pavor, Har- monia. De Terrore et Pavore, Martis filiis dictis, expedita res est. Φόβον Martis filium perhibet etiam Homerus Il. N. 299. Harmoniam lovis et Electrae filiam Samothraces ferebant, testibus Diodoro Sic. V. 48. et Schol. Apollon. Rh. L. 926. Sed ex Venere et Marte genitam cum Hesiodo Ve- terum plerique tradiderunt. Vid. Hygin. fab. 6. et ibi VV. DD. Fabulam physice interpretati sunt Heraclides p. 494. Plutarch. de Is. et Osir. c. 48. T. II. p. 370. D. A com- positis per bellum rebus, ut "Apyv, ita filiam eius Harmo- niam dictam coniecit Cornutus de N. D. c. 21. Nugan- tur more suo Schol. et Io. Diaconus h. 1. Fuit Harmoniae proprius locus in Thebanis fabulis, de quibus videndi Apollod. IIT, IV. 2. Pausan. IX. 12. Plutarchus in Pelop. c. 19. Itaque suspicari liceat, mythum de Harmonia ex Marte et Venere nata ortum duxisse ex composito per nu- ptias bello, nescio an illo, quod Phoenici advenae, fabu- larum Cadmo, fuit cum indigenis (Vid. Pausan. ibid. c. 5. Dercyllus apud Schol. ad Eurip. Phoen. v. 7. Palaephatus c. 7.), unde Harmonia dicta uxor Cadmi (v. 937. infra

IN HESIODI THEOGONIAM. 315

v. 975 seqq.). Sic in mythos recepto Martis et Veneris coniugio, consequens fuit, ut Martis filii dicti, Terror et Pavor, iidem Veneris quoque filii haberentur. lili, sicut hic cum Marte (v. 935 seq.), ita Il. Δ, 440. cum Marte et Minerva pugnam ciere dicuntur. In Scuto v. 195. Marti pugnam cienti iuxta currum adstant; v. 463. equos ei ad currum iungunt, quod faciunt etiam Il. O. 119. Per Mar- tem, Enyo xa) Φιλαΐματον Φόβον iurant Septem contra "Thebas apud Aeschylum v. 45.

vv. 938—944, Memoratae supra (vv. 886—992.) Deae, unde liberos lupiter suscepit, vel eius deinceps fuerant iustae coniuges (v. 886. 901. 921.), vel certe haud furto cognitae, Memorantur iam lunonis pellices, nataque inde Iovi proles, e Maia, Atlantide nympha, Mercurius (v. 938 seq.); e mortali Semele, Cadmi filia, Dionysus (v. 940— 942.; ex Alcmena, item mortali, Hercules (v. 943 seq.). Fuit igitur, secundum Hesiodum, ex iunioribus Diis, ut Dionysus, ita Mercurius, quem et Hom. H. in eum v. 3 seqq. natum refert e furto lovis, sopitam Iunonem fallen- tis. Et sane vix est, ut huius Dei religio per Graeciam invaluerit ante invecta in eandem initia cultioris vitae multarumque artium, quibus praeesse creditus Mercurius. Memorat hic quidem Hesiodus non nisi unum praecipuum eius munus, quod erat Deorum praeco (v. 939. Conf. et "Epy. 84.) Sed tamen eundem etiam novit ἐριούνιον (su- pra v. 444.) callidumque et facundum ("'Epy. 67. 76.).

Quod v. 940. dicitur Σεμέλη τέκε φαίδιμον υἱὸν, arguit, ignorasse Hesiodum Semelen fulmine eombustam et insu- tum lovis femori Dionysum, de quo ceterum secutus est Veteres Thebanorum fabulas, Deum illum Thebis natum et Cadmeum genere ferentes, mytho, ut videtur, hinc orto,

376 COMMENTA RIVS

quod apud primos Graecorum Thebanos peregre invecta, ibique per Cadmeos propagata esset Bacchi religio, qua in re praecipuae fuisse possunt partes Semeles, ut fuerunt Agaves, item Cadmeae, aliarumque mulierum. Dionysi matrem ex love Semelen agnoscit etiam Homerus Il. E. 323. 325.; super eius quoque partu consentiens. Conf. et H. in Dionys. 1. 57 seqq.

vv. 938—941, ut Hesiodi, citat Clemens Alex. Strom. T. L p. 382., hinc Eusebius Euang. Praep. X. p. 293.

v. 942. νῦν δ' ἀμφότεροι θεοί εἰσιν) Apollod. III. IV. 3. ὁ δὲ (Διόνυσος) ἀναγαγὼν ἐξ ἅδου τὴν μητέρα καὶ προσα-- γορεύσας Θυώνην, μετ᾽ αὐτῆς εἰς οὐρανὸν ἀνῆλθεν. Conf. Diod. Sic. IV. 25. ibique Wessel.

Ad v. 943 Scholiasta: σημειωτέον, ὅτι δύο συλλαβῶν ἀποκοπαί εἶσιν. " Aleroüvrau ἐφεξῆς στίχοι ἐννέα᾽ τοὺς γὰρ ἐξ ἀμφοτέρων θεῶν γενεωλογεῖν αὐτῷ προκεῖται. — Cum au- tem in hodierna carminis forma nusquam compareant illic novem versus continui, in quos Scholiastae reprehensio cadat ex ommi parte, Muetzellius p. 502. manca hic nos habere exemplaria statuit, quodque, ut prodita ab Hesiodo, referat Manilius II. 16. 17. sub fratre viri nomen, sine fratre parentis, tque iterum patrio nascentem corpore Bacchum , excidisse hinc uberiorem de Bacchi natalibus expositionem coniicit. Mihi autem non apparet, quomodo hoc de Bac- cho iterum nato commode sequi potuerit post versus 940 —942. Goettlingius ad h. l. »nisi fallor, inquit, Scholiasta »notavit versus 938—944. Illud enim σημειωτέον, ὅτι δύο »συλλάβων ἀποκοπαί εἶσι x. T. À. quum magis pertineat »ad versum 938. propter δ᾽ ἄρ᾽, quam ad versum 943., »legendum videtur ἀθετοῦνται ἐφεξῆς στίχοι ἑπτά." — At-

IN HESIODI THEOGONIAM. 377

lamen, cum omnino requireretur in hoc carmine mentio, unde nati Mercurius, Bacchus, Hercules, mireris, quemquam . remotos voluisse versus, quibus solis illa mentio contine- retur. Accedit, quod natus Mercurius matre non mortali, sed Atlantis filia, Hom. Hymno in Merc. v. 4. 20. 230. Νύμφη, ἀθάνατος et ἀμβροσίη dicta. Itaque duntaxat ver- sus 938 seq. reiicere ob causam ab Scholiasta indicatam haud facile quisquam potuit. Tum mihi non tam certum, ac Goettlingio, videtur, Scholiastam in priore annotationis parte ad δ᾽ ἄρ᾽ in v. 938. respexisse. Putem equidem po- tius cum Geelio, dicta ibi pertinere ad δῶ in v. 933. cum ibi revera sint δύω συλλαβῶν ἀποκοπαί. Sic autem sequens annotationis pars alio pertinere censenda est, cum ad illa, quae versüs 933 fine ac deinceps exstant, pertinere nequeat. Quorsum autem pertineat, ignorare nos, fatendum est.

v. 945 seq. Vulcani uxorem Homerus Il. 3. 382. memorat Gratiam, Od. O. 267 seqq. Venerem. Itaque venustus mythus duplici ratione enunciatus fuit. Conf. Cornutus de N. D. c. 19. Hesiodus autem, cum ex Thebanis fabulis Venerem Martis con- iugem agnovisset, hinc Vulcano uxorem non Venerem dedit, sed Gratiam, ac definite quidem minimam natu de Gratiis Aglaiam.

vv. 947—949. Memoratur hic breviter Áriadnae cum Dionyso coniugium, sed fortasse in Catalogo plenius fuit ea res narrata post factam ibi perfidiae in Ariadnam The- sei, novo Panopéidos Aegles amore capti, mentionem, de qua constat ex Plutarcho in Thes. c. 20. Athen. XIII. p. 557. Certe dissensit Hesiodus ab Homero, quem si audias Od. A. 320., Ariadnam Theseus ex Creta Athenas ἦγε μὲν, οὐδ᾽ ἀπόνητο' πάρος δέ μιν Ἄρτεμις ἔσχε Δίῃ ἐν ἀμφιρύτῃ, Διονύσου μωρτυρίῃσι, ubi ex Scholiis δά v. 325. discas, fuisse, qui traderent, Dionysum Ariadnam impietatis ac-

378 COMMENTARIVS

cusasse, quod in eius templo rem illa cum Theseo habuis- set. Itaque ἔσχε, detinuit, illam Diana, scilicet mortem in- ferendo: detinuit autem sic in Bacchi gratiam, ac fortasse ibi quaerendus fons mythi, quo retenta illic ferebatur, ut Bacchi coniux esset. Conf, Sabinus Ep. II. 51 seq. Apud Homerum quidem d. ]. non, ut coniux Dionysi, sed inter demortuas prodit heroinas. Facit etiam Aratus v. 72. eius, ut mortuae, mentionem, fueruntque omnino multae ac variae de morbo ac morte eius traditiones, quibusdam adeo mortuam eam post coniugium cum Baccho ferentibus (Vid. Plutarch. 1. c. Pausan. II. 23. ex Pherecyde. Schol. ad Od. A. 320. et Eustath. p. 1688. 48.), quamvis vulgo magis Hesiodeam v. 949. traditionem secuti sint de facta in Bacchi gratiam immortali Ariadna. Vid. Ovid. III. F. 510 seqq. Propert. III. XV. 7. ibique Broukh. Hygin. f. 224. ibique VV. DD. Videtur autem Hesiodus ita tradidisse, quod iam tum celebrareutur in honorem Ariadnae festa, quale cele- bratum apud Oenionas Locrenses fuisse, quo die fluctibus ad eos delatum Hesiodi cadaver, Auctor perhibet Certami- nis Homeri et Hesiodi. Sed sacris cultam etiam a Cypriis et Naxiis Áriadnam. ex Plutarcho l. c. discas; illaque, seu corona eius, quod in coelo luceret, dicta, ut videtur, ᾿Αρίδηλα Cretensibus, quae glossa est Hesychii. — Bacchi et Ariadnae filios, quos memorant Schol. Apollonii Rh. ad III. 996. et alii, ignorasse Hesiodus videtur.

Versu 947. dicitur Y, pucoxóju4 c Dionysus et ξανθὴ Ariadna. Scilicet flava coma pulcrior habebatur. taque et Amor χρυσοκόμας dicitur apud Euripidem Iph. in Aul. v. 538. Mirationem igitur facit, quod Hom. H. in Bacch. v. 4. b. huius Dei ἔθειραι κυάνεαι memorantur. Passim autem Bacchus a coma praedicatur. Sic εὐρυ χαίταν dixit Pindarus Ísthm. VII. 4 seq. Conf. Broukh. ad Tib. 1. IV. 8. -

IN HESIODI THEOGONIAM, 379

v. 949. ἀθάνατον καὶ ἀγήρω θῆκε i. e. participem fecit divinitatis, cuius est naturae proprium non modo, ut im- mortalis, sed etiam ut senectutis expers sit. Conf. infra v. 955. Il. B. 447. O. 539. P. 444. Od. E. 136. 218. H. in Cer. 242., unde, secundum Heraclidem p. 448 seq., fabula de pocula Diis ministrante Hebe.

v. 950—955. Hercules, post exantlatos labores in Olym- pum inter immortales receptus, uxorem ibi duxit Hebén. Retulit etiam Hom. Od. A. 601 seq. hunc mythum, quo vix aliud quidquam significatur, quam Herculem cum di- viuitate etiam in perpetuum jy, iuventutem, esse ade- ptum. Fuere autem, qui insuper natos ex Hercule et Hebe liberos memorarent. Vid. Apollod. II. VII. 7. extr.

De relato in Deorum numerum divinisque honoribus culto Hercule nonnulla lectu digna habet Diod. Sic. IV. 39., ubi videndus etiam. Wesseling.

v. 952 legitur etiam Od. A. 603. Vt hic v. 954. δλ- βιος Hercules, ita apud Pindarum Isthm. IV. 99. dicitur κάλλιστον ὄλβον ἀμφεπών. Vers. 954 seq. construe cum Hey- nio ὃς ἀνύσσας μέγα ἔργον ναίει ἐν ἀθανάτοισιν. Goettlin- gium, construentem ἀγύσσας μέγα ἔργον ἐν ἀθανάτοισι; re- cte reprehendit Hermannus in Censura, animadvertens, ineptum esse vati, nisi adiiciatur habitationis locus.

vv. 956—962. Solis progenies. Ex Sole et Perséide Ocea- ni filia (supra v. 365.) Circe et Aeetes (v. 956 seq.). Con- sentit. Homerus Od. K. 136 seqq., nisi quod ei Solis con- iux non Περσηὶς, sed Πέρση dicitur, in quo Homerum secutus est Apollon. Rhod. IV. 59. Ἠέλιον ἀκάμαντα in- defessum (cursu) dici videas etiam Il. X. 239. Vt Oceani- nam Soli coniugem darent, valuisse hoc potest, quod na-

380 COMMENTARIVS

vigantibus, ut mane oriri Sol e mari, ita vesperi in illud se recipere videtur. Dicebatur autem Veteribus Oceanus tam ad Orientem , quam ad Occidentem, maris pars remo- tior. Itaque Mimnermus apud Strabonem L p. 47. me- morat Αἰήταο πόλιν, τόθι T! ὠκέος ἠέλιοιο ᾿Ακτῖνες χρυσέῳ κείωται ἐν θαλάμῳ ᾽Ωκεανοῦ παρὰ χείλεσ', ἵν᾽ ὥχετο θείος Ἰήσων. Atque hinc facile intelligitur , quomodo dictus sit Aeetes Solis ex Oceanina filius, eiusque coniux lduia (v. 959.) item Oceani filia. Neque dispar ratio in Circe, si quidem 'Aeaea et ipsa et insula, in qua degebat, Homero Od. 1. 32, A. 70. dicta fuerit ab Aea, Colchorum urbe, seu regione. . Sed difficultatem Circe facit, in illa Hesperii maris insula degens: unde fuere, Nui duas Circas commini- scerentur, alteram Colchicam, alteram Hesperiam (Vid. Schol. ad Apollon. Rhod. II. 399. III. 311.), quod tamen manifesto refragatur Homeri atque Hesiodi sententiae, quo-

rum uterque cognitam Vlyssi Circen Aeetae Colchorum re- gis sororem facit (infra 1011 seqq. Od. K. 137.). Itaque alii varias causas commenti sunt, cur Circe Colchos suos reliquerit. Vid. Diod. Sic. IV. 45. Val. Flacc. VII. 120. 217 seqq. Eam patris curru devectam in mare Hesperium tra- dit Apollon. Rhod. IIT. 309., non Hesiodum ille in ea re, quod 1. H. Vossio visum (Epp. Mythol. XV. T. II. p. 127.), sed in hoc secutus, quod Circen incolam maris Tyrrheni insulae facit. Vid. infra 1015 seq. Sic enim accipienda verba Scholiastae ad Apollon. Rh. l. c. Sed fortasse Cir- cen Hesperiam et hinc Solis filiam dictam poétae γεένεαλο- γοῦντες eam ob causam etiam Aeetae sororem et sic origi- ne Colchicam finxerunt, praesertim, quod iisdem, quibus Medea, artibus excelleret. Certum quidem est, etiam He- sperias Solis filias agnovisse Veteres. Sic Lampetien et Phaéthusam, patris Solis boves in insula maris Hesperii Trinacria pascentes, memorat Homerus Od. M. 131 seq.; sic

IN HESIODI THEOGONIAM. 381

ad Eridanum ob casum.Phaéthontis lugentes Heliades A- pollon. Rhod. IV. 603. et alii: noveruntque Veteres haud dubie Solis utramque domum , quam dicit Ovidius Her. Ep. IX. 16., itaque etiam Hesperiam, sive Occidentalem, et ad illam Oceani partem Solis praedia, stabula, armenta. Vid. Apollod. I. VI. 2. ibique Heyn., a quo minus, quam vi- deri vult, dissentit I. H. Vossius Epp. Myth. XIX. T. II. p. 155. ipse fassus p. 160., Nonnum Dionys. XII. 1 seqq. in describenda Solis regia Hesperia antiquiores secutum esse. Pro Persa, seu Perséide, Aeetae matrem Antiopen facit Eu- melus apud Tzetz. ad Lycophr. v. 175., varia admiscens; matrem Circes Asteropen Pseudo-Orpheus Argon. 1222.; Dionysius Milesius Circes et Medeae patrem Aeeten, matrem Hecaten Perséidem, Sophocles Neaeram, unam Nereidum, teste Schol. Apollon. Rhodii ad III. 200. 242. Aeetae et Circes sororem Pasiphaén, Solis filiam, quam Apollodorus habet I. IX. 1. et III. 1. 2., Hesiodum ignorare hic vi- demus.

v. 956 seq. respicit Eudocia p. 261.

vv. 958—962. Aeetes θεῶν βουλῇσιν, Deorum consilio, Diis auctoribus, uxorem duxit "Idv/a (scientia pollentem), quae filiam ipsi peperit, item a scientia consiliisque nomen nactam, Μήδειαν. Non memoratur hic Aeetae filius Ab- syrtus, quem, qui memorant, etiam diversa matre genitum perhibent, priore Aeetae coniuge Asterodia, Caucasia Nym- pha secundum Apollonium Rhod. III. 242., Oceanina se- cundum alios, teste ibidem Scholiasta, qui versum hic 958 cum v. 960 citat.

vv. 963—968. Poéta, cum in superioribus natos e Diis, certe maribus, Deos, praesertim Coelites recensuisset, iam,

382 COMMENTARIVS

his de more valere iussis, Musas canere vult Dearum cum Viris mortalibus concubitus, vel nuptias, matosque inde Diis similes heroas.

v. 963 et seq. suspectos Wolfius habuit, Heynius dun- taxat versum 964. Priores Interpretes ad eos offendisse non apparet. In Scholiis et Allegoriis silentio praetermittuntur. Mombritius vertit Pos o, polus omnis Quos tenet δὲ sedes gaudet regnare beatas, Salvete! tibi, Terra parens, tibi dico salutem Et quaecunque vago dispergeris insula ponto, ut haec ad cosmogonicam partem carminis referantur. Vide supra v. 106 seqq. L. Barlaeo νῆσοι sunt Insularum prae- sides Dii metonymice, ἤπειροί terrarum numina. Neutta explicatio facilitate se. commendat, molestiam praesertim faciente ἔνδοθι, quod alio pertinere videtur, quam ad ἅλ- μυρος. "Vt versus 963 retineatur, ᾿Ολύμπιω δώμωτ᾽ ἔχοντες ad Deos restringendum erit mares et maiores. Versum autem 964, ut hic est positus, tuendi nullam equidem satis ex omni parte probabilem rationem video: nam mihi non magis, quam Wolfio, satisfaciat quis scribens: γήσους T ἤπειρον τε xol ἅλμυρον ἔνδοθι πόντον. Goetlingii con- iecturam: οἷσιν ὑπ᾽ ἤπειροί τε καὶ ἅλμ. ἔνδ. πόντος, minus vero similem habens, Hermannus in Censura locum versui fuisse post v. 843. putat, ut sit ὑπεστενάχιζε δὲ γαῖα Nif- σοί τ᾽ ἤπειροί τε x. ὦ, 5. T. Mihi, ut fuisse post v. 963. positus censeatur, una probabilis ratio se offert, si statua- mus, medios aliquot inter utrumque excidisse versus: tum autem est, ut intercidisse iam antiquitus videantur. Facit enim, quod apud Dionysium Perieg. legimus v. 1181. Ὑμεῖς δ᾽ ἤπειροί τε καὶ εἰν ἁλὶ, χαίρετε, νῆσοι, ut iam ili obversatum hunc locum putes, qualem exstare nunc videmus.

Goettlingio a versu inde 963 usque ad finem post He-

IN HESIODI THEOGONIAM. 383

siodum scripta esse videntur. Rationem iudicii reddere neglexit; nec vero in eo satis ipse sibi constat. Vide enim quae notavit ad v. 986. 1015.

Ceterum habere nos híc diversi a Theogonia carminis initium facile adsentimur Wolfio, Vossio, Creuzero, Her- manno, Muetzellio: at non item Wolfio, lacinias quasdam Catalogi Hesiodei fortuito in hunc locum comportatas fuisse contendenti, non Vossio (Epp. Myth. I. p. 103.) et Creu- zero (Ep. ad Herm. p. 223.), Eoearum nos hic principium habere arbitratis. Convenit nobis potius cum Muetzellio p. 503., diversam hanc heroogoniam fuisse a Catalogis , quamvis ei subnexis, diversam item ab Eoeis. Dicit Pro- clus in Praef. ad Ἔργα, opus illud κωινουργῆσαι (Ἡσίοδον) μετὰ τὴν ἡρωϊκὴν γενεαλογίαν, καὶ τοὺς καταλόγους. lta- que ille et carmina haec diversa ab se invicem et Catalogos heroogoniae subiectos novit. Catalogorum autem plures erant libri. Citantur a Veteribus varia ex primo et se- cundo Catalogo fragmenta: quamobrem mon recte Muetzel- lius p. 504, Eoeas κατ᾽ ἐξοχὴν Catalogi nactas inscriptio- nem ceuset. Scuti initium, quod haud dubie Eoearum pars fuit, ἐν τῷ ὃ καταλόγῳ fuisse, ex Scholio Aldino ad Scu- tum constat. Erant igitur Eoeae nactae non eximie Cata- logi inscriptionem , sed quartum in Catalogis locum , satis longe illum ab heroogonia remotum, quam Theogoniae proxime subiectam novisse etiam Lucianus videtur, dicens Rhet. Praec. c. 4. Ἡσίοδος — ἧδε θεῶν xa ἡρώων γένη.

vv. 969—974. Venusto mytho Ceres post coniugium cum lasio in fertilis Cretae agro tertiato (Conf. "Epy. 456—460.), peperisse traditur Plutum. Conf. Diod. Sic. V. 77. Hunc mythum Homerus referens Od. E. 128. insuper lasionem ob illum cum Cerere concubitum ab Iove fulmine percussum narrat. Neuter poéta lasii sive

384 COMMENTARIVS

lasionis genus habet, de quo varia recentiores tradide- runt. Cretem faciunt cum Nostro plerique. Vid. Apol- lod. III. XI. 1. ibique Heyn. Ovid. III. Am. X. 25 seqq. Itaque Cretensem mythi originem fuise non dubito, quamvis cum Cereris religione ac mysteriis ad varios deinceps populos translatus et hinc variatus 811. Conf. Theocr. Id. III. 51. Diod. Sic, V. 49. Dicitur Pluti mater Ceres in Scolio apud Athen. XV. p. 694, C. — Ad fruges variis modis transvectas acquisitasque hinc divitias perti- nere videtur, quod v. 972 seq. dicitur Plutus vadere per omnem terram et lata maris spatia. Sed cum Pluti, ut Dei, personam sibi informasset poéta, subiicit v. 973 seq. TQ δὲ τύχοντι (L. Barlaeus τῷ ἀπαντήσαντι, 1. H. Vossius dem begegnenden) xa οὗ X ἐς χεῖρας ἵκηται, Τὸν δ᾽ ἀφνειὸν ἔθηκε πολύν τε οἱ ὥπασιν ὄλβον. Cum illo, quod de erra- tica Dei natura poéta habet v. 972., convenit alatum Pluti simulacrum apud Rhodios, de quo vide Philostratum Imagg. II. 27. Alas Pluto tribuit etiam Euripides in Me- leagro apud Stobaeum 74. et in Ino apud eundem 105. Ad notionem autem, v. 973. expressam, respexerunt, qui in templo Fortunae Thebis simulacrum eius fecerunt, Plu- tum puerum manibus gestantis. Apud Athenienses Pax erat, similiter Plutum ferens, teste Pausania IX. 16. Me- morat idem IX. 26; Minervae ἐργανῇ apud Thespienses ad- stantem Plutum.

vv. 969—971 respiciunt Eustath. ad Od. p. 1528. 7 seqq. Eudocia p. 233. Esse κατὰ Ἡσίοδου lasionis ac Cereris filium Plutum scribit etiam Schol. Pal. Q. ad Od. E. 125. Priorem partem versüs 969, ut Hesiodei, citat Etym. M. p. 677. 16.

vv. 973 seq. Goettlingius in pr. Ed. recentius additos sibi

IN HESIODI THEOGONIAM. 385

videri dixit. In altera tantum notat, negligenter additum πᾶσαν post interiecta vocabula καὶ εὐρέα νῶτα θαλάσσης et anacoluthiam, quae sequitur, τῷ δὲ τύχοντι -- τόνδ᾽ ἀφνειὸν ἔθηκε πολύν τε οἱ ὥπασεν ὄλβον. Scilicet Hesiodo vindicare hos versus viderat in Censura Hermannum, cui tantum πᾶσιν reponendum visum pro πᾶσαν" id enim et anacoluthon, ex hoc πᾶσιν ortum habens, et loci sensum arguere hunc: omnibus hominibus; at ili, qui consecutus uerit , hunc beatum reddit. Mihi autem convenit cum Goett- lingio, dici non posse Plutum ire omnibus hominibus. Wo- tavit Wolfius ad h. 1., posse cuiquam corrigendum videri πάντη seu πάσης. Attamen , inquit, non sine exemplo sunt huiusmodi traiectiones verborum in vetustioribus poétis. Cf. v. c. Il. .X. 67, 69. (Th. 157 seq. 240 seq. 383 seq. "Epy. 405 seq.). .4d eorundem morem pertinet quoque anacoluthon, quod in dativo τῷ τύχοντι hic animadvertitur. Puto equidem in τῷ τύχοντι iam obversatum poétae, quod sequitur, πόλυν ὥπασεν ὄλβον, factum autem currente sermone et interiectis mediis quibusdam, ut anacoluthon existeret. — τόνδ᾽ ut vulgo Edd. (sic enim illae, non, ut in Varr. Lectt. vitiose scriptum, τὸν δὲ) retinuit etiam in alt. Ed. Goettlingius.

vv. 974—978. Ex Harmonia et Cadmo Ino, Semele, Agave, AÁutonoó Áristaei uxor, Polydorus. Hesiodum, ut in hoc Dearum (v. 965.) recensu locum hic Harmoniae, infra (v. 992.) Medeae tribueret, movisse praecipue hoc vi- detur, quod erat utrique genus divinius: Harmoniae qui- dem e maioribus Diis, Marte et Venere; nam vix est, ut eam ceterum pari loco habuerit, atque ZÜavárac, quales erant Ceres, Venus, Àurora, Circe, Nereides, quamvis for- tasse ignoraverit, aut non admiserit aliorum de illa in ser- pentem mutata, aut mortuae apud Illyrios sepulcro tra- ditiones. Vid. Heyn. ad Apollod. III. V. 4. Vt autem poé-

25

: 986 COMMENTARIVS

tae non indigna loco, quem hic ei tribuit, videretur, va- luisse etiam hoc potest, quod honores ei tributos sciebat Thebis, ut Divae, qua de re constat tum ex Plutarcho in Pelop. c. 19., qui Thebanos eam urbi suae tutelarem Deam consecrasse refert, tum ex Scholiasta Pindari ad Pyth. III. 153., ubi, cum Cadmum omnium maxime Graecorum et ab hominibus et a Diis honoratum dixisset, διόπερ, inquit, καὶ αὐτὸς ἀπεθέωθη μετὰ τῆς γυναικὸς ᾿Αρμονίης καὶ ἀπελ- βὼν ἐπὶ δρακόντων ἅρματος κατῳχῆσεν ἐν ᾿λυσίῳ πεδίῳ, ὡς οἱ ποίηται καὶ οἱ μυθογράφοι παραδεδώκασιν ἡμῖν. De- vectos a Marte Cadmum et Harmoniam μακάρων ἐς αἶαν, Euripides auctor est in Bacchis v. 1283. Ed. Matth. — In referendis Cadmi et Harmoniae liberis secuti recentiores sunt Hesiodum. Vid. Apollod. T. III. IV. 2. extr. Diod. Sic. IV. 2. E filiaum Cadmi maritis unum poéta hic Ari- staeum memorat, insiguioris utique famae. Vid. Pindar. P. IX. 104. Apollon. Rhod. II. 506. Diod. Sic. IV. 81 seq. Virgil. I. Georg. 14. IV. 317 seqq. Nonn. Dionys. V. 229 seqq. Memoraverat eum Hesiodus etiam alio loco, teste Servio ad Georg. 1. c. Hic (v. 977.) Pulcritudo eius a parte commendatur, unde praecipuum maribus etiam Diis decus. Sic Bacchus χρυσοκόμης dictus supra v. 947. Polydorus (v. 978.), Cadmi in regno successor, nomen nactus fertur a donis, quae Dii in Cadmi et Harmoniae nuptias contu- lerant. Vid. Schol. ad ἢ. 1. collatis Pindaro P. III. 165. Diod. Sic. V. 49. Nonno Dionys. V. 125 seqq. — Dicitur ἐυστέφανος Θήβη etiam apud Hom. Il. T. 99.

vv. 979—983. Ex Callirhoé Oceanina et Chrysaore Ge- ryoneus, quem occidit Hercules. Sed haud temere Clericus iam et Wolfius iniecta haec ab aliena manu censuerunt, cum et res iam supra fuerit narrata v. 287 seqq., et Chry- saor haudquaquam accenseri possit θνητοῖς ἀνθρώποις.» de

IN HESIODI THEOGONIAM. 387

quibus acturum se poéta dixit v. 967. Attamen colorem in his non multum ab Hesiodeo diversum agnosco equidem cum Muetzellio p. 38., quem vide etiam p. 104.

v. 980. Dubitabat Wolfius, an Graece dictum essel ἐν φιλότητι ᾿Αφροδίτης. Sed recte observavit Muetzellius p. 43 seq., eundem esse versum in fragmento Hesiodi apud Schol. Pindari P. IV. 35.

v. 981. Ad βροτῶν offendit Goettlingius. Attamen oc- cisus ab Hercule Geryoneus aliquo iure βροτοῖς accenseri potuit.

Versu 983 synizesin in βοῶν tuetur Spitznerus de Versu Heroico p. 187. exemplo similium apud Hesiodum Ἔργ. 492. 607. Th. 28. 283. Conf. Muetzell. p. 38. Malim etiam ego synizesin hic admittere, quam cum Goettlingio statue- re, esse genitivum híc pluralem βῶν a singulari βοῦ, quo usum Sophoclem in Inacho testatur Antiatt. apud Bekker. Anecd. T. I. p. 84.

v. 984 seq. Ex Aurora et Tithono Memnon et Emathion. Auroram Tithoni coniugem novit etiam Homerus Il. A. 1. Od. E. 1. H. in Ven. 219 seqq. Memnonis idem memi- nit Od. A. 521. ut heroum, qui ad Troiam venerant, pulcherrimi. XaAxoxopucTip eum dicit Hesiodus, item bél- lum respiciens Troianum, in quo Memnon, ductis ad Tro- iam Aethiopum auxiliis, Nestoris filium Antilochum occi- dit, ipse autem occisus est ab Achille, quod inter praecipua Achillis facinora aliquoties praedicat Pindarus. Vid. Pyth. VY. 41. Nem. Vl. 83 seqq. Isthm. V. 51. VIII. 16., idem Aurorae filium Memnonem testatus Ol. II. 148. et Priami- dis cognatum Nem. III. 111. Cum Memnon Aurorae filius

25*

388 COMMENTARIVS

dicatur, Aethiopes Orientis populi intelligendi, ita ut pro- pius ad veri similitudinem accesserint, qui Cissios seu Su- sianos, vel Ássyrios, quam qui Aegyptios interpretati sunt. Conf. Heyn. ad Apollod. III. XII. 4. et ad Aen. I. 751. in Exc. Orienti quoque vindicandus alter Aurorae filius Emathion, cui nomen adeo ab hac origine factum. Nam- que est ab ἥμαρ, roc, Ἢμαβίων, cum sit eadem Ἡμέρα atque Ἠὼς. Eum Apollod. II. V. 11. $ 10. 11. caesum in Arabia tradit ab Hercule, illuc post lustratam Asiam ve- niente, quod item probabilius aliorum traditione, caesum ferente in Aethiopia ad Nilum. Emathionem. Vid. Diod. Sic. IV. 27. Schol. ad Pindar. Ol. II. 148. Certe autem non, quod vult Schol. ad h. 1., ab hoc Emathione dicta Emathia.

Locum hunc respiciens, Etym. M. p. 425. 50. ᾿Ημαβθίων υἱὸς "Hove καθ’ Ἡσίοδον.

vv. 986—991. Ex Aurora et Cephalo Phaéthon, quem virum Juvenem Venus rapuit, inque templorum adyta re- ceptum δαίμονα δῖον, Deum inferioris ordinis, fecit. Ce- phali non meminit Homerus, quamvis Procrin memorans Od. A. 320. Sed adamatum ac raptum ab Aurora Cepha- lum celebrant etiam Apollod. I. IX. 4. Ovid. VII. M. 701 seqq. Her. Epp. IV. 93 seqq. XV. 87 seq. Hygin. f. 189. Anton. Lib. I. 41. (ubi, quemadmodum apud Pausan. I. III. 1., dicitur Ἡμέρα, quae híc Ἠώς) facilemque hic my- thus explicationem habet, cum passim a laudatis auctori- bus venator Cepbhalus dicatur. Tributum autem híc et alibi Cephali et Aurorae filio nomen, Φαέθων, fuit inter appellationes Solis. Vid. Hom. Il. A. 734. Od. E. 479. A. 16. T. 441. X. 388. dicique mythico sermone potuit, ut e Nocte Dies (supra v. 124), ita ex Aurora Sol natus. Sic autem, cum e variis unius Dei appellationibus paullatim

IN HESIODI THEOGONIAM. 389

diversae exstiterint personae, ut Hyperionem diversum vi- demus factum a Sole (supra v. 371. 374), non est, quod miremur, diversum etiam habitum esse a Sole Phaéthon- tem, quo nomine memoratur item celeberrimus Solis ex: Clymena filius etiam in Hesiodi fragmento apud Schol. Ambros. ad Od. A. 325. Αἱ vero, cum alius mythus na- tum ex Aurora Phaéthontem ferret, alius amatum raptum- que ab Aurora Cephalum, potuit sic Hesiodus, sive primus, seu post alios, Phaéthontem Aurorae filium ex Cephalo facere, Phaéthontem equum cum altero Lampo Aurorae currui iungit Homerus Od. Y. 245 seqq. Apud Eratosthe- nem autem c. 43. Phaéthon dictus fertur unus de plane- tis, ut apud Hygin. P. A. II. 42. Cephali et Aurorae filius idem est Hesperus. At Hesiodus quidem vv. 988—991. talem sibi Phaéthontem non informavit, sed formosum iuvenem a Venere raptum, ipsique templorum factum cóvyZ0v. Contulit iam Heynius ad Apollod. IIT. XIV. 3. locos Homeri Il. B. 547. Pindari Pyth. II. 31., in quibus simile quid de Erechtheo et Cinyra refertur. Conf. et de Virbio Virgil. Aen. VII. 733 seqq. Traditae autem híc de Phaéthonte fabulae Cypriam originem indicare mihi vi- dentur Apollod. d. 1. Phileas apud Etym. M. v. ᾿Αῶος et Schol. ad h. 1., quamvis Plinio XXXVI. 4. $ 7. dicantur etiam Samothracum religione iuncti fuisse Venus, Phaéthon, Pothos.

Scripsit Pausanias L III. 1. Κέφαλον, ὃν κάλλιστον γε- νόμενόν Quay ὑπὸ Ἡμέρας ἁρπασθῆναι καὶ οἱ παῖδα γενέ- σθαι Φαέθοντα, καὶ φύλακα ἐποίησε τοῦ ναοῦ. Ταῦτα ἄλ- λοι τε καὶ Ἦσίοδος ἐΐρηκεν ἐν ἔπεσιν τοῖς εἰς τὰς γυναῖκας. Itaque illis aliis debetur mentio Ἡμέρας pro Ἠοῦς et pul- critudinis laus Cephalo tributa; fortasse etiam, quod Φύ- λώκῶ τοῦ ναοῦ sibi fecisse dicitur Ἡμέρω Cephalum, non Venus Phaéthontem, nisi dixeris, vel librarios ibi turbasse,

390 COMMENTARIVS

vel negligentius usum Pausaniam Hesiodi testimonio , cum non esset ab eius lectione recens, unde errare etiam potue- rit in citatione Carminis, Certe ad hunc locum potius, ubi nati e Deabus et Viris mortalibus memorantur, quam ad Carmen de Mulieribus, pertinuisse haec de nato ex Au- rora et Cephalo Phaéthonte censenda sunt. Conf. Muetzell. p. 506 seq.

vv. 992—1002. E Medea, Aeetae filia, Solis nepti (v. 958 seqq.), et Iasone Medeus, quem Chiron educavit. Huius occasione genealogiae memoratur obiter magni, sed impor- tuni regis, Peliae, superbia, iussuque eius suscepta Árgo- nautarum expeditio, qua factum, ut Medea in Graeciam abduceretur. "Vberius actum de expeditione illa fuisse in Catalogis, complura arguunt servata inde fragmenta. Apud Homerum Medeae, quod mireris, mentio nulla exstat, quamvis invitante γεχυΐῶς argumento, nisi ille quoque im- mortalem Medeam credidit cum Hesiodo (Conf. supra v. 965 seqq.), ut crediderunt etiam Pindarus P. IV. 18., Al- cman, teste Scholiasta ad eum Pindari locum et Musaeus, teste Scholiasta ad Euripidis Medeam v. 9. Navis quidem Argüs et lasonis meminit Homerus Od. M. 69.; huius etiam Il. H. 469 seq.; Peliae quoque, sed sine contumelia, Od. A. 253. 255 seq. Quod hic v. 993. Deorum consilio abducta Medea, quodque ex eius cum Iasone nuptiis nato filio Medeo perfecta Iovis voluntas dicitur v.1002., nescio, an indicet, tum ignota Hesiodo fuisse, quae super lasonis in Medeam perfidia posteri prodiderunt, tum ab ipso cla- rum inprimis habitum esse illum Iasonis et Medeae filium Medeum, de quo tamen ceteri auctores tacent, tametsi nfuülti Medum Medeae filium agnoscunt, sed ex Aegeo, post lIasonis perfidiam, ab illa susceptum, qui cum matre deinde Colchos et Asiam repetiverit, ibique domitam ab se gen-

IN HESIODI TBEOGONIAM. 391

tem Medos vocaverit. Vid. Apollod. I. IX. 28. extr. Diod. Sic. IV. 55 seqq. Hygin. f. 27. ibique VV. DD. Iustinus XLII. 2., ubi est duntaxat forma nominis, Hesiodeam re- ferens, JMedius. llla autem de Medo fabula nata demum mihi videtur, quo tempore Graecis magis innotescere iam Medi coeperant, quod aetate Hesiodi multo est recentius. Itaque ille Medeum aliam ab causam clarum habuit, for- tasse ob multarum in illo artium peritiam, quo duxerit eum tum matris exemplum, tum magistri institutio Chi- ronis. Conf. 1]. A. 219. Od. A. 831. Orpheus Argon. 383 seqq. Chiron Philyrides (v. 1001 seq.), Philyrae (Oceani- nae) et Croni filius dicitur etiam Pindaro Pyth. III. 1. IX. 50. et Apollonio Rh. I. 554., quem vide etiam II. 1231 seqq. Habitase eum in monte Pelio disertius traditur in fragm. Hesiodi apud Schol. Pindari ad Nem. III. 92. Conf. Homerus Il. II. 143 seq. Eurip. Iph. in A. v. 695. Ed. Matth. Institutos a Chirone heroés recensens, Xenophon de Ven. pr. Medei non meminit, sed neque Iasonis, de quo ta- men ex aliorum testimoniis constat.

Medeam ab Hesiodo immortalem habitam huius, ut vi- detur, loci cum versibus supra 965 seqq. collati argumento refert Scholiastes Pindari ad Pyth. IV. 18., consentiente Athenagora Legat. p. 14., ubi S. Petiti, Varr. Lectt. III. c. 3. pro Ἡσίοδος legentis Καδούσιος, emendatione nihil in- digemus.

vv. 1003—1007. Nereidum proles. Ex Psamathe (supra v. 260.) et Aeaco Phocus; ex Thetide (supra v. 244.) et Peleo (Aeaci f) Achilles. Itaque Aeginetarum maxime et Aeacidarum mythis celebrata fuere Neréidum cum heroibus connubia, quibus originem dedisse mythis potest susceptus Aeaco ex puella mari advecta filius, Pelei cum Argonautis navigalio, Achillis varia per mare ilinera, venientis dein-

392 COMMENTARIVS

ceps Scyrum, Lesbum, Troiam. Certe, cum simili de causa Theseus, Aegeo patre natus, mythico sermone dictus sit Neptuni filius, potuit etiam Achilles, quamvis Polymela, Actoris Myrmidonum regis filia (Vid. Eustath. ad Il. p. 321. 4.), aliave matre natus, Thetidis Nereidis filius perhiberi, cupide arripientibus mythum hunc poétis. Pindarus Nem. V. 12. Ἐκ δὲ Κρόνου xal Ζηνὸς ἥρωας αἰχματὰς φυτευθέν- τας Καὶ ἀπὸ χρυσέων Νηρηΐδων Αἰακίδας ἔγέραρεν. Memo- ratur ibidem v. 22 seqq. βία Φώκου κρέοντος Ὃ τᾶς θεοῦ, ὅν Ψαμάθειω Τίκτ᾽ ἐπὶ ῥηγμῖνι πόντου. Congressum cum Neréide invita formamque ideo mutante Aeacum Apollodo- rus tradit III. XII. 6. $ 12., dissentiente Arnobio IV. p. 145. Dictus Phocus hinc iuvenis Nereius Ovidio VII. M. 685. Interfecerunt eum Peleus et Telamon Aeacidae ex Eucleide, Chironis filia. Vid. Ovid. XI. M. 380 seq. 397seqq. Pausan. IL. 29. Anton. Lib. f. 38. Phoci rerumque eius nulla fit apud Homerum mentio, Pelei, Thetidis et Achillis frequen- iissima. Vide e multis locis Il. OQ. 59 seqq., ubi Iuno da- tam ab se Peleo coniugem Thetin dicit, omnibus Diis illas nuptias celebrantibus. Harum autem nuptiarum uberior etiam mentio facta fuerat ab lTesiodo in Catalogis, non sine uberiore etiam Pelei rerum et generis mentione. Conf. Accius apud Gellium III. 11. Tzetz. ad Lycophr. in Pro- legom. et ad v. 178. Achillem ῥηξήνορα, θυμολέοντα dixit etiam Hom. Il. H. 228.

vv. 1008—1010. E Venere et Anchisa natus in Idae montis vertice Aeneas. Consentit Homerus Il. B. 819 seqq., tradens insuper Il. E. 313., filium hunc Anchisae βουκο- λέοντε peperisse Venerem. Congressa etiam in monte lda ' Venus cum Anchisa in huius stabulo traditur H. in Ven. 75 seqq. Dedisse autem. videtur Aeneae pulcritudo ortum mytho, tot deinde fabularum fonti. Memorat Apollodorus

IN HESIODI THEOGONIAM. 393

III. XII. 2. extr. alterum Veneris et Anchisae filium Aópoy, sive, ut Heynius ibi legendum coniicit, Aópyoy.

vv. 1011—1015. Ex Circe Solis filia (supra v. 956 seq.) et Vlysse Agrius et Latinus, Tyrrhenorum reges. Ignora- vit hos Homerus, quamvis multus in praedicando Circes in Vlyssem amore. Alii fere Telegonum Circes et Vlys- sis filium celebrarunt, sive solum, seu cum aliis, in quo- rum nominibus variant. Vid. VV. DD. ad Hygin. f. 125. Sed et Hesiodi Codd. h. l. quidam post Agrium et Lati- num versu memoratum exhibent Telegonum, qua de re vid. Varr. Lectt.

Latini regis (v. 1013.) et Tyrrhenorum (v. 1015.) men- tione declaratur, hos Italiae ad mare Inferum populos iam Hesiodi aetate aliquatenus Graecis innotuisse. AÁgrii, qui Rex ibi fuerit, nomen, alibi non exstans, referendum vi- detur ad feros horum populorum mores, ut fuisse videtur similem ob causam dictus etiam Agrius Centaurorum unüs et item unus de Gigantibus, nisi forte quis suspicetur, A- grium hic dici regem, qui apud Ovidium et alios in La- tinorum regum recensu Jfcrota vel Agrippa dicitur. "Tup- σηνοὶ praedones memorantur Hom. H. in Bacch. 8., sed hi quidem dubium, an Itali. Vid. Heyn. ad Apollod. III. III. 3. Hic de Tyrrhenis cogitandum esse Italis, manifesto satis ex adéectis liquet. Tyrrheniam autem dictam antiquitus omnem Occidenti obversam Italiam, auctor est Dionys. Halic. I. p. 20. Erat illuc e Graecia navigantibus iter praeter Siciliam aliasque insulas. Itaque non ineptedicuntur (v. 1014 seq.) Tyrrheni habitare μυχῷ νησῶν ἱεράων. Nec fortasse sa- tis tum sciebant, essetne ipsa Italia insula necne. Νίῇσοι iepa variis de causis dici potuerunt, vel ob Deorum ibi do- micilia aut pascua (ut fuisse feruntur Solis in Sicilia), vel simpliciter, quod essent magnae. Conf. Il. B. 626.

394 COMMENTARIVS

Versus 1011—1013, ut Hesiodi, citat Schol. Apollon. Rh. ad III. 120., ubi item est, ut in Codd. SS. omnibus, "A/ypoy ἠδὲ Λατῖνον, pro quo Goettlingius h. 1. restitutum voluit Γραῖκόν T! ἠδὲ Λατῖνον, ob haec Laurentii Lydi de Mens. I. 4 p. 7. τοσοῦτον οὖν ἐπιξενωβέντων τῆς ᾿Ιταλίας, ὥσπερ ἐδείχθη, Λατίνους μὲν τοὺς ἐπιχωριάζοντας. Γραικοὺς δὲ τοὺς ἑλληνίζοντας ἐκάλουν ἀπὸ Aarívou τοῦ ἄρτι ἡμῖν ῥηθέν- τος καὶ Γραικοῦ τῶν ἀδελφῶν, ὥς φησιν Ἡσίοδος" " Arypiov ἠδὲ Λατῖνον: quibus verbis adiectum fuerit in margine ἐν xz- ταλόγοις᾽ Κούρη δ᾽ ἐν μεγάροισιν ἀγαυοῦ Δευκαλίωνος Ylav- δώρη Διὶ πατρὶ θεῶν σημάντορι πάντων, Μιχθεῖσ᾽ ἐν Φιλό- TWTi, τέκε Γραῖκον μενεχάρμην. Equidem puto memoria lapsum Lydum, qui Latinum et Graecum fratres secundum Hesiodum habuerit, versus autem tam 1013 in., quam illos de Pandora, addidisse alium, qui, lectis illis Lydi, inquisi- verat in Hesiodea de Latino et Graeco testimonia; tum cer- tum duntaxat habeo, ista Lydi nihil movere nos debere, ut "Aypioy, quem et Eustathius agnoscit, locum cedere híc iubeamus DgauxQ.

Solem Ὑπεριονίδην ab Hesiodo dictum refert, versum híc 1011 respiciens, Etym. M. p. 779 pr.

Ad v. 1013 in Parisini B. margine scriptum οὕτως λέγει ὁ Σέρβιος ἐν ἢ Αἰνέαδος (sic) ^ Respicit Servii locum ad Aen. VII. 47., ubi ille Circes et Vlyssis filium dici«ait ab Hesiodo Latinum, quod repetens ad Aen. XII. 164. tradi- tum illud ait ab Hesiodo in &e7ridemoríz. Corruptum esse libri indicium apparet; quid restituendum sit, non item.

Versum 1015 respexisse videri potest Schol. Apollon. Rh. ad III. 311 seqq. scribens: τὴν Ó& Κίρκην ὁ ᾿Απολλώ- γιος ἐν τῷ Τυῤῥηνικῷ πελάγει ᾧκῆσαι φησὶν, ἑπόμενος τοῖς τεβεμένοις. τὴν ᾽Οδυσσέως πλάνη, ἐν ἐκείνῳ γεγονέναι πε-

' IN HESIODI THEOGORIAM. 395

λάγει, ὧν ἀρχηγὸς ἦν Ἡσίοδος. Tyrrhenorum meminisse Hesiodum tradit etiam Eratosthenes apud Strabonem I. p. 23.

vv. 1016 seq. Ex Calypsone Oceanina (supra v. 359.) et Vlysse Nausithous et Nausinous. Liquet nomina. per- tinere ad proprium Tyrrheni maris accolis studium rei navalis. Namque, ut Circes, ita Calypsüs insulam in eo mari fuisse, multa credere nos iubent, Vide Apollodori fragm. Ed. Heyn. p. 421. Plinius III. c. 10. $ 15. Prolem Homerus ex Vlysse et Calypsone nullam memorat. Apud Hyginum f. 125. memoratur Vlyssis et Circes filius JVau- siphous, corrupto nomine, quod Micyllus correxit JVau- sithous.

Versus 1013, 1017 seq. respiciens Eustathius ad Od. II. 1796. 45. ἐκ Κίρκης vio) xaf' Ἡσίοδον Ὀδυσσεῖ Αγριος καὶ Λατῖνος" ἐκ δὲ Καλυψοῦς Ναυσίθοος καὶ Ναυσίνοος.

vv. 1018—1021. Absoluto carmine de natis e Dearum cum viris mortalibus congressu heroibus, transit poéta ad memorandum γυναικῶν Φῦλον s. ad καταλόγους γυναικῶν , in quibus equidem primum locum tributum fuisse puto Pandorae, non quia movet me, quod lriarte Catal. Matrit. p. 26. in Codice octavo, continente Theogoniam, Lascaris manu scriptam, post v. 1021. adiungi tradit quatuor versus hexametros (supra in Lydi loco memoratos), quorum pri- mum adponit hunc: xoópy δ᾽ ἐν μεγάροισιν ἀγαυοῦ Aevxa- λίωνος (nam neque Catalogus initium ducere potuit a κούρῃ δ᾽ εὐ est, ut cum Muetzellio p. 509. confictos recentius hos versus habeamus), sed quod ex Prometheo et Pandora genitum Deucalionem ab Hesiodo tradi ἐν πρώτῳ καταλόγων diserte dicit Schol. Apollonii Rh. ad IIT. 1086., quodque

396 COMMENTARIVS,

rei naturae congruum erat, ut φύλου γυναικῶν mentionis initium fieret ab illa, ἐξ ἧς γένος ἐστὶ γυναικῶν θηλυτεράων (supra v. 590.). Prolatis apud Lydum versibus, si vel ma- xime Hesiodei censeantur, locus demum esse potuit post Deucalionem memoratum, cuius tum fortasse filia habenda mater illa l'pzixo? , Pandora.

vv. 1020 seq. Goettlingius apparere dicit a poéta aliquo additos esse, qui transitum pararet ad Catalogum heroi- narum. ]d quomodo appareat, non video. Nam quidni poéta ipse sic transitum paraverit?

p.

Y — " w versu 5 a fine ν 4. " col. 2. ad versum 19 ν 12. " col. 1. ad v. 95

» 16. " col. 1. media

ν -- ν v X versu 8 a fine » 99. " col. 1. ad v. 190

» 951. » col. 2. versu 8 a fine » $9. " Col. 1. versu 2 a fine » 5$. " col. 2. ad v. 360

» 592. " col. 9. versu 5 ab in. v 120. " col. 1. versu 4 ab in. »w 144. Commentarii versu 10 ab in. w A571. " versu 8

» 205. " versu 22

» 208. " versu 9

» 280. " versu 6

v 312. . versu 9 a fine "315. " versu 14

i 984. " versu 5 a fine

2. Varr. LL. col. 2. versu 6 a fine pro Ὃλμειὸς

M CORRIGEND A.

"

"

postremum Par. M.

w lectio, Movzéuv

"

"

"

L4

"

Adpellare, adponere pro appellare, saepius in contextum irrepserunt.

ᾷ Stobaeus Edd.

Il. £.

πολὺν C. D. E. F.

bene esse

in eum locum Franckius. ad Call. Est λαμπρῆς

τὸν δ᾽ ἀφνειὸν Ψψυμιζούσας λειριόεσσαν.

p. 504 seq.

hic status eriperet “ποιητὴν Iovi proles

κατὰ Ἡσίοδου

ν

"

"

"

"

"

"v

lege Ὅλμειος.

postremam.

Par. H.

lectio Μουσέων. Stobaeus Ecl.

H. Ἑ.

70A)» Flor. C. D. E. F.

hinc esse.

in eius locum. Franckius ad Call. Est λαμπρᾶς. τόνδ' ἀφνειὸν. Ψωμιζούσας. λειριόεσσαν

apud Lobeck. A- glaoph. p. 504 seq. hic status. eriperent. “ποιητὴν,

lovi , Diis accen- senda , proles

κατὰ Ἡσίοδον.

apponere et huiusmodi alia perperam

Digitized by Google

Sumptibus JoaNNis MürLER prodierunt:

Boot, J. C. G., Notice s. l. manuscrits trouvés à llerculanum.1841. gr. 80, ----, 80 Cappelle, A. G. van, c deo de Regibus et Antiquitatibus

Pergamenis. 1843. 8». maj. us 2.5.» 9.20 Cobet, C. G., Observat. crit. in Platonis Comici relig. 1840. 8^, maj. » 2.50 Fontes tres jur. civ. rom. antiq. Legum XII tabul., legis Juliae et

Papiae Poppaeae et edicti perpet. fragm. 1840. 8?. maj. . . . . » 1.40 Greve, Fr. de, Oratio de Jona Dn. Meijero, Jurisconsulto de patria

deque jurisprud. et nomoth. praecl. merito. 1839. 89, maj. . . . »—.75 Groot, A. D. Cornets de, Javaansche Spraakkunst, uitgegeven in

naam en op verzoek van het Bataviasche Genootschap van Kunsten en

Wetenschappen, door J. F. C. Gericke ; tweede verbeterde en vermeer-

derde uitgaaf, gevolgd door een Leeshoek tot oefening in de Javaansche

taal, verzameld en uitgegeven door J. F. C. Gericke; op nieuw uitgegeven

en voorzien van een nieuw Woordenboek, door T. Roorda. 1843.

RGB). lu RUINA eR I Re RC i ... n 7.80 Hengel, W. A. Y Comment. perpet. in epist. "Pauli ad. abi

1838. '». i: δ Aru. US WAR LOW [ense $a Ss» e . » 93.90 Heusde, Ph. G. v., Characterismi princ. philos. vett., Socratis, Plato-

nis, rie M. erit. philosoph. rationem commend. 1839. 8^. maj.» 3.30 —————————— - De school van Polybius of geschiedkunde voor de 19de eeuw. 1841. gr. 8... . ... ce .. n» 8.20 Karsten, S, Oratio de antiq. liter. doctrina c. philosophia conjung. hebita A. D. VII Maji, A». 1840, quum in Acad. Rheno-Traject. liter, hum. et ie theoret. profess. solenni ritu auspicar. 1840. B. δε]. . . ...“«. οὐ 6666 2666 6 ng . "πα 60 Lelijveld, P. v. , περὶ ἀτίμιας. De infamia jure Attico. 1835. 8». maj.» 3.60 Lennep, D. Re v., lllustris Amstel. Athen. memorabilia, prodita deinceps orat. J. P. d'Orville in centes. Athen. natal. et D. J, v. Lennep in alt. Athen. saecul. Acced. Lennepii in utramq. orat, annot. 1832. 4e, maj. . . . . . eon ocn n 5 S P. 5.80 Muurling, G., Orat. de "Wes. Gansfortii, Germ. theol. , princip. atque virtut., etiamnunc proband,. et sequend. 1840, 8e. maj. . . »—.60 Orientalia. Edidd. Th. G. J. Juijnboll, T. Roorda et H. E. Weijers. 1840. 8".maj. Vol. 1. . . . . . . . . 4... 7.80 Philosoph. Gr. vett. , praesertim qui ante Platonem floraerunt oper. reliq. Rec. et illustr. S. Karsten. 1830—38. 80, maj. Vol. I. p1,2;1... 44 een € o c oS n n n iO I19. 50 Singulis sub titulis: Xenophanis Coloph. carm. reliq. De vita ejus et stud. dissert. fragm. explic. plac. illustr. S. Karsten. 1830. . / 2.40 Parmenidis Eleatae carm. reliq. etc. 1836. . . . . . » 3.060 Empedoclis Agrigent. carm. relig. etc. 1838. . . . » 0.60 Spiegel, L. P. J. van de, Résumé des Négociations, qui accompagné- rent la Révolution des Pays-Bas Autrichiens; avec les pióces justifi-

catives, 1841, gr. 8... . ..... e. n, S 9 4.20 Tex, C. A. den, NP CD jurisprudentiae. "In us, Lect. Academ, 1839. S. mj... . . . ececcsscettákvceces 9 b.75

Vriese, W. H. de, Hortus " Spaarnbergensis, Enumer. stirp. quas , in em Spaarnberg prope Harlemum alit A. v. d. Hoop. 1839.

89. wl t^ 99 9 * 9 9 ᾧ 9 5 es o s . 9 2,90 Vrolik, Ww. , Recherches d'anatomie comparée sur le Cbimpansé 1841. ge Fo. .ω... PTT eS on S 24,26

Wilde, A. de, Nederdaitsch-Maleisch- en Soendasch woordenboek. Benevens twee stukken tot oefening in het Soendasch , uitgeg. door T. Roorda. 1841. gr. 8... . . .. ecc n n n s 5. 9.75

Digitized by Google

———— Él E se ag ἐπ ὦ ora ique τ τον οἷν

y3

A » E

^ Len " H ὴ νὺνν